Obrazy na stronie
PDF
ePub

LETTERA

DI SUA SANTITÀ PAPA LEONE XIII

all'Eminentissimo Card. NINA

SEGRETARIO DI STATO.

27 agosto 1878.

Eminentissimo Signore,

Da grave sventura fu colpito e di vivo cordoglio fu ripieno l'animo Nostro per la inopinata morte del Card. Alessandro Franchi Nostro Segretario di Stato. Chiamato a così alto ufficio per la fiducia che ci avevano di lui ispirato le non comuni sue doti di mente e di cuore ed i lunghi servigi da lui prestati alla Chiesa, seppe corrispondere così pienamente alla nostra aspettazione nel breve tempo che lo avemmo al fianco, che la sua memoria non si cancellerà mai dalla Nostra mente e presso i posteri, come tra i presenti, resterà caro e benedetto il suo nome.

(Versio).

LITTERAE

SANCTISSIMI D. N. LEONIS PAPAE XIII Ad Eminentissimum Cardinalem NINA

STATUS SECRETARIUM.

Eminentissime Domine,

27 augusti 1878.

Inopina Cardinalis Alexandri Franchi Status Secretarii nex, gravem attulit moerorem, ingentique animum tristitia replevit Nostrum. Ad praeclarum vocatus munus huiusmodi, existimationis gratia, quam Nobis intulerant; praenobiles illius tum mentis tum cordis dotes longaque ab eodem Ecclesiae praestita officia ita abunde Nostrae respondere valuit expectationi, brevi quo ad latus tempore stetit Nostrum, ut memoria illius numquam ex animo excidet Nostro, nomenque illius apud posteros, ceu apud praesentes, in benedictione erit.

Ma poichè piacque al Signore di sottoporci a questa prova, Noi, adorati con animo sommesso i divini consigli, rivolgemmo tosto tutti i Nostri pensieri alla scelta del successore e fissammo gli occhi sopra di Lei, Sig. Cardinale, di cui Ci era ben nota la molta perizia nel maneggio degli affari, la fermezza dei propositi, lo spirito di generoso sacrificio, ond'è animata in pro della Chiesa.

Ci parve tuttavia opportuno nell'intraprendere l'esercizio della nuova carica dirigerle la presente lettera, per aprirle la Nostra mente sopra alcuni rilevantissimi punti, ai quali dovranno in particolar modo essere rivolte le incessanti sue cure.

Già fin dai primi giorni del Nostro Pontificato dall'altezza dell'Apostolico Seggio volgemmo i nostri sguardi sulla presente società per conoscerne le condizioni, per indagarne i bisogni, ed avvisare ai rimedi. E sin d'allora, nelle Lettere Encicliche scritte a tutti i Venerabili fratelli nell'Episcopato, deplorammo lo scadimento delle verità non pure soprannaturali conosciute per fede, ma naturali altresì sia speculative sia pratiche, la prevalenza di funestissimi errori, ed il gravissimo pericolo che corre la società per i disordini sempre crescenti, ond'è sconvolta. Dicemmo cagione potentissima di tanta rovina essere la proclamata separazione, e la tentata apostasia della presente società da Cristo e dalla sua Chiesa, nella quale

Verumtamen ex quo ita Nos probavit Deus, divina humili animo reveriti consilia, omnem adhibuimus sollicitudinem ad successorem eligendum, et super te, Eme Domine, oculos defiximus Nostros, cuius Nos haud latent singularis in rebus agendis prudentia, propositorum tenacitas, generosique sacrificii spiritus, quibus Ecclesiae favore honestaris.

Verum abs re haud esse, Nobis visum est, has Tibi novum subituro onus, dare litteras, per quas animus Tibi panderetur Noster quoad nonnulla maximi momenti, ad quae apprime perspicax tua sollicitudo dirigi oportebit.

A primis usque Pontificatus Nostri diebus, ex Apostolici Solii celsitudine, praesentem intuiti sumus societatem, eo moti consilio ut eiusdem pernosceremus conditiones, investigaremus necessitates, opportunaque excogitaremus remedia. Ex tunc in Litteris Encyclicis ad omnes in Episcopatu Venerabiles Fratres conscriptis, questi sumus quod prolaberentur nedum supernaturales, per fidem cognitae, veritates, sed etiam naturales, speculativae et practicae; quod errores praevalerent funestissimi, et societas radicitus periclitaretur, perturbationum in diem succrescentium causa, quibus agitatur. Potissimam innuimus tantae esse ruinae causam proclamatam separationem, tentatamque praesentis societatis apostasiam a Christo eiusque Ecclesia, apud quam solummodo virtus extat gravissimis apta

sola è virtù che basti a ristorarne i gravissimi danni. Alla luce sfolgorante dei fatti mostrammo allora, che la Chiesa fondata da Cristo per rinnovare il mondo, fin dalla sua prima comparsa in mezzo di esso, incominciò a fargli sentire grande conforto della sua virtù sovrumana, e che nelle epoche più tenebrose e funeste fu il solo faro che additava la via sicura, il solo rifugio che promettea tranquillità e salvezza. Da ciò era facile inferire, che se nei tempi che furono la Chiesa valse a spargere sulla terra beneficî così segnalati, lo può senza fallo anche al presente: che la Chiesa, come tiene per fede ogni cattolico, animata sempre dallo spirito di Gesù Cristo, il quale le promise l'immanchevole sua assistenza, fu costituita maestra di verità e custode di una legge santa ed immacolata, e come tale possiede anche oggidì tutta la forza per opporsi al guasto intellettuale e morale che ammorba la società, e richiamarla a salute. E poichè nemici scaltrissimi, per metterla in mala vista e nimicarle il mondo, vanno spargendo gravi calunnie contro di essa, Noi Ci facemmo sin dalle prime a dissipare i pregiudizi e a sventare le accuse, certi che i popoli, conosciuta la Chiesa, qual'è realmente, e la sua benigna natura, sarebbero da ogni parte tornati volonterosi al seno di lei.

Guidati da tali intendimenti volemmo far sentire la Nostra voce a quelli altresì che reggono le sorti delle nazioni, invitandoli calda

reficiendis damnis. Tunc clarissima factorum luce ostendimus, Ecclesiam a Christo fundatam, ut mundus innovaretur, ab ineunte eius apparitione, magnum mundo eidem exhibuisse suae divinae virtutis solamen; atque in tenebricosis tristissimisque temporibus instar phari unicae sese praebuisse, quae tutum ostenderet iter, et asyli, in quo solummodo tranquillitas et salus sperari poterant. Ex inde facile colligi poterat, quod si temporibus anteactis beneficia quam maxima in terris gignere Ecclesia valuit, hoc idem etiam in praesenti, absque ullo dubio, conficere valet: quoniam Ecclesia, ceu fidelis quilibet ex fide tenet, spiritu lesu Christi fota, qui eidem indeficientem pollicitus est assistentiam, veritatis magistra et immaculatae sanctaeque religionis custos constituta fuit; talisque quum sit, etiam nunc tota pollet virtute obicem corruptioni intellectuali moralique parandi, quae societatem inficit, eamdemque ad salutem revocandi. Quoniam vero hostes callidissimi, ut Ecclesia parvipendatur eidemque infensus fiat mundus, graves in eam spargunt calumnias, Nos imprimis ut praeiudicia dissiparentur, accusationesque eliminarentur curavimus, securi quod populi, cognita Ecclesia, qualis reapse est, eiusque indole benigna, undequaque ad illius libenter redirent sinum.

Hisce permoti consiliis, sategimus ut vox Nostra aures quoque illorum attingeret, qui sortes nationum moderantur, eosdem enixe

mente a non rifiutare, in questi tempi che così stringe il bisogno, il validissimo appoggio che loro offre la Chiesa. E spinti dall'Apostolica carità, Ci rivolgiamo anche a coloro che non sono a Noi uniti col vincolo della religione Cattolica, desiderosi che anche i loro sudditi sperimentino i benefici influssi di questa divina istituzione.

Ella ben sa, sig. Cardinale, che per secondare questi impulsi del Nostro cuore dirigemmo la parola anche al potente Imperatore dell'illustre nazione Germanica, la quale per le difficili condizioni fatte ai Cattolici, richiamava in modo particolare la nostra sollecitudine. Quella parola, ispirata unicamente dalla brama di vedere ridonata la pace religiosa alla Germania, venne accolta favorevolmente dall'augusto Imperatore, e sortì il buon effetto di condurre ad amichevoli trattative: nelle quali non fu Nostro intendimento di addivenire ad una semplice tregua che lascerebbe aperta la via a nuovi conflitti; ma di stringere, rimossi gli ostacoli, una pace vera, solida e duratura. L'importanza di questo scopo, giustamente apprezzata dall'alto senno di coloro che hanno in mano i destini di quell'impero, li condurrà, ne abbiamo fiducia, a darci benigna la mano per conseguirlo. Se ne allieterebbe senza dubbio la Chiesa per vedere in quella nobile nazione ristabilita la pace; ma non meno se ne allieterebbe l'impero, che, pacificate le coscienze, troverebbe come

exorantes, ne, his in adiunctis, quibus necessitas urget, firmissimum adiutorium ab Ecclesia illis exhibitum, respuerent. Apostolica autem impellente charitate, idem etiam peregimus apud illos, qui religionis Catholicae vinculo Nobiscum haud obstringuntur, cupientes ut eorumdem subditi quoque beneficos huius divinae institutionis fructus experirentur.

Haud te fugit, Eme Domine, Nos, ut istos animi motus sequeremur, allocutos etiam fuisse potentem Imperatorem illustris Nationis Germanicae, quae, difficilium conditionum causa, quibus Catholici premuntur, nostram praecipue expetebat sollicitudinem. Verbaque nostra, unice a desiderio parta, religiosam videndi pacem Germaniae restitutam, aequo excepta fuerunt animo ab augusto Imperatore, bonumque ita sortita fuerunt exitum ut amice pertractaretur; quo in casu nedum solliciti fuimus ut simplices paciscerentur induciae, quae novis reseratam certaminibus viam relinquerent; sed, ut obstaculis amotis, pax iniretur vera, solida atque permanens. Cuiusmodi finis gravitas, rite perpensa a sollerti ingenio illorum, qui Imperii illius summa potiuntur rerum, efficiet, arbitramur, ut amicam Nobis manum praebeant ad eumdem consequendum. Gauderet, absque dubio, Ecclesia de pace nobili illi Nationi reddita; ast Imperium non minori

altre volte, nei figli della Chiesa Cattolica i sudditi più fedeli e più generosi.

Neppur potevano sfuggire alla Nostra paterna vigilanza le contrade dell'Oriente, nelle quali i gravissimi avvenimenti, che vi si vanno svolgendo, preparano forse un migliore avvenire agl'interessi della Religione. Nulla da parte della Sede Apostolica sarà omesso per favorirli; e Ci sorride la speranza che le illustri Chiese di quelle regioni tornino finalmente a vivere di vita feconda, e a brillare dell'antico splendore.

Questi brevi cenni Le rivelano abbastanza, signor Cardinale, il Nostro disegno di portar largamente l'azione benefica della Chiesa e del Papato in mezzo a tutta quanta l'odierna società; è necessario che anch'ella metta tutti i suoi lumi e tutta la sua operosità per mandare ad effetto questo disegno che Iddio Ci pose nel cuore.

Oltre a ciò dovrà rivolgere la sua più seria attenzione sopra un altro punto di altissima importanza, cioè sopra la difficilissima condizione creata al Capo della Chiesa in Italia, ed a Roma, dopo che fu spogliato del temporale dominio che la Provvidenza da tanti secoli gli aveva concesso a tutelare la libertà del suo spirituale potere.

afficeretur laetitia, eo quia, conscientiis pacatis, experiretur, in filios Catholicae Ecclesiae, subditos fideliores atque generosiores.

Neque Orientis regiones paterna Nostra oblivisci poterat vigilantia, in quibus maximi ponderis casus, qui nunc eo evolvuntur forsan Religionis utilitati aptiora praeparant tempora. Nil intentatum Apostolica Sedes dimittet ut eidem faveat; iamque dulcis Nobis spes arridet fore ut praenobiles harum regionum Ecclesiae ad foecundam redeant vitam, atque ad vetustum decus.

Paucis, Eme Domine, hisce verbis satis certior fis, mentem esse Nostram ut in medio totius hodiernae Societatis actio benefica Papatus et Ecclesiae large explicetur; opus est ut tu quoque sedulam naves operam, tuisque utaris luminibus ad consilium quod Nobis Deus inspirat perficiendum.

Alia insuper tibi magni ponderis res serio perpendenda est; conditio nempe difficillima, quae in Italia et Romae Capiti facta est Ecclesiae, quum orbatum fuerit dominio illo temporali, quod divina Providentia multis abhinc saeculis ad protuendam suae spiritualis potestatis libertatem, eidem contulerat. Neque immorari libet in expendendo, violationem iurium sacrorum Sedis Apostolicae Romanique Pontificis, bono populorumque utilitati apprime officere; etenim, quum viderint in ipsa Vicarii Christi persona impune violata fuisse vetustissima sacraque iura, idea iustitiae et aequi profunde apud

« PoprzedniaDalej »