μικτος ὁ ἐν αὐτοῖς ἐπεθύμησεν ἐπιθυμίαν, καὶ καθ- A emolumentum. Ita autem habetur: «Quod vulgus κὸς ἐπιτιμήσειν αὐτοῖς, ἀναπεισθῆναι τε μᾶλλον promiscuum inter ipsos concupierit concupiscentia, et sedentes fleverint filii Israel, et dixerint: Quis dabit nobis carnes? Recordati sumus pisces quibus vescebamur in Ægypto gratis, et ficus, et pepones, et porrum, et cepe, et allium. Nunc autem anima nostra exsiccata est, neque oculi nostri quidquam nisi manna conspiciunt . . Deinde his subjungit: Et audivit Moses ipsos flentes per totum populum ad sua quemque ostia. Et iratus est furor Domini valde, et Mosi etiam videbatur malum "*. .. Vide igitur quam levis et mobilis sit Israel, et quod neminem queat juvare, sed tanta laboret infirmi tale, et in iis solum, quæ ad se pertinent, versetur. Promiscuus enim populus absurdissima atque ii vero quos par erat ipsos increpare', suadereque ut meliora cogitarent, gravius laborant. 293 Idcirco divinus Moses non parum animo concidit, atque aperte ad universi Deum ait, se solum adeo gravem atque intolerabilem laborem ferre non posse. Ad probationem vero hujus rei arduitatem impossibilitatemque suppeditandi carnes in deserto attulit, dicens : . Unde mihi licebit dare huic populo carnes edendas " ? » Cum autem eo maroris venisset ut sibi ipsi mortem expeteret, ait enim : Si tu sic facis, occide me occisione, ne aspiciam afflictionem hanc ", sustinet Deus, et coadjutores quosdam ipsi deligi jubet, quibuscum totius congregationis curam communicet, viros numero seC ptuaginta. « Dixit enim ad Mosen : Congrega mihi septuaginta viros ex senioribus Israel, quos ipse novisti quod sint seniores populi ac scribæ ipsorum, et duc eos ad tabernaculum testimonii, et stabunt ibi tecum, et descendam, et loquar ibi cum ipsis. Et auferam a spiritu qui in te est, et impertiam eis, et tecum portabunt populi impetum: nec tu eos solus sustinebis s. Quo facto adduxit statim præ aliis eminentiores, quos hujus universi Deus implevit Spiritu sancto. Deinde vero indulgens cupiditatibus fentium, demisit ipsis coturnicem. At isti cumulatim circa castra versantes, cum viderent eam jacere, lati admodum collegerunt. Devorarunt autem more belluino, nulla satietatis ratione habita. Congregata autem et capta ab ipsis immensa aviun multitudine, et esu carnis per totum mensem durante, tandem letalis eos morbus invasit, et ut propheta ait: • Infernus dilatavit animam suam, et aperuit os suum ut non deficerent. ", Carnes enim erant adhuc intra dentes ipsorum, antequam deficerent. Ideoque Dominus, iratus populo, percussit eum plaga magna, vocatumque est nomen loci illius, e Monumentum concupiscentia, quia ibi sepelierunt populum concupiscentem. Cum enim nullius boni inopia laborarent, possentque affatim mannæ deliciis perfrui, tamen insuper carnes appetunt, et porra, et ficus et pepones vocant, itemque cæpas et allia. Unde haud ita multo post quam ** Isa. v, 89 Num. x1, 4-6. 90 ibid. 10. 1 ibid. 13. * ibid. 15. es ibid. 16, 17. 14. manducassent, interierunt. Nam Deus dat quidem Α τῶν ἀγαθῶν οὐδενὸς, ἀλλὰ καίτοι μετὴν αὐτοῖς B coturnicem, non approbans eorum concupiscentiam; 294 sed potius certissima fide eis persuadens, quod nihil ipsi sit impossibile. Ideoque confestim punit turpibus voluptatibus captos. Simile quid miseris Judæis accidit tempore adventus Salvatoris: umbra enim et typi fuerunt illa quæ tum præmonstrata fuerunt,futurorum. Cum enim ipsi vero mannæ, hoc est Christo,qui descendit e cœlo,et potest nos omnes enutrire, promittitque vitam æternam, prætulerint usum terrenorum putidum atque insulsum, offenderunt necessario non solum Deum, verum etiam ipsum divinum Mosen. Scriptum est enim : Iratus est furor Domini contra populum suum, et Mosi item videbatur malum 5. Mens enim sanctorum semper Dei voluntatem sequitur. Quod autem populus 3 Judaicus omni ex parte superuis bonis præferat temporaria et carnalia, facile quis ex evangelica parabola didicerit 96, Servi enim qui convivas invitabant, advocare quidem illos volebant ad nuptias : ipsi vero abierunt, alius in agrum suum, alius ad negotia sua, excusantes se, hic quidem, quod uxorem duxisset; ille vero, quod agrum comparasset, ideoque non possent venire. Porro quod et ipse Moses de inobedientia Judæorum conquestus sit, confirmat Dominus noster Jesus Christus, ita dicens: Ne existimetis quod ego sim vos accusaturus apud Patrem. Est qui vos accuset Moses, in quem vos speravistis. Si enim crederetis Mosi, crederetis et mihi : nam de me ille scripsit. Ac grave quidem et arduum censebat Moses, diutius ferre Israelem. Ideirco Deus sanctificavit etiam alios numero septuaginta, ut jam diximus. Nam lex sola, cujus typum gerit Moses, manu ducere non valet. Unde et alii septuaginta deliguntur, qui id quod deest suppleant, et veluti in numero perfecto cernantur. Hanc enim perfectionem significat numerus septuagenarius. At quinam sunt septuaginta? Qui per Christum post Mosen sunt constituti ad ducendum populum, quorum primitiæ et patres sunt sancti discipuli, Deus autem dicitur auferre de spiritu qui est in Mose, eumque immittere in electos non aliam ob causam, quam ut credamus, quod Deus uno et sancto Spiritu omnes, et qui ante nos fuerunt, et nos sanctificet. 295 Quoniam enim est D unus Pater, unus item Filius, ita quoque unus Spiritus sanctus, qui in prophetis et in nobis unus est. Cum ergo unus sit, nullo modo secundum divisionem intelligatur in multis; sed est individuus, etiam in multiplici donorum distributione, et perfecte se habens in omnibus. Observandum autem est, quod hujus universi Deus jusserit quidem eligere numero septuaginta. Cæterum hic numerus non completur. Defuerunt enim duo, Modad et Eldad. Deficientes autem etiam hos replet Deus Spiritu. Prophetarunt enim in castris. Unde quidam qui circa Mosen erant eos æmulantur, et submoveri πλουσίως ταῖς τοῦ μάννα χορηγίαις ἀδιαβλήτως ἐν τρυφᾷν, κρεῶν ἐρῶσι καὶ πράσων, σικυοὺς καὶ πέ πονας ὀνομάζουσι, κρόμμυα τε καὶ σκόροδα. Τοιγαρο τοι φαγόντες, οὐκ εἰς μακρὰν διολώλασι. Δίδωσι μὲν γὰρ τὴν ὀρτυγομήτραν Θεός, οὐκ ἐπαινῶν τὴν ἐπι· θυμίαν, πληροφορῶν δὲ μᾶλλον διὰ πραγμάτων, ὡς οὐδὲν ἀμήχανον αὐτῷ. Κολάζει δὲ μετὰ τοῦτο λοιπὸν ἀκολούθως αἰσχραῖς ἐναλόντας ἡδοναῖς. Πεπόνθασί τι κατὰ τὸν τῆς ἐπιδημίας τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν και ρὸν οἱ τάλανες Ἰουδαῖοι. Σκιαὶ γὰρ τούτων ἐκεῖνα, καὶ τύποι προανεφαίνοντο τῶν ὑστέρων τὰ πάλαι συμβεβηκότα. Καθιγμένου γὰρ ἡμῖν ἄνωθεν καὶ ἐξ οὐρανοῦ τοῦ ἀληθεστέρου μάννα, Χριστοῦ, καὶ ἀπο τρέφειν οἴου τε, καὶ ὑπισχνουμένου πρὸς ἀμήρυτον ζωὴν, τῶν ἐπιγείων τὴν χρῆσιν τὴν κατὰ κόσμον ἀληθῶς καὶ ὑδαρεστάτην ἀσυνέτως ἀνθῃρημένοι, προσκεκρούκασιν ἀναγκαίως, καὶ οὐχὶ δὴ μόνῳ τῷ τῶν ὅλων Θεῷ, ἀλλὰ καὶ αὐτῷ δὴ τῷ θεσπεσίῳ Μωση. Γέγραπται γάρ, ὅτι ι Καὶ ἐθυμώθη Κύριος ὀργῇ εἰς τὸν λαὸν αὐτοῦ, καὶ ἔναντι Μωσῇ ἦν πονηρόν. ο Επεται γὰρ ἀεὶ ταῖς τοῦ Θεοῦ ψήφοις, τῶν ἁγίων δ νοῦς. Ὅτι μὲν οὖν τῶν ἄνωθεν ἀγαθῶν τὰ πρόσκαιρά τε καὶ σαρκικὰ προετίθει πανταχῆ τῶν Ἰουδαίων ὁ δῆμος, ἀναμάθοι τις ἂν ἐκ τῆς εὐαγγελικῆς παρα βολῆς. Οἱ μὲν γὰρ δειπνοκλήτορες συναγείρειν ἤθε λον εἰς τοὺς γάμους· οἱ δὲ ἀπῴχοντο, φησίν, ὃς μὲν ἐπὶ τὸν ἴδιον ἀγρὸν, ὃς δὲ ἐπὶ τὴν ἐμπορίαν αὐτοῦ. Καὶ ἦν ἡ παραίτησις, τῷ μὲν, ὅτι Γυναῖκα ἔγημα, τῷ δὲ, ὅτι ̓Αγρὸν ἡγόρασα, καὶ οὐ δύναμαι ἐλθεῖν. Οτι δὲ καὶ αὐτὸς τῆς τῶν Ἰουδαίων ἀπειθείας και τακέκραγεν ὁ Μωσῆς, πιστώσεται λέγων ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός· « Μὴ δοκεῖτε ὅτι ἐγὼ κατά ηγορήσω ὑμῶν πρὸς τὸν Πατέρα. Εστιν ὁ κατηγορῶν ὑμῶν Μωσῆς, εἰς ὃν ὑμεῖς ἐλπίκατε. Εἰ γὰρ [ἐ]πιστεύετε Μωσῇ, ἐπιστεύετε ἂν ἐμοί· περὶ γὰρ ἐμοῦ ἐκεῖνος ἔγραψε. » Και φορτικὸν μὲν λίαν ἡγεῖται Μωσῆς, τὸ ὑπενεγκεῖν ἔτι δύνασθαι τὸν Ισραήλ. Ἡγιάζετο δὲ ὁ Θεὸς ἑτέρους τὸν ἀριθμὸν ἑβδομή κοντα, καθάπερ ήδη προείπομεν. Μόνο; γὰρ ἡμᾶς ὁ νόμος, οὗ καὶ τύπος νοοῖτ ̓ ἂν εἰκότως ὁ Μωσής, χειραγωγεῖν οὐχ οἷός τε. Ταύτητοι καὶ ἕτεροι ἑβδο μήκοντα χειροτονοῦνται πολλοὶ, τὸ ἐλλεῖπον ἐκείνῳ πληρώσοντες, καὶ ὡς ἐν τελείῳ πεφήνασιν ἀριθμῷ. Τοῦδε γὰρ ἂν εἴη σημαντικὸν, ὁ ἑβδομήκοντα ἀρι θμός. Καὶ τίνες οὗτοι δὴ πάλιν ; Οἱ μετὰ Μωσέα δια Χριστοῦ πρὸς τὸ καθηγεῖσθαι παρενηνεγμένοι, ὧν καὶ ἀπαρχὴ καὶ πατέρες οἱ θεσπέσιοι μαθηταί. Αφ ελεῖν δὲ λέγεται Θεὸς ἀπὸ τοῦ πνεύματος τοῦ ὄντος ἐπὶ Μωσέα, καὶ ἐνεῖναι τοῖς ἐξειλεγμένοις, καὶ εὐχ ἑτέρου του χάριν, ἢ ἵνα πιστεύσωμεν ὅτι τῷ ἑνὶ καὶ ἁγίῳ Πνεύματι, τούς τε πρὸ ἡμῶν ἁγίους καὶ ἡμᾶς αὐτοὺς ἁγιάζει Θεός. "Ωσπερ γὰρ εἷς ἐστιν ὁ Πατήρ, εἷς δὲ ὁμοίως καὶ ὁ Υἱὸς, οὕτω καὶ ἂν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, τό τε ἐν προφήταις ἓν καὶ ἐν ἡμῖν. Εν δὲ ὑπάρχον, οὐ κατὰ διαίρεσιν ἐν πολλοῖς ἐννοοῦτ ̓ ἂν εἰκότως, ἀλλ ̓ ἔστιν ἀμέριστον καὶ ἐν πολλῇ χαρισμάτ 95 Num. xi, 10. 96 Matth. xiv, 16-24. 97 Joan. v, 45, 46. των διανομή, καὶ τελείως ἔχον ἐν πᾶσιν. Επιτηρη- Α debere dicebant. Verum is previdens mysterium τέον δὲ, ὅτι τὸν ἀριθμὸν ἑβδομήκοντα τοὺς ἐξειλεγμέν νους συναγείρειν ἐκέλευεν ὁ τῶν ὅλων Θεός. Αθροίζεται δὲ οὐκ εἰς πλῆρες ἀριθμός. Ἐλλελείπασι γὰρ δύο, Μωδάδ καὶ Ελδάδ. Υστερίζοντας δὲ καὶ τού τους ἐπίπλη Θεὸς τοῦ Πνεύματος. Προεφήτευσαν γὰρ ἐν τῇ παρεμβολῇ. Καὶ ζηλοῦσι μέν τινες τῶν ἀμφὶ Μωσέα, καὶ δὴ καὶ εἴργεσθαι δεῖν ἔφασκον αὐτούς. Ο δὲ τὸ τοῦ Χριστοῦ προαναθρῶν μυστήριον, « Τίς δῴη, φησί, τῷ λαῷ Κυρίου προφήτας, ὅταν δῷ Κύ ριος τὸ πνεῦμα αὐτοῦ ἐπ' αὐτούς ; » Συνήσομεν δὲ καὶ διὰ τούτων, ὅτι σεσαγήνευκενή νόμος, καὶ προσεκόμιζε τῷ Θεῷ παιδαγωγῆσαι πολλοὺς ἐπὶ τὸ Χριστοῦ μυστήριον. Πλὴν οὐ πάντας προσκομίζειν οἷός τε ἦν· ὑστερίζοντας καὶ τούτους ἡγίασεν ὁ Χρισ στός. Κέκληνται μὲν γὰρ οἱ ἐξ ἐθνῶν ἐπὶ τὴν τῆς ἀληθείας ἐπίγνωσιν, οὐ διὰ Μωσέως ἢ νόμου, δυνά μει δὲ μᾶλλον τῇ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, ἀποκαλύπτου τος τοῖς ἀγνοοῦσιν αὐτοῦ τὴν ἰδίαν εἰκόνα, τουτέστι τὸν Υἱόν· κεκλημένους δὲ καὶ ἁγίους ἐτίθει κατα χρίων τῷ πνεύματι. Καὶ ζηλοῦσι μὲν οἱ ἐν νόμῳ τοὺς ἐν Χριστῷ καὶ ἐν πίστει δεδικαιωμένους καὶ ἡγιασμένους ἐν πνεύματι. Πλὴν ἐγεγήθει ὁ Μωσῆς προεγνωκὼς τὸ μυστήριον. Οὐκοῦν οὐ φρονοῦσι τὰ Μωσέως, ζηλοῦντες ἀτόπως τοὺς ἁγίους ἐν Χριστῷ τῶν Ἰουδαίων οἱ δῆμοι. Αναμηρυσάμενοι δὴ οὖν ὥσπερ εἰς τὸ ἐν ἀρχαῖς τὸν λόγον, ἐκεῖνο φαμεν Ἐν μὲν τῷ πρώτῳ κεφαλαίῳ διεδείκνυτο σαφῶς, ὅτι σαρ κικὸς μὲν ἔτι τῶν Ἰουδαίων ὁ δῆμος. Ετερος δὲ καὶ ἁγιοπρεπὴς καὶ ἀμείνων ἀληθῶς ὁ τῶν ἐν πίστει καὶ ἐν Χριστῷ, καὶ ὅτι σκιὰν ἐπλήρου καὶ τύπον τῶν διὰ Χριστοῦ χαρισμάτων τὸ μάννα τὸ αἰσθητόν. Εδιδασκόμεθα δὲ πρὸς τούτοις, ὅτι ἐὰν τὰς νόμου σκιὰς καὶ μετὰ χρόνον αὐταῖς ἕτοιμον φυλάττωμεν, προσο κρούσομεν τῷ Θεῷ, ἐσόμεθα δὲ καὶ αὐτοῖς τοῖς ἁγίοις ἀπηχθημένοι. Κατεπικραίνετο γὰρ ἐπὶ τοῖς τετηρηκόσι τὸ μάννα ὁ Μωσῆς. Ἐν δὲ τοῖς δευτέροις Christi : « Quis det, inquit, ut omnis populus Donini prophetet, quando dederit Dominus Spiritum suum in eos 99?, Intelligemus autem ex his quod lex multos ceperit et adduxerit Deo ad Christi mysterium erudiens. Cæterum non omnes adducere potuit deficientes autem etiam hos sanetificavit Christus. Vocati enim sunt ex gentibus ad veritatis cognitionem, non per Mosen aut legem, sed potius virtute Dei ac Patris, qui ignorantibus revelavit suam imaginem, hoc est Filium vocatos autem sanetos etiam effecit ungens spiritu. At qui sub lege sunt æmulantur illos qui in Christo sunt, et fide justificati sanctificatique spiritu. Cæterum gavisus est Moses præcognito mysterio. Non igitur saB piunt ea quæ Mosis sunt populi Judæcorum sanctos Christi æmulantes. Revocantes itaque sermonem ad id quod initio agebatur, dicimus primo capite aperte ostensum esse quod Judæorum populus sit carnalis. Diversus autem ac revera melior ille qui in fide et in Christo, quia illud sensibile manna adumbrabat et typum gerebat donorum Christi. Docuimus præterea quod si legis umbras servemus etiam post tempus ipsis conveniens, offendemus Deum, sanctis vero ipsis odiosi sumus futuri. Siqui dem et Moses ipse iratus fuit eis qui reservarent manna in crastinum. In posterioribus autem capitibus hoc unum est videre, quod Judæi contemnentes spirituale manna, atque avertentes se a rebus cœlestibus per Christum oblatis, addicti vero potius terrenis et intemperanter tetris voluptatibus allixi, insigni clade perierint. 296 Οportebat enim omnino potiora habere divina, et fide amplecti omnium nostrum Salvatorem ac Redemptorem, Christum inquam, per quem et cum quo gloria Deo ac Patri cum sancto Spiritu nunc et semper et in sæcula seculorum. Amen. ἔνεστιν ἰδεῖν, ὅτι τὸ μάννα τὸ νοητὸν ἀτιμάζοντες Ἰουδαῖοι, καὶ ἀποσπουδάζοντες μὲν τὰ ἄνωθεν καὶ διὰ Χριστοῦ, προσκεκλιμένοι δὲ ὥσπερ τοῖς γεωδεστέροις, καὶ νενευκότες ἀμέτρως ἐπὶ τὰς δυσώδεις ἡδονὰς, ἐπισήμως διολώλασιν. Ἔδει γὰρ πάντως ἡγεῖσθαι μὲν ἐν ἀμείνωσι τὰ παρὰ Θεοῦ, στεφανοῦσθαι δὲ τῇ πίστει τὸν ἁπάντων ἡμῶν Σωτῆρα καὶ Λυτρωτήν, φημὶ δὴ Χριστόν· δι' οὗ καὶ μεθ ̓ οὗ τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ ἡ δόξα σὺν ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. Περὶ τῶν διὰ Μωσέως γεγονότων τριών σημείων. α'. Τὴν μὲν θείαν, ἥτις ποτ' ἐστὶν καταθρῆσαι φύσιν, οὐκ ἂν δύναιτό τις. Αποπτος γὰρ παντελῶς, b καὶ μὴν καὶ ἐπέκεινα τοῦ παντὸς, καὶ λόγου δύναμὲν ὑπερφέρεται· μόνη δὲ ὑπὸ μόνης ἑαυτῆς γινώσκεται. Καὶ πεύσει δὴ τοῦτο βοῶντος Χριστοῦ· • Οὐδεὶς γὰρ οἶδε, φησί, τίς ἐστιν ὁ Υἱὸς, εἰ μὴ ὁ Πατήρ οὐδὲ τὸν Πατέρα τις ἐπιγινώσκει τίς ἐστιν, εἰ μὴ ὁ Υἱός, καὶ ᾧ ἂν βούληται ὁ Υἱὸς ἀποκαλύψαι. Παρέδειξε τοίνυν ἡμῖν τὸ ἐξαίρετον κάλλος τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς, ὁ Μονογενής, ἑαυτὸν ὥσπερ λαμπράν ἀναθεὶς εἰκόνα. Τοιγάρτοι φησίν « Ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ, ἑώρακε τὸν Πατέρα, ο Τεθεάμεθα δὲ τὸν Υἱὸν, καὶ τοῖς τῆς καρδίας όμμασιν, καὶ τοῖς τῆς σαρκὸς, ὅτε καθεὶς ἑαυτὸν εἰς κένωσιν, καταβέβηκεν ἐν τοῖς De tribus a Mose patratis admirandis. > 1. Divinam, qualis ea sit, naturam perspicere mortalium nemo potest. Inaspectabilis enim penitus,mentemque omnem et rationem excedit: sola quippe seipsam divinitas cognoscit. Fidem hujus rei facere potest illa Christi exclamatio: «Nemo novit Filium, nisi Pater; neque Patrem quis novit, nisi Filius, et cui voluerit Filius revelare ". Ostendit itaque nobis eximiam Dei ac Patris pulchritudinem Unigenitus, seipsum veluti splendidam repræsentans imaginem. Ait enim : e Qui videt me, videt et Patrem meum'. Vidimus Filium oculis cum cordis, tum carnis, quando se ipse exinanivit, seque ad nostra demisit: et quidem in forma et æqualitate Dei ac Patris exsistens Deus, naturaque ex ipso genitus. Baruch 2 Philip. ", 7. quidem ait, ipsum, opinor, Verbum demonstrans : A καθ ̓ ἡμᾶς· καίτοι καὶ ἐν μορφῇ, καὶ ἐν ἰσότητι, τοῦ B Hic est Deus noster, et non æstimabitur ad illum alius. Hic invenit omnem viam disciplinæ, et tradidit illam Jacob puero suo, et Israel dilecto suo. Post hæc in terris visus est, et cum hominibus conversatus est 3. Clare vero exclamat nobis beatus David : « Deus deorum Dominus locutus est, et vocavit terram, a solis ortu usque ad occasum ex Sion species decoris ejus. Deus manifeste veniet, Deus noster, et non silebit *. » Descendit enim specie Ignis in montem Sina. Sed quia illa nihil aliud quam typus et figura erant, pleniorem ejus rei fidem facit Christus. Putabat enim Judæorum natio, se revera ipsam occultam et divinam vidisse naturamn, Mose interveniente, et astante ipsis in Choreb, et concionem advocante ad montem Sina. Postquam vero tubarum clangor sursum penetrans audientes terruit, putarunt secum ipsi divinæ quoque vocis participes se fieri. Sed pueriliter hoc cogitasse clare demonstrat ita Deus : . Vocem verborum ejus 297 audistis, et formam ejus non vidistis. Sermonem quoque ejus non habetis in vobis manentem: quia quem ille misit, huic credere recusatis. Quando igitur credimus, videmus in Filio Patrem; suscipimus ergo et Verbum ejus. Hoc redempti sumus : salvavit enim nos non legatus aliquis, non angelus, non lex Mosaiea, sed ipse Dominus, ut scriptum est. Nam verum me dicere etiam ex Scriptura cognoscetis. Sic enim habet : • Et ait : Ego sum Deus patris tui, Deus Abraham, et Deus Isaac, et C Deus Jacob. Abscondit Moses faciem suam. Non enim audebat aspicere contra Deum '. › Vide legis imbecillitatem: universorum enim Deus se ostenit; sed ubi manifeste apparuit, Moses faciem avertit. Efficitur itaque clareque concluditur, Dei filios non aperte in terra Dei plenam majestatis gloriam contemplari, etsi se ipse exhibeat, et prope ad sui cognitionem manuducat. Quid enim Isaiæ voce pronuntiat? • Invenerunt me qui non quæsierunt : manifesto apparui iis qui ante non interrogabant. Dixi : Ecce adsum, genti quæ non cognovit me. Tota die expandi manus meas ad populum incredulum. et contradicentem. Non igitur Christi viderunt gloriam qui mentis oculos averterunt. Quod etiam, opinor, prophetæ voce de ipsis dictum est : e Ver. terunt ad me terga, et faciem suam. Divinus vero Paulus scribit : « Usque in hodiernum diem ipsum velamen in lectione Veteris Testamenti manet non revelatum, quoniam in Christo evacuatur. Sed usque in hodiernum diem, quando legitur Moses, velamen positum est super cor eorum. Cum autem conversus fuerit ad Dominum, auferetur velamen. Dominus autem spiritus est, ubi autem spiritus Domini, ibi libertas 1°. Nos vero qui credidimus non veremur Deum contra aspicere, sed ut divinus ibidem Paulus subjicit: Revelata facie D Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὑπάρχων Θεὸς, καὶ ἐξ αὐτοῦ κατὰ φύσιν γεγεννημένος. Καὶ μὴν ἔφη μὲν ὁ Βαρούχ, αυτ τὸν, οἶμαί που, τὸν Λόγον καταδεικνύς· « Οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν, οὐ λογισθήσεται ἕτερος πρὸς αὐτόν. Ἐξεὗρε πᾶσαν ὁδὸν ἐπιστήμης, καὶ ἔδωκεν αὐτὴν Ιακωδ τῷ παιδὶ αὐτοῦ, καὶ Ἰσραὴλ τῷ ἡγαπημένῳ ὑπ' αὐτοῦ. Μετὰ τοῦτο ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη, καὶ τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη. . Προανακεκράγει δὲ σας φῶς καὶ ὁ θεῖος ἡμῖν Δαβίδ· ο Θεός θεῶν Κύριος ἐλάλησεν, καὶ ἐκάλεσε τὴν γῆν, ἀπὸ ἀνατολῶν ἡλίου μέχρι δυσμῶν· ἐκ Σιὼν ἡ εὐπρέπεια τῆς ὡραιότητος αὐτοῦ. Ὁ Θεὸς ἐμφανῶς ἥξει, ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ οὐ παρασιωπήσεται. » Καταβέβηκε γὰρ ἐν εἴδει πυρὸς ἐπὶ ὄρος Σινᾶ. ̓Αλλ' ὅτι τύπος ἦν ἐκεῖνα, καὶ ἔτερον οὐδὲν, πληροφορεί Χριστός. Ὤοντο γὰρ οἱ τῶν Ἰουδαίων δῆμοι, τὴν ἀπόῤῥητον ἀληθῶς τεθεᾶσθαι φύσιν, μεσολαβοῦντος Μωσέως, καὶ περιστάντος αύτ τοὺς ἐν Χωρήβ, καὶ συλλέγοντος εἰς ἐκκλησίαν ὑπὸ τὸ Όρος Σινά. Ἐπειδὴ δὲ καὶ σαλπίγγων ἠχὴ διαπρύσιος εἰς τὸ ἄνω διάττουσα κατεπτόει τοὺς ἀκροωμένους, ᾤοντο κατὰ σφᾶς καὶ φωνῆς τῆς θείας γενέσθαι κατά ήκοοι. Αλλ' ὅτι ταυτὶ μειρακιωδῶς ἐσκέπτοντο, πεπληροφόρηκεν ἐναργῶς οὕτω λέγων ὁ Θεός· « Φωνὴν αὐτοῦ ἀκηκόατε, οὐδὲ εἶδος αὐτοῦ ἑωράκατε. » Καὶ τὸν λό γον αὐτοῦ οὐκ ἔχετε ἐν ὑμῖν μένοντα, ὅτι ἂν ἀπέστει λεν ἐκεῖνος, τούτῳ ὑμεῖς οὐ πιστεύετε. Οὐκοῦν οἱ πετ στεύσαντες, τεθεάμεθα ἐν Υἱῷ τὸν Πατέρα, παρεδε ξάμεθα δὲ καὶ τὸν Λόγον αὐτοῦ. Ταύτῃτοι καὶ λελυτρώμεθα· σέσωκε γὰρ ἡμᾶς, οὐ πρέσβυς, οὐκ ἄγγε λος, οὐχ ὁ νόμος ὁ διὰ Μωσέως, ἀλλ' αὐτὸς ὁ Κύριος, κατὰ τὸ γεγραμμένον. "Οτι δὲ ἀληθὲς ὅ φημι, καὶ διὰ τῶν γεγραμμένων εἰσόμεθα. Ἔχει δὲ οὕτως « Καὶ εἶπε, φησίν. Ἐγώ εἰμι ὁ Θεὸς τοῦ Πατρός σου, ὁ Θεὸς ̓Αβραάμ, καὶ ὁ Θεὸς Ἰσαάκ, καὶ ὁ Θεὸς Ἰακώβ. Απέστρεψε δὲ Μωσῆς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ. Ηὐλαβεῖτο γὰρ καταβλέψαι ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Αθρει τοῦ νόμου τὸ ἀδρανές. Εμφανίζει γὰρ ἑαυτὸν ὁ Θεὸς τῶν ὅλων· ἀλλ' ἐμφανῶς καθιστάντος, ἀποστρέφει τὸ πρόσωπον Μωσῆς. Σημεῖον δ' ἂν γένοιτο καὶ τοῦτο ἡμῖν ἐναργὲς τοῦ, μηδὲ αὐτοὺς τοὺς υἱοὺς τὴν θεοπρεπῆ τοῦ Υἱοῦ καταθρῆσαι δόξαν, ἐμφανί ζοντος καὶ μονονουχί προσάγοντος εἰς ἐπίγνωσιν. Τοιγάρτοι καὶ ἔφασκε διὰ φωνῆς Ἡσαΐου· • Ευρέθην τοῖς ἐμὲ μὴ ζητοῦσιν· ἐμφανὴς ἐγενόμην τοῖς ἐμὲ μὴ ἐπερωτῶσιν. Εἶπα· Ἰδοὺ εἰμὶ τῷ ἔθνει, οἳ οὐκ ἠπίσταντό με. Ολην τὴν ἡμέραν ἐξεπέτασα τὰς χεῖ ράς μου πρὸς λαὸν ἀπειθοῦντα καὶ ἀντιλέγοντα. Η Οὐκοῦν οὐ τεθέανται τὴν δόξαν Χριστοῦ, τοὺς τῆς διανοίας ἀποστρέφοντες ὀφθαλμούς. Καὶ τοῦτο, οἶμαι, ἐστὶ τὸ διὰ φωνῆς προφήτου περὶ αὐτῶν εἰρημένον· • Καὶ ἐστρέψαντο ἐπ ̓ ἐμὲ νῶτα καὶ πρόσωπον αυτῶν. » Γράφει δὲ καὶ ὁ θεσπέσιος Παῦλος· ο "Αγρι τῆς σήμερον ἡμέρας, ἐπὶ τῇ ἀναγνώσει τῆς Παλαιός Διαθήκης, τὸ αὐτὸ κάλυμμα μένει μὴ ἀνακαλυπτόμε νον, ὅτι ἐν Χριστῷ καταργείται. Αλλ' ἕως σήμερον * Baruch ut, 36, 37. Psal. XLIX, 2, 3. * Deut. 1, 12. Ο Jerem. 1, 27. 19 II Cor. 1, 14 47. * Hebr. w, 16. *Exod. m, 6. Isa. Lxv, 2, 3. ἡνίκα ἀναγινώσκεται Μωσης, κάλυμμα ἐπὶ τὴν καρ- A gloriam Domini speculamur 10. ) — « Igitur avertit, Β inquit, faciem suam Moses. » Deo dehinc dicente, proficiscendum illi cum senioribus populi Israel ad Pharaonem terrore percussum, denuntiando evocari a Deo Israelitas ut sacrificent ipsi in deserto: mandante etiam Ægyptios exspoliari, 298 uxoribus eorum a vicinis et contubernalibus vasa argentea, et discos aureos ac vestimenta accipientibus : 4. Respondit, inquit, Moses, et dixit: Non credent mihi, neque audient vocem meam. Sed dicent: Non apparuit tibi Dominus. Quid dicam illis ? Dixit illi Dominus : Quid tenes manu tua ? Ille ait: Virga est. Dixitque Dominus : Projice eam in terram. Et projecit, versaque est in serpentem, fugitque eum Moses. Ait Dominus illi : Extende manum tuam, et δίαν αὐτῶν κεῖται. Ηνίκα δὲ ἂν ἐπιστρέψῃ πρὸς Κύριον, περιαιρεῖται τὸ κάλυμμα. Ὁ δὲ Κύριος, τὸ Πνεῦμά ἐστιν· οὗ δὲ Πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ ἐλευθερία. Ἡμεῖς δὲ οἱ πιστεύσαντες, οὐκ εὐλαβούμεθα καταβλέψαι ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ἀλλ' ἡ πάλιν αὐτὸς ὁ θεσπέσιος ἔφη Παῦλος · ο 'Ανακεκαλυμμένῳ προσώπῳ τὴν δόξ ξαν Κυρίου κατοπτριζόμεθα. Αποστρέφει τοίνυν τὸ πρόσωπον Μωσῆς. » Εἶτα τοῦ Θεοῦ λέγοντος, ὅτι προσήκει βαδίζειν αὐτὸν ὁμοῦ τῇ γερουσίᾳ τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ πρὸς τὸν ἀπόπληκτον Φαραώ, σαφηνιοῦντα ὅτι προσκέκληται ὁ Θεὸς τοὺς ἐξ Ἰσραήλ, ἵνα θύσει σιν αὐτῷ κατὰ τὴν ἔρημον· προσθέντος δὲ ὅτι δεήσει σκυλεῦσαι τοὺς Αἰγυπτίους, δεχομένης γυναικὸς παρά γείτονος καὶ συσκήνου αὐτῆς σκεύη ἀργυρᾶ καὶ χρυσα, καὶ ἱματισμόν. Ἀπεκρίθη, φησὶν, ὁ Μωσής caudam ejus apprehende. Manum itaque extendens καὶ εἶπεν· Ἐὰν δὲ μὴ πιστεύσωσι, μηδὲ εἰσακού- caudam apprehendit, factaque in ejus manu virga σωσι τῆς φωνῆς μου (ἐροῦσι γὰρ, ὅτι οὐκ ὦπταί est : ut credant, inquit, apparuisse tibi Dominum σοι ὁ Θεὸς), τί ἐρῶ πρὸς αὐτούς; Εἶπε δὲ αὐτῷ Κύ- Deum patrum tuorum, qui est Deus Abraham, Deus ριος· Τί τοῦτο ἐν τῇ χειρί σου ; Ὁ δὲ εἶπεν· Ράβδος. Isaac et Deus Jacob (1.19., Metuebat siquidem Moses Καὶ εἶπε· Ρίψον αὐτὴν ἐπὶ τὴν γῆν. Καὶ ἔῤῥιψεν αὐτὴν ne Israelitis deceptor videretur, quod visum a se ἐπὶ τὴν γῆν καὶ ἐγένετο ὄφις, καὶ ἔφυγε Μωσῆς ἀπ' universorum Deum assereret, qui sibi imperasset αὐτοῦ. Καὶ εἶπε Κύριος πρὸς αὐτόν· Ἔκτεινον τὴν Ægyptiorum exspoliationem, et quod valida disceχεῖρά σου, καὶ ἐπιλαβοῦ τῆς κέρκου. Εκτείνας οὖν dere manu oporteret. Et propterea miraculum hoc τὴν χεῖρα, ἐπελάβετο τῆς κέρκου, καὶ ἐγένετο ῥάβδος patrare eum, atque supra humanam naturam ope ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ· ἵνα πιστεύσωσί σοι ὅτι ὦ πταί σοι rari quid et efficere jussit, immutante Deo ipso virΚύριος ὁ Θεὸς τῶν πατέρων σου, Θεὸς ̓Αβραάμ, καὶ gam in serpentem, ne transfugium suadere, sed Θεὸς Ἰσαὰκ καὶ Θεὸς Ἰακώβ. ο Εδεδίει μὲν γὰρ Μωσής cœlestia atque divina portare oracula revera creκαὶ [γρ. μὴ] ἄρα τις εἶναι δόξῃ τοῖς υἱοῖς Ἰσραὴλ φι deretur. Id enim verum signum cui omnes credidi.. λοψευδής τε καὶ εἰκαιόμυθος, ὀφθῆναι μὲν ἑαυτῷ mus, Verbum nobis simile factum ad nos venisse :quod λέγων τὸν τῶν ὅλων Θεὸν, εἰπεῖν δὲ προστάξαι τῆς virga humo projecta designat. Ιd qua ratione intellis Αἰγυπτίων πλεονεξίας ὅτι πρέπει λοιπὸν ἀποφοιτᾷν gendum, qua licet, dicere denuo aggrediamur. ἐῤῥωμένως. Ταύτητοι θαυματουργεῖν ἐκέλευε, καὶ τὰ ὑπὲρ ἀνθρώπου φύσιν ἐργάζεσθαι, μεταπλάττον τος τοῦ Θεοῦ τὴν ῥάβδον εἰς ὄφιν, ὡς ἂν νεοῖτο οὐκ αὐτομόλης ἀληθῶς, ἀλλὰ τῶν ἄνωθεν καὶ παρὰ Θεοῦ θεσπισμάτων κομιστής. Τὸ γὰρ ἀληθὲς σημεῖον, ὃ πάντες ἡμεῖς πεπιστεύκαμεν, ἡ τοῦ Λόγου ἐν τοῖς καθ ̓ ἡμᾶς καταφοίτησις, ἢ διὰ τῆς ῥάβδου τῆς εἰς γῆν πεσούσης σημαίνεται. Πῶς δὲ καὶ τίνα τρόπον, ὡς ἔνι δὴ πάλιν εἰπεῖν πειράσομαι. C “ 2. Virge comparat natum ex Deo Verbum divi.. nitus inspirata Scriptura, quod ab eo omnia firmentur. Verbo Domini, inquit David, coli firmati sunt ss. » Et : c Confirmat quidem justos Dominus 14. › Aggregamur itaque Patri per Filium : quod etiam Veritas ipsa ostendit : « Traducam, ait, eos in virga mea 15. . Alias virga regni est symbolum : per Filium enim imperat universorum Deus ac Pa β. Ράβδῳ παρεικάζει τὸν ἐκ Θεοῦ Λόγου φύντα ἡ θεόπνευστος Γραφή, διά τοι τὸ πάντα στηρίζεσθαι παρ' αὐτοῦ· ι Τῷ λόγῳ Κυρίου, φησὶν, οἱ οὐρανοὶ ἑστερεώθησαν. » Καὶ, • Υποστηρίζει μὲν τοὺς δι καίους ὁ Κύριος. • Υπενηνέγμεθα δὴ τῷ Πατρὶ δι' Υἱοῦ, καὶ τοῦτο αὐτὸς ἀληθὲς ὑπάρχον ὑποφαί νει λέγων· ι Καὶ διάξω αὐτοὺς ὑπὸ τὴν ῥάβδον μου. Ο Ράβδος δὲ καὶ ἑτέρως, βασιλείας σύμβο λον· βασιλεύει δὲ δι ̓ Υἱοῦ ὁ τῶν ὅλων Θεὸς καὶ D ter. Hunc etiam Aaronis virga in Sancto sanctorum Πατήρ. Αὐτὸν ἡ ῥάβδος Ααρὼν ἡ ἐν τοῖς ἁγίοις τῶν ἁγίων καταβλαστήσασα, κατασημήνειεν ἄν· αὐτὸν ἡ ἐκ ρίζης Ἰεσσαὶ, καὶ ἡ πάντας ἡμᾶς παρακαλοῦσα πνευματικῶς, καὶ πρός γε τὸ ἐρη ρεῖσθαι καλῶς τοὺς πεπιστευκότας ἀνέχουσα, κατά τὸ ἐν Ψαλμοῖς ὑμνούμενον πρὸς τὸν τῶν ὅλων Θεὸν καὶ Πατέρα· ι Η ῥάβδος σου καὶ ἡ βακτηρία, αὗταί με παρεκάλεσαν. » Ράβδος δὴ οὖν, ὁ Υἱός. Αλλ' ἕως μὲν[ἦν] ὡς ἐν χειρὶ τοῦ Πατρὸς καὶ ἐν τοῖς τῆς θεότητος ὑψώμασιν, οὔπω γενόμενος καθ' ἡμᾶς, άθεοι μὲν ἐν κόσμῳ διετελοῦμεν οἱ τάλανες· ἐπλανώμεθα germinaus designare queat. Item virga illa ex radice Jesse, quæ nos omnes spiritaliter consolatur, atque etiam, preter quod stabilial gressum, recte credentes sustentat, juxta illud in Psalmis Deo Patri decantatum : Virga tua et baculus, ipsa me consolata sunt. 16. Virga itaque, Dei Filius. Sed quandiu quasi in Patris erat manu, et in altissimis divinitatis, nondum homo natus ut nos, miseri in mundo, atque plane impii vivebamus. 299 Creaturæ enim errabamus servientes, et impiorum spirituum cupiditati subjecti. Postquam vero, ut pla 10 Η Cotus, 18. 11.11 Exod. I, 1-5. 13 Psal. xxx, 6. 14 Psal. xxxvi, 17. 18 Isa. x, 24. 16 Psal.xxi, 4. |