Obrazy na stronie
PDF
ePub

:

Idem Joannes Gerson coram sancta Synodo sermonem habuit anno Domini 1417, dominica die, 17 Januarii; quo in sermone dixit (1) Quamvis ultra multiplicare sermones quid opus est super ea veritate, cujus decisio clarissima solidissimaque facta est per hoc sacrum Concilium, cui non licet obniti, nec ipsam in argumenta deducere ? » Ac paulo post refert decreta sessionis v, quemadmodum vulgata sunt; quæ nihil hic referre totidem verbis attinet, cum diligenter exscribat duo sessionis v decreta integra, iisdemque verbis quæ jam descripsimus, ne immutato quidem apice. At prætermitti non debent, quæ statim ipse subdit: « Huic veritati fundatæ super petram sacræ Scripturæ, quisquis a proposito detrahit, cadit in hæresim jam damnatam, quam nullus unquam theologus, maxime Parisiensis, et sanctus asseruit. » En qui decretis Constantiensibus sessionis v intercessisse memoratur.

Sic quippe censebant, sic prædicabant; fidei veritatem fundatam supra petram assidue inculcabant; neque contrariæ sententiæ notam hæresis in urere verebantur, a nullo reprehensi; imo a Patribus totoque Concilio in pretio habiti, summisque præpositi negotiis. Nimii, inquient, qui hæresim improperant, quod nec nos nunc facimus. Hæc quidem suo loco propria quæstione habita exponemus (2); nunc sane quid, Synodo audiente, Gerson a nemine reprehensus prædicaverit audisse sufficiat.

Idem, tractatu: An liceat in causis fidei a summo Pontifice appellare, eadem decreta sessionis v, die 6 Aprilis anno 1415 habitæ, de verbo ad verbum exscribit (3); eorum quoque summam Petrus Cardinalis Alliacensis repræsentat tractatu quem anno 1417, vigente Concilio, de Ecclesiæ auctoritate, Constantiæ edidit (4).

Jam anno 1431, cum Basileensis Synodus haberetur, sessione II, Patres hoc rerum gerendarum fundamentum ponunt: « Et ne de ejusdem sacræ Basileensis Synodi potestate a quoquam dubitetur, ipsa eadem Synodus duas declarationes ex decretis Synodi Constantiensis in præsenti sessione aliis suis decretis editis seu edendis inserendas ordinat et decernit, quarum quidem declarationum tenor primæ sequitur, et est talis (5). » Subdunt postea sessionis v Constantiensis decreta duo, quæ supra descripsimus, ne immutata quidem virgula.

(1) Gers. Serm. in die S. Anton. loco cit. p. 355.— (2) Inf. lib. 11, cap. xix.(3) Gers. loco cit. p. 305.- (4) Pet. Alliac. Tract. de Eccl. auct. part. III, capitul. Iv, in Append. tom. 11 Gers. p. 956. — (5) Conc. Bas. sess. 11, col. 477.—

Cum postea Eugenius IV pravo maloque consilio, ut etiam eventus docuit, Synodum Basileensem dissolvere niteretur, Julianus Cardinalis, ejus in eadem Synodo Legatus, ad Pontificem hæc scripsit (1): « Asserunt etiam (Patres Basileenses) prædictam dissolutionem fieri non potuisse obstante quidem decreto Constantiensis Concilii, quod cuicumque Concilio generali legitime congregato, in his quæ pertinent ad fidem, et extirpationem schismatis, et ad Ecclesiæ reformationem in capite et in membris, quemlibet cujuscumque conditionis, etiam papalis, teneri obedire decernit. » En igitur integer decreti Constantiensis tenor, qualem nunc habemus, certi fundamenti loco constitutus.

Subortis deinde gravibus dissidiis, innumerabiles loci sunt in Basileensi Synodo, quibus decreta Constantiensia sessionis v repetuntur, innovantur, ac de verbo ad verbum gestis inseruntur (2). Neque Eugenius IV hæc decreta falso relata querebatur; imo vero edidit in Florentina Synodo Decretalem Moyses, qua tres veritates Concilii Basileensis damnat, ea etiam causa, quod Concilii Constantiensis sensui contrariæ essent (3): adeo in confesso erat eos canones, vero tenore verborum, a Basileensibus fuisse prolatos.

Quo etiam tempore, coram eodem Pontifice, Joannes a Turrecremata cum Legatis Concilii Basileensis publice disputavit: canones Constantienses passim citabantur ac referebantur eo tenore verborum, quem sæpe diximus ; eos Turrecremata exponebat, elevabat, eludebat, ut poterat (4); genuinum legitimumque Constantiensis Concilii fuisse fœtum ubique fatebatur.

Atqui certissimum est Eugenium IV et Turrecrematam adfuisse Constantiensi Concilio, ipsumque EugeniumlV jam fuisse Cardinalem, iisque temporibus adfuisse, quibus Joannes Gerson ea quæ memoravimus prædicavit. Jam commemorare nibil attinet quoties hujus ævi scriptores Thomas de Corcellis, Antonius de Rosellis, Dionysius Carthusianus, aliique innumerabiles, hujus sessionis decreta exscripserint: ne quis forte Schelstratus hic umquam aut falsitatem, aut variam lectionem suspicari possit.

(1) Epist. 11 Cardin. Julian. Vid. int. Oper. Æn. Sylv.-(2) Conc. Bas. sess. XVI, XVIII, xxx, col. 559, 540, 618. (5) Conc. Florent. part. Ill; Decr. Moyses; tom. x Conc. col. 1186. Vid. etiam col. 1188, 1190. Bas. part. II, n. 2 et 4; tom. XIII Conc. col. 1711, 1712.

[ocr errors]

(4) Turrecr. Resp. ad

CAPUT VII.

Ad sensum Constantiensium canonum constituendum, præmittitur brevis historia schismatis: ex ipso schismate fidei periculum, Sedis apostolicæ contemptus, morum corruptela, ac necessaria reformatio.

Jam Constantiensium decretorum textu constituto, certum sensum ac mentem exponimus. Verum ante omnia brevis est præmittenda schismatis, et Conciliorum, Pisani scilicet et Constantiensis, de schismate agentium, historia. Hinc enim causæ status constituendus, et Constantiensium decretorum exponenda ratio, qua difficultates omnes facile evanescant.

Notum omnibus post translatam ad Gallias, ibique septuaginta fere annorum spatio collocatam Sedem apostolicam, Gregorium XI tandem Romam Avenione rediisse, ibi non ita multo post obiisse, anno scilicet 1378; populum Romanum magna vi egisse cum Cardinalibus, quorum pars maxima Galli erant, ne fieret Pontifex, qui regrederetur ad Gallias : atque ideo non tantum insanis clamoribus, sed etiam certæ necis intentato metu postulasse, ut civem Romanum in Sede apostolica collocarent: quibus maxime permotos, ad id devenisse, ut, extra Cardinalium collegium, Bartholomæum Barensem Archiepiscopum, Urbanum V1 eligerent, non quidem Romanum, sed tamen Italum; quem in Italia, ipsa patriæ caritas detineret (1). Atque is, delinita plebe, in pontificia cathedra constitutus, et ab omnibus agnitus. Neque eo secius post aliquot menses, Robertus Gebennensis, Clemens VII dictus, Anagniæ electus est, quod plerique Cardinales Urbanum vi electum contenderent; se quidem metu adactos, ac data copia, statim ex urbe Roma tanquam ex custodia effugisse. Urbanus Romæ, Clemens a Gallis agnitus Avenione sedit. Urbano Bonifacius IX, Innocentius VII, Gregorius XII; Clementi Benedictus XIII Hispanus suffectus est. Has inter turbas christiana respublica infando schismate, quadraginta fere annorum spatio, laborabat. Quærebatur primum an is metus fuisset, qui graves et constantes viros merito permoveret, atque electionem irritam faceret. Tum si electio per vim et seditionem extorta ab ipsa origine nulla esset, an

(1) Vid. Rainald. tom. xvii, ann. 1378, n. 1 et seq.

secuta consensione, atque agnitione Urbani Vl rata haberetur? An vero omnia per se, etiam ipsa agnitio atque consensio, eodem scilicet metu præstita, irrita caderet? et quidem satis constabat a Cardinalibus, quanquam non per omnia plebi furenti obsecutis; quippe cum non Romanum, sed Italum duntaxat Pontificem providissent, tamen electionem ipsam, non uti sacri canones postulabant, plena libertate fuisse celebratam; neque integrum fuisse eis, ut, more majo. rum, ex tota republica christiana eligerent, qui toti præfuturus esset. Utcumque est (neque enim juvat hic tantam innovare litem), est certum rem doctis etiam sanctisque viris adeo obscuram esse visam, ut nationes, regna, Principes, sacrorum Antistites, illique etiam ipsi qui vitæ sanctitate atque miraculis celebres habebantur, in re hactenus inaudita, juris et facti ambiguitate, in diversa studia trahe

rentur.

Sæpe interim de pace actum, sed inani opera; neque persuaderi potuit utriusque partis Cardinalibus, ne sede vacante, novo Pontifice constituto, schisma propagarent; neque ipsi contendentes, ut vocabant, hoc est, Angelus de Corario, Gregorius XII, ac Petrus de Luna, Benedictus XIII, qui se pro Pontificibus gererent, sæpe licet polliciti, adduci potuere, ut reipsa loco cederent, ac pacem honori suo anteponerent adeo imperii dulcedine capti, vanis pollicitationibus ac pactis, etiam sacramento confirmatis, nihil aliud quam suam conscientiam, ac publicam fidem, totumque adeo orbem christianum, ludere videbantur.

Sane uterque profitebatur se a pontificatu, pacis ecclesiasticæ gratia, discessurum; sed ea conditione, si prius æmulus loco cederet, paxque et unio, ut vocabant, statim coalitura videretur. Sed cum alter alterum exspectaret, neuter inciperet, nihil interim fieret, resque in infinitum extraheretur, totum id, quod inter ipsos, missitatis ultro citroque legatis, agebatur, fœdæ ludificationi quam seriæ tractationi, similius habebatur.

Haud me fugit Gregorium XII, virum bonum ac simplicem, meliore fide egisse visum; Benedictum XIII, subdolum, pervicacem, atque obstinatæ mentis, eo tantum collimasse ut in æmulum continuati schismatis invidiam derivaret. Sed nec ipse Gregorius erat innocuus: quippe ad pacem et abdicationem per se ipse pronus, tamen a dimittenda potentia, nepotum quibus ingenti studio addictus tenebatur, artibus

ac ludificationibus vetaretur. Placet referre Leonardi Aretini Gregorianarum partium elegantissimi et candidissimi historici, de ipso Gregorio verba memoranda : Paulatim res labescere cœperunt, et cuncta in dies deteriora fieri; voluntas enim illa Pontificis recta, nequaquam satis habere firmitatis reperta est ad pontificatum deponendum. Cujus rei culpam multi in propinquos ejus referebant. Ab his enim formidines inanes, et adumbrata pericula quotidie fingi, ac instillari ejus auribus prædicabant (1). » Neque ab his abludit Theodorus a Niem, earumdem partium historicus; neque quidquam visum est gravius, quam cum Gregorius, abjectis veteribus Cardinalibus qui studerent paci, eorum loco Cardinales fecit Antonium Corarium fratris filium, et Gabrielem Condolmerium sororis filium, postea Eugenium IV (2). Ac multa eum cognatorum turba circumda bat, qui ad retinendum pontificatum adigerent; nec imbecillem senem puduit abdicationem pacisci ea lege, ut Faventinus et Foro-Juliensis principatus nepotibus traderentur (3). Nihil ergo mirum, quod tanta coorta sit christiani orbis indignatio adversus ambos Pontifices, qui, septuagenariis majores, fluxi honoris cupiditate, rempublicam christianam certam in perniciem agerent.

Et quidem ab aliquot seculis fæda erat Ecclesiæ facies, soluta disciplina et corruptis moribus; et ab ipsa Curia Romana prima totaque fere mali labes, unde remedium exspectare debuit: adeo omnia avaritia ac libido pervaserat, ac plerique Pontifices vix aliquid prisci moris cogitabant, satis superque se Pontifices arbitrati, si dispensationibus, reservationibus, indictionibus, decimationibus, aliisque mandatis extraordinariis, cuncta ad se traherent. Venalia omnia, totaque Ecclesia prædæ fuit. Hæc a sancto quoque Bernardo Sedis apostolicæ studiosissimo memorata (4), nec referenda arbitrarer, nisi de reformationis summa necessitate vel maxime agendum incumberet. Et satis constabat post sancti Bernardi tempora res in deterius quoque fluxisse. Verum in tanto schismate magis magisque omnia pessum ire, in Italia tyranni invalescere, ingruere undique bella, et quisque, tutandi sui Pontificis specie, hostes insectari, vicinos diripere, omnia miscere, simonia in Domo Dei præsidere, eripi Ecclesiæ libertates.

(1) Leon. Aret. de temp. sui Hist. p. 27. (2) Theod. a Niem. lib. 1 de Schism. cap. xv, xv1, XVII, xix, etc. Rain. tom. xvii, ann. 1408, n. 8. (3) Rain. ibid. ann. 1407, n. 29. Theod. a Niem. loc. cit. (4) Bernard. lib. de Consider. ad Eug. pass.

« PoprzedniaDalej »