i uprzejmością w obejściu. Licznym przyjaciołom zostawił pamięć zalet niepospolitych; umarł w Poznaniu dnia 27 września 1856.

3) ANTONI WAGA ur. 8 maja 1799 w Grabowie na starém Mazowszu, po ukończeniu nauk w szkole wars. u XX. Pijarów został w roku 1818 nauczycielem zoologii w liceum wars. W r. 1819 wydał rozprawę o naukach przyrodzonych a w szczególności o historyi naturalnej. Rozprawa jego o zwierzętach przez poetów i malarzy zmyślonych umieszczona w Pamiętniku warsz. z r. 1819 zwróciła na niego uwagę władzy, która wysłała go do uniwersytetu berlińsk. Po powrocie do kraju poświęcił się gorliwie swemu przedmiotowi. Prace jego są: Wiadomości z nauk przyrodzonych. Wars. 1820. Teorya gospodarstwa wewnętrznego, Warsz. 1838. Wiele prac Wagi ogłoszonych było w pismach zagranicznych z których najważniejszą jest: Observations sur les Myria podes. Myśliwstwo ptasze, dzieło XVI wieku przedrukowane z dodaniem przedmowy objaśnień i przypisów, Warsz. 1842. Oprócz dzieł oryginalnie napisanych przetłumaczył: Historya obyczajów i zmyślności zwierząt Vireja, 2 tomy Warsz. 1845. Zoologiq p. Milne Edwards., Warsz. 1850. Waga jest pierwszym entomologiem polskim. W r. 1860 wyszła część 1sza „Historyi naturalnéj“ zawierająca wstępne wiadomości. Dzieło to wskazujące pomoc do nauczenia się tej umiejętności uważanej w głównych stanowiskach jej wzrostu.

4) E. P. LEŚNIEWSKI, były nauczyciel nauk przyrodzonych, tyle ułożył i przetłumaczył z dzieł nauk przyrodzon. gospodarstwa i historyi, że istotnie niezmordowana praca jego w celu rozkrzewienia pożytecznych wiadomości na wielką pochwałę zasługuje. Oto są jego dzieła: Rybactwo krajowe czyli histor, naturalna ryb krajowych; kalendarz rybacki 77 rycin, Warsz. 1837. Poradnik dla gospodyń wiejskich etc. 7 rycin 3 tomy, Warsz. 1838. Historya naturalna rodu ludzkiego p. Virej, 2 tomy Warsz. 1847. Tegoż autora o kobiecie pod względem fisyologicznym, moralnym

i literackim wyd. 2 1857. Historya naturalna systematycznie ułożona 3 tomy 1857. Powszechne Ziemioznawstwo czyli opisanie budowy i skladu ziemi etc. Dr. W. Hoffmana przekład z niem. z 4ma chromolitog., rycinami i wielu drzeworytami. Warsz. 1853. Nauka gospodarstwa wiejskiego 2 tomy. Wars. 1855. Nauka chowu pszczół. Wars. 1843. Reichenbacha Galerya obrazowa zwierząt z rycinami 2 t. Warszawa 1839. Wychowaniec XIX wieku czyli przepisy przystojności. Warsz. 1843. Obraz świata pod względem hist. jeogr. i statystyki, z rycinami, drzeworyt. i mappami. 2 tomy. Warsz. Wyd. 2 poprawne 1853.

5) NORBERT ALFONS KUMELSKI I STANISŁAW Batys Górski ułożyli dzieło p. n. Zoologia albo historya naturalna zwierząt w głównych zasadach podług systematu Linneusza trybem Blumenbacha, z wielą dodatków i odmian zastosowanych do dzisiejszego stanu téj nauki. 2 t. Wilno 1838.

6) KONSTANTY hr. TYZENHAUS. Zasady ornitologii albo nauki o ptakach. Obejmujące rys postępu jéj literatury taxonomią, glossologią i terminologią. Z przydaniem 5 tablic. litogr. części ptaków objaśniających i jednéj tabl. kolorow. Wilno 1841. Tegoż ornitologia powszechna czyli opisanie nauk wszystkich części świata. Wilno tom I 1843 tom 2 1844 tom 3 1846. Dzieła te są jedyne w naszym języku, z niego korzystają i zagraniczni uczeni.

7) GUSTAW BELKE napisał: Mastologia, czyli historya naturalna zwierząt ssących 3 tomy, Wilno 1847-49. Jerzy Cuvier i jego prace p. Flourens napisane przełożył. Wilno 1851. Tenże wraz z Alexandrem Kremerem przełożyli i dodatkami wzbogacili Historyą nauk przyrodzonych podług ustnego wykładu Jerzego Cuvier ułożoną przez P. Madalen de St. Agy. Z dodatkiem historyi anatomii w Polsce i w Litwie przez professora Adamowicza 5 tomów, Wilno 1854-1855. Nadto wydał krótki rys historyi naturalnej Kamieńca podolskiego, który Bibl. Wars. wydrukowała 1858 i O owadach szkodliwych rolnictwu, Żytomierz 1861 r.

8) STAN. KONSTANTY PIETRUSKI Z Siemuszowej ułożył dzieło p. n. Historya naturalna zwierząt ssących dzikich galicyjskich, zawierająca dokładne opisanie zwierząt ssących krajowych tudzież ciekawe spostrzeżenia nad sposobem życia i obyczajami tychże; jako skutek 20letnich badań i doświadczeń, Lwów 1853. Prócz tego wydał: Historya naturalna i chodowla ptaków zabawnych i użytecznych. Lwów 1861. Część III o gołębiach u Wilda w Lwowie 1864 r.

9) W. P. przełożył Omalius d'Halloy: O rasach ludzkich czyli zasady etnografii, Wilno 1852.

10) HIPOLIT WITOWSKI ułożył: Historyq naturalną dla użytku młodzieży obejmującą zoologię, botanikę, mineralogię i geologię w 3 tomach, Lwów 1850. Zoologia najlepiej opracowana, w ogóle dzieło zgodne z postępem nauki. Świat i przemiany skorupy ziemskiej po części podlog Inkesa wypracował geolog, przejrzał i zalecił K. C. Leonhard, a przełożył na język polski H. Witowski, Lwów 2 części 1858.

11) KAZIMIERZ hr. WODZICKI. Wycieczka ornitologiczna w Tatry i Karpaty galicyjskie na początku czerwca 1850, Leszno 1851. O wpływie jaki wywierają ptaki na gospodarstwo tak polne jak i leśne w ogólności a w szczególności o owadach lasom szkodliwych 2gie wyd., Leszno 1852. O sokolnictwie i ptakach myśliwskich, Warsz. 1858 w 8ce więk. str. 213 nielicz. 6. Dzieło to jest ważne dla starożytności krajowych, jako zawierające wiele szczegółów o życiu domowem przodków naszych odznaczających się zamiłowaniem myśliwstwa. Autor znany z pism zamieszczonych w Dodatku miesięcznym do Czasu krakowskiego, jako to: o bocianach, jaskółkach itd. umie ożywiać swe opisy, piękną polszczyzną dokonane, a obok dokładności i ścisłości naukowej, wzbudzające ciekawość i mocne zajęcie.

11) ADAM hr. PLATER. Spis zwierząt ssących, ptaków i ryb krajowych, na oddziały, rzędy, pokrewieństwa, rodzaje i gatunki, Wilno 1852.

13) FERD. Prawdzic CHOTOMSKI Opis ptaków królestwa polskiego. Zeszyt 1 i 2gi tablic 11 Warsz. 1830 (nakład autora). To dzieło miało wyjść w 5 tomach po 12 zeszytów z 72 tablicami.

14) WIKTOR KOZŁowski ur. 11 marca 1791 † 31 stycz. 1858 dawny uczeń uniw. wileńs. następnie żołnierz 8 pułku piechoty księstwa warsz. w którym dosłużył się stopnia kapitana. W r. 1820 mianowany nadleśnym członkiem Rady szkoły leśnictwa i professorem praktyki niższej w leśnictwie Bodzentyn, znany jest chlubnie w literaturze naszej jako autor dwóch dzieł ważnych dla języka ojczystego. 1) Początki terminologii łowieckiej. 2) Słownik leśny, bartny, bursztyniański i orylski drukowany naprzód w Sylwanie, a następnie oddzielnie. Wars. 1846 2 tomy. Ostatecznie przed śmiercią był nadleśniczym rządowym w Chlewiskach. Mąż zacny, jeszcze w r. 1837 na wiosnę w lasach lubelskich i na polach zaczął zbierać jaja różnych rodzajów ptaków, a tych miał 140 exemplarzy z gniazd całych za które nawet drogo płacił. Trzeba było widzieć ówcześnie starego wojaka i znakomitego leśnika z jaką starannością on przebijał w tych jajach dziureczki szpilką wydmuchiwał skorupki częstokroć zalęgnięte, niezrażony żadnemi trudnościami i nieprzyjemnościami dla rozszerzenia nauki. On to rzucił się w nowy odmet ornitologii, a po charakterze skorupek jaj w r. 1837 posłał 130 gatunków jaj ptasich Uniwersytetowi petersburskiemu ze stosownemi napisami. Wielką byłoby szkodą dla literatury krajowej, gdyby pisma jego z pomysłów szczególnych nie ogłoszono drukiem, a badania jego nie doszły do wiadomości publicznéj.

15) LUDWIK JENIKE glówny redaktor księgi świata, która zawiera bardzo wiele przedmiotów z historyi naturalnej pięknym językiem ogłoszonych. Wydawnictwo to zaczęło się od roku 1850 i corocznie od r. 1851 wychodzi w tomach. regularnie.

16) Obrazy natury przełożył z niemiec. Humboldta Dr. Urbański. 2 tomy w 8ce, Petersburg 1859.

17) IGNACY WODZIŃSKI W Kijowie przetłumaczył dzieła Alfreda Maury: Ziemia i człowiek. Jestto jedno z dzieł popularno naukowych francuzkich, najszczęśliwiéj pomyślanych, rodzaj Kosmosa dla wszystkich. Autor naprzód opowiada o gwiazdach i światach, słońcu i cialach niebieskich, dalej historyą kuli ziemskiej i jej formacyi, potém daje wiadomość o geologii, historyi roślin i zwierząt, aż nareszcie o człowieku. Celem tego pisma było wskazać jak ogólna znajomość warunków egzystencyi świata koniecznie potrzebną jest do jasnego pojęcia historyi. Wykład jest przystępny i zajmujący.

18) WŁADYSŁAW TACZANOWSKI drukował w Bibl. warsz. O ptakach drapieżnych w Kr. Polskiem 1859 i 60. Nadto Oologią ptaków polskich przez Stanisława Tyzenhausa z 170 tablicami. Warsz. 1862. Text napisany przez W. Taczanowskiego.

19) A. BERSTEINA Bibliotekę popularną nauk przyrodzonych przetłumaczył Stanisław Löwenhard, Wars. 1859 i 60. Z przekładu tego wiemy jaki skutek z jego rozpowszechnienia na nas spłynąć może, ile światła pomiędzy nami rozleje, ile przez to sama nauka zyska powiększeniem do niej zamiłowania. Dotąd wyszło 12 tomików, które zawierają: niektóre zjawiska przyrody, życie ziemi, instynkt zwierząt, znaczenie Chemii w życiu praktyczném, tajemnice siły przyrody, rozwój zwierzęcego życia, pożytki i ważność tłuszczu w organizmie ludzkiem, postęp ludzkiego ducha, przekształcenie i mchy w przyrodzie, szybkość światła, kąpiele i ich skutki, o życiu roślin, zwierząt i ludzi, o praktyczném opalaniu itd. Nie rozszerzamy się nad przeglądem tych przedmiotów, aby pokazać jak autor zapatrywał się z pięknego i wysokiego stanowiska choć na tak zwyczajne pojawy w naturze, jak umiał podnieść takowe w swym wykładzie lubo są tak niby pospolitemi i jak zdołał zająć niemi czytelnika a obudzić dla nich pociąg i zamiłowanie jakie się im najsłuszniej należy. Biblioteka ta oprócz oświecenia umysłu