Ut, quo quisque valet, suspectos terreat; utque
Imperet hoc natura potens ; sic collige mecum.
Dente lupus, cornu taurus petit, unde, nisi intus
Monstratum? Scaevae vivacem crede nepoti
Matrem; nil faciet sceleris pia dextera: mirum!
Ut neque calce lupus quemquam, neque dente 55
petit bos;
Sed mala tollet anum vitiato melle cicuta.
Ne longum faciam: seu me tranquilla senectus
Exspectat, seu mors atris circumvolat alis;
Dives, inops; Romae, seu, Fors ita luserit, exsul;
Quisquis erit vitae, scribam, color. O puer, ut sis 60
Vitalis, metuo; et maiorum ne quis amicus
Frigore te feriat. Quid? quum est Lucilius ausus
Primus in hunc operis componere carmina morem;
Detrahere et pellem, nitidus qua quisque per ora
Cederet, introrsum turpis; num Laelius, et qui 65
Duxit ab oppressa meritum Carthagine nomen,
Ingenio offensi? aut laeso doluere Metello?
Famosisque Lupo cooperto versibus? Atqui
Primores populi arripuit, populumque tributim:
Scilicet uni aequus virtuti, atque eius amicis.
Quin ubi se a vulgo, etscaena, in secreta remorant
Virtus Scipiadae, et mitis sapientia Laeli;
Nugari cum illo, et discincti ludere, donec
Decoqueretur olus, soliti. Quidquid sum ego,
Infra Lucili censum, ingeniumque; tamen me
Cum magnis vixisse invita fatebitur
usque
Invidia; et fragili quaerens illidere dentem,
Offendet solido: nisi quid tu, docte Trebati,
Dissentis. Equidem nihil hinc diffindere possum.
Sed tamen, ut monitus caveas, ne forte negoti
Incutiat tibi quid sanctarum inscitia legum:
Si mala condiderit in quem quis carmina, ius est,
ludiciumque. Esto, si quis mala; sed bona si quis
ludice condiderit? Laudatur Caesare. Si quis 85 Opprobriis dignum latraverit, integer ipse? Solventur risu tabulae, tu missus abibis.
Luxuriosam vitam insectatur, frugalitatem
Quae virtus, et quanta bonis sit vivere parvo; (Nec meus hic sermo est; sed quae praecepit Ofellus Rusticus, abnormis sapiens, crassaque Minerva) Discite, non inter lances, mensasque nitentes; 5 Quum stupet insanis acies fulgoribus, et quum Acclinis falsis animus meliora recusat:
Verum hic impransi mecum disquirite. Cur hoc, Dicam, si potero. Male verum examinat omnis Corruptus iudex. Leporem sectatus, equove 10 Lassus ab indomito; vel si Romana fatigat Militia adsuetum graecari; seu pila velox, Molliter austerum studio fallente laborem; Seu te discus agit; pete cedentem aëra disco. Quum labor extuderit fastidia; siccus, inanis 15 Sperne cibum vilem: nisi Hymettia, mella Falerno Ne biberis diluta: foris est promus, et atrum Defendens pisces hiemat mare; cum sale panis Latrantem stomachum bene leniet. Unde putas, aut Qui partum? Non in caro nidore voluptas 20 Summa; sed in te ipso est. Tu pulmentaria quaere Sudando: pinguem vitiis, albumque, neque ostrea Nec scarus, aut poterit peregrina iuvare lagois. Vix tamen eripiam, posito pavone, velis quin Hoc potius, quam gallina tergere palatum: 25 Corruptus vanis rerum; quia veneat auro Rara avis, et picta pandat spectacula cauda:
Tamquam ad rem attineat quidquam. Num vesceris ista,
Quam laudas, pluma? cocto num adest honor idem?
Carne tamen quamvis distat nil haec magis illa;
Imparibus formis deceptum te patet. Esto:
Unde datum sentis, lupus hic Tiberinus; an alto
Captus hiet, pontesne inter iactatus; an amnis
Ostia sub Tusci? Laudas, insane, trilibrem
Mullum, in singula quem minuas pulmenta ne-
cesse est.
Ducit te species, video: quo pertinet ergo,
Proceros odisse lupos? Quia scilicet illis
Maiorem natura modum dedit, his breve pondus,
leiunus raro stomachus vulgaria temnit.
Porrectum magno magnum spectare catino
Vellem, ait Harpyiis gula digna rapacibus. At vos 40 Praesentes, Austri, coquite horum obsonia;
Putetaper, rhombusque recens, mala copia quando
Aegrum sollicitat stomachum; quum rapula plenus,
Atque acidas mavultinulas. Nec dum omnis abacta
Pauperies epulis regum; nam vilibus ovis,
Nigrisque est oleis hodie locus. Haud ita pridem
Galloni praeconis erat acipensere mensa
Infamis. Quid? tum rhombos minus aequora
alebant?
Tutus erat rhombus, tutoque ciconia nido;
Donec vos auctor docuit praetorius. Ergo,
Si quis nunc mergos suaves edixerit assos;
Parebit pravi docilis Romana iuventus.
Sordidus a tenui victu distabit, Ofello
ludice; nam frustra vitium vitaveris illud,
Si te alio pravum detorseris. Avidienus,
Cui Canis, ex vero ductum, cognomen adhaeret,
Quinquennes oleas est, et silvestria corna;
Ac, nisi mutatum, parcit defundere vinum; et,
Cuius odorem olei nequeas perferre, (licebit 60 Ille repotia, natales, aliosve dierum
Festos albatus celebret) cornu ipse bilibri Caulibus instillat, veteris non parcus aceti. Quali igitur victu sapiens utetur? et horum Utrum imitabitur? Hacurget lupus, hac canis angit, 65 Mundus erit, qua non offendat sordibus; atque In neutram partem cultûs miser: hic neque servis, Albuti senis exemplo, dum munia didit,
Saevus erit: neque, sic ut simplex Naevius, unctam Convivis praebebit aquam: vitium hoc quoque, magnum..
70 Accipe nunc, victus tenuis quae, quantaque secum
Afferat. In primis valeas bene: nam variae res
Ut noceant homini, credas; memor illius escae,
Quae simplex olim tibi sederit. At simul assis
Miscueris elixa, simul conchylia turdis;
75 Dulcia se in bilem vertent, stomachoque tumultum
Lenta feret pituita. Vides, ut pallidus omnis
Cena desurgat dubia? Quin corpus onustum
Hesternis vitiis animum quoque praegravat una,
Atque affigit humo divinae particulam aurae.
80 Alter, ubi dicto citius curata sopori
Membra dedit, vegetus praescripta ad munia surgit. Hic tamen ad melius poterit transcurrere quondam;
Sive diem festum rediens advexerit annus; Seu recreare volet tenuatum corpus; ubique 85 Accedent anni, tractari mollius aetas
Imbecilla volet: tibi quidnam accrescet ad istam, Quam puer, et validus praesumis, mollitiem; seu Dura valetudo inciderit, seu tarda senectus? Rancidun aprum antiqui laudabant; non quia
90 Illis nullus erat: sed, credo, hac mente; quod hospes Tardius adveniens, vitiatum commodius, quanı
ntegrum edax dominus consumeret. Hos utinam inter.
Heroas natum tellus me prima tulisset!
Das aliquid famae, quae, carmine gratior, aurem
Occupat humanam? Grandes rhombi, patinaeque 95
Grande ferunt una cum damno dedecus: adde
Iratum patruum, vicinos, te tibi iniquum;
Et frustra mortis cupidum, quum deerit egenti
Aes, laquei pretium. Iure, inquit, Trausius istis
Jurgatur verbis: ego vectigalia magna,
Divitiasque habeo tribus amplas regibus. Ergo,
Quod superat, non est melius quo insumere possis?
Cur eget indignus quisquam, te divite? quare
Templa ruunt antiqua Deûm? cur, improbe, carae
Non aliquid patriae tanto emetiris acervo?
Uni nimirum tibi rectae semper erunt res?
O magnus posthac inimicis risus! Uterne
Ad casus dubios fidet sibi certius? hic, qui
Pluribus adsuerit mentem, corpusque superbum;
An qui contentus parvo, metuensque futuri,
In pace, ut sapiens, aptarit idonea bello?
Quo magis his credas: puer hunc ego parvus
Integris opibus novi non latius usum,
Quam nunc accisis. Videas metato in agello
Cum pecore, et gnatis, fortem mercede colonum, 115
Non ego, narrantem, tomere edi luce profesta
Quidquam praeter olus fumosae cum pede pernae.
At mihi seu longum post tempus venerat hospes,
Sive operum vacuo gratus conviva per imbrem
Vicinus; bene erat, non piscibus urbe petitis;
Sed pullo, atque hoedo: tum pensilis uva secundas,
Et nux ornabat mensas, cum duplice ficu.
Post hoc ludus erat, culpa potare magistra;
Ac venerata Ceres, ita culmo surgeret alto,
Explicuit vino contractae seria frontis.
|