staranność i pracowitość. Nie ustępuje w współzawodnictwie Gazecie warszawskiej, z czego publiczność odnosi korzyść, bo posiada równocześnie dwa pisma polityczne odznaczające się sobie właściwemi zaletami. - Polak Fenix. Izraelita polski. Inwa 3) W końcu r. 1830 a na początku 1831 tak w Warszawie jako i na prowincyi przeszło 20 nowych Gazet zjawiło się. Do znanych w stolicy, jako to: Kuryer polski, (Adolf Cichowski) redagował Wincenty Majewski. Merkury dziennik redagowany przez Psarskiego. Dziennik powszechny. Gazeta polska. Nowa Gazeta polska sumienny. Zjednoczenie. Orzeł biały. -Goniec płocki. lida Radomski. Dziennik Wielkopolski w Kaliszu. Dziennik gwardyi akademickiéj, wydawany przez professora Lacha Szyrmę. Pisma przytoczone różną miały wartość i mało z nich obok Kuryera polskiego i Merkurego położone być mogły. Ostatnia była: Gazeta narodowa Zakroczymska, składała się tylko z 10 numerów, to jest od 11 do 20 września i zapełniona po największej części raportami Morawskiego. Wychodziła w Zakroczymiu. Redaktorem był wymowny poseł Xawery Godebski. 4) Dziennik Warszawski założony w r. 1851 przez Henryka hr. Rzewuskiego. W historyi peryodycznego piśmiennictwa ważne zajął miejsce. W pierwszej chwili rzuciła się ku niemu zaciekawiona i wiele spodziewająca się publiczność. Plan dziennika obiecywał zrazu pismo katolickie, szlacheckie, konserwacyjne, wkrótce atoli dążnością wzbudził wstręt i nieufność, a szczególniéj artykułem Rzewuskiego pod tytułem: Cywilizacia i religia, w którym Rzewuski odmawiał wszelkiej zasługi rozumowi i pracy, a wynosił przywileje, spadł z ogromnej liczby prenumeratorów na bardzo małą i odtąd się podźwignąć nie mógł. Z przykładném wytrwaniem Dziennik wychodził i walczył lat kilka. Kilku obywateli zamożnych, zajęło się upadającym Dziennikiem warszawskim, złożyło fundusz dostateczny i zmieniono nazwę Dziennika na Kronikę wiadomości krajowych i zagranicznych. Pismo polityką, handlem, przemysłem i literaturą zajmujące się. Główną cechę Kroniki miały stanowić korrespondencye handlowo-przemysłowe. Istotnie w tym względzie wiele Kronika uczyniła, a co najważniejsza, obudziła współzawodnictwo w Gazecie warsz. Redaktorowie Julian Bartoszewicz i Wacław Szymanowski nie mogli jednak zatrzeć ojcostwa Rzewuskiego. W r. 1859 zmieniwszy format druku dogorzała pod redakcyą Fr. Sal. Dmochowskiego. 5) Kuryer Warszawski, w pierwszych latach był wydawcą Bruno hr. Kiciński. W r. 1821 ustąpił Ludwikowi Dmuszewskiemu jak wieść niosła za tysiąc dukatów, który aż do śmierci swojej 9 grud. 1847 wydawał. Zawiera króciutenkie o każdym kraju polityczne nowiny, o Warszawie i calém królestwie, wiadomości z życia powszedniego. Wychodzi codziennie. 6) Kurier Codzienny pod redakcią Karola Kucza w Warszawie. Od 1 lipca 1865 r. 7) Gazeta rządowa królestwa polskiego pod redakcyą Jana Karnickiego, wychodziła codziennie prócz niedziel, świąt i dni galowych. W jej miejsce nastąpił z d. 1 Paźdź. 1862 Dziennik powszechny redaktorem pierwotnie był F. M. Sobieszczański potem Pawliszczew, nareszcie zmienił Dziennik powszechny swą nazwę na: Dziennik warszawski i do dziś pod nią wychodzi ale w formacie zmniejszonym. 8) Warszawska gazeta policyjna pod redakcyą Józefa Pękalskiego, wychodzi od r. 1848 codziennie. 9) Korespondent rolniczy, handlowy i przemysłowy. Wychodzi raz na tydzień przy Gazecie warszawskiej, pod redakcyą Konstantego Pathie." 10) Gazeta rolnicza, przemysłowa i handlowa. Wychodzi raz na tydzień przy Gazecie codziennéj, pod redakcyą Mieczyńskiego. 11) Przegląd rolniczy, przemysłowy i handlowy wychodził co tydzień przy Kronice wiadomości krajowych i zagranicznych. Krakowskie pisma. 1) Czas, pismo politycznéj treści, wychodzi sześć razy w tygodniu. Pismo to przewyższa tak rozmiarem, jak treścią, inne polityczne polskie dzienniki. Wstępne artykuły odznaczają się głębszym poglądem i starannemi studiami, feletony zaś naginają się czasem do życzeń swych mecenasów. Ma swoich korrespondentów prawdziwych nie podrabianych na miejscu a lubo nierównych zdolnościami, przecież poznać po tém, co dają, wytrawność sądu i miejscowość zkąd piszą. W ogóle Czas spełnia trudną missią, a lubo nie jest Katonem w zasadach i ugina się pod wiatrem na wzór Timesa, spełnia jednak zadanie na siebie włożone dosyć szczęśliwie. Mimo swéj ostrożności uległ na mocy wyroku z 16 Grudnia 1863 r. zawieszeniu na 3 miesiące, w którym przeciągu wychodził pod nazwą „Chwila," nieprzyznając się wcale do tego odzienia, które złożył z d. 1 Kwietnia 1864 r. i znów wychodzi pod mianem Czasu. Dodatek do Czasu miesięczny, który obejmował przegląd piśmiennictwa polskiego, korrespondencie z rozmaitych stolic, rozprawy o ekonomii politycznej, sztukach pięknych, historyi i polityce, powieści nieco slabe, po Bibliotece warszawskiej najlepszy jako pismo literackie, upadł z powodu jak się zdaje, że niebył ściśle literackim i odrębnym od Czasu. 3) Tygodnik rólniczo - przemysłowy wychodzi co tydzień w arkuszu. Organ Towarzystwa agronomicznego. 4) Ognisko wychodzi w r. 1860 pod redakcyą Wal. Wielogłowskiego w formacie ćwiartkowym co tydzień i zawiera artykuły humorystyczne z życia rodzinnego, niemniej rzeczy tyczące się handlu, z przemysłu i sztuk pięknych, a nadewszystko doniesienia mogącego ożywić ruch handlowy i przemysłowy. Lwowskie pisma. 1) Gazeta Lwowska, pismo politycznéj treści, wychodzi w małym arkuszu 6 razy na tydzień. Wiadomości starannie są zebrane i źródła skąd wzięte sumiennie podawane. Niema korrespondentów oryginalnych. 2) Dodatek tygodniowy do gazety Iwowskiej wycho dzi co sobota w jednym arkuszu. Zawiera nadzwyczajne sprawozdania statystyczne, tyczące się Galicyi, rozprawy ekonomiczno - polityczne, historyczne itp. w ogóle do stosunków krajowych odnoszące się; pisarze tamtejsi mają udział w tém piśmie. Pan Wolański umieszcza dokumenta historyczne, nadania, ugody i t. p. które z archiwów tutejszych wydobywa. Dla dyplomateryusza nieprzebrane skarby. (3) Rozmaitości co środa przy Gazecie Iwowskiéj w arkuszu wychodzące, zawierają szkice historyczne krótkie i powiastki. Pismo to od r. 1856 znacznéj nabrało wartości. 4) Gazeta narodowa wychodzi od r. 1862 pod redakcią Dobrzańskiego, czysto narodowa, ma oryginalne korrespondencie z całej Europy i dobre wstępne artykuły. 5) Haslo, dziennik nowo założony w połowie 1865 r., rzutny, ostatniemi czasy chwiejny. Hasłem kierował początkowo J. I. Kraszewski i Władysław Zawadzki, później Powidaj i Starkel. Ostatni wystąpił z redakcyi w Październiku, nie zgadzając się na kierunek obrany przez Hasło w ostatnich czasach. 6) Dziennik literacki odznacza się dobremi powieściami poeziami i przeglądami literackiemi, 7) Dzwonek. Pismo dla ludu, wychodzi dwa razy na miesiąc. Początkowo był redaktorem Brunon Bielawski, później Julian Starkel. Odpowiada zupełnie założonemu celowi i ma wziętość. Za godło przyjęło: Boga dzieci, Boga trzeba, Kto chce syt być swego chleba.“ 8) Przegląd powszechny Hipolita Stupnickiego (1860, 1861) Goniec Henryka Nowakowskiego (1863) Glos Z. Kaczkowskiego (1861) Dziennik Polski Ksawerego d' Abancourt (1861-62) Mieszczanin Polski Tatomirskiego (1863-64) prze stały wychodzić. Pisma Poznańskie. 1) Gazeta W. X. Poznańskiego, redaktorami po p. Raabskim byli professorowie gimnazyalni Cichowicz, Wannowski i Dr. Jan Rymarkiewicz. Po Rymarkiewiczu objął redakcyą Napoleon Kamieński w r. 1846. W pierwszych latach wychodziła dwa razy na tydzień, później 4 a od 1go Stycznia 1835 roku codziennie prócz niedzieli. Gazeta przetrwała najdłużej z wszystkich dotąd w poznańskiem wychodzących dzienników. Z dniem przecie 1 Lipca 1865 r. przestała wychodzić, ponieważ właściciel jej niechciał przeznaczyć funduszu na opłacanie prócz redaktora, innych współpracowników i korrespondentów. Jeżeli nie odznaczała się z tego powodu wielostronnością, zawsze jednak przestrzegała godności narodowej. W końcu dała nawet pod d. 22 Czerwca 1865 we wstępnym artykule dobitną odprawę Dziennikowi poznańskiemu, za jego niefortunny artykuł wstępny datowany z Poznania pod d. 18 Czerwca, w num. 138 z d. 20 Czerwca 1865 r. - 2) Gazeta Polska zaczęła wychodzić codziennie w Poznaniu z wyjątkiem świąt z dniem 22 marca 1848, ustała zaś z dniem 22 czerwca 1850 roku w skutek odjęcia debitu pocztowego, lubo była jednym z najumiarkowańszych organów tego czasu, jak powiada charakterystycznie F. M. Sobieszczański w Encyklopedyi Orgelbranda. Redaktorem był z początku Dr. Hipolit Cegielski, później Dr. M. Motty. 3) Goniec Polski zaczął wychodzić w miejsce Gazety Polskiej od dnia 3 lipca 1850 r. do dnia 31 Grudnia 1851, gdzie zakazanym został przez rząd. Redaktorem odpowiedzialnym był Antoni Rose. 4) Dziennik Polski, pismo poświęcone polityce i sprawie narodowej na zasadzie, wolności, równości i braterstwa. Zaczął wychodzić od dnia 7go czerwca 1849 aż do dnia 29 czerwca 1850. Od redakcyi ogłoszono na końcu ponieważ poczta oświadczyła, że od dnia 1 lipca r. b. Dziennika polskiego rozsyłać nie będzie, przeto z dniem dzisiejszym = |
