Obrazy na stronie
PDF
ePub

Literaturgeschichte des XV.-XVI. Jahrhunderts im ‚Archiv für slavische Philologie', Bd. 19 und 21. Sprachlich gehören hieher auch die ,Annales Ragusini anonymi', herausgegeben 1883 von Sperato Nodilo in den ,Monumenta spectantia historiam Slavorum meridionalium', Bd. 14.

(Allgemeines über alle diese Texte siehe in unserer Abhandlung oben 1, S. 3 u. 78.)

1. Brskovo (1284-1285).

Der Zollbeamte (doanerius) des Serbenkönigs, ein Ragusaner, schreibt an Michael Maurocenus (Morosini),
Comes von Ragusa, über die Sequestrierung der Waaren eines gewissen Miloje.

(Originalbrief auf einem Papierstreifen, inliegend im Buche,Diversa Cancellarie' 1275 (richtig 1284) im Archiv
des k. k. Kreisgerichtes von Ragusa.)

Nobili viro, domino Ser Mihael Mauroceno, comes Rag. Ego duanerius d[e] Berscoa, vestris fedelis, mitimus salutem. Ipsa litera, coe vob[is] mitistj, nos bene inteleximus et aczipimus plezaria de Miloe. Isti sunt: Marino de Gangullj et Pasqua de Zreua. E di le merze, qui nos trovauimus, sunt de mercatoris de Berscoa. E prega (sic: pega) la uostra sihnoria Milloe, coe debeatis dare plu de termino e d[e] ipso termino, coe vob[is] debetis dare, Miloe obliga d[e]nanti nos d[e] non d[e]mancare nisuno induzio, nisi respondere a di lo termino, qui vob[is] place amitere, quia ipso Milloe al[ia] debita d[e] toldeshi (sic)1 atrazere (sic).

Rückseite: Michel Mauroceno comes Rag.

2. In Sremo' (Frühjahr 1302).

Während des Krieges zwischen Ragusa und König Stephan Uroš II. Milutin von Serbien schreiben die Kaufleute, sie können dem Befehl gemäss nicht bis Mitte Juni nach Ragusa zurückkehren, da die Wege durch Serbien und Bosnien gesperrt seien.

(Originalbrief im,Liber Reform. 1301 ad fol. 40. Abgedruckt Mon. Rag. 5, 27; hier nach dem Original mitgetheilt. Der Termin wurde diesen Kaufleuten verlängert bis 1. August.)

Allo nobille et al sauío miser Marco Dandollo, honorado conte de Rag. et alli çudes (sic) et alli consileri d(e)lla deta çita, Priasní d(e) Ranena et Uolço d(e) Babal et Dragomilo [über der Zeile: mercadanti che dimorano in Sremo] et Marin d(e) Couaço salut et con inclinamento. Conçosia, che nuy auemo inteso, che la uostra sinoria a fato comandamento, che li merchadanti Ragusei uena a Ragusa, termino per mese meço guno, per la qual cosa nuy uosemo eser al termino et auanti d(e) lu termino, che non auemo in queste parte che far. Conçosia che nuy semo parulatj (sic) per uenire a Rag. et obedire ali uostri comandamenti. Conçosia che a nuy multo e serad(e) le uie, si come la uostra sinoria lo po sauer, per tera d(e) re Uroso non podemo pasar, eçiam per Bosna non podemo per la uolunta, che porta lu ban Mladeno, et Stefano bano si se a acore (sic) con lu bano Mladeno, stando alli confini per la Drina, si che a nuy esce multo serad(e) le uíe. Pla[qua] a la uostra nobilitade et a la descriçion a pensar sopra ço et intendi a la

1 Tedeschi? (die Sachsen bei den Bergwerken von Serbien).

a

nostra legitema sucsa (so für: scusa) et plaqua ala uostra sinoría a-nnuy a prolongar lu termino, a ço, che poçamo a saluamento uenír.

Rückseite: Allo nobille e sauío miser Marco Dandollo, honorado conte de Rag. et ali çudes (sic) et consilerij.

a Geschrieben: p longar.

3. Narentamündung (1303) 8. März.

Nale de Sorento, Patricier von Ragusa, schreibt dem Comes Marco Dandolo und dem Rath,
er sei bereit zu gehorchen.

(Originalbrief, inliegend im,Liber Reform.“ 1301 bei f. 66. Vgl. den Rathsbeschluss vom 4. März 1303:
dem Sorento,in Narentum' ist aufzutragen, er soll binnen acht Tagen vor dem Rath erscheinen.
Mon. Rag. 5, 47.)

b

Nobili et sapienti viro Marcho Dandulo cometi (sic) Ragusa et consilio Nalescho de Sorento fidelle ur salut et amor. literam | que misisti bene intelexit (sic) illam, vnde notifico uobis pro onor | sinorie ure et consillio uro et pro onor Ser Marino de Stillu et fri sui ego uollo ubidir la sinoria ura et si mi parto isto | mercurí primo et uado allo bano et fazo asauer ac uob que lo bano si est uinuto nella Urolla' et Zeruasio ut mi | debeat pagar le spense.

[blocks in formation]

Pasqualis de Gozze, Patrizier von Ragusa, an Bartholomeo Gradonigo, Comes von Ragusa.
(Original auf Papier im,Liber Reform.' 1311 im k. k. Archiv von Ragusa. Mon. Rag. 5, 107;
hier nach meiner Copie von 1890.)

Al nobel e sauio conte de Ragusa Bartholomeo Gradonico et ali sighn(o)ri li judici et ali consileri de Ragusa, Pasque de Goce (sic), uostro fidel, si ue manda salut con recomandaçion. La lettera, che la uostra sighn(o)ria me mandau (sic) per li coradori, receui la et si la intesi. De quel, che me mandasi uí dire, che eu feci pilar Gregor de Domínca per força, quel che dissi alla uostra sígnoria, el non dissi uerítat. Et eu me scuso alla uostra sinhoria (sic), che eu demandaua Gregor alla rason auanti lu seuast de Prisreno de quello debito, che mi deueua dar, lu qual debito fo fatto in Scauonía (sic) et si come eu lo demandaua alla rason, sanno tutti li Ragusei, quelli che so (sic) mercatanti in Prisreno. E de ço, che lo demanday auanti la signoria de Scauonía, multi Ragusey si demanda unu lu altru alla sighnoria de Scauonia de debito, che uen fatto in Scauonía. E de quelo, che eu lo pilay in persona, el mi fo dato per sentencia, che el mi deuissi pagar, quel che me debía dar, et eu li demandaua pleçaría per lo debito et no mi la uolsi dar, vn (unde?) eu

2

1 Vrulja an der Küste zwischen Almissa und Makarska. Vgl. meine Handelsstrassen u. Bergwerke von Serbien u. Bosnien 28. Ueber den byzantinischen Beamtentitel geßastós bei den Serben im XIII-XIV. Jahrhundert vgl. AslPh. 22, 210.

lo pilay con rason. E si come mandau comandando la uostra signoria de lagarlo, eu fo parato de obedire li uostri comandamenti, et incontinenti si manday uno corer a Prisreno, che lo deuissino lagar. Adunque prego ue, si come singnurí, che uí sía recomandat, che non perda lu meu debito, lu qual fo fatto in Scauonia. Dat(a) Briscou(e), die quindecimo mensis augusti.1

Rückseite: Magnifico atque potenti viro domino Bartholomeo comito (sic) Rag(usii) et judicibus et consiliariis eiusdem ciuitatis detur.

• Für lasciarlo; auch später oft g für gi.

5. Rudnik (?), 1313, September.

Der ragusanische Patricier Nicola Jacobi de Crosi ernennt seinen Bruder Theodor zum Bevollmächtigten bei der Theilung (parçogna) einer Erbschaft.

(Originalbrief auf Papier, inliegend im Buche,Diversa Cancellarie' 1313 im Archiv des k. k. Kreisgerichtes zu Ragusa, bei einer Einzeichnung am 1. October 1313.2)

Façio recordaçione eu Nicola d(e) Crosi a tibi Ser Tolislau, q(ue) ui asinai per uarento in di d(e) setembro in prima di, como eu Nicola fecit comeser Todoro meu frar per lo fato, qui) auit fac... (undeutlich) Todoro cola congnata nostra Maria de Balaça col so filio suo Jache et nostro neuo, d(e) la parçona et del perciuo d(e) Maria; d'oni cosa sto contento, et Todoro q(ue) poça d(e)mandar nanti lo conte per me la mitat d(e) le cose, q(ue) ni so uetate in Rutnic per li Ragusei.

3

Rückseite: Recordaçione a tibi Tolislau.

6. Zara 1325, Ende Juli.

Privatbrief des Theodor de Fumato, Nobilis von Zara, an Pone de Stambertis de Pistorio,
Kanzler von Ragusa.

(Das Original auf Papier mit guter Steilschrift liegt als littera apposita' im,Liber diuersarum, factus tempore
nobilis et potentis viri, domini Pauli Triuixano, honorabilis comitis Ragusii' 1325 [= Diversa Cancellarie 1325]
im Archiv des k. k. Kreisgerichtes von Ragusa. Das Datum erhellt aus einem Geschäft zwischen Franciscus
de Todero de Fumato de Jadra und Petrus petrarius de Jadra, habitator Ragusii, verzeichnet am 27. Juni 1325
in demselben Buche. Von mir copiert 1890.)

A Ser Pon, vnuriuol canciler de Ragusa. Todru de Fomat d(e) Çara saludu ui con oni nostru unur. A mi fo ditu, qui lu frar d(e) maistru Nicola murar si dimanda rasun

1 In dem,Capitulum literarum preceptoriarum' am Schlusse des Buches Liber Reformationum 1311 ist am 13. Juli 1312 der Befehl des Comes an Pasqua Marini de Goçe verzeichnet, den Gregorius filius Junii de Dominca unter Strafe von 500 Hyperpyren sofort freizulassen und seine Schuldforderungen gegen denselben vor dem Gerichte von Ragusa und nicht vor dem der Serben vorzubringen. Da der Mahnbrief bei Goçe nicht eintraf, wurde er am 8. August wiederholt; am 19. August meldeten die ragusanischen Couriere,Dobren Grecus et Dobrex coratores' dem Comes, dass sie das Schreiben dem Goçe ,die lune, XIIIIo presentis mensis augusti',in Brescua' vor Zeugen eingehändigt haben.

21. October 1313 im,Capitulum de procurationibus tempore nobilis viri domini Bartholomei Gradenico, comitis Rag.ʻ am Schlusse des Buches: ,Nicola filius condam Jacobi de Crusi per literas suas, per dominum comitem et suam curiam approbatas, fecit et constituit suum procuratorem Todorum fratrem suum in diuisione patrimonii facienda cum Jacobo, filio condam Marini de Crusi et in facto perchiuii Marie cognate sue et ad recipiendum partem suam de rebus, que ei intromisse fuerunt in Rudinecho. Et secundum tenorem literarum predictarum hic positarum dominus comes cum suis V judicibus confirmauerunt dictam procurationem.'

3 Vetare lat. intromittere (Sequestration). Vgl. Anm. 2.

...

d

b

nanti la curti dea Ragusa contra Franciscu, meu fiiol, de s(oldi) XX de gr(ossi), li qual auia dat maistru Nicola a Franciscu per durli a mi. Undi posu dir cun oni uiritat, quil frar de maistru Nicola nun fe ço, quil diuia, e fe uilania a far tal dimandasun a Franciscu, qui plu unur e raso (sic) di mandar a mi una litera, dimandandumi, quí e di quili s(oldi) XX d(e) gr(ossi), quil manda maistru Nicola per Franciscu. E se unu li auisi ditu la uiritat, poí nu li mancaua a dí . dar d(e) Franciscu, ma eu si lu do a sauir a uoi. Franciscu meu fiol a mi si dusi s(oldi) XX cum una litera, liqual d(ena)r(i) e la litera a mi mandaua maistru Nicola, e prigandu .... ni, qui eu fesi lu meíu, qui eu pudis, quil auísi qui la casa, e qui li s(oldi) XX d(e) gr(ossi) eu desi capare e lu rumanet (sic) il mi uoli a mandar, com eu li sinificaua per mia litera. Et eu Todru si feí lu mircat d(e) la casa e dei per capare li s(oldi) XX d(e) gr(ossi), e lu rumanent il diuía riceuir infra VI misi, e si lu rumanent il nu mandasi infra VI misi, lu capare d(e) li s(oldi) XX de grossi) si perdia. Et eu Todru in continent, com eu fe lu mircat, si li sinificai per mia litera, com eu auía fatu lu mircat e dat lu capare, com maistru Nicola a mi auia sinificat per litera sua, e qui s'il nu mandasi lu rumanent, quil perdia li s(oldi) XX d(e) gr(ossi), e diuia mandar infra VI misi, fatu lu mircat. E quistu posu dir cun oni uiritat, qui maistru Nicola nu mi manda lu rumas d(e) li d(ena)r(i) ni litera sua e s'il perdi li d(ena)r(i), so dan, qui e fe ço, quil mi manda perganda per la sua litera. E ancora nu uardiro a la catiuera d(e) lu frar de) maistru Nicola. Si tuti li frad(e)li d(e) maistru Nicola a mi manda lu rumanent d(e) li d(ena)r(i), eu faro a mia posa, qui li abia la casa, e si nu la purimu auír, eu li mandiro indret li d(ena)r(i), qui li mi mandira. Rückseite (dieselbe Schrift): In man de Ser Pon, cançiler de Ragusa.

[ocr errors]

Dabei Kanzleinote mit dem Empfangsdatum: die VI aug.

[ocr errors]

Ausgeschrieben. b Langes f durchstrichen. Abgerissen. a Zu ergänzen: de grossi. e Lat. Abbreviatur: Z
Original pganda, zu verstehen pregando. Oben: prigandu. hīdret.

f Sie: I continēt.

Dazu vgl. Diversa Cancellarie 1325, f. 1 (27. Juni 1325):

=et.

,Franciscus de Todero de Fumato de Jadra ex parte una et Petrus petrarius de Jadra, habitator Raug., ex parte altera faciunt manifestum, quod tale pactum et concordium faciunt inter se de XX ypp., quos Nichola petrer, frater olim dicti Petri, dedit eidem Francisco daturos (sic) Todero patri suo, daturos per dictum Toderum pro quadam questione, que uertebatur inter ipsum Niccholam ex parte vna et quandam mulierem de Jadra ex parte altera, videlicet, quod si ipse Toderus scribet Raug. in man(us) dominacionis se soluisse dictos XX ypp. ipsi mulieri pro dicto concordio, secundum quod sibi commissum fuit, quod ipse Franciscus sit liber et absolutus de ipsis XX ypp. Et si dictus Toderus non scribet hic per totum mensem aug. proximum se non recepisse dictos XX ypp. a dicto Francisco et eos non soluisse pro dicto concordio, quod ipse Franciscus in fo.... (abgerissen) sue aduentu (sic) Raug. teneatur deponere in cancellaria communis, omni exceptione et defensione remota, dictos XX ypp., quibus depositis postea cognoscatur cuius uel quorum debet esse."

7. Ragusa 1326, November.

Notiz der Ragusanischen Patricier Michael de Slavi, Nicephorus de Ragnina und Junius de Dersa über die Abschätzung eines Grundstückes in Gravosa.

(Papierstreifen im Buche,Diversa Cancellarie' 1325 im Archiv des k. k. Kreisgerichtes in Ragusa.
Die Ernennung der Schätzungscommission ist eingetragen: die Veneris XXI Nov. 1326.)

Nuj Mihel de Slauí et Nicifor de Ranina et Çuno de Dersa, mandati per miser lu conte et per la sua corte a stimar la casa et le terre de Grauos de Orse de Gleda

per li (sic) dote de sua muler, sença lu tereno, h'i (sic) vendiuit a Çunno de Vocaso, nui toti tre concordatamente stimino perperi CCCL.

Rückseite: Die (X)XII nouembris.

8. Testamente von Ragusa aus den Pestjahren 1348 und 1363.

(Papiercodex im Archiv des k. k. Kreisgerichtes in Ragusa, in Pergamentumschlag, 30 cm. hoch, 22 cm. breit, zählt 310 beschriebene Blätter, die zu Anfang am Rand beschädigt und unterklebt sind. Rückenaufschrift: Testamenta 1348 in 1365.)

Die erste Hand hat f. 1-90, 97-113 geschrieben, mit gut lesbarer schwarzer Schrift und zahlreichen dialektischen Eigenthümlichkeiten. Von einer zweiten Hand sind geschrieben f. 91–95; die Schrift ist blässer und erinnert an die Lettere e Commissioni' von 1358. Eine dritte Hand weisen f. 114-141 auf. Alle diese Blätter enthalten Testamente aus dem Pestjahre 1348, meist von Frauen, ohne chronologische Ordnung, oft ohne Tagesangaben im Datum. Diese Stücke sind ursprünglich auf einzelnen Blättern niedergeschrieben gewesen und wurden erst nachträglich in diese Handschrift copiert. Bei der Eile der Abfassung der Testamente während der Pest hatte man das Latein aufgegeben.

Die Eintragung der Testamente in die öffentlichen Bücher war Sache des Notarius. Der Notar Johannes de Finis, im Dienste von Ragusa seit 1324, wurde selbst ein Opfer der furchtbaren Seuche. Noch am 1. Mai 1348 suchte man für ihn einen ,socius', aber am 14. d. M. war er schon gestorben (Mon. Rag. 2, 23-24). An demselben Tage wurden Junius Dersa, Martolus Çereva und Nicus de Volço vom Consilium minus eingesetzt ,ad autenticandum, videndum et determinandum testamenta defectiva, aut per testes aut per pitropos' (ib.). Erst am 29. October d. J. wurde Johannes de Pergamo Nachfolger des Johannes de Finis als Notar. Inzwischen haben beide Kanzler, zuerst Soffredus Ser Parini de Pistorio (in Ragusa 1331-1365), dann Franciscus oder Franciscinus Bartholomaei de Archo (in Ragusa 1342-1373), die Notarialurkunden ausgefertigt, in Anwesenheit je eines Richters und eines Zeugen (ib. 2, 26, 39, 48).

Die Entstehung der Handschrift ist in den Rathsbüchern erwähnt. Am 21. Juni 1348 wurden Luce de Lucari, Syme de Resti und Jache de Georgio im Consilium minus erwählt als ,officiales ad faciendum registrari omnia testamenta eivitatis et districtus in uno quaterno ad hoc, ut ipsa testamenta propter pestilentiam mortalitatis (scheint etwas zu fehlen); et quod dicti officiales, quando fuerit scriptum testamentum, debeant ascultare, si stat sicud origo testamenti constituentis, et debeant habere cum scribano, qui scribet ea, grossos tres pro quolibet testamento' (Mon. Rag. 2, 29). Es folgen dann nach einer Lage unbeschriebener Blätter die Testamente aus dem Pestjahre 1363, f. 162-267 der Populares, f. 273-310 der Nobiles. Theodorus, der Schreiber der schönen Steilschrift, ist der damalige Kanzler Theodorus Scolmafogia de Brundusio (in Ragusa 1360-1379). Am 7. Juli 1363 beschloss das Consilium maius einstimmig die Ernennung wieder von drei,officiales, qui debeant habere secum scriptores ad registrandum omnia testamenta, priusquam dentur epitropis illorum testamentorum', mit Bezug einer Taxe von je 4 Grossi für jedes Testament, von denen 2 dem,scriptor' und 2 den,officiales' zufallen sollten. Das Consilium minus ernannte am selben Tage zu,officiales super facto testamentorum Ser Johannes de Grede (aus den späteren Gradi), Ser Andreas de Binçola und Ser Junius quondam Give de Georgio (Mon. Rag. 3, 274).

Meine Excerpte aus diesem Codex, geschrieben im September 1897, berücksichtigen mehr historische als philologische Daten; doch zögere ich nicht, dieselben hier abzudrucken. Folgende Bezeichnungen gelten für die Verwandtschaftsgrade: pare, mare; mullier oder muller oder mulir oder oft muyer; filliol oder fiol oder fillio, filliola oder filia; frar, sor, surella; nepodi, neuo, neçe; der Erbe heisst gewöhnlich rede (heres).

f. 2. Jache filliola de Gherue de Cherpa.

f. 1, 1348, 20. Februar. Dobra, uxor Gregorii de Scrino. Pro malo ablato incerto,Se dia de maltollecto pp. II. Erwähnt: Gnugrossi VI. cho, filliolo de Bose de Vitane.

f. 1'. Ein Legat,monacis de la Crumpna' (die Benedictinerabtei von Lacroma).

f. 2', 1348, 5 madii. Ego Angelo de Leticia (sic, f. 26 richtig Lutiça). Legate: ,per mal

« PoprzedniaDalej »