que animus esset: possessionemque honoris, usurpati modo U. C. 378. a plebe per paucos annos, recuperasse in perpetuum Patres A. C. 374. viderentur. Ne id nimis lætum parti alteri esset, parva (ut plerumque solet) rem ingentem moliundi caussa intervenit. M. Fabii Ambusti, potentis viri, quum inter sui corporis Fabiarum homines, tum etiam ad plebem, quod haudquaquam inter id sororum genus contemtor ejus habebatur, filiæ duæ nuptæ, Ser. Sul- emulatio. picio major, minor C. Licinio Stoloni erat, inlustri quidem, viro tamen plebeio: eaque ipsa adfinitas haud spreta gratiam Fabio ad vulgum quæsierat. Forte ita incidit, ut, in Ser. Sulpicii tribuni militum domo sorores Fabia quum inter se (ut fit) sermonibus tempus tererent, lictor Sulpicii, quum is de foro se domum reciperet, forem (ut mos est) virga percuteret. quum ad id, moris ejus insueta, expavisset minor Fabia, risui sorori fuit, miranti ignorare id sororem. Ceterum is risus stimulos parvis mobili rebus animo muliebri subdidit: frequentia quoque prosequentium rogantiumque, 'numquid vellet?' credo fortunatum matrimonium ei sororis visum; suique ipsam 37 malo arbitrio, quo a proximis quisque minime anteiri vult, poenituisse. Confusam eam ex recenti morsu animi quum pater forte vidisset, percunctatus, 'satin' salvæ?' 38 avertentem caussam doloris (quippe nec satis piam adversus sororem, nec admodum in virum honorificam) elicuit comiter sciscitando, ut fateretur, eam esse caussam doloris, quod juncta inpari esset, nupta in domo, quam nec honos nec gratia intrare posset. Consolans inde filiam Ambustus bonum animum habere jussit: eosdem prope diem domi visuram honores, quos apud sororem videat. Inde consilia inire cum genero cœpit, adhibito L. Sextio, strenuo adolescente, et cujus spei nihil præter genus patricium deesset. XXXV. Occasio videbatur rerum novandarum propter ingentem vim æris alieni: cujus levamen mali plebes, nisi suis in summo imperio locatis, nullum speraret. Adcingendum ad eam cogitationem esse. conando agendoque jam eo gradum fecisse plebeios, unde, si porro adnitantur, pervenire ad summa, et Patribus æquari, tam honore, quam virtute, possent. In præsentia tribunos plebis fieri placuit, summam Gron. 37 * Malo arbitrio] Per illam judicandi et sentiendi pravitatem, qua. 38 Avertentem causam doloris] Vertentem alio ac dissimulantem causam doloris, elicuit ut fateretur, i. e. compulit fateri. Sic Cicero, 1. 11. de Orat. n. 13. Tu quem ego....nunquam elicere potui ad disputandum. Et noster VOL. I. 39 supra c. 31. Ut hostem eliceret ad certa men. 39 Pervenire ad summa] Sic Andreas, Campanus, unus e MSS. Hearnii, et quinque e nostris. Gronovianæ editiones ad summam: non recte, ut putamus. Horat. Epist. 11. 1. Venimus ad summum fortunæ non ad summam. C C U. C. 379. L. Papirio, alieno. De modo agrorum. quo in magistratu sibimet ipsi viam ad ceteros honores aperirent. 40 creatique tribuni C. Licinius et L. Sextius promulgavere leges omnes adversus opes patriciorum, et pro commodis plebis: unam de ære alieno, ut, deducto eo de Lex de ære capite, quod usuris pernumeratum esset, id, quod superesset, triennio æquis portionibus persolveretur: alteram de modo agrorum, ne quis plus 1 quingenta jugera agri possiDe consula- deret: tertiam, ne tribunorum militum comitia fierent, contu plebeio. sulumque 42 utique alter ex plebe crearetur. cuncta ingentia, et quæ sine certamine maximo obtineri non possent. Omnium igitur simul rerum, quarum inmodica cupido inter mortales est, agri, pecuniæ, honorum, discrimine proposito, conterriti Patres quum trepidassent, publicis privatisque consiliis nullo remedio alio, præter expertam multis jam ante certaminibus intercessionem, invento, collegas adversus tribunicias rogationes comparaverunt. qui, ubi tribus ad suffragium ineundum citari a Licinio, Sextioque viderunt, stipati Patrum præsidiis, nec recitari rogationes, nec sollemne quidquam aliud ad sciscendum plebi fieri passi sunt. Jamque frustra sæpe concilio advocato, quum pro antiquatis rogationes essent; Bene habet,' inquit Sextius. quandoquidem tantum intercessionem pollere placet, isto ' ipso telo tutabimur plebem. Agitedum, comitia indicite, Patres, tribunis militum creandis. faxo, ne juvet vox ista, VETO, qua nunc concinentes collegas nostros tam læti auditis.' Haud irritæ cecidere mine: comitia, præter ædilium tribunorumque plebis, nulla sunt habita. Licinius 1 curu Sextiusque, tribuni plebis refecti, nullos curules magistratus creari passi sunt. eaque solitudo magistratuum, et plebe reficiente duos tribunos, et his comitia tribunorum militum tollentibus, per quinquennium urbem tenuit. magis. us per quinquen ium. XXXVI. Alia bella opportune quievere: Veliterni coloni, ** gestientes otio, quod nullus exercitus Romanus esset, et agrum Romanum aliquoties incursavere, et Tusculum obpugnare adorti sunt. eaque res, Tusculanis veteribus sociis, novis civibus, opem orantibus, verecundia maxime non ducentos et quadraginta in longitudi41 Quingenta jugera agri] Jugerum nem pedes, centum et viginti in latitudinem habebat. Testes Quintilian. I. I. Instit. c. 9. Varro, 1. 1. de re Rustica, c. 10. et Isidor. 1. xv. c. 15. 40 Creatique tribuni C. Licinius, et L. Sextius] Hic Dodwellus præter Livii mentem, ut putamus, sed apte ad rationes annorum sequentium, inserit annum unum, cui tribunos consulari potestate assignat L. Papirium, L. Menenium, Ser. Sulpicium, Ser. Cornelium, memoratos a Diodoro ad annum Olympiadis cut. primum. Quibus rationum momentis adductus id faciat Dodwellus, vide apud ipsum, et motum armaque alacri cupiditate 43 * Gestientes otio] Impatientes otii, dissert. &. de Cyclis Romanorum, appetentes. sect, 82. 42 * Utique] Certe. Ut necesse esset alterum saltem e consulibus ex plebe creari. 1 æmulatio. que animus esset: possessionemque honoris, usurpati modo U. C. 378. a plebe per paucos annos, recuperasse in perpetuum Patres A. C. 374. viderentur. Ne id nimis lætum parti alteri esset, parva (ut plerumque solet) rem ingentem moliundi caussa intervenit. M. Fabii Ambusti, potentis viri, quum inter sui corporis Fabiarum homines, tum etiam ad plebem, quod haudquaquam inter id sororum genus contemtor ejus habebatur, filiæ duæ nuptæ, Ser. Sulpicio major, minor C. Licinio Stoloni erat, inlustri quidem, viro tamen plebeio: eaque ipsa adfinitas haud spreta gratiam Fabio ad vulgum quæsierat. Forte ita incidit, ut, in Ser. Sulpicii tribuni militum domo sorores Fabiæ quum inter se (ut fit) sermonibus tempus tererent, lictor Sulpicii, quum is de foro se domum reciperet, forem (ut mos est) virga percuteret. quum ad id, moris ejus insueta, expavisset minor Fabia, risui sorori fuit, miranti ignorare id sororem. Ceterum is risus stimulos parvis mobili rebus animo muliebri subdidit: frequentia quoque prosequentium rogantiumque, 'numquid vellet?' credo fortunatum matrimonium ei sororis visum; suique ipsam 37 malo arbitrio, quo a proximis quisque minime anteiri vult, poenituisse. Confusam eam ex recenti morsu animi quum pater forte vidisset, percunctatus, 'satin' salvæ?' 38 avertentem caussam doloris (quippe nec satis piam adversus sororem, nec admodum in virum honorificam) elicuit comiter sciscitando, ut fateretur, eam esse caussam doloris, quod juncta inpari esset, nupta in domo, quam nec honos nec gratia intrare posset. Consolans inde filiam Ambustus bonum animum habere jussit: eosdem prope diem domi visuram honores, quos apud sororem videat. Inde consilia inire cum genero cœpit, adhibito L. Sextio, strenuo adolescente, et cujus spei nihil præter genus patricium deesset. XXXV. Occasio videbatur rerum novandarum propter ingentem vim æris alieni: cujus levamen mali plebes, nisi suis in summo imperio locatis, nullum speraret. Adcingendum ad eam cogitationem esse. conando agendoque jam eo gradum fecisse plebeios, unde, si porro adnitantur, 99 pervenire ad summa, et Patribus æquari, tam honore, quam virtute, possent. In præsentia tribunos plebis fieri placuit, 39 supra c. 31. Ut hostem eliceret ad certa men. 39 Pervenire ad summa] Sic Andreas, Campanus, unus e MSS. Hearnii, et quinque e nostris. Gronovianæ editiones ad summam: non recte, ut putamus. Horat. Epist. 11. 1. Venimus ad summum fortunæ non ad summam. C C U. C. 379. &c. Tr. Mil. alieno. De modo agrorum. 41 quo in magistratu sibimet ipsi viam ad ceteros honores aperirent. 40 creatique tribuni C. Licinius et L. Sextius promulgavere leges omnes adversus opes patriciorum, et pro commodis plebis: unam de ære alieno, ut, deducto eo de Lex de ære capite, quod usuris pernumeratum esset, id, quod superesset, triennio æquis portionibus persolveretur: alteram de modo agrorum, ne quis plus quingenta jugera agri possiDe consula- deret: tertiam, ne tribunorum militum comitia fierent, contu plebeio. sulumque 42 utique alter ex plebe crearetur. cuncta ingentia, et quæ sine certamine maximo obtineri non possent. Omnium igitur simul rerum, quarum inmodica cupido inter mortales est, agri, pecuniæ, honorum, discrimine proposito, conterriti Patres quum trepidassent, publicis privatisque consiliis nullo remedio alio, præter expertam multis jam ante certaminibus intercessionem, invento, collegas adversus tribunicias rogationes comparaverunt. qui, ubi tribus ad suffragium ineundum citari a Licinio, Sextioque viderunt, stipati Patrum præsidiis, nec recitari rogationes, nec sollemne quidquam aliud ad sciscendum plebi fieri passi sunt. Jamque frustra sæpe concilio advocato, quum pro antiquatis rogationes essent; Bene habet,' inquit Sextius. quandoquidem tantum intercessionem pollere placet, isto ' ipso telo tutabimur plebem. Agitedum, comitia indicite, 'Patres, tribunis militum creandis. faxo, ne juvet vox ista, VETO, qua nunc concinentes collegas nostros tam læti ' auditis.' Haud irritæ cecidere minæ comitia, præter ædilium tribunorumque plebis, nulla sunt habita. Licinius Sextiusque, tribuni plebis refecti, nullos curules magistratus creari passi sunt. eaque solitudo magistratuum, et plebe reficiente duos tribunos, et his comitia tribunorum militum tollentibus, per quinquennium urbem tenuit. Nulli curules magis tratus per quinquennium. XXXVI. Ália bella opportune quievere: Veliterni coloni, 43 gestientes otio, quod nullus exercitus Romanus esset, et agrum Romanum aliquoties incursavere, et Tusculum obpugnare adorti sunt. eaque res, Tusculanis veteribus sociis, novis civibus, opem orantibus, verecundia maxime non 40 Creatique tribuni C. Licinius, et L. Sextius] Hic Dodwellus præter Livii mentem, ut putamus, sed apte ad rationes annorum sequentium, inserit annum unum, cui tribunos consulari potestate assignat L. Papirium, L. Menenium, Ser. Sulpicium, Ser. Cornelium, memoratos a Diodoro ad an. num Olympiadis cIII. primum. Quibüs rationum momentis adductus id faciat Dodwellus, vide apud ipsum, dissert. x. de Cyclis Romanorum, sect, 82. 41 Quingenta jugera agri] Jugerum ducentos et quadraginta in longitudinem pedes, centum et viginti in latitudinem habebat. Testes Quintilian. 1. 1. Instit. c. 9. Varro, l. 1. de re Rustica, c. 10. et Isidor. 1. xv. c. 15. 42* Utique] Certe. Ut necesse esset alterum saltem e consulibus ex plebe creari. 49 Gestientes otio] Impatientes otii, et motum armaque alacri cupiditate appetentes. с L. Furio II. &c. Tr. Q. Servilio Patres modo, sed etiam plebem, movit. Remittentibus tri- U. C. 385. bunis plebis, comitia per interregem sunt habita; creatique A. C. 367. tribuni militum L. Furius, A. Manlius, Ser. Sulpicius, Ser. Cornelius, P. et C. Valerii, haudquaquam tam obedientem Mil. in delectu, quam in comitiis, plebem habuere: ingentique contentione exercitu scripto profecti, non ab Tusculo modo subinovere hostem, sed intra suamet ipsum moenia compulere. obsidebanturque haud paullo vi majore Velitræ, quam Velitræ obTusculum obsessum fuerat: nec tamen ab eis, a quibus ob- sessä. sideri cœptæ erant, expugnari potuere. Ante novi creati sunt tribuni militum: Q. Servilius, C. Veturius c, A. et M. U. C. 386. Cornelii, Q. Quinctius, M. Fabius. nihil ne ab his quidem A. C. 366. tribunis ad Velitras memorabile factum. In majore discri- III. &c. Tr. mine domi res vertebantur: nam præter Sextium Licinium- Mil. que latores legum, jam octavum tribunos plebis refectos, Fabius quoque tribunus militum, Stolonis socer, quarum legum auctor fuerat, earum suasorem se haud dubium ferebat. et, quum octo ex collegio tribunorum plebis primo intercessores legum fuissent, quinque soli erant: et (ut ferme solent, qui a suis desciscunt) capti, et stupentes animi, vocibus alienis id modo, quod domi præceptum erat, intercessioni suæ prætendebant: Velitris in exercitu plebis magnam partem abesse: in adventum militum comi'tia differri debere, ut universa plebes de suis commodis suffragiam ferret.' Sextius Liciniusque, cum parte collegarum, et uno ex tribunis militum Fabio, artifices jam tot annorum usu tractandi animos plebis, primores Patrum productos interrogando de singulis, quæ ferebantur ad populum, fatigabant: 'Auderentne postulare, ut, quum bina jugera agri Tr. Pl. oraplebi dividerentur, ipsis plus quingenta jugera habere lice- tio pro legi'ret? Ut singuli prope trecentorum civium possiderent ( agros, plebeio homini vix ad tectum necessarium, aut locum sepulturæ, suus pateret ager? An placeret, fœnore circumventam plebem 45 potius, quam sorted creditum solvat, corpus in nervum ac supplicia dare: et gregatim quotidie de ❝ foro addictos duci, et repleri vinctis nobiles domos? et, ubicumque patricius habitet, ibi carcerem privatum esse?' XXXVII. Hæc indigna miserandaque auditu quum apud add. iterum Gron. Crev. 44* Capti et stupentes animi] Vox animi est in gignendi casu. Velut attonitos et stupore defixos animos gerentes, utentes vocibus non suis, sed iis quas sibi dictatas reddebant. 45 Ni potius quam sortem] Amplec tenda videtur Gronovii conjectura, quae librorum etiam quorumdam fir 44 a ni potius quam sortem Eæd. mari auctoritate ab eo dicitur: et, re- bus suis. |