cum lanceolis hinc et inde accurrunt, et innocuam mulierem transfodere ac occidere festinarunt. Idem puer intuens, mox ad arma orationis convertitur, et Dominum pro tantæ cladis miseria evitanda, supplicando devotissime deprecatur. Et quia precibus postulantium Dei clementia abesse non renuit, dum alter alteri occurrere debuit, socium sibi obvium et occursantem repente confodit. Sicque illi tres in invicem confossi occubuere, et in momento Deo vindice periere. Area deinde composita sarmentis undecunque collectis, et in acervi morem congestis, mox ignem de silice percusso eliciunt, et incensis sarmentorum ligneolis, se calefecerunt. Miroque contigit modo ut a die illa, ac deinceps, usque in hodiernum diem, area ipsa ligneolis sive sarmentis superimpositis per se fiat ignivoma, quam incolæ ex merito pueri illius provenisse affirmant.

[CAP. XXI.]

At mater, exinde procedens, cum ad fines Scotia pervenisset, Sanctus Columba primus episcopus in Dunkel puerum suscepit, unaque cum puellula quadam, nomine Brigida, ex Hybernia oriunda retinuit, et aliquamdiu educavit. Tandem tres australes clerici de regione Anglorum, qui in excubiis secretioribus Episcopo deservierant, pueris ipsis ob familiariorem domini sui gratiam insidiari ac invidere non desinebant. Erat igitur prædicto Episcopo avis, vulgo merula vocata, quæ humano quodammodo edocta, omnibus eam pascere, contrectare, vel palpare volentibus, erat pacatissima, domestica, ac mansuetissima. Ex qua occasione concepta, clanculo aviculam clerici peremere, ipsiusque necem pueris cum accusatione nequissima imposuere. Pueri vero adinvicem moesti, facinus impositum abnegabant. Episcopus tamen satis istorum cognovit innocentiam, et aliorum erga illos nequitiam, nec tamen alios aliis præponere voluit, sed contendentium probra conticendo compescuit. Tali accusationis crimine pueri in se confusi, ad expostulandam Domini super se clementiam, exanimi toto conamine sunt conversi. Unde in presentia Episcopi positi, puer Cuthbertus ita ad Deum perfusis precibus exorsus est. "Tu, Deus, conscientiarum omnium inspector et arbiter, utrum nos facinoris hujus fuerimus executores, da indicium tuæ magnificentiæ ac virtutis ; petimus ut quantocius qualia commeruimus, nunc instante hora percipiamus; quia si neque talem unquam concepimus nequitiam, aut perficere deliberavimus, obsecramus ut, dextera tua

favente, virtutem in mortuam aviculam viventem recipiamus.' Quibus dictis, mox avis mortua vivens se erexit, ac more sibi quondam solito jocari, exilire, ac mansuetissimam se cunctis exhibere, populo spectante ac mirante, cœpit.

[CAP. XXII.]

puer

Tunc puella Brigida, ad puerum conversa, ait. dilectissime, nos, Deo providente, expedit nunc interpositas nationes adire. Nam te Anglis in oriente hujus provinciæ oriundis Dominus destinavit, me autem occidentalibus terræ Hybernensium accolis reservavit." Consolantesque se et abinvicem decessere, nec sese postmodum in carne viventes viderunt. Postmodum vero una cum matre puer ad insulam, quæ Hy dicitur, profectus est; ubi aliquandiu cum religiosis viris loci illius conversatus est. Mater autem pueri, quia duos fratres germanos Pontifices in provincia Scottorum habuit, Deo inspirante, ad invisendos illos ire disposuit. Uterque etenim in Scotia Episcopii sedem habuit. Quorum unus Meldanus, alter vero Eatanus vocabatur. Soror igitur eorum una cum ipsorum nepote illo properanter abiit, et omnia quæ in vita vel in via eis contigerant, patenter exposuit. Intimavit autem eis se votum fecisse Sanctorum Apostolorum Petri et Pauli limina invisere disposuisse, et hujus voti compede et desiderio, etiam antequam de Ybernia exiret, se coram Dei præsentia sub fidei fœdere colligari. Spiritus Sancti denique virtute fratrum pectora docente, puerum de matris sinibus eductum percipiunt; et pro votis suis adimplendis, sororem quæ decreverat diligentius instructam abire permittunt.

[CAP. XXIII.]

Episcopi igitur Meldanus et Eatanus puerum in sua suscipientes, cuidam Lodonico religioso committunt viro: ubi puer Cuthbertus inter coætaneos cum simplicitate deguit. Nullus equidem inter consocios mitior, vel jocundior esse potuit; quia inter suæ ætatis compares omni delectationis genere se libenter exercuit. Unde omnibus in cunctis complacuit, quia omnibus se omnia pro suo posse vel virtute exhibuit. Qui aliquando

pueris solito more ludentibus, Cuthbertus se jocis ipsorum inseruit, et cum jocantibus ipse satis jocundus apparuit. Quidam ergo saltu, alii luctuamine, vel alio quovis sinuamine exercere cubant. Nonnulli vertice capitis in terram depresso, pede utroque in sullime porrecto, se subrigere decertabant. Quorum æmulans Cuthbertus industriam, capite solotenus illiso, et pede utroque in altum porrecto, mirum in modum vestes illius nesciebant decidere, sed sine replicatione rigide stabant. Reflecti quidem noluerant, sed circa tibias pueri involutæ, ei honoris reverentiam exhibebant. Hoc primum miraculum in terra ista de puero illo innotuit, quo Spiritus Sanctus ipsum sibi vas futurum gloriæ præsignavit. Locus ipse etiam adhuc incolis patriæ notissimus habetur, in quo nunc ob illius honorem ecclesia Domino consecratur; quique a puerorum colludentium agmine, usque in hodiernum diem Childeschirche vocatur præagnomine, illi dans honoris æterni testimonium, qui in æternitate vivit in secula seculorum.

Explicit Libellus de Nativitate Sancti Cuthberti de Hystoriis Hybernensium exceptus et translatus.

[CAP. XXIV.]

Postquam beatus puer Cuthbertus in terram Scoticam applicuit, in diversis finibus conversari aliquamdiu cœpit. Et quia a primæva ætate Spiritus Sanctus in ejus pectore sibi domicilium effecit, ubicunque deguit semper religiosa conversationis studium atque propositum gessit. Veniens itaque in urbe, quæ Dul dicitur, urbana deseruit et solitarius esse delegit. Est siquidem ibi in proximo, non longius miliario uno, in silvestribus nemorum locis, mons multæ altitudinis satis arduus, qui ex nulla nisi ex sola australi parte adiri sive conscendi potest. Qui mons ab incolis illius regionis Doilweme_vocatur, quod latine area perpulcra et amœna interpretatur. In hujus igitur montis cacumine Beatus Cuthbertus solitarius cœpit habitare, antequam nullus hominum propter frequentes fantasias dæmonum prius ausus fuerat moram facere. Cui specie visibili simul et terribili hostis antiquus multociens apparuit, et minis simul et jaculis in eum irruens ipsum de loco conturbare sategit. Sed servus Dei Cuthbertus minas adversarii contempnens, de loco, quem incoluit, abscedere noluit. Sed quia mansio illa aqua erat indiga, utpote in montis saxosi vertice sita ; ibi beatus puer

Cuthbertus suis sacris precibus de rupe durissima fontem elicuit, qui usque in præsens aquas perhennes emanare non desinit. Qui sic moderante providentia divina juges aquas effluit, ne usibus inhabitantium superfluat, sed neque haurientibus copia desit. Cujus non major est latitudo quam pene bipedalis in suprema ejus superficie, quem lapis prægrandior illius fontis os jugiter superpositus operit, quem Sanctus Dei ori fontis superposuit. Aqua vero illius satis ad gustandum dulciflua et ægrotantibus plurimum sapida atque salutifera fore probatur. Et quia fons ille perampla interius latitudinis, simul et altæ profunditatis semperque usque ad summum indeficientibus plenus est aquis: unde est quod si quis lapidem prædictum a fontis ore sustulerit, statim aqua ebulliens super effluit, et violentibus undis metas marginis sub temporis momento super excedit. Festinus proinde quisquis aquas cum hauserit, lapidem amotum loco priori locare intendit, quia juxta quod tradunt Scotti, si lapis diutius aut penitus amotus fuisset, unda ebulliens omnem Scottorum regionem aquarum inundantia operiret.

[CAP. XXV.]-Miraculum Beati Cuthberti.

Solitariam igitur ibi viro Dei vitam agente, cœpit ei hostis tortuosus eo altius invidere quo locum ejus conversatione solitum illi conabatur arripere. Quod advertens vir Dei, crucem magnam lapideam in media montis planicie erexit, et adeo in sullime extulit, quod nisi per gradus adiri non possit: oratorium vero sibi de lignis informibus exstruxit, et postea vas quoddam balnearium de lapide integro sibi fabricavit, quod non longe a cruce prædicta locavit. In quo, ut asserunt, aqua impleto, intrare consuevit, et ibi noctes insompnes in aquis frigidis ducere, et manibus in cælum protensis, evigilare usque ad diluculum ante Domini orando conspectum qui fecit illum. Quod vas adhuc in montis vertice permanet, et spectaculum multæ devotionis cunctis intuentibus præbet. Quibus ejus piis operibus diabolus atrocius invidens, vas sibi aliud lapideum in ejusdem montis supercilio effecit, quasi Dei servo illusurus; habitaculum balneare construxit. Sed vasculum Sancti moderatæ est quantitatis, vas vero adversarii incompositæ et enormis magnitudinis. Quadam denique die vir Dei colluctatoris sui inimica contubernia diutius sustinere noluit, quia inter servum Dei et Belial nulla conversatio esse potuit, fustem prægrandem quasi palum fullonis arripiens et hostem insequens, de loco in locum illum pepulit, et per

sequi fugientem non desiit, quousque ipsum ultra montis verticem usque in vallem præcipitem ruere compulit. Unde usque hodie omne nemus ex parte australi qua fugatus corruit quasi in declivo devexi montis pondere videtur. Miro vero modo adhuc vestigia pedum, videlicet tam Sancti Cuthberti quam diaboli, hactenus per saxa impressa fuisse videntur, quæ nec vetustas temporis diluit, nec aquæ pluvialis usque in præsens delere prævaluit; sed vestigium Sancti Cuthberti satis decenti forma præminet, diaboli vero latum, incurvum, magnumque et distortum. Quicunque vero debilia sua membra vel languentia supra vel infra Sancti Cuthberti vestigia impressere salutem perceperunt.

[CAP. XXVI.] -Miraculum.

Post multum vero temporis Beatus Cuthbertus a finibus illis abcessit. Hujus igitur loci pacem infringere nemo audet, quamvis forte regem vel aliquem præpotentiorem terræ peremisset et illic posset effugere. Nullusque aliquam mulierem illo impune introduxit, quia beatus Cuthbertus mulieribus habitationum suarum introitum interdixit. Quod comes quidam Scotiæ, videlicet Madet Maccrie Mori id est filius Mori, experimento didicit; quia dum quodam tempore opus perpetrasset puniendum morte, regis David tempore, illo confugit, et diutius in pace permansit. Novissime vero uxorem et filias illo introduxit, qui eas subsequens, dum ad fastigia loci aditus pervenit, mox in præceps coruit, et coxam genu tibiamque tam valide contrivit quod nulla post modum arte curari prævaluit. Mox igitur mulierem abegit, nec unquam postea, sicut nec prius, mulier aliqua locum illum intrare præsumpsit. Iu Pictorum finibus Beatus Cuthbertus vitæ solitariæ colonus aliquamdiu extitit, ubi concursus populorum ad ipsum invisendum multus frequenter fuerat, quia, Dei gratia providente, nullus expers consolationis gratiæ ab eo recessit. Senes itaque cum junioribus ad illum confluebant, quia illius alloquiis vel aspectibus congaudebant.