A, C. 366.

647

e

U. C. 386. timentes sibimet ipsos, majore audientium indignatione, quam sua, increpuissent: atqui nec agros occupandi modum, nec fœnore trucidandi plebem alium Patribus umquam 'fore,' adfirmabant, nisi alterum ex plebe consulem, custo' dem suæ libertatis, plebes fecisset. Contemni jam tribu' nos plebis, quippe quæ potestas jam suam ipsa vim frangat 'intercedendo. Non posse æquo jure agi, ubi imperium penes 'illos, penes se auxilium tantum sit. nisi imperio communicato, 46 numquam plebem in parte pari reipublicæ fore: nec esse, quod quisquam satis putet, si plebeiorum ratio comi6 tiis consularibus habeatur: nisi alterum consulem utique ex plebe fieri necesse sit, neminem fore. An jam memoria exisse, quum tribunos militum idcirco potius, quam con'sules, creari placuisset, ut et plebeiis pateret summus honos, *7 quatuor et quadraginta annis neminem ex plebe tribunum ' militum creatum esse? 48 Qui crederent, duobusne in locis 'sua voluntate inpertituros plebi honorem, qui 49 octona 'loca tribunis militum creandis occupare soliti sint? et ad 'consulatum viam fieri passuros, qui tribunatum septum tam 'diu habuerint? Lege obtinendum esse, quod comitiis per ' gratiam nequeat; et seponendum extra certamen alterum 'consulatum, ad quem plebi sit aditus. quoniam in certamine ' relictus, præmium semper potentioris futurus sit. Nec jam posse dici id, quod antea jactare soliti sint, non esse in ple'beiis idoneos viros ad curules magistratus. Numquid enim 'socordius aut segnius rempublicam administrari post P. 'Licinii Calvi tribunatum, qui primus ex plebe creatus sit, quam per eos annos gesta sit, quibus præter patricios nemo 'tribunus militum fuerit? quin contra patricios aliquot damnatos post tribunatum, neminem plebeium. Quæstores 6 quoque, sicut tribunos militum, 50 paucis ante annis ex plebe cœptos creari: nec ullius eorum populum Romanum 'poenituisse. Consulatum superesse plebeiis: eam esse arcem 'libertatis, id columen. si eo perventum sit, tum populum 'Romanum vere exactos ex urbe reges, et stabilem libertatem suam existimaturum. Quippe ex illa die in plebem ventura 'omnia, quibus patricii excellant, imperium atque honorem, • plebs Gron. Crev. plebi Gron. plebei Crev. 8 impertituros Gron. Crev.

6

46 Nunquam plebem in parte pari reipublica fore] Nunquam plebem pari cum Patribus jure in republica fruitu

ram.

47 Quatuor et quadraginta annis] Ab anno 311, ad 355.

48 Qui crederent duobusne in locis] Gronovius expungit has voces qui crederent. Tan. Faber legit: Quid! crederentne duobus in locis...

49* Octona loca] Hoc semel contigisse memoravit Livius supra v. 1. idque parum probabiliter, ut observamus in nota ad illum locum.

50 Paucis ante annis] Totis quadraginta. (vide l. IV. c. 54.) Nisi forte intelligendum est, paucis ante annis quam tribuni consulares ex plebe fierent.

gloriam belli, genus, nobilitatem, magna ipsis fruenda, ma- U. C. 386. jora liberis relinquenda.' Hujus generis orationes ubi ac- A. C. 366. cipi videre; novam rogationem promulgant, ut pro duumviris sacris faciundis decemviri creentur; ita ut 51 plebe, pars ex Patribus fiat: omniumque earum rogationum comitia in adventum ejus exercitus differunt, qui Velitras

obsidebat.

pars ex

T. Quinctio,

creatur Ca

XXXVIII. Prius circumactus est annus, quam a Velitris reducerentur legiones. ita suspensa de legibus res ad novos tribunos militum dilata. nam plebis tribunos eosdem, duos utique, quia legum latores erant, plebes reficiebant. Tribuni militum creati T. Quinctius, Ser. Cornelius, Ser. U. C. 387. Sulpicius, Sp. Servilius, L. Papirius, L. Veturius. Princi- A. C. 365. pio statim anni ad ultimam dimicationem de legibus ven- &c. Tr. Mil. tum: et, quum tribus vocarentur, nec intercessio collegarum latoribus obstaret, trepidi Patres ad duo ultima auxilia, summum imperium summumque ad civem, decurrunt. Dic- Dictator tatorem dici placet. dicitur M. Furius Camillus, qui magis- millus IV. trum equitum L. Æmilium cooptat. Legum quoque latores, adversus tantum adparatum adversariorum, et ipsi caussam plebis ingentibus animis armant: concilioque plebis indicto, tribus ad suffragium vocant. Quum dictator, stipatus agmine patriciorum, plenus iræ minarumque consedisset, atque ageretur res solito primum certamine inter se tribunorum plebi', ferentium legem intercedentiumque, et, quanto jure potentior intercessio erat, tantum vinceretur favore legum ipsarum latorumque, et, 52 Uti rogas,' primæ tribus Certamen dicerent; tum Camillus, Quandoquidem,' inquit, 'Quirites, torem et 'jam vos tribunicia libido, non potestas, regit, et intercessio- tribunos. nem, secessione quondam plebis partam, vobis eadem vi 'facitis irritam, qua peperistis; non reipublicæ magis universæ, quam vestra caussa, dictator intercessioni adero, eversumque vestrum auxilium imperio tutabor. Itaque, 'si C. Licinius et L. Sextius intercessioni collegarum cedunt; ' nihil patricium magistratum inseram concilio plebis. si adversus intercessionem, tamquam captæ civitati leges inponere tendent, vim tribuniciam a se ipsa dissolvi non patiar.' Adversus ea quum contemtim tribuni plebis rem nihilo segnius peragerent, tum percitus ira Camillus lictores, qui de medio plebem emoverent, misit. et addidit minas, si pergeb qui Gron. Crev.

51

54

Pars] Dimidia.

52 Uti rogas] Id est, fiat uti rogas. Fuit hæc solennis vox, qua populus jubebat, sive sciscebat id quod ab aliquo magistratu rogaretur.

53 Vestrum auxilium imperio tutabor] Potestatem tribunitiam, quæ

i plebei Crev.

auxilii vobis ferendi causa instituta
est, imperio dictatorio tutabor. Penes
tribunos, ut jam aliquoties observa-
tum est, auxilii jus; imperium penes
patricios magistratus, consules, tribunos
militum consulari potestate, dictatores,
erat.

inter dicta

54

U. C. 387. rent, sacramento omnes juniores adacturum, exercitumque A. C. 365. extemplo ex urbe educturum. Terrorem ingentem incusserat plebi; ducibus plebis accendit magis certamine animos, quam minuit. sed, re neutro inclinata, magistratu se abdicavit; seu quia vitio creatus erat, ut scripsere quidam: seu quia tribuni plebis tulerunt ad plebem, idque plebs scivit, ut, si M. Furius pro dictatore quid egisset, quingentûm millium ei multa esset. Sed auspiciis magis, quam novi exempli rogatione, deterritum ut potius credam, quum ipsius viri facit ingenium, tum quod ei subfectus est exemplo P. Manlius P. Manlius dictator: quem quid creari adtinebat ad id certamen, quo M. Furius victus esset? et quod eumdem M. Furium dictatorem insequens annus habuit, haud sine pudore certe fractum priore anno in se imperium repetiturum : simul quod eo tempore, quo promulgatum de multa ejus traditur, aut et huic rogationi, qua se 55 in ordinem cogi videbat, obsistere potuit; aut ne illas quidem, propter quas et hæc lata erat, inpedire: et, quoad usque ad memoriam nostram tribuniciis consularibusque certatum viribus est, dictaturæ semper altius fastigium fuit.

dictator.

XXXIX. Inter priorem dictaturam abdicatam novamque a Manlio initam, ab tribunis velut per interregnum concilio plebis habito, adparuit, quæ ex promulgatis plebi, quæ latoribus gratiora essent. nam de fœnore atque agro rogationes jubebant, 56 de plebeio consulatu 7 antiquabant. et perfecta utraque res esset, ni tribuni se in omnia simul consulere plebem dixissent. P. Manlius deinde dictator C. Licinius rem in caussam plebis inclinavit, 58 C. Licinio, qui tribunus primus ma- militum fuerat, magistro equitum de plebe dicto. Id ægre gister equi- Patres passos accipio; dictatorem propinqua cognatione

tum de

plebe.

Sextii et
Licinii
Tribb. Pl.
oratio de

Licinii se apud Patres excusare solitum, simul negantem magistri equitum majus, quam tribuni consularis, imperium esse. Licinius Sextiusque, quum tribunorum plebi creandorum indicta comitia essent, ita se gerere, ut negando jam sibi velle continuari honorem, acerrime accenderent ad id, quod conjunctim dissimulando petebant, plebem. 'Nonum se annum jam velut m ferendis ro- in aciem" adversus optimates maximo privatim periculo, 59 nulgationibus lo publice emolumento stare, consenuisse jam secum et roplebes Gron. Crev. 1 accederent Gron. m veluti Crev. n acie Gron. Crev.

suis.

Quingentum millium] Supple æris. Asses 500,000. æstimandi sunt marcis argenti nostratibus 781. cum duabus unciis.

55* In ordinem cogi] Vid. not. 52. ad 111. 35.

56 De plebeio consulatu] Plures scripti habent de plebeio consule.

$7 Antiquabant] Antiquare verbum solenne est, quo populus Romanus sig.

nificabat se non accipere legem. Antiquo, i. e. antiqua probo, nihil novi statui volo. * Vid. not. 22. ad v. 30.

58 C. Licinio, qui tribunus militum fuerat] Undecimo ante anno. Hunc C. Licinium cave cum Plutarcho credas eumdem esse cum C. Licinio Stolone, tribuno plebis, legum novarum latore.

59 Nullo publice emolumento] Hear

6 gationes promulgatas, et vim omnem tribuniciæ potestatis. U. C. 387. 'Primo intercessione collegarum in leges suas pugnatum esse: A. C. 365. ' deinde ablegatione juventutis ad Veliternum bellum: post

6 remo dictatorium fulmen in se intentatum. Jam nec colle

gas, nec bellum, nec dictatorem obstare; quippe qui etiam omen plebeio consuli, magistro equitum ex plebe dicendo, 'dederit. se ipsam plebem et commoda morari sua, Liberam

6

' urbem ac forum a creditoribus, liberos agros ab injustis pos'sessoribus extemplo, si velit, habere posse. Quæ munera quando tandem satis grato animo æstimaturos, si, inter accipiendas de suis commodis rogationes, spem honoris latoribus earum incidant? non esse modestiæ populi Romani id postulare, ut ipse fœnore levetur, et in agrum injuria possessum a potentibus inducatur; per quos ea consecutus sit, senes tribunicios non sine honore tantum, sed etiam sine spe honoris, relinquat. Proinde ipsi primum statuerent apud animos, 'quid vellent: deinde comitiis tribuniciis declararent voluntatem. Si conjunctim ferri ab se promulgatas rogationes 'vellent, esse, quod eosdem reficerent tribunos plebis: perlaturos enim, quæ promulgaverint. sin, quod cuique privatim opus sit, id modo accipi velint; opus esse nihil invidiosa 6 continuatione honoris ; nec se tribunatum, nec illos ea, quæ promulgata sint, habituros.'

Claudii

XL. Adversus tam obstinatam orationem tribunorum quum, præ indignitate rerum, stupor silentiumque inde ceteros Patrum defixisset; Ap. Claudius Crassus, nepos decemviri, Adversus dicitur odio magis iraque, quam spe, ad dissuadendum proces- eos Ap. sisse, et locutus in hanc fere sententiam esse: Neque novum, oratio. neque inopinatum mihi sit, Quirites, si, quod unum familia nostræ semper objectum est ab seditiosis tribunis, id nunc ego quoque audiam: Claudia genti jam inde ab initio nil antiquius in republica Patrum majestate fuisse; semper plebis commodis adversatos esse. Quorum alterum 60 neque nego, neque inficias eo, nos, ex quo adsciti sumus simul in 'civitatem et Patres, enixe operam dedisse, ut per nos aucta 'potius, quam inminuta, majestas earum 61 gentium, inter

non ego non ceteri Claudii inficiamur Crev

nius in nota ad hunc locum affirmat MSS. et veteres editos præferre publico. Sed Thuanus cod. servat publice. Et id postulat antitheseos ratio: murimo privatim periculo, nullo publice emolu

mento.

60 Non ego, non ceteri Claudii inficiamur] Revocavimus veterem hanc lectionem, quam expressit Andreas, assentiente uno e MSS. Hearnii. Campanus quoque, et unus e regiis codd. consonant, nisi quod pro duplici non

geminant neque. Vulgo editi nunc
habent neque ego, neque inficias eo:
quod nobis inficetum visum est. Quum
enim duo hæc verba ejusdem sint
plane sensus, non possunt sibi invicem
quasi exadversum collocari. Jac. Gro-
novius propius ad vulgatam lectionem
emendat: neque ego, id est, ne ego qui-
dem, inficias eo. Favetque ejus con-
jectura Sorbon. codex, in quo legitur
neque ego, neque inficias eo.

61 Gentium] Vid. not. 2. ad IV. I..

U. C. 387.

quas nos esse voluistis, dici vere posset. Illud alterum pro A. C. 365.me majoribusque meis contendere ausim, Quirites, (nisi,

quæ pro universa republica fiant, ea plebi, tamquam aliam incolenti urbem, adversa quis putet) nihil nos, neque priva'tos, neque in magistratibus, quod incommodum plebi esset, scientes fecisse: nec ullum factum dictumve nostrum contra 'utilitatem vestram (etsi quædam contra voluntatem fuerint) vere referri posse. An hoc, si Claudiæ familiæ non sim, nec 'ex patricio sanguine ortus, sed unus Quiritium quilibet, qui 'modo me duobus ingenuis ortum, et vivere in libera civitate 'sciam, reticere possim? L. illum Sextium et C. Licinium, perpetuos (si Diis placet) tribunos, tantum licentiæ novem annis, quibus regnant, sumsisse, ut vobis negent potestatem 'liberam suffragii, non in comitiis, non in legibus jubendis, se permissuros esse? 62 Sub conditione, inquit, nos reficietis decimum tribunos. 63 Quid est aliud dicere, quod petunt alii, nos ' adeo fastidimus, ut sine mercede magna non accipiamus. Sed quæ tandem ista merces est, qua vos semper tribunos ' plebis habeamus? ut rogationes, inquit, nostras, seu placent, seu displicent, seu utiles, seu 64 inutiles sunt, omnes conjunc'tim accipiatis. Obsecro vos, Tarquinii tribuni plebis, putate me ex media concione unum civem subclamare: Bona venia ' vestra liceat ex his rogationibus legere, quas salubres nobis censemus esse; antiquare alias. 65 Non, inquit, licebit. Tu de 'fœnore atque agris, quod ad vos omnes pertinet, jubeas; et ' hoc portenti non fiat in urbe Romana, uti L. Sextium atque "hunc C. Licinium consules, quod indignaris, quod abominaris, 'videas? Aut omnia accipe: aut nihil fero. Ut si quis ei, quem urgeat fames, venenum ponat cum cibo; et aut abstinere eo, quod vitale sit, jubeat, aut mortiferum vitali admi6 sceat. Ergo, si esset libera hæc civitas, non tibi frequentes 'subclamassent? Abi hinc cum tribunatibus ac rogationibus tuis. quid? si tu P non tuleris, quod commodum est populo accipere, nemo erit, qui ferat illud? Si quis patricius, si quis (quod illi volunt invidiosius esse) Claudius diceret, Aut om'nia accipite, aut nihil fero; quis vestrûm, Quirites, ferret ?

P tu del. Gron. Crev.

62 Sub conditione, inquit] Uterlibet e tribunis legum latoribus. Sæpe hoc modo inquit absolute ponitur, ut in telligatur quilibet contradicturus. Sic infra hoc ipso c. Ut rogationes, inquit, nostras... accipiatis et rursus, Non, inquit, licebit. Et l. XXXIV. c. 3. Ut auro et purpura fulgeamus, inquit.

63 Quid est aliud dicere] Nonne hoc idem est, ac si dicerent? Dicere hic sustinet vicem nominativi cadentis in verbum est. Dicere, quod alii petunt, nos fastidimus, quid aliud est? sive idem