videns inter homines versantem Deum, metum selutarem est experta qui sapientiæ initium est 1. Abyssi autem, id est incredulorum classis, turbata sunt, dum contra Ecclesiam insurgunt. Jam nubes quibus mandatum fuit, ne deinceps supra antiquam vineam Israelem pluviam demitterent, discipuli Servatoris sunt, qui, evangelicum administrantes verbum, toto orbe caelestem pluviam distribuerunt, vocem dederunt: in universam enim terram exivit sonus eorum 20. Tum etiam salutares electaeque sagittæ quæ salvatorum animas feriunt, nimirum ipsi rursus apostoli, vel ignea Dei oracula, et Spiritus ellicacia, quaqueversus cursitant. Tonitru pariter, evangelicus 256 sermo, qui toto sonuit mundo, unde et quidam dicti sunt tonitrus filii ". In rota datus est, id est in hoc orbe sphærico qui circumagitur : cui alia rota inest, hominum scilicet vita, sicuti est apud Ezechielem, «Rota in rola 33., Coruscationes item, quæ spiritali nos luce illuminant, id est evangelici sacerdotes, quibus dictum fuit : e Vos estis lux mundi ", usque ad terminos terra illuxerunt. Neque enim dicimus coruscationum quæ inter imbrem fiunt, mentionem facere Davidem, sed spiritalis potius divinique luminis splendorem coruscationis vocabulo denotare voluisse. Sciendum vero est sanctum quemvis hominem nihil habere angulosum aut asperum, sed, rotæ instar, vix levi sui parte terram contingere; cui nil tortuosum habenti vox sapientiæ insonat. Secus autem peccator et alioqui obliquus est; et si forte orat, in angulis orat; et sinuosam, non autem recta ducentem viam terit anima ejus. Nos utique hæ quoque sensibiles coruscationes ad tonantem fulgurantemque Deum convertant percellunt enim admiratione animos, dum subito orbi coruscant tenebrasque noctis dispellunt; non enim sol tantummodo, verum etiam fulgura tenebras solvunt. Quod si adhuc hoc in sermone, ceu similitudine quadam, immorandum est, apostoli, rotæ seu turbinis instar, evangelica doctrina vocem sumunt; atque ita coruscant, splendetque ipsorum lumen coram hominibus ***; quo fit ut mentis simul et operis ipsorum coruscationes appareant (1). ν ταῖς Ἐκκλησίαις τοῦ Θεοῦ συγκροτουμένων λαῶν, A rum in Ecclesiis Dei populorum, aquis comparata, δασι παρομοιωμένα,· ἰδόντα τὸν εἰς ἀνθρώπους πιδεδημέντα ' Θεὸν, φόβον ἀνέλαβον σωτήριον ὃς αρχή έστι σοφίας. Αἱ δὲ ἄβυσσοι, τὸ τάγμα τῶν πίστων, ἐταράχθησαν επανιστάμεναι κατὰ τῆς Εκκλησίας. Αἱ δὲ νεφέλαι αἱ ἐκελεύσθησαν μὴ βρέειν ἐπὶ τὸν πρότερον ἀμπελῶνα τὸν Ἰσραὴλ, οἱ τοῦ Σωτῆρος μαθηταί, οἳ τὸν εὐαγγελικὸν διακονοῦντες όγον, καὶ καθ' ὅλης τῆς οἰκουμένης τὸν οὐράνιον στὴν διαδεδωκότες, φωνὴν ἔδωκαν· εἰς πᾶσαν γὰρ τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν. Καὶ τὰ σωτήρια μέλη καὶ ἐκλεκτὰ τὰ, τιτρώσκοντα τὰς τῶν σωζομέτων ψυχάς, αὐτοὶ πάλιν οἱ ἀπόστολοι, ἢ τὰ πεπυρω ένα τοῦ Θεοῦ λόγια, καὶ ἡ τοῦ Πνεύματος ενέργεια, πανταχού διεπορεύθησαν. ̓Αλλὰ καὶ ἡ βροντή, ὁ ὐαγγελικός λόγος ὁ κατακτυπήσας τὴν ὑπ ̓ οὐρανὸν, Β ξ οὗ καί τινες υἱοὶ βροντῆς ὠνομάσθησαν. Ἐν τῷ ροχή διεδόθη, τουτέστιν ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ τῷ σφαιροειδεῖ καὶ κυκλοφορικῶς κινουμένῳ· ἐν ᾧ ἕτε νος τροχός ἐστιν ὁ τῶν ἀνθρώπων βίος, κατὰ τὸ ἐν Ἰεζεκιήλ, «Τροχὸς ἐν τροχῷ. » Αλλὰ καὶ ἀστραπαὶ αἱ τὸ νοητὸν ἡμῖν ἐξαστράπτουσαι φῶς, οἱ τοῦ Εὐαγγελίου ἱερουργοί, πρὸς οὓς ἐῤῥέθη· . Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου, ο μέχρι τῶν περάτων τῆς γῆς ἔφα ναν. Οὐ γάρ πού φαμεν ὅτι τῆς εἰς ὑετοὺς γεγενημένης ἀστραπῆς ἐποιεῖτο μνήμην ὁ Δαβίδ, ἀλλὰ τὴν τοῦ νοητοῦ καὶ θείου φωτὸς ἀνάλαμψιν τῷ τῆς ἀστρα τῆς ἤθελε κατασημαίνειν ὀνόματι. Ιστέον δὲ ὅτι καὶ πᾶς ἅγιος οὐ γεγωνίωται οὐδὲ ἔχει τι σκολιόν, ἀλλὰ τροχός ἐστιν ὀλίγῳ μέρει τῆς γῆς ἐφαπτόμενος· καὶ ἡ φωνὴ τῆς σοφίας ἐν τῷ τοιούτῳ γίνεται μηδὲν ἔχοντι καμπύλον. Ο δὲ ἁμαρτωλὸς τά τε ἄλλα σκου λιός ἐστι· κἂν εὔχηται, ἐν ταῖς γωνίαις εύχεται, κατὰ κεκλιμένας εὐθείας καὶ οὐ τὴν ἐπ ̓ εὐθείας φέρουσαν ὁδὸν τῆς ψυχῆς αὐτοῦ. Ἡμᾶς δὲ καὶ αἰσθηταὶ μὲν ἀστραπαὶ ἐπιστρεφέτωσαν πρὸς τὸν βροντῶντα καὶ ἀστράπτοντα Θεόν· ἔχουσι γάρ τι θαυμαστὸν, τὸ τὰς αὐγὰς ἀθρόον φαινομένας φαίνειν τῇ οἰκουμένῃ, ὥστε λύεσθαι τὸ τῆς νυκτὸς σκότος· οὐ μόνον γὰρ ἥλιος λύει τὸ σκότος, ἀλλὰ καὶ ἀστραπή. Εἰ δὲ δεῖ κάνταῦθα προσαναμεῖναι τῷ λόγῳ, ὥσπερ κατά τι παράδειγμα, τροχοὶ ὄντες δέχονται τὴν φωνὴν οἱ μεγαλόφωνοι ἀπόστολοι τοῦ κατὰ τὸ Εὐαγγέλιον λόγου· οὕτω καὶ ἀστράπτουσι, καὶ λάμπει αὐτῶν τὸ φῶς ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, καὶ ἔστιν ἰδεῖν ἀστραπὰς τῶν νοημάτων αὐτῶν καὶ τῶν πράξεων. C libet hostis potentiam ". Denique nos in promissam A ἐπάνω ὄψεων καὶ σκορπίων, καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν εὐ regionem introduxit, cujus meminit dicens : ‹ Beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram 25. › Vers. 24. Panem cali dedit eis. Coeli panis est Dei Unigenitus : idem reapse verum est manna : panis de coelo rationali cuilibet creaturæ suppeditatus. PSALMUS LXXVIII. Vers. 5. Usquequo, Domine, irasceris in finem? Quia Christus prompte admodum sanctorum excipit preces (1), quas pro peccatoribus fundunt : etenim fratribus suppetias ferunt, et afflictorum participant lacrymas, suasque faciunt illorum calamitates, quasi et ipsi charitatis suæ causa paterentur : ideo clementi Deo prosternentes se dicunt: « Usquequo, Domine, irasceris in finem, et, ignis instar, ira tua exardescet? Ne sine modo atque incessanter ira tua peccantes persequatur. Certe natura tua non ita es comparatus: nam percutit certe Deus illos qui recte vivere negligunt: sed quia magna est et incomparabilis ejus clementia, non secundum iniquitates nostras facit nobis, neque secundum peccata nostra retribuit nobis 26. Semper enim iram cohibet, neque pares peccatis nostris pœnas infert; in tantum, 257 ut nonnulli propter congenitam ei benignitatem et obliviscendarum injuriarum morem, propemodum eum incusent quod omnino aliquando irascatur. Ecce enim et patientissimus Jobus Deo supplex aiebat: Cur iniquitatum mearum non es oblitus, et peccata non emundasti ?, Sed enim, cur Dominum, inquam, incusas? Non incuso, inquit, sed peto potius consuetam ei congenitamque benignitatem. Hæc ille athleta præclarus. Δεσπότῃ; Οὐκ ἐγκαλῶ, φησὶν, αἰτῶ δὲ μᾶλλον τὴν ὁ γενναῖος ἀθλητής. 97 Vers. 6. Effunde iram tuam in gentes, quæ te non noverunt. Prosunt nobis sanctorum preces; supplices enim se Deo prosternunt pro nobis, et irruentem in nos iram ad alios quodammodo divertunt, dicentes : Effunde iram tuam in gentes quæ te non noverunt, et in regna quæ nomen tuum non invocant. Ergone contra alios prorsus qui nihil peccarunt, effundi vult iram divinam? Qui feri posset ut Deus ferret hortantem se ad injustitiam ? Vel quomodo sanctus omnino is sit qui tam duras preces pronuntier ? Quid ergo ait? Cum creaturæ Dei aliquæ peccant, simul tamen ejus cultum retinent, tunc sane moderate punit, iram veniæ miscens: cum autem nonnulli ex his qui ipsum ignorant perpetuo simul irritant, tunc hos effreni ira persequitur. B ναμιν τοῦ ἐχθροῦ. Εἰσήγαγεν δὲ ἡμᾶς καὶ εἰς τὴν (Ε Γ. 159 b) "Αρτος οὐρανοῦ ὁ τοῦ Θεοῦ Μονογενής δηλονότι αὐτό ἐστι τὸ μάννα τὸ ἀληθές· ὁ ἄρτος ἐκ τοῦ οὐρανοῦ πάσῃ τῇ λογικῇ κτίσει χορηγούμενος. ΨΑΛΜΟΣ ΟΗ'. Εως πότε, Κύριε, ὀργισθήσῃ εἰς τέλος; (C f. 171 b, D f. 202, G f. 86, L f. 191) "Ore χεται Χριστὸς καὶ σφόδρα ἑτοίμως τὰς τῶν ἁγίων πρεσβείας, ἃς ἀντιποιοῖντο πολλάκις ὑπὲρ τῶν περ πλημμεληκότων, συναγωνίζονται γὰρ ὡς ἀδελφοῖς, καὶ μερίζονται τῶν ἐν θλίψει τὸ δάκρυον, καὶ ἰδίας ποιοῦνται τὰς ἑτέρων συμφοράς, καὶ ὡς αὐτοὶ πά σχοντες δι' ἀγάπην, τῷ φιλαγάθῳ Θεῷ προσπίπτουσι λέγοντες· ι Εως πότε, Κύριε, ὀργισθήσῃ εἰς τέλος, ἐκκαυθήσεται ὡς πῦρ ὁ ζῆλός σου ; » Μη μέχρι παν τὸς, φησὶν, καὶ ἀκαταλήκτως ἐπαφήσῃς τὴν ὀργὴν τοῖς ἡμαρτηκόσιν. Οὐ πέφυκας εἶναι τοιοῦτος πλήτ τει γὰρ ὁ τῶν ὅλων Θεὸς τοὺς ἡμεληκότας του ζητ ἐθέλειν ὀρθῶς· ἐπειδὴ δέ ἐστιν πολὺς καὶ ἀπαρά βλητος (cod. ἀπαραβόητος] εἰς φιλανθρωπίαν, οὐ κατὰ τὰς ἀνομίας ἡμῶν ἐποίησεν ἡμῖν, οὐδὲ κατά τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν ἀνταπέδωκεν ἡμῖν. Συστέλλει γὰρ ἀεὶ τὰς ἀργὰς, καὶ οὐκ ἐσοῤῥόπως τοῖς παρ' ἡμῶν ἁμαρτήμασιν ἐπιφέρει τὰς τιμωρίας· καὶ γοῦν διὰ τὸ μέγεθος τῆς ἐνούσης αὐτῷ ἡμερότητος καὶ ἀμνησικακίας, μονονουχί καὶ ἐγκαλοῦσιν τινες αὐτῷ ὅτι καὶ ὅλως ὀργίζεται. Καὶ γοῦν ὁ καρτερικώτατος Ἰὼβ αὐτὸ δὴ τοῦτο ποιῶν προσήρχετο λέγων· . Διὰ τί οὐκ ἐποιήσω τῆς ἀνομίας μου λήθην, καὶ καθαρισμὸν τῆς ἁμαρτίας; » Καὶ διὰ τί, λέγω, ἐγκαλεῖς τῷ αὐτῷ συνήθη καὶ ἔμφυτον ἡμερότητα. Ταῦτα μὲν οὖν c C Εκχεον τὴν ἐργήν σου ἐπὶ τὰ ἔθνη τὰ μὴ ἐπεγνωκότα σε, κ. τ. λ. (D f. 202 b, G. f. 86 b, L f. 191) ὠφελοῦσιν ἡμᾶς αἱ τῶν ἁγίων εὐχαί· προσπίπτουσι γὰρ ὑπὲρ ἡμῶν τῷ Θεῷ, καὶ τὴν καθ' ἡμῶν ἐρχομένην ὀργὴν οἰπνεί πως ἐφ' ἑτέρους μεθιστῶσι λέγοντες· « Εκχεον την ὀργήν σου ἐπὶ τὰ ἔθνη τὰ μὴ γινώσκοντά σε, καὶ ἐπὶ βασιλείας αἳ τὸ ὄνομά σου οὐκ ἐπεκαλέσαντο. ο 'Αρ D οὖν καθ ̓ ἑτέρων ἁπλῶς καὶ οὐδὲν ἡμαρτηκότων έχε χεῖσθαι βούλεται τὰ ἐκ τῆς θείας ὀργῆς; Εἶτα πῶς ἂν ἠνέσχετο ὁ Θεὸς προτρέποντος ἀδικεῖν; Η πως ἂν ἦν ὅλως ἅγιος ὁ τὴν οὕτω σκληρὰν ποιούμενος προσευχήν; Τί οὖν ἐστιν ὅ φησιν; "Οτ' ἂν μὲν γέρ πλημμελῶσι τινες τῶν ὑπὸ Θεῷ γεγονότων, καὶ τὴν ὑπ' αὐτῷ λατρείαν τετιμηκότων, τότε πάντως παι δεύει ἐπιμετρήσας τὴν κίνησιν, καὶ φειδοῖ κεράσας τὰ ἐξ ὀργῆς· ὅτ' ἂν δὲ ὦσί τινες τῶν οὐκ εἰδότων αὐτὸν οἱ διηνεκῶς παροξύνοντες, τότε καὶ ἀχάλινον αὐτοῖς ἐπαφίησι τὸν θυμόν. Luc. x, 19. 25 Matth. v, 4. 16 Psal. col. 10. 27 Job vit, 21. (1) Animadverte catholicæ Ecclesiæ doctrinam de utilitate precum, quas sancti homines ad Deum pɔ cateris fundunt. Ὅτι ἐπτωχεύσαμεν σφόδρα. (C f. 171 b, D f. 202 b, G f. 86 b, L f. 191) Kal ποῖος ἆρά ἐστι τῆς καθ' ἡμᾶς νοουμένης πτωχείας ὁ τρόπος, καὶ ποῖον ὅλως ἀποβεβλήκαμεν πλοῦτον, ἀναγκαῖόν ἐστιν ἰδεῖν. Γυμνὴ γέγονεν ἡ ἀνθρώπου φύσις παντὸς ἀγαθοῦ, ἔρημος τῶν ἄνωθεν χαρισμάτων, ἔξω τῆς πρὸς Θεὸν οἰκειότητος. Διά τε τὴν μετ σολαβήσασαν ἁμαρτίαν, ἀπεδυσάμεθα τὴν ἀφθαρσίαν, ἡμῷ καὶ ἀνοσίῳ περιπεσόντες λῃστῇ, φημὶ δὴ τῷ Σατανά. Ο γὰρ Θεὸς θάνατον οὐκ ἐποίησεν, ἀλλ' ἐπὶ ἀφθαρσίᾳ ἔκτισε τὰ πάντα, καὶ σωτήριοι αἱ γενέσεις τοῦ κόσμου· φθόνῳ δὲ διαβόλου ὁ θάνατος εἰς τὸν κόσμον εἰσῆλθεν. Οὐκοῦν ἐπτωχεύσαμεν σφόδρα, ἀλλ' ἐν Χριστῷ πεπλουτήκαμεν, ἀναλαβόντες τὰ ἐν ἀρχῇ. Συνεπτώχευσε γὰρ ἡμῖν πλούσιος ὢν, ἵνα ἡμεῖς τῇ αὐτοῦ πτωχείᾳ πλουτήσωμεν. ΨΑΛΜΟΣ ΟΘ'. ['Εναντίον Ἐφραὶμ καὶ Βενιαμὶν καὶ Μανασσῆ. Ἀπὸ τῶν ἐπιφανεστάτων τριῶν φυλῶν ἅπαν τὸ γένος τοῦ Ἰσραὴλ σημαίνει.] Ἐλθὲ εἰς τὸ σῶσαι ἡμᾶς. (B f. 543 b, C f. 173. E f. 166 b, H f. 316 b) ETρηται μὲν γὰρ τὰ τοιαῦτα προφητικῶς. Ἐκβέβηκε δὲ εἰς πέρας, ὡς ἔφην, εἰς ἡμᾶς εἰς οὓς τὰ τέλη τῶν αἰώνων κατήντησεν. Ἐν ἐσχάτοις γὰρ τοῦ αἰῶνος καιροῖς γέγονεν ἄνθρωπος ὁ μονογενὴς τοῦ Θεοῦ Λόγος. Επίφανον τὸ πρόσωπόν σου, καὶ σωθησόμεθα. (B f. 343 b, F f. 131 b, H f. 317, K f. 147) Пpósωπον τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὀνομάζουσιν τὸν Υἱόν εἰκὼν γάρ ἐστιν καὶ χαρακτήρ τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ, καὶ ἐν αὐτῷ καὶ μόνῳ τὸ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς διαφαίνεται κάλλος. (1) Ἐπιλάμψαντος ἡμῖν τοῦ προσώπου τοῦ Πατρὸς, τουτέστι τοῦ Υἱοῦ, ἐπεστρέ A ་ B C Vers. 8. Quia pauperes facti sumus nimis. Quodnam sit spiritalis nostræ paupertatis genus, et quasnam proprie amiserimus divitias, oportet cognoscere. Nudata omni bono fuit hominis natura, supernis donis destituta, a Dei familiaritate alienata (2). Siquidem interveniente peccato, exutiimmortalitate fuimus, in crudelem impiumque latronem incidimus, Satanam dico. Nam Deus mortem non fecerat ", sed ad immortalitatem omnia condiderat, mundique origines salute plenæ fuerunt: invidia autem diaboli mors in orbem terrarum introivit 29. Ergo valde pauperes facti fuimus, sed tamen in Christo divites evadimus, antiquis bonis receptis. Pauper enim nobiscum factus est qui dives erat, ut nos ejus paupertate ditaremur 3o. 28 Vers. 4. Ostende faciem tuam, et salvi erimus. Faciem Dei Patris Filium appellant; est enim imago et figura substantiæ illius 3*, atque in ipso solo Dei Patris pulchritudo manifestatur. Illucescente nobis Patris facie, id est Filio, conversi sumus ad Deum viventem ac verum ex vana paterna conversatione, ac per eum salvati fuimus. ψαμεν πρὸς Θεὸν ζῶντα καὶ ἀληθινὸν ἐκ ματαίας ἡμῶν πατροπαραδότου ἀναστροφῆς, καὶ σεσώσμεθα δι' αὐτοῦ. *Εως πότε ὀργίζῃ ἐπὶ τὴν προσευχὴν τοῦ δούλου σου; (Ε f. 167, F f. 151 b) Οὐκέτι αἰτιᾶται βραδύνοντα, παρακαλεῖ δὲ μᾶλλον ἐπιταχῦναι τὴν χάριν· πλὴν ὁ πάντα γινώσκων Θεὸς οἶδε καὶ τὸν ἑκάστων τῶν D πραγμάτων εοικότα καιρόν. Ποτιεῖς ἡμᾶς ἐν δάκρυσιν ἐν μέτρο. [Cod. Μ . 142. ] Οδυρόμενοι καὶ στένοντες μεταλαγχάνομεν τῆς ἀναγκαίας. Τοῦτο δὲ πεποίηκας, ἀντιμετρήσας ταῖς ἁμαρτίαις ἡμῶν τὴν τιμωρίαν. Ἔθου ἡμᾶς εἰς ἀντιλογίαν τοῖς γείτοσιν ἡμῶν. (Β Ι. 344, Η Γ. 317 b) Τέθεινται δὲ υἱοὶ Ἰσραὴλ πρὸς ἀντιλογίαν τοῖς γείτοσιν, καὶ εἰς μυκτηρισμὸν τοῖς ἐχθροῖς, ἆρα τίνα τρόπον; Ασθενοῦντες δηλονότι καὶ πεπατημένοι καὶ πεσόντες ὑπὸ πόδας ἐχθρῶν· Vers. 5. Quousque irasceris super orationem servi tui ? Haud jam de morante queritur, sed orat potius ut gratiam acceleret; cæteroquin qui omnia scit Deus, singularum quoque rerum congruum tempus cognoscit. Vers. 6. Potabis nos lacrymis in mensura. Lugentes atque gementes necessarium cibum capimus. Hæc autem nobis fecisti, justam poenam pec catis nostris retribuens. Vers. 7. Posuisti nos in contradictionem vicinis nostris. Quomodo autem expositi erant filii Israelis finitimorum suorum contradictioni, 258 et hostium irrisioni? Quia nimirum debilitati, et oppressi, et pedibus hostium suppositi : certe in eo moerore 18 Sap. 1, 15. * Sap. Ii, 25, 24. 30 II Cor. VIII, 9. 31 I Cor. x, 11. 31* Il Cor. iv, 4; Hebr. 1, 3: (1) Hactenus fragmentum apud Corderium. (2) En apud Cyrillum peccati originalis descriptionem, ut supra ad vers. 7 psalmi L: constituti rem prospere agere haud poterant. Haud A οὐ γὰρ ἦν εὐπράττειν δύνασθαι καταλυποῦντας. [pro q seruntur injuriam a Deo sibi fieri, lugent potius destitutum illius auxilio Israelem. Vers. 10, 11. Dux itineris fuisti ante ipsam, radices ejus plantasti, tc. Præcedens enim ejecit e conspectu ejus gentes. Radix autem Judaicæ vitis Moyses ac Josue. Hi terram pietate sua impleverunt; quaqueversus enim virtutes ipsorum discurrerunt. Vitem tropice populum cum nominasset, metaphoræ insistit. Et montes quidem vim finitimarum gentium appellat; umbram vero eos cooperientem, dicit Israelis dominatum ipsis impositum; cedros Dei, excelsos principes qui a Deo potentiam acceperunt; arbustivas vites quæ cedros circumtegunt, dicit Israeliticum regnum quod his illustrius evasit : quam rem sub beato Davide ac Salomone evenisse scimus. Nam magnus David non ab alienigenis tantum et Idumæis, Ammanitis ac Moabitis, verum etiam ab utroque Syro tributa exigebat. Ad Salomonem autem Æthiopum quoque regina venit"; adeo apud omnes clarus evaserat ! Palmites ait populi multitudinem, propagines vero proselytos ex ethnicis accedentes, Dei notitia suscepta. Denique ex his omnibus antiquam populi ubertatem ostendit. B " καταλυπουμένους?] — Οὐκ ἐγκαλοῦσιν ὡς ἀδική σαντι, θρηνοῦσι δὲ μᾶλλον ὡς ἔρημον γεγονότα της παρ' αὐτοῦ βοηθείας τὸν Ἰσραήλ. Ὠδοποίησας ἔμπροσθεν αὐτῆς, καὶ κατεφύτευσας τὰς ῥίζης αὐτῆς, κ. τ. λ. (G f. 88 b, L. f. 195) Προπορευόμενος γὰρ ἐξέβα λεν ἀπὸ προσώπου αὐτῶν ἔθνη. Ρίζα δὲ τῆς Ιουδαϊκῆς ἀμπέλου Μωσῆς ἢ Ἰησοῦς. Οὗτοι τὴν γῆν τῆς ἑαυτῶν εὐσεβείας ἐπλήρωσαν· πανταχοῦ γὰρ αὐτῶν αἱ ἀρεταὶ διέβησαν. "Αμπελον τροπικῶς τὸν λαὸν ὀνομάσας, ἐπέμενε τῇ τροπῇ. Καὶ ὄρη μὲν καλεί τὴν τῶν ὁμόρων ἐθνῶν ἰσχύν· σκιὰν δὲ ταῦτα καλύ πτουσαν, τὴν τοῦ Ἰσραὴλ δυναστείαν τούτοις ἐπιτε θεῖσαν· κέδρους δὲ τοῦ Θεοῦ, τοὺς ὑψηλοὺς ἄρχοντας, τοὺς ὑπὸ τοῦ Θεοῦ τὸ ἄρχειν εἰληφότας· ἀναδενδρά δας δὲ τὰς κέδρους συγκαλυπτούσας, τὴν Ἰσραηλιτι κὴν βασιλείαν περιφανεστέραν τούτων γεγενημένην τοῦτο δὲ καὶ ἐπὶ τοῦ μακαρίου Δαβὶδ καὶ ἐπὶ τοῦ Σολομῶντος μεμαθήκαμεν γενέσθαι. Ὁ μὲν γὰρ μέγας Δαβίδ, οὐ μόνον παρὰ τῶν ἀλλοφύλων καὶ Ἰδουμαίων καὶ Ἀμμανιτῶν καὶ Μωαβιτῶν, ἀλλὰ καὶ παρὰ Σύρων ἑκατέρων δασμούς ἐκομίζετο. Πρὸς δὲ τὸν Σολομῶντα καὶ Αἰθιόπων ἔδρακεν βασίλισσα οὕτω παρὰ πᾶσιν ἐγένετο πολυθρύλλητος. Κλήματα δὲ, τοῦ λαοῦ λέγει τὸ πλῆθος· παραφυάδας δὲ, τοὺς προσηλύτους τοὺς ἐκ τῶν ἐθνῶν προσεληλυθότας, καὶ τὴν θείαν δεξαμένους ἐπίγνωσιν. Διὰ πάντων δὲ τὴν προτέραν εὐκαρπίαν ἐδήλωσε τοῦ λαοῦ. Καὶ μοντὸς ἄγριος. (Ε 1. 168. Κυρίλλου καὶ Ησυχίου.) Νοήσεις ταῦτα καὶ εἰς τὸν διάβολον. Επίστρεψον δὴ καὶ ἐπίβλεψον. [Cod. Μ f. 143] Παῦσον τὴν ἀποστροφήν· ἐπι μελήθητι τῆς κεχερσωμένης, καθεὶς ἐπ' αὐτῇ τὸν νοητὸν ὑετόν. Περίβαλε, καθάπερ τινὶ φραγμῷ, δυνάμεσι λογικαῖς, καὶ τῇ σαυτοῦ δυνάμει καὶ χάριτε κατάρτισαι, ε ἣν ἐφύτευσεν ἡ δεξιά σου. Δεξιά δὲ τοῦ Πατρὸς ὁ Υἱός· δι' αὐτοῦ γὰρ, ὡς διὰ χειρός, τὰ πάντα ἐργάζεται. Τότε γὰρ ἡ ἐμπεπυρισμένη ἀναβλαστήσει καὶ ἀναβιώσεται, καὶ ἀγαθοὺς ἐκδώσει καρπούς· οἱ γὰρ ἐμπυρίσαντες αὐτὴν ἀπολοῦνται. Πρόσωπον δὲ Θεοῦ ὁ Υἱός· εἰκὼν γάρ ἐστι καὶ χαρακτήρ τῆς ὑπου Vers. 15. Convertere et respice. Omitte aversionem ; desolatæ vineæ memento, atque in eam intellectualem imbrem demitte. Cinge eam ceu quodam sepimento potentiis intellectualibus, et tua virtute ac gratia confirma, vineam, inquam, quam dextera tua plantavit. Est autem Patris dextera Filius; nam per ipsum, tanquam manum suam, omnia operatur 33. Tunc demum ea quæ ambusta fuerat, reflorescet ac reviviscet, bonosque fructus germinabit: etenim qui eam incenderant, peribunt. Facies Dei, Filius est; est enim imago et figura substantia illius, atque in ipso Patrem spe- D στάσεως αὐτοῦ, καὶ ἐν αὐτῷ τεθεάμεθα τὸν Πατέρα. ctamus (1). Visita vineam istam, et perfice eam. Dispone, inquit, quodammodo super Filium hom minis ; id est, largire hominibus cor bonum, ut agnoscant ac per fidem recipiant eum qui factus est homo. Et paulo post: Cum ergo, inquit, eam vitem stabiliet, parabitque cor ad suscipiendum per fidem Filium hominis, tunc illa succensa et suffossa atque inutilis prorsus effecta, pullulabit iterum et reviviscet bonosque proferet fructus : nam qui eam suc Επίσκεψαι τὴν ἄμπελον ταύτην, καὶ κατάρτισαι αὐτὴν, κ. τ. λ. (F f. 152 b, Κ f. 148) Ετοίμασον δέ πως ἐπὶ Υἱόν ἀνθρώπου, τουτέστι, χάρισον αὐτοῖς καρδίαν ἀγαθήν, ὡς καὶ ἐπιγνῶναι καὶ δέξασθαι διὰ τῆς πίστεως τὸν γενόμενον ἄνθρωπον. Καὶ μετ' ὀλίγα· Οτε τοίνυν καταρτίσει, φησί, τὴν ἄμπελον ταύτην, καὶ ἑτοιμά σει αὐτῆς τὴν καρδίαν εἰς τὸ παραδέξασθαι διὰ τῆς πίστεως τὸν γενόμενον Υἱὸν ἀνθρώπου, τότε δὴ πάνω τως ἡ ἐμπεπυρισμένη πυρὶ καὶ ἀνεσκαμμένη εἰς * III Reg. x, 1-15; Η Paral. IX, 1-12. 38 Coloss. 1, 16. (1) Postrema hæc paulo sunt ampliora in sequente fragmento. Licet ergo cognoscere diversam eclogariorum agendi rationem. χρειότητα καταντήσασα παντελῆ, ἀναβλαστήσει A cenderant et sufoderant, ab increpatione vultus ἁλιν καὶ ἀναβιώσεται, καὶ ἀγαθοὺς ἐκδώσει καρούς· οἱ γὰρ ἐμπυρίσαντες αὐτὴν καὶ ἀνασκάψαντες πὸ ἐπιτιμήσεως τοῦ προσώπου σου ἀπολοῦνται. tui peribunt. Vultum vero denuo Dei appellat Filium, qui est imago et figura substantiæ ejus, atque in ipso Patrem spectamus. Πρόσωπον δὲ πάλιν τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ὀνομάζει τὸν Υἱόν· εἰκὼν γάρ ἐστιν καὶ χαρακτήρ τῆς ὑποτάσεως αὐτοῦ, καὶ ἐν αὐτῷ τεθεάμεθα τὸν Πατέρα. Επ' άνδρα δεξιᾶς σου, καὶ ἐπὶ υἱὸν ἀνθρώπου. (Β Γ. 206 1) Μέγα τι τοῦτο καὶ ἐξαίρετον, καὶ ἀρ κεῖ πρὸς πᾶσαν εὐημερίαν τῷ γε ἅπαξ ἀνδρὶ φιλοθεωτάτῳ. Εξεκομίσθη γὰρ ἐκ γῆς Αἰγύπτου ἐν χειρὶ κραταιᾷ καὶ βραχίονι υψηλῷ, καθ' ἃ γέγρα πται, διέφυγε τὰς ἐκεῖσε πλεονεξίας. Καὶ μετ' ὀλίγα. Ταῦτα πάντα παρελάσας ὁ τὴν ᾠδὴν ἀναφέρων δια μέμνηται τῆς ἐν Σινᾷ νομοθεσίας. Ἐκεῖ γὰρ ἤκουσεν ὁ Ἰσραὴλ γλῶσσαν ἣν οὐκ ἔγνω. Ἐκεῖ πρώτη γέγονεν αὐτῷ προφητεία περὶ τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτή ρος Χριστοῦ. Καὶ τίνα τρόπον, ἐρῶ. Παρέστησαν μὲν γὰρ ὑπὸ τὸ ὄρος Σινᾶ, καταβεβηκότος ἐπ' αὐτῷ τοῦ Θεοῦ ἐν εἴδει πυρός. Εἶτα, καθὼς ἐν τῇ Ἐξόδῳ C γέγραπται, ἐλάλησε Κύριος τοὺς λόγους τούτους • Ακους, Ισραήλ; Εγώ είμι Κύριος ὁ Θεός σου, ὁ Η εξαγαγών σε ἐκ γῆς Αἰγύπτου, ἐξ οἴκου δουλείας. Καὶ μετ' ὀλίγα, εἶτά φησι τὸ Γράμμα τὸ ἱερόν • Καὶ ὁ λαὸς ἅπας ἑώρακε φωνὴν, καὶ τὰς λαμπάδας τοῦ πυρὸς, καὶ τὴν φωνὴν τῆς σάλπιγγος, καὶ τὸ ὄρος καπνίζον. Καὶ ἐφοβήθησαν πᾶς ὁ λαὸς, καὶ ἀπὸ έστησαν μακρόθεν. Καὶ εἶπον τῷ Μωσεί λέγοντες· Λάλει σὺ πρὸς ἡμᾶς, καὶ μὴ λαλείτω πρὸς ἡμᾶς ὁ Θεός, ἵνα μὴ ἀποθάνωμεν. » Ακούεις ὅπως ἀσυνἤθους οὐκ ἀνέχονται φωνῆς; Οὐ φέρουσι λαλοῦντα τὸν Θεόν; Καὶ μετ' ὀλίγα, διὰ τοῦτο θαυμάζων φησὶν ὁ Ψαλμῳδὸς περὶ αὐτοῦ· · Ἐν τῷ ἐξελθεῖν αὐτὸν ἐκ γῆς Αἰγύπτου, ο καὶ τὰ ἑξῆς. Ἤκουσε γὰρ νομοθε τοῦντος τοῦ Θεοῦ· ἐπειδὴ δὲ ἅπαξ ἀφόρητον ἦν τὸ πρᾶγμα αὐτοῖς, ἐξῄτουν μεσίτην, λέγοντες τῷ μακαρίῳ Μωσεί· ο Λάλει σὺ πρὸς ἡμᾶς, καὶ μὴ λαλείτω πρὸς ἡμᾶς ὁ Θεὸς, ἵνα μὴ ἀποθάνωμεν. » Εἶτα τί τὸ ἐντεῦθεν; Συνεῖδεν εὐθὺς ὁ Θεὸς καὶ Πατήρ ὅτι χρήζομεν τοῦ μεσιτεύοντος. Αλλ' οὐκ ἐνεδέχετο Μωσέα, θνητὸν ὄντα καθ' ἡμᾶς, μεσίτην ἀεὶ γενέσθαι Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων· διὰ τοῦτο παραχρῆμα τὴν ἐπὶ Χριστῷ προφητείαν ἐποιεῖτο λέγων· ο Προφήτην αὐτοῖς ἀναστήσω ἐκ τῶν ἀδελφῶν αὐτῶν ὥσπερ σέ· καὶ θήσω τοὺς λόγους μου ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ, καὶ λαλήσει κατὰ πάντα ὅσα ἂν ἐντείλωμαι αὐτῷ. Και ἔσται ὃς ἂν μὴ ἀκούσῃ ὅσα ἂν λαλήσῃ ὁ προφήτης * Philipp. 1, 7. 33 Psal. CXXX, Vers. 18. Super virum dextera tuæ, et super filium hominis. Fatemur nominari a Psalmista his verbis omnium Servatorem Christum, id est unigenitum Dei Verbum: nam quia homo factus est, humano more de ipso loquitur. - Hic est Christus, hoc est humanatum Dei Verbum, quod et nostri causa se exinanivit 3, et tamen mansit quod erat. PSALMUS LXXX. Vers. 6. Cum exiret ipse de terra Ægypti, linguam quam non noverat audivit. 36 :( Grande hoc, et præcipuum, et omnimoda felicitati habendæ sufficiens homini certe Dei amantissimo. Eductus fuit enim de regione Ægypti manu valida et excelso 259 brachio, sicuti scriptum est 35, evasitque ex loci illius tyrannide. Et paulo post : Hæc omnia præteriens cantici auctor mentionem facit datæ apud Sinam legis. Ilic enim audivit Israel linguam quam non noverat. Illie primum ipsi editum est vaticinium de omnium nostrum Servatore Christo. Quanam id porro ratione, jam dicam. Stabat populus ad montis Sinæ radices, cum ecce descendit illuc sub ignis specie Deus. Mox, uti in Exodo scriptum est, protulit Dominus hos sermones : « Audi, Israel : Ego sum Dominus Deus tuus, qui eduxi te de regione Egypti, de domo servitutis s. » Et paucis interjectis, deinde aiunt sacra Litteræ Et populus universus spectabat vocem, et lampades igneas, et tubæ vocem, et fumantem montem. Timuitque cunctus populus, et procul substitit. Dixeruntque Moysi : Loquere tu nobiscum, non autem Deus nos alloquatur, ne moriamur 3. Audin' quomodo insuetam non sustinent vocem? Nempe quia loquentem Deum ferre nequeunt. Et paulo post, idcirco mirans ait de Israele Psalmographus Cum exiret ipse de terra Ægypti, et reliqua. Audivit enim legem ferentem Deum; sed quia res hujusmodi intolerabilis ipsi accidit, ideo mediatorem poposcit, beato Moysi dicens : Lequere tu nobiscum, non autem Deus, ne forte moriamur. » Quid ergo hine portenditur ? Nempe Deus Pater facile cognovit opus nobis esse mediatore. Sed tamen fieri non poterat ut homo mortalis æque ac nos, Moyses, perpetuus inter Deum et homines esset mediator; quamobrem de Christo statim prophetiam intulit, dicens : « Prophetam illis suscitabo inter fratres ipsorum sicuti te ponamque sermones meos in ore ejus, et omnia quæ præcepero ipsi loquetur. Porro autem quisquis dicta ab eo propheta in nomine meo non audierit, ego ulci 12. 34 Exod. xx, 1, 2, ar ibid. 18, 12. |