do Krak. akademii. W Rzymie uczył się teologii i 1774 został kanonikiem Krakowskim. Jako członek Komisyi edukacyjnéj na własne "przedstawienie wysłany jako wizytator 1777 do Krakowa - dla poprawy tutejszéj akademii i szkół tak zwanych Władysławsko-Nowodworskich. Gdy myśli i projekta jego do planu i urządzeń zatwierdzono, zaprowadził uroczyście tę przemianę 1 paźdz. 1780. Z rektora posunięty na referendarza w. kor. Litewskiego, a później nieco miał obowiązki podkanclerzego koronnego aż do 1792; od 94 siedział w Ołomuńcu do 1803; odtąd mieszkał na Wołyniu i pomagał Czackiemu" w utworzeniu liceum Krzem.; 1807 przeniósł się do Warszawy dla wydobycia swego majątku, lecz to mu się nie udało; stękając na zimną przyjaźń, f 28 lutego 1812). Największato umysłowa potęga Polska w nowych czasach. Disty anonima do Małachowskiego t. 4. War. 1788-90 świadczą o jego głębokości w polityce, listy do Czackiego o wszechstronności naukowej, a wszystkie dzieła o nadzwyczajnéj biegłości pisarskiej. W tym równie jak we względzie władania językiem ani przed ani po nim nie pojawił się jeszcze w piśmiennictwie Polskiém nikt, coby mu był podobny. Wyliczamy tu jego pisma wszystkie dotąd znane: Mowa w dzień . wprowadzenia do szkół Władysławskich (Kra kowskich) nowego instrukcyi publicznej układu, interesów zagranicznych, miana d. 3 czerwca, a O potrzebie zbioru praw cywilnych i kryminalnych, d. 28 czerwca 1791. Uwagi nad pismem Sew. Rzewuskiego o prawie tronu dziedzicznego w Polsce, War. 1789. Ostatnia przestroga, 1790. Uwagi nad... Księstwem War czno-moralny czyli nauka o należytościach czło- .t. 3 i Listy w przedmiotach naukowych, t. 4 dzenie początku narodów Sławiańskich, War. Z tego czasu już znaczna liczba znajduje się przełożyli Monteskiego: Uwagi nad przyczyna- c. pRozA DYDAKTYCZNA ś 95. Poprawa i przemiana naukowej zesta wy (systemu) zwabiła wszystkich światłych mężów ku uczelniom, i ztąd poszło, że zająwszy się pisaniem książek elementarnych, samemi umiejętnościami zajmować się nie było czasu; nawet aż za granicą zamawiano loikę dla Polaków. Robo ty te na swój czas użyteczne, tu nas nie ob chodzą. § 96. Dla utrzymania ciągu przywodzimy pi sarzów najcelniejszych i dzieła pamięci godniejsze. a) b) BezIMIENNY przełożył: GotszeDA Piérwsze prawdy całej filozofii... z przedmową Waw. Miclera de Kolof. Część teoretyczna. War. 1760. KALAs: Szaniawskiego: Rady przyjacielskie młod. czcicielowi nauk i filozofii... War. 1805, Lwów 1824. Co jest filozofia? War. 1802. O znamiewww: w
1803. System chrystyanizmu... War. 1803. Nakoniec: Rzut oka na dzieje filozofii od czasu jej upadku u Greków i Rzymian aż do epoki odrodzenia nauk... Przydatna rzecz o skeptykach moralnych i o szkodliwem dążeniu filozofii XVIII wieku. War. 1804. Starał się w tych " pismach zwrócić zionków uwagę na filozofią Niemiecką. Przeciw téj zaś filozofii występował na piśmie JAN SNIADECKI, sarn po Szkocku na nią patrząc. -- " -Naprzód NER. GoLAŃSKIEGo O wymowie i poezyi Wil. 1788 używano do nauki a potém Euzeb. Szowackiego (prof. liter. w Krzemień. i Wilnie, † 1814) pism, które wyszły razem p. n. Dzieła, t. 4, Wil. 1824-6, mianowicie o stylu. STANISŁAW KONARSKI (Ur. 1700 z Jérzego kaszt. Zawichostskiego; pobierał nauki u Pijarów i sam do nich 1717 wstąpił. Spędziwszy na podróżach kilka lat mianowicie w Rzymie i Paryżu dla nauk, wziął się za powrotem do wydania statutów i konstytucyj (volumina legum; t. I wyszedł 1733); dla upadku sprawy Stan. Leszczyńskiego bawił we Francyi powtórnie aż do 1739. Odtąd oddał się cały poprawie naukowości i nauczycielstwu u Pijarów; pisał książki, zaprowadzał konwikty dla szlacheckiej młodzieży (collegium nobilium) w Warszawie, Wilnie i Lwowie, zakładał biblioteki, budował, urządzał i przeinaczał swój zakon; pełen zasług i 1773). Twórczato dusza, która wszechstronnie wpływ swój wywierała na cały kraj; jeszcze i stąd odniósł chwałę, że napisał: O skutecznym rad sposobie t. 5, War. 1760 i następ., dzieło w którém usiłował zapobiedz zrywaniu sejmów przez wykrzyk: Nie pozwalam. Nadewszystko jemu winniśmy wszczepienie lepszego smaku i ocho |