Expulsi sunt, nec jam poterunt stare. Oportet itaque eos qui ad Deum accedunt, bonæ rei petitionem facere, deprecari etiam animæ infirmitates, et ne in diabolicam manum incidant, quæ illos etiam concutit qui stare videntur, si quando socordes inveniantur, quæque illos consistere prohibet qui ob plurimam impietatem a Deo fuerunt repulsi: id quod carnali Israeli contigit, postquam intolerabili audacia adversus omnium Servatorem Christum debacchatus fuit. PSALMUS XXXVI. Psalmus Davidi. Moralis est psalmus, salutaremque animæ nostræ doctrinam continet, docens novum populum absti (Α 1. 190 ) Ἠθικός ἐστιν ὁ ψαλμὸς καὶ θεραπευ τικὴν ἡμῶν τῆς ψυχῆς διδασκαλίαν περιέχων, εἰσα nentiam a malo, et studium recti: duplicique sua- Β ηγούμενος τῷ νέῳ λαῷ ἀποχὴν μὲν τῶν πονηρῶν, sione utens, nempe et spe bonis proposita, et parata improbis poena. Accommodabitur autem Davidi tanquam rectitudinis amatoribus accinenti, eosque hortanti ut prompte ab illaudata vita recedant. Opportune autem id agit; namque in præcedente psalmo plurima fuit cujusvis iniqui objurgatio in hoc autem admonitionem nobis præbet, quæ et ab impiorum imitatione nos retrahat, et ad meliora perducat Neque rursus imiteris aut beatos prædices hujusmodi homines, si prospere agentes videris; nam brevi florentes tempore, mox exarescunt; omnis enim caro fenum ". Quid ergo invidendum habent, qui postquam breviter floruerint, cras in clibanum conjiciuntur, ut ait Servator "? Nunquam ego dignam existimabo invidia apud eos qui sancte vivere volunt, momentaneam improborum felicitatem: cogitare potius oportet, quem finem capiet susceptum ab his concilium improbe vivendi atque a Deo discrepandi. Ne igitur hos æmuleris, neque D ad peccantium imitationem conciteris. Etiamsi deliciari nunc videantur, etiamsi impium bene rem gerere cernas, fuge pares mores, futurum spectans: non enim in eodem semper statu erunt. Ideo addit: Vers. 2. Quoniam sicut fenum velociter arescent. Hortatur fugere iniquitatem, cujus finem esse ait boni cujuslibet amissionen. Quid autem tam facile flaccessit ut fenum agri, et oleris natura? 71 Isa. xL, 6. 73 Matth. v, 50 (4) Fragmenti hujus pars posterior legebatur qui dem ctiam apud Corderium; sed cam nos tamen, ἐπιτήδευσιν δὲ τῶν ἀγαθῶν, ἐξ ἑκατέρων πείθων ἐκ τε τῆς τοῖς ἀγαθοῖς ἀποκειμένης ἐλπίδος, ἔκ τε της τοῖς πονηροῖς τεταμιευμένης κολάσεως. Ανακείσεται μέν τοι τῷ Δαβὶδ μονονουχὶ κατεπάδοντι τοῖς ὀρ θότητος ἐρασταῖς καὶ παροτρύνοντι αὐτοὺς εἰς τὸ μεταποιεῖσθαι προθύμως τῆς οὐκ ἀθαυμάστου ζωής. Ποιεῖ δὲ τοῦτο ἐπὶ καιροῦ· ἐν μὲν γὰρ τῷ τετελε σμένῳ ψαλμῷ πλείστη γέγονε κατάῤῥησις παντὸς παι ρανόμου· ἐν δὲ τῷ προκειμένῳ νουθεσίαν ἡμῖν εἰσκομίζει, ἀποφέρουσαν μὲν τῆς πρὸς ἐκείνους του τουργίας, αναβιβάζουσαν δὲ πρὸς τὸ ἄμεινον. [Οὐ γάρ τοι φαίην ἂν εἶναί πως ἀξιοζήλωτα τοῖς ἐθέλουσι ζῆν ἁγιοπρεπῶς τὴν τῶν πονηρευομένων πρόσκαιρον εὐημερίαν. Ἐννοεῖν δὲ χρὴ μᾶλλον, εἰς οἷον αὐτοῖς ἐκβήσεται πέρας, τὸ διαβιοῦν ἐλέσθαι κακῶς, καὶ ἀπάδειν τῷ Θεῷ.] Μὴ παραζήλου ἐν πονηρευομένοις, μηδὲ ζήλου τοὺς ποιοῦντας τὴν ἀνομίαν. (Α Ι. 191) Μήτε πάλιν μιμοῦ ἢ μακάριζε τους τοιούτους εὐθηνοῦντας ὁρῶν· πρὸς ὀλίγον γὰρ ἀν θοῦντες, ξηραίνονται· πᾶσα γὰρ σὰρξ χόρτος. Τι οὖν ἔχουσι ζηλωτόν οἵτινες πρὸς ὀλίγον ἀνθήσαντες, αὔριον εἰς κλίβανον βάλλονται, καθ ̓ ἅ φησιν ὁ Σω τήρ; Οὐ γάρ τοι φαίην ἂν εἶναι πως ἀξιοζήλωτον τοῖς ἐθέλουσι ζῆν ἁγιοπρεπῶς τὴν τῶν πονηρευα μένων πρόσκαιρον εὐημερίαν· ἐννοεῖν δὲ χρὴ μᾶλ λον, εἰς οἷον αὐτοῖς ἐκβήσεται πέρας τὸ διαβιοῦν ἑλέσθαι κακῶς, καὶ ἀπάδειν τῷ Θεῷ (1). Μή τοίνυν ζήλου τους τοιούτους, φησὶν, μὴ δὲ κατερεθίζου προς μίμησιν τῶν φιλαμαρτημόνων. Κἂν εἰ δοκοῖεν ἔχειν τὰς ἐν τῷ παρόντι βίῳ τρυφάς, κἂν ἴδῃς ἀσεβὴ εὐν πράττοντα, φεῦγε τὴν ἰσοτροπίαν, εἰς τὰ ἑπόμενα βλέπων· οὐ γὰρ ἐν τούτοις ἔσται διηνεκῶς τὰ πρά γματα. Διὸ ἐπάγει· "Οτι ὡσεὶ χόρτος ταχὺ ἀποξηρανθήσονται. (Α Γ. 191 1) Παραινεί φεύγειν πονηρίαν, Εκπτωσιν εἶναι παντὸς ἀγαθοῦ, ταύτης ὑπογράφων τὸ τέλος. Τί δὲ οὕτως εὐμάραντον ὡς χόρτος ἀγροῦ, καὶ λα prout est item m codice nostro, hie continuavimus, ne fragmentum incommode minueremus. bi dicit de splendidis mundi rebus: Fiant sicut fenum tectorum 73: nam fenum in tectis natum quia radice caret infructuosum est, ideoque ad marcescendum proclivius. Non est ergo his invidendum, qui partim ad ignominiam projiciuntur, partim igni traduntur, brevi cessante prosperitate, velut herbæ aut olera, quæ nullum præterquam in herbescendo usum habent: namque his humana felicitas, propter suam putrem caducamque naturam similis est ; quam gehennæ ignis exspectat. Di gna vero sanctis est æmulatio eorum quos subsequetur perpetua Dei nutu gloria, egregiorum facinorum splendori par. χάνου φύσις; Βραχύ γάρ πως ἀνθήσαντα τὰ τοιάδε A Quippe hæc brevi florida, illico marcescunt. Sic aliμαραίνεται. Οὕτω πού φησι περὶ τῶν ἐν κόσμῳ λαμπρών Γενηθήτωσαν ὡσεὶ χόρτος δωμάτων· οἱ γὰρ ἐν δώμασι τικτόμενοι τῶν χόρτων, ῥίζαν οὐκ ἔχοντες, ἄκαρποί τέ εἰσι καὶ πρὸς μαρασμὸν ἑτοιμό τεροι διὰ τοῦτο. — Οὐ δεῖ τοίνυν ταῦτα ζηλοῦν, ὧν τὰ μὲν ἐπ' ἀτιμίᾳ ῥίπτεται, τὰ δὲ πυρὶ παραδίδοται, τῆς ἀκμῆς τῆς προσκαίρου παυσάμενα, ὡς τὰ τῆς χλόης λάχανα, ἃ τὴν χρῆσιν ἐν τῷ χλοάζειν ἔχουσι· τούτοις γὰρ ἡ τῶν ἀνθρώπων εὐπραγία, διὰ τὸ σαθρὸν καὶ πρόσκαιρον ἔοικε· καὶ ὅτι πῦρ αὐτ τὴν τὸ τῆς γεέννης ἐκδέχεται. Αγιοπρεπὲς δὲ ζη λοῦν ἐκείνους, οἷς ἂν ἕποιτο διηνεκής ἡ παρὰ Θεοῦ δόξα τῇ τῶν ἀνδραγαθημάτων φιλονεικοῦσα λαμπρότητα. Ελπισον ἐπὶ Κύριον, καὶ ποίει χρηστότητα, καὶ κατασκήνου τὴν γῆν. (Α Γ. 191 b, Β f. 125 b, C f. 76 b) Τουτέστιν Αγάπησον τὸ εὐδοκιμεῖν, δίψησαν τῶν ἱερῶν χαρισμάτων τὴν κτῆσιν, ἀγάπησον τὰ τοῖς ἁγίοις τετηρημένα καὶ παρὰ Θεῷ τεθησαυρισμένα. B Η τὸ μὲν κατασκήνου τέθεικεν ἀντὶ τοῦ κατασκηνώσεις. Γῆν δὲ ἐκείνην λέγει τὴν τοῖς πραέσιν ἐπηγγελμένην δηλονότι, ἐν ᾗ γεγονώς ποιμανθήσῃ, φησὶν, ἐπὶ τῷ πλούτῳ αὐτῆς. Πλοῦτος δὲ τῆς τῶν πραέων γῆς, ἤτοι τῆς ἄνω πόλεως ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἡ τῶν θείων χαρισμάτων ἀμφιλαφὴς χορηγία, καὶ τὸ τελείως ἔχον ἐν τούτοις. Τάχα δὲ σκηνῇ ἀπεικάζει τὸν πρόσκαιρον βίον, καὶ βούλεται ἡμᾶς χρᾶσθαι αὐτῷ ὡς σκηνῇ κατὰ πάροδον, κυριεύοντας αὐτοῦ C οὐ κυριευομένους ὑπ' αὐτοῦ, καὶ πρὸς τὸ συμφέρον οὐ πρὸς ἡδονὰς ἀποχρωμένους· οὕτω γὰρ ποιμανθης σόμεθα ὑπὸ ποιμένι καλῷ. Εἴ τις πλοῦτός ἐστιν ἐν ἀνθρώποις θείων δογμάτων, τοῦτον καρπούμενοι, ὥστε λέγειν ο Κύριος ποιμαίνει με καὶ οὐδέν με ὑστερήσει. ο Κατατρύφησον τοῦ Κυρίου. (Β f. 126) Οἱ δὲ κατατρυφῶντες Χριστοῦ, καὶ τῶν παρ' αὐτοῦ χαρισμάτων ἔμπλεω τὴν διάνοιαν ἔχοντες, εἰς πέρας ἑνηνεγμένων τῶν ἀγαθῶν θελημάτων αὐτοῦ, γυμνὴν καὶ ἀναμφίεστον τῷ Θεῷ τὴν ἑαυ τῶν δεικνῦσιν ὁδὸν, τουτέστι τῆς πολιτείας τὸν τρί TOV. [Τρυφὴ τοιγαροῦν,ὡς ἔφην, τὸ ἔνοικον ἔχειν τὸν τὰ πάντα ζωογονοῦντα τοῦ Θεοῦ Λόγου, τὸν ἄρτον τῆς ζωῆς, τὸν ἐξ οὐρανοῦ καταβάντα, καὶ ζωὴν διδοῦντα τῷ κόσμῳ. Αὐτὸν ἔχοντες ἐν ἑαυτοῖς, λήψονται πάν τως τὰ αἰτήματα τῆς ἑαυτῶν καρδίας, τότε δυνήσονται καὶ ἀποκαλύπτειν αὐτῷ τὴν ὁδὸν αὐτῶν. Εποπτεύει μὲν γὰρ ὁ τῶν ὅλων Θεὸς τὴν τῶν σεβομένων αὐτὸν εὐαγῇ πολιτείαν, ἀποστρέφεται τὴν τῶν οὐκ ὀρθῶς διαζήν ἑλομένων.] Αποκάλυψη, προς Κύριον τὴν ὁδόν σου, καὶ ἔλπισον ἐπ' αὐτὸν, κ. τ. λ. (A f. 192 b, Cf. 76 b) "Eso, ynol, pavepòs thy ἀρέσκουσαν αὐτῷ βαδίζων ὁδὸν, τουτέστι γυμνὴν καὶ D 1 Psal. cxxvII 6. 74 Psal. XXII, I. 18 Joan. vι, 35. Vers. 5. Spera in Domuno, et fac bonitatem, et inhabita terram. Id est, Ama probitatem, opta sacrorum donorum adeptionem, stude iis quæ sanctis sunt reservala atque in thesauro Dei reposita Vel vocabulum Inhabita, pro Inhabitabis posuit. Terram autem illam dicit mansuetis promissam, ad quam cum veneris, divitiis ejus frueris. Divitiæ autem terræ mansuetorum, sive civitatis supernæ in coelis, divinorum donorum copiosa largitio est et quaquaversus absoluta. Fortasse autem habitaculo comparat brevem hanc vitam, eaque nos uti vult ceu tabernaculo hospitali, ita ut ei nos dominemur, non vice versa obnoxii simus, eoque ad utilitatem non ad voluptates utamur: sic enim a bono pastore regemur. Quantum copiæ inter homines est divinorum dogmatum, eo fruamur, ita ut dicere liceat : • Dominus regit me, et nihil mihi deerit 7. Vers. 4. Delectare in Domino. Qui autem Christo delectantur, ejusque muneribus plenam mentem gerunt, bonas ejus voluntates opere perficientes, limpidan patentemque Deo exhibent viam suam, id est vitæ rationem. [Cæterum delectatio est, ut dixi, inhabitans habere vivificum Dei Verbum, panem vitæ qui de cœlo descendit, et vitam mundo dat 7. Qui ipsum in se habuerint, petitiones cordis sui omnino consequentur, tune illi et vitam suam poterunt revelare. Nam universorum Deus rectam piorum vivendi rationem intuetur, at eorum qui male agere statuunt, aversatur. - Ex Corderio.] Vers. 5. Revela Domino viam tuam, et spera in eo, etc. Sit, inquit, exploratum, te placita Deo via incedere; id est, nudam atque explicitam Deo exhibe vitae tuae rationem. Quid porro ipse faciet? In fu- A αναμφίεστον τῷ Θεῷ τὴν σεαυτοῦ δείκνυς πολιτείαν. turo vicissim sæculo te illustrem et quodammodo undique conspicuum ostendet, latere haud sinens rectæ vitæ tuæ pulchritudinem. Erit enim cunctis manifesta justitia tua, lucis instar resplendens, facis, inquam, meridiana; nam meridies nominatur diei pars mediana; teque luce ejusmodi dignum judicabit. Vers. 7. Subditus esto Domino, et ora eum. Ipse quidem te luce dignum in futuro sæculo ostendet, tu vero interim illi subditus esto. Duo autem digna sanctis et egregia atque invicem cohærentia proponit, 164 nempe Deo subjici, et ipsum orare quod utrumque, tum sanctorum supplicationes, tum homines bonitatem sectari solitos decet. Nam Deo subesse, cujuslibet mandati complementum est : cedit enim Dei legibus, mollemque et docilem cervicem supponit is qui Dominicis voluntatibus obtemperat, neque pervicaciæ notam incurrere patitur. In oratione vero ad Deum, laudatio intelligitur, et harmonicis canticis mistæ preces, puritate interim operum intellectualis instar thymiamatis feliciter ad Deum ascendente. Subjectionem ergo hic dicit, abstinentiam a malo; nemo enim peccans, Deo subditum semet præbet. Αὐτὸς δὲ τί ποιήσει; Ἐν τῷ μέλλοντι αἰῶνι ἐμφανή καταστήσει, καὶ οἷον περίοπτον ἀποφανεί, λαβεῖν οὐκ ἐῶν τῆς σῆς εὐζωΐας τὸ κάλλος. Εσται γάρ ἅπασιν ἐναργὴς ἡ δικαιοσύνη σου δίκην φωτὸς ἀνα λάμπουσα, φωτός μεσημβρινού μεσημβρία με μήν ὀνομάζεται τῆς ἡμέρας αὐτὸ τὸ μεσαίτατον - και σε κρινεῖ ἄξιον εἶναι φωτὸς ἐκεῖ. Ὑποτάγηθι τῷ Κυρίῳ καὶ ἱκέτευσον αὐτόν. (Α f. 195, Β Ι. 126) Αὐτὸς μέν σε ἄξιον φωτός ἀπό δείξει ἐν τῷ μέλλοντι αἰῶνι, σὺ δὲ ἐνταῦθα υποτά γηθι αὐτῷ. Δύο δὲ ταῦτα τίθησιν ἁγιοπρεπῆ κατορ θώματα καὶ οἷον ἀλλήλων ἐχόμενα, τὸ ὑποτάσσεσθαί φημι τῷ Κυρίῳ, καὶ τὸ ἱκετεύειν αὐτόν· ἑκάτερον δε B αὐτῶν πρέποι ἂν ταῖς ὅτι μάλιστα τῶν ἁγίων τείαις, καὶ τοῖς τὴν χρηστότητα μελετῶν εἰωθέσιν Ἐν μὲν γὰρ τῷ ὑποτάττεσθαι Κυρίῳ ἁπάσης ἐντ λῆς νοεῖται πλήρωσις· ἥκει [al. cod. είκει] γὰρ τις αὐτοῦ νόμοις καὶ τρυφερόν, καὶ εὐήνιον ὑποφέρει τὸν αὐχένα, ὁ θελήμασι τοῖς δεσποτικοῖς ἐνευδοκῶν, ἀλλὰ μὴ ἀπειθείας καταδεχόμενος ὑπομένειν γραφήν. Ἐν δὲ τῷ ἱκετεύειν αὐτὸν, τὸ δοξολογεῖν ἐστι, καὶ τὰς εὐρύθμους ἀναφέρειν ᾠδας συμπεπλεγμένης εὐχῆς καὶ οἷόν τινος νοητοῦ θυμιάματος τῆς τῶν ἔργων φαιδρότητος, συνευοδιαζούσης παρὰ Θεῷ. Υποταγή οὖν ἐνταῦθα λέγει, τὴν τῶν κακῶν ἀναχώρησιν εύ δεὶς γὰρ ἁμαρτάνων ὑποτέτακται τῷ Κυρίῳ (1). Vers. 8. Desine ab ira, et derelinque furorem. Utile hoc præceptum, et Deo subditis convenienC tissimum. Oportet enim mites esse et bene compositos, atque imperturbata mente præditos, et tranquillitatis quæ patientiæ fonte manat amantes, denique iræ fluctibus minime abripi. Scriptum est enim, ira pessumdari etiam prudentes 76. Rursusque : e Vir iracundus non est decorus 7. : Profecto passiones aliquot in multos minime cadunt, imo nonnulli ætate aut virtute progrediente eas abjiciunt; sed iræ detestanda passio prudentiæ quoque fama pollentes perturbat; neque hunc utique, alium secus, sed ausim prope dicere cunctos homines, excepto perfecto, si quis tamen inveniri perfectus potest. 77 Noli æmulari ut maligneris; maligni enim exterminabuntur. Hæc a Davide, paria Paulo scribuntur, nempe : 4 Eadem dicere, mihi quidem non est taediosum, vobis autem tutum 78. Non enim creatur studiosis satietas, si ipsorum sæpe menti de argumento eodem sermones utiles obtrudantur. Id nunc etiam facit Psalmista, sus deque sapientem hanc dignamque auditu versans sententiam ; videlicet : Noli mulari ut maligneris, ne funditus de terra pereas : nam maligni in sæculo exterminabuntur, nempe futuro. Exterminari autem, excidere a Deo est. Sane malignitas peculiare præ cæteris peccatum est; quo 77 78 Philipp. m, 4. D Παῦσαι ἀπὸ ὀργῆς, καὶ ἐγκατάλιπε θυμόν. (Α f. 193 b, Β f. 126 b) Επωφελὲς τὸ παράγγελμα, καὶ τοῖς ὑποτεταγμένοις Θεῷ πρεπωδέστατον. Χρή γάρ, φησί, πράους τε αὐτοὺς ὑπάρχειν καὶ εἴ μέλα καθεστηκότας, καὶ ἀταραξίαν ἔχοντας εἰς νοῦν, ἀγα πῶντάς τε διαπαντὸς τὴν ἀπό γε τῆς μακροθυμίας εὐδίαν, καὶ τῶν ἐξ ὀργῆς κυμάτων ἀποφοιτήν. Γε γραπται γὰρ ὅτι ὀργὴ ἀπόλλυσιν καὶ φρονίμους. Καὶ πάλιν· ο 'Ανὴρ δὲ θυμώδης οὐκ εὐσχήμων. Τῶν γὰρ παθῶν τινα μὲν οὐ πίπτει εἰς πολλοὺς, ἀλλὰ καὶ οἱ τυχόντες ἀπέβαλον αὐτὰ προκύπτοντες· τὸ δὲ μικρὸν τοῦτο πάθος ἡ ὀργὴ, ἐκκαίει καὶ τοὺς δοκοῦν τας εἶναι φρονίμους· καὶ ταράσσει, οὐ τινὰ μὲν, τινά δὲ οὔ, ἀλλὰ κινδυνεύω λέγειν πάντας ἀνθρώπους, παρὲς τοῦ τελείου, ἐάν που εὑρεθῇ τις τέλειος. Μὴ παραζήλου ὥστε πονηρεύεσθαι, ὅτι οἱ πιν ρευόμενοι ἐξολοθρευθήσονται. (Α 1. 193 b) Λεγέσθω καὶ παρὰ Δαβὶδ τὰ τοῦ Παύ λου, ὅτι « Τὰ αὐτὰ λέγειν ὑμῖν, ἐμοὶ μὲν οὐκ ἐκτ ρὸν, ὑμῖν δὲ ἀσφαλές. » Οὐ γὰρ ἔχει κόρον παρα με τοῖς φιλομαθέσι, τὸ πλειστάκις εἰς νοῦν τοὺς πε τῶν αὐτῶν ὀνησιφόρους εἰτοικίζεσθαι λόγους. Τούτ τοι καὶ νῦν ὁ Ψάλλων ἐργάζεται, ἄνω τε καὶ κάτω ἀνακυκλῶν τὸ σοφὸν δὴ τοῦτο καὶ ἀξιάκου στον ἄκο σμα· τὸ Μὴ παραζήλου, φημί, ὥστε πονηρεύεσθαι, ἵνα μὴ ὁλόῤῥιζος ἐκ γῆς ἀπολῇ· καὶ γὰρ οἱ πονηρευ όμενοι ἐξολοθρευθήσονται ἐν τῷ αἰῶνι, δηλαδή της μέλλοντι. Εξολοθρευθήναι δέ ἐστι, τὸ ἐκπεσεῖν θεού. 76 Prov. xv, 1. " Prov. xΙ, 25. ་ Ἴδιον μέν τοι κακόν ἐστιν ἡ πονηρία παρὰ τὰς λοι- Α Gt ut egregie Scriptura alium dicat peccatorem, τὰς ἁμαρτίας· ἔνθεν θαυμασίως ὁ λόγος, ἄλλον μὲν εἶπε τὸν ἁμαρτωλὸν, ἄλλον δὲ τὸν πονηρόν· « Σύν τριψον τὸν βραχίονα τοῦ ἁμαρτωλοῦ καὶ πονηροῦ. Ωρίσαντο δέ τινες τὴν πονηρίαν οὐκ ἀγεννῶς εἶναι ἐκούσιον κακοποιΐαν· ἄλλο γάρ ἐστι κατὰ ἄγνοιαν κακοποιεῖν καὶ οἱονεὶ νικώμενον, καὶ ἄλλο αὐτὸ τοῦτο θέλειν κακῶς ποιῆσαι· ὅπερ ἐστὶ καὶ πονηρία, δι ̓ ἣν καὶ ὁ διάβολος πονηρός λέγεται. alium malignum; veluti : . Contere brachium peccatoris et maligni 79. Definiunt vero malignitatem non absurde nonnulli voluntariam malitiam : aliud enim est inscienter male aliquid agere ac pene victum, aliud vero id ipsum male agere velle; quæ nimirum malignitas est, ob quam diabolus vulgo audit malignus. Οἱ δὲ ὑπομένοντες τὸν Κύριον, αὐτοὶ κληρονο- Vers. 9. Sustinentes autem Dominum, ipsi hærediμήσουσι τὴν γῆν. η B (Α Γ. 195 b, Β f. 126 b) Ἐπειδὴ εἰώθαμέν πως ἀεὶ τῶν μὲν πονηρῶν ἀφίστασθαι, τῷ τοῦ κολάζεσθαι δέει συνωθούμενοι πρὸς τὸ ἄμεινον, ἐφέσει δὲ τῶν παρὰ Θεοῦ χαρισμάτων συνελαύνεσθαι εἰς τὸ διαζῆν ἐννόμως, διὰ τοῦτο δείξας ὁ Ψάλλων ολέθριον τῶν πονηρευομένων τὸ τέλος, ἐπάγει ὅτι οἱ τὸν Κύριον ὑπομένοντες, τουτέστιν οἱ διὰ καρτερίας καὶ ὑπομο νῆς τὸν εὐδόκιμον κατορθοῦντες βίου, κληρονομή σουσι τὴν γῆν ἥτις οὐκ ἔστι μέρος ταύτης τῆς γῆς τῆς ὑπὸ κατάραν γενομένης, ἣν ἐν λύπαις ἐσθίει πάσας τὰς ἡμέρας αὐτοῦ ὁ ἐργαζόμενος αὐτὴν, ἀλλὰ γῆν ἐκείνην τὴν τοῖς ἁγίοις ηὐτρεπισμένην. Κλῆρος γὰρ αὐτοῖς ἡ τῶν ἁγίων καλλίπολις, ἡ ἱερά τε καὶ ἄνω. Ἐκεῖ γὰρ τοῖς τῶν ἀγγέλων συνέσονται χοροίς, δοξολογοῦντες ἀκαταλήκτως τὸν κληροδοτήσαντα Θεόν, καὶ τῶν ὑπὲρ λόγον αὐτοῖς χαρισμάτων χορηγὸν γεγονότα. Ωσπερ δέ ἐστιν ὁ Σωτὴρ, σοφία, λόγος, εἰρήνη καὶ δικαιοσύνη, οὕτως καὶ ὑπομονή. Γέγρα πται γάρ ι Καὶ νῦν τίς ἡ ὑπομονή μου; οὐχὶ Κύ- G ριος; » Αφ' οὗ ἀρύεσθαι ἔστι καὶ λαμβάνειν πάντα & λέγεται εἶναι κατὰ τας Γραφάς ὁ Χριστός. Ως γὰρ μετοχῇ αὐτοῦ δίκαιοι γινόμεθα καὶ σοφοὶ καὶ εἰρηνεύομεν, οὕτως καὶ μετοχῇ αὐτοῦ ὑπομένομεν ησύχαζε οὖν ὑπομένων καὶ ἐκδεχόμενος τὸν Θεόν, μή ταραττόμενος τοῖς παροῦσι. Καὶ ἔτι ὀλίγον καὶ οὐ μὴ ὑπάρξῃ ὁ ἁμαρτωλός. (Α Γ. 194) "Ετι βραχύ, καὶ οὐκ ἂν ἴδῃς ὑπάρχοντα τὸν ἁμαρτωλόν· καταληφθήσεται γὰρ τῷ τῆς ζωῆς τέλει, καὶ ὁμοῦ τῇ σαρκὶ συναπεμπολήσει ταῦτα, ὅσα περ ἐδόκει κεκτήσθαι χρηστά. Βραχὺς γὰρ λίαν ὁ ἀνθρώπου βίος, καὶ ὁ τῆς ἐν σώματι ζωῆς συνέσταλ ται χρόνος. Οὐκοῦν οὔτε αὐτὸς ὁ τῷ τῆς ζωῆς τέλει κατειλημμένος τὸν ἑαυτοῦ τόπον ὄψεται μεταχωρήσει γὰρ πάντως εἰς ᾅδου, οὔτε μὴν οἱ ζῶντες ἔτι τὸν αὐτοῦ ἐπιγνώσονται τόπον. ( Β Ι. 127 b) Οι φρονοῦντες τὰ κοσμικά, καὶ τῇ τοῦ παρόντος βίου τύρβῃ τὸν ἑαυτῶν ἐνδήσαντες νοῦν, καὶ βρόχοις ἐνειλημμένοι τῆς ἐπαράτου φιλοσαρκίας, ἀεί πως ἐπιμεμήνασιν τοῖς τὸν εὐαγῆ καὶ ἀπόλεκτον διαβιοῦσι βίον, καὶ ἐχθρὸν ἡγοῦνται τῆς δικαιοσύνης τὸν ἐραστήν. Οἱ δὲ πραεῖς κληρονομήσουσι γῆν. (Α Γ. 194) Οικονομικώτατα δὲ λίαν ὁ Δαβὶδ ἀντιπαρεξάγει ταῖς τῶν παρανόμων κολάσεσι, τὰ τῶν ἁγίων γέρα. Ακονῇ γὰρ διὰ τούτων αὐτοὺς εἰς ἔφε • Joan. 1, 1. vo Psal. x, 15. 80 1 Cor. 1, 24. tabunt terram. Quia solemus plerumque ab improbitate abstinere, pœnæ timore ad meliora compulsi, ac Dei munerum spe ad bene moratam vitam perduci, ideo Psalmista post demonstratum improborum exitiosum finem, addit fore ut qui Dominum sustinuerint, id est qui constanter atque patienter probatum vitæ cursum tenuerint, terram hæreditent; quæ non utique pars hujus telluris est, maledicto subjecte, quam dolens quotidie comedit qui eam excolii, sed illam possidebunt terram quæ sanctis est præparata. Horum enim est patrimonium pulchra sanctorum civitas sacra et caelestis. Illic enim augelorum choris intererunt, sine fine laudantes datorem hujus sortis Deum, et ineffabilium donorum largitorem. Jam quemadmodum Servator, sapientia 80, verbum 81, pax **, et justitia dicitur 83, sic etiam exspectatio. Scriptum est enim Et nunc quæ est exspectatio mea? nonne Dominus **? › a quo contingit id omne haurire et accipere, quod apud Scripturas dicitur Chri stus. Nam sicut ejus participatione justi evadimus, sapientes atque pacifici, ita ejusdem quoque participatione sustinemus. Quiesce itaque sustinens et exspectans Deum, neque instantibus rebus pertur beris. Vers. 10. Εt adhuc pusillum, et non erit peccator. Brevi mox tempore, jam peccatorem subsistere non videbis : nam vitae finem 165 nanciscetur, simulque cum carne perdet hæc quæ possidere videbatur bona. Revera brevis admodum hominis ætas est, et vivendi in corpore tempus arctatum. Igitur ne ipse quidem, qui vita excesserit, locum suum videbit, namque omnino in infernum transibit, neD que viventes cæteri locum ejus deinceps scient. Qui mundana sapiunt, et præsentis vitæ tumultui mentem suam implicuerunt, laqueisque exsecrandæ voluptatis sunt irretiti, semper fere oderunt eos qui castam probamque vitam sectantur, atque inimici loco habent virtutis cultorem. Vers. 11. Mansueti autem hæreditabunt terram. Prudentissime David opponit impiorum pœnis sanctorum præmia. His enim acuit ipsos ad spiritalis studium fortitudinis, qua omne genus virtutis 82 Ephes. 11, 14. 83 I Cor. 1, 30. 8 Psal. xxxvII, 8. praestabunt. Ideo dicit : • Mansueti hæreditabunt Α σιν εὐανδρίας πνευματικῆς, δι' ἧς ἂν γένοιτο κατα terram, supernam scilicet. El delectabuntur in multitudine pacis. Quinam sit hic pacis cumulus mansuetis promissæ, operæ pretium est cognoscere. Dicimus ergo, viventes adhuc et corporibus gravatos in hoc mundo sanctos, plurimum pati bellorum incursum, partim ob insitam infirma carni legem peccati, quæ spiritui semper repugnat : haec quippe invicem adver santur : « Condelector enim, inquit, legi Dei secundum interiorem hominem; sed video aliam legem repugnantem legi mentis meæ 85; partim vero principibus hujus sæculi bella semper pugnasque multiplicantibus partim denique impiis hæreticis adversantibus. Itaque quandiu in hac vita versantur sancti, multos habent oppugnatores: cum autem ad paratam mansuetis terram pervenerint 66, pacis copia erit. Intellige vero pacis copiam, animæ tranquillitatem, cum rerum quæ vere exsistunt notitia. 86 Vers. 12. Observabit peccator justum, et stridebit super eum dentibus suis, etc. B Docet his verbis Psalmista, fore ut hominem justum observet peccator: id est impium odio imbutum, tempus fortasse observaturum, quo insidiis capere justum queat stridet certe dentibus semper in eum. Sed ridiculum Dominus eum ostendit : scit enim supremum ejus diem venturum, quo C morte irretitus evanescet. Vel impiis fortasse grave est ac molestum quod a justorum virtute condemnari videntur, ceu qui non æque ac hi optimas partes secuti sunt. Dentibus vero stridere, haud plane de corporibus intelligas velim, sed vocis potius silentium, in corde autem clamorem mala machinantem adversus justum. Sed enim dum peccator justis irascitur, Deus irridet ipsius insidias, probe sciens a se constitutum diem, ́quo aliis quidem æternam vitam, aliis vero æternam æque pœnam retribuet. Hoc de diabolo quoque dictum accipere commodum est. Ipse enim est peccator, dentibus contra sanctos infrendens, qui tamen risui patet; etenim a justis victus illuditur : veniet autem dies, qua in paratum ipsi ignem inittetur. θοῦν πάντα τρόπον ἀρετῆς. Ταύτῃ το φησίν· « Οι Παρατηρήσεται ὁ ἁμαρτωλὸς τὸν δίκαιον, καὶ ( Α f. 194 b) "Η τάχα που φορτικὸν αὐτοῖς καὶ Τοῦ καταβαλεῖν πτωχὸν καὶ πένητα. (Β ́. 127 1) Σκοπὸς τῷ ἁμαρτωλῷ οὐχ ἵνα τινά τῶν ἀδικησάντων αὐτὸν ἀμύνηται, ἢ κατά τι όλες προσκεκρουκότων αὐτῷ, καὶ προφάσεις τῷ πολέμου δεδωκότων εὐλόγους, ἀλλ ̓ ἵνα καταβάλῃ πτωχὸν καὶ πένητα, καὶ ἀποσφάξει τοὺς εὐθεῖς τῇ καρδίᾳ. Πτω χὸν δὲ καὶ πένητά φησιν, τὸν ἐπιεική και μετριόφρονα καὶ φιλοκομπίας ἀμείνω, καὶ ταπεινὸν τῇ καρδίᾳ. Τὸν τοιοῦτον δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Σωτὴρ πτωχὸν ἔφη του 1 |