Obrazy na stronie
PDF
ePub

Herr hat geoffenbart, daß er die, welche auf ihn hoffen, nicht verläßt, jene hingegen, die von seinen Geboten abweichen, straft. Abels Opfer nahm er an, das des Kain hat er verworfen. Enoch, der in Gehorsam zuerst Erfundene, wurde versett und der Tod ergriff ihn nicht. Noe verkündigte der Welt die Wiedergeburt, Abraham verließ aus Gehorsam das väterliche Haus und erbte die Verheissungen Gottes. Um des Glaubens willen wurde ihm ein Sohn gegeben. Wegen seiner Gastfreundschaft und Frömmigkeit wurde Lot aus Sodoma gerettet, die ganze umliegende Gegend hingegen durch Feuer gerichtet. c. 9-11. Von Job steht geschrieben: Job war gerecht und ohne Schuld, wahrhaft, Gott verehrend. Durch Moses, im ganzen Hause Gottes treu genannt, schlug Gott den Egyptier mit Plagen und Qualen. David war wegen seiner Demuth und seines Gehorsames der Mann nach dem Herzen Gottes. c. 17-18.

Der weitere Theil der apostolischen Missionspredigt beschäftigte sich mit Christus. In der Predigt zu Athen nennt ihn Paulus den Mann, den Gott auferweckte und der den Erdkreis richten wird. Mehr konnten die heidnischen Athenienser nicht ertragen; denn daß dieser Lehrpunkt in einer umfassenderen Weise vorgetragen wurde, zeigt §. 10. Als Schüler des Apostels nennt Clemens R. Jesus Hohenpriester, Beschüßer und Beistand, Abglanz der Majestät Gottes, der um so viel größer als die Engel ist, als er einen ausgezeichneteren Namen erhalten hat, zu dem der Herr sagte: du bist mein Sohn, heute habe ich dich gezeugt, seze dich zu meiner Rechten 3). Die Menschheit und das zeitliche Wirken Christi mehr berücksichtigend, schreibt Ignazius den Smyrnäern : Ihr seid befestiget in der Liebe, im Blute Jesu Christi, der wahrhaft aus Davids Geschlechte dem Fleische nach, Gottes Sohn nach dem Willen und der Macht des Vaters, geboren aus der Jungfrau, getauft von Johannes, im Fleische für uns gekreuzigt unter Pontius Pilatus. Wahrhaft hat er gelitten, wie er auch wahrhaft auferstanden ist. 1. c. c. 1. und 2.

Erwähnten ferner die Apostel die hauptsächlichsten Thatsachen aus dem Leben Christi und beriefen sie sich anfänglich für ihre Wahrheit darauf, daß sie Augenzeugen waren, so begnügten sie sich hiemit nicht. Paulus weist nach, die Auferstehung sei prophezeit gewesen. In den nachfolgenden Predigten wird dieses auch bezüglich der Geburt, des Leidens 2c. geschehen sein. Darum gibt Clemens abermal ein Bild dieser Predigt, wenn er für den Sat: Jesus Christus kam nicht in Stolz,

3) Clem. R. c. 36.

sondern in Demuth, wie der heilige Geist von ihm gesagt hat, die bekannten Stellen aus Isaias und dem 21. Psalm citirt.

Die Lehre von der Sündennachlassung und Rechtfertigung durch den Glauben an Christus, die von der Auferstehung, dem Gerichte und der ewigen Vergeltung bildete den Schluß der apostolischen Predigt. Weil auch Clemens in einem Briefe, der zur Eintracht auffordert, von der Auferstehung handelt. c. 24., ist dieses ein neuer Beweis dafür, daß er sich an die Glaubensregel anlehut *).

§. 14. Die Glaubensregel bei Frenäus.

Ecclesia enim per universum orbem usque ad fines terrae seminata, et ab apostolis et a discipulis eorum accepit eam fidem, quae est in unum Deum, patrem omnipotentem, qui fecit coelum et terram, et mare, et omnia quae in eis sunt; et in unum Jesum Christum, filium Dei, incarnatum pro nostra salute; et in Spiritum sanctum, qui per prophetas praedicavit dispositiones 1) Dei, et adventum, et eam, quae est ex virgine, generationem, et passionem, et resurrectionem a mortuis, et in carne in coelos ascensionem dilecti Jesu Christi domini nostri, et de coelis in gloria patris adventum ejus, ad recapitulanda universa 2) et ré suscitandam omnem carnem humani generis, ut Christo Jesu domino nostro, et Deo, et salvatori, et regi, secundum placitum patris invisibilis, omne genu curvet coelestium et terrestrium et infernorum et omnis lingua confiteatur ei, et judicium justum in omnibus faciat, spiritualia quidem nequitiae et angelos transgressos, atque apostatas factos et impios et injustos et iniquos et blasphemos homines in aeternum ignem mittat, justis autem et aequis et praecepta ejus servantibus et in dilectione ejus perseverantibus, quibusdam quidem ab initio, quibusdam autem ex poenitentia, vitam donans, incorruptelam loco muneris conferat, et claritatem aeternam circumdet 3).

Eine zweite Formel lautet: In unum Deum credentes, fabricatorem coeli et terrae et omnium, quae in eis sunt, per Christum Jesum, Dei filium, qui propter eminentissimam erga figmentum

4) cf. Probst Liturgie der ersten Jahrhunderte. S. 49.

1) Tas oixovouías, dispensationes, ea nimirum quae Deus fecit, humanae salutis procurandae causa. (Mass.)

2) Recapitulare, ávaxɛpalaιouv, instaurare, renovare, quidpiam alicui veluti capiti copulare, summatim colligere, in summam redigere. Massuet. 3) Iren. ad haeres. 1. 1. c. 10. n. 1.

suum dilectionem, eam, quae esset ex virgine, generationem sustinuit, ipse per se hominem adunans Deo, et passus sub Pontio Pilato, et resurgens, et in claritate receptus, in gloria venturus salvator eorum, qui salvantur, et judex eorum, qui judicantur, et mittens in ignem aeternum transfiguratores veritatis et contemtores patris sui et adventus ejus 4).

§. 15. Glaubensregeln bei Tertullian.

Regula quidem fidei una omnino est, sola immobilis et irreformabilis, credendi scilicet in unicum Deum omnipotentem, mundi conditorem, et filium ejus Jesum Christum, natum ex virgine Maria, crucifixum sub Pontio Pilato, tertia die resuscitatum a mortuis, receptum in coelis, sedentem nunc ad dexteram patris, venturum judicare vivos et mortuos, per carnis etiam resurrectionem. Hac lege fidei manente cetera jam disciplinae et conversationis admittunt novitatem correctionis operante scilicet et proficiente usque in finem gratia Dei 1).

2) Zweite Formel. Nos vero et semper et nunc magis, ut instructiores per paracletum, deductorem scilicet omnis veritatis, unicum quidem Deum credimus, sub hac tamen dispensatione, quam oixovouíav dicimus, ut unici Dei sit et filius, sermo ipsius, qui ex ipso processerit, per quem omnia facta sunt, et sine quo factum est nihil. Hunc missum a patre in virginem et ex ea natum, hominem et Deum filium hominis et filium Dei, et cognominatum Jesum Christum, hunc passum, hunc mortuum et sepultum, secundum scripturas, et resuscitatum a patre et in coelos resumtum sedere ad dexteram patris, venturum judicare vivos et mortuos. Qui exinde miserit, secundum promissionem suam, a patre spiritum Sanctum, paracletum sanctificatorem fidei eorum, qui credunt in Patrem et Filium et Spiritum sanctum. Hanc regulam ab initio Evangelii decucurrisse etc 2).

3) Dritte Formel. Regula est autem fidei, ut jam hinc, quid defendamus, profiteamur, illa scilicet, qua creditur, unum omnino Deum esse, nec alium praeter mundi conditorem, qui universa de nihilo produxerit per verbum suum primo omnium emissum,

4) Irenae. 1. c. 1. 3. c. 4. n. 2.

1) Tert. de veland. virg. c. 1. p. 2. 2) Tertull. adv. Praxeam c. 2. p. 192. Si haec ita se habent, ut veritas nobis adjudicetur, quicunque in ea regula incedimus, quam ecclesia ab Apostolis, Apostoli a Christo, Christus a Deo tradidit. De praescr. haert. c. 37. p. 47.

id verbum, filium ejus appellatum, in nomine Dei varie visum patriarchis, in prophetis semper auditum, postremo delatum ex spiritu patris Dei et virtute in virginem Mariam, carnem factum in utero ejus et ex ea natum egisse Jesum Christum, exinde praedicasse novam legem et novam promissionem regni coelorum, virtutes fecisse, fixum cruci tertia die resurrexisse, in coelos ereptum sedere ad dexteram patris, misisse vicariam vim spiritus s. qui credentes agat, venturum cum claritate ad sumendos sanctos in vitae aeternae et promissorum coelestium fructum et ad profanos judicandos igni perpetuo, facta utriusque partis resuscitatione cum carnis restitutione 3).

§. 16. Glaubensregel bei Origenes.

Species eorum, quae per praedicationem apostolicam manifeste traduntur, istae sunt. Primo, quod unus Deus est, qui omnia creavit atque composuit quique cum nihil esset, esse fecit universa, Deus a prima creatura et conditione mundi omnium justorum Deus, Adam, Abel, Seth, Enos, Enoch, Noe, Sem, Abraham, Isaac, Jacob, duodecim patriarcharum, Moysis et prophetarum; et quod hic Deus in novissimis diebus, sicut per prophetas suos ante promiserat, misit Dominum nostrum Jesum Christum, primo quidem vocaturum Israel, secundo vero etiam gentes post perfidiam populi Israel. Hic Deus justus et bonus, pater Domini nostri Jesu Christi, legem et prophetas et evangelia ipse dedit, qui et apostolorum Deus est et veteris et novi testamenti. Tum deinde, quia Jesus Christus ipse, qui venit, ante omnem creaturam natus ex patre est 1). Qui cum in omnium conditione patri ministrasset (per ipsum enim omnia facta sunt), novissimis temporibus se ipsum exinaniens homo factus incarnatus est, cum Deus esset, et homo factus mansit, quod erat, Deus. Corpus assumsit nostro corpori simile, eo solo differens, quod natum ex virgine et Spiritu s. est. s. est. Et quoniam hic Jesus Christus natus et passus est in veritate et non per phantasiam, communem hanc mortem sustinuit, vere mortuus; vere enim a mortuis resurrexit et post resurrectionem, conversatus cum discipulis suis, assumtus est. Tum deinde honore ac digni

3) De praescript. haeret. c. 13.

1) In der Erörterung dieses Lehrstückes: De princ. 1. 1. c. 2. erklärt er die Worte, Christus sei Dei sapientia, verbum, veritas, imago Dei invisibilis, primogenitus creaturae, splendor gloriae Dei etc.

Probst, Lehre und Gebet.

4

tate patri et filio sociatum tradiderunt Spiritum sanctum. In hoc non jam manifeste discernitur, utrum natus aut innatus vel filius etiam Dei ipse habendus sit necne, sed inquirendo jam ista pro viribus sunt de sacra scriptura et sagaci perquisitione investiganda. Sane quod iste Spiritus unum quemque sanctorum vel prophetarum vel apostolorum inspiraverit, et non alius Spiritus in veteribus, alius vero in his, qui in adventu Christi inspirati sunt, fuerit, manifestissime in ecclesiis praedicatur. (n. 4).

Post haec jam quod anima, substantiam vitamque habens propriam, cum ex hoc mundo discesserit, pro suis meritis dispensabitur, sive vitae aeternae ac beatitudinis haereditate potitura, si hoc ei sua gesta praestiterint, sive igni aeterno ac suppliciis mancipanda, si in hoc eam scelerum culpa detorserit; sed et quia erit tempus resurrectionis mortuorum, cum corpus hoc, quod nunc in corruptione seminatur, surget in incorruptione, et quod seminatur in ignominia surget in gloria (I. Cor. 15. 42). Est et illud definitum in ecclesiastica praedicatione, omnem animam rationabilem esse liberi arbitrii et voluntatis, esse quoque ei certamen adversus diabolum et angelos ejus contrariasque virtutes, ex eo quod illi peccatis eam onerare contendant, nos vero si recte consulteque vivamus, ab hujusmodi onere nos exuere conemur. Unde et consequens est intelligere, non nost necessitati esse subjectos, ut omni modo, etiamsi nolimus, vel mala vel bona agere cogamur. Si enim nostri arbitrii sumus, impugnare nos fortasse possunt aliquae virtutes ad peccatum et aliae juvare ad salutem, non tamen necessitate cogimur vel agere recte vel male, quod fieri arbitrantur hi, qui stellarum cursum et motus causam dicunt humanorum esse gestorum, non solum eorum, quae extra arbitrii accidunt libertatem, sed et eorum, quae in nostra sunt posita potestate. De anima vero utrum ex seminis traduce ducatur, ita ut ratio ipsius vel substantia inserta ipsis seminibus corporalibus habeatur, an vero aliud habeat initium, et hoc ipsum initium si genitum est aut non genitum, vel certe si extrinsecus corpori inditur necne, non satis manifesta praedicatione distinguitur. (n. 5.)

De diabolo et angelis ejus contrariis virtutibus ecclesiastica praedicatio docuit, quoniam sunt quidem haec, quae autem sint aut quomodo sint, non satis clare exposuit. Apud plurimos tamen ista habetur opinio, quod angelus fuerit iste diabolus et apostata effectus quamplurimos angelorum secum declinare persuaserit, qui et nunc usque angeli ipsius nuncupantur.

n. 6.

« PoprzedniaDalej »