często grywany we Lwowie, równie jak Skalmirzanki, o tyle mają wartości o ile kasę teatralną powiększają. Lecz niepospolicie się zasłużył jako tłumacz tragedyi Kalderona: Lekarz swojego honoru. Lwów 1827 i Szylera Walensztejn. Lwów 1837.

c) KONSTANTY MAJERANOWSKI kalkulator w departamencie krak. później assesor cenzury Rzpltéj krak. umarł 17 lutego 1841 w Krakowie. Obowiązki przywiązane do jego urzędowania, musiały go narażać na niechęci i zarzuty, dla tego też niechęć rozciągnięto i do literackich zasług jego, jako też pamięci jego osoby. Wszystkie czasopisma i wszelkie dzieła nawet bibliograficzne milczały o nim choć pracowal do lat ostatnich i nie jedno dobre dzieło pozostawił. Kiedy zmarł, nikt nie wspoinniał o tém, żadne pismo nie podało życiorysu jego. Nie możemy pominąć tej okolicznosci, że w Krakowie aż do czasów Majeranowskiego nie było ani jednego czasopisma literackiego, gdy takowe oddawna istniały w Wilnie, w Warszawie i Lwowie, on dopiero pierwszy własném staraniem przez lat kilkanaście utrzymywał czasopisma i zapełniał je prawie samemi utworami pióra swojego, powieściami, wierszami, poematami żartobliwemi i wartość ich tak podniósł, że w swoim czasie stały na równi z najlepszemi literackiemi pismami wychodzącemi równocześnie po innych miastach a nawet niekiedy stawały wyżej, mianowicie gdy on jeszcze przed Wojcickim i Maciejowskim zwrócił pierwszy uwagę przy redakcyi swych pism na wydobywanie z niepamięci dawnych zabytków ojczystych obyczajów, a na ich ogłaszanie najpierwszy w Polsce, osobne czasopismo Pielgrzym z Tęczyna założył. Rozpoczął zawód swój 40 letni bardzo wcześnie, już bowiem dnia 15 czerwca 1810 odegrano po pierwszy raz komedyą: Dla króla i ojczyzny wszyscy w mundurach. Jestto jedyny z naszych pisarzy, który niemal wyłącznie zajmował się pisaniem nie tragedyi jak dotąd, lecz komedyi historycznych polskich, do których za podstawę brał kronikę lub dzieje przeszłości, wskrzesił tym sposobem pamięć mężów uwielbionych i wi

dzom stawiał na scenie kolejno Kazimierza W., króla Zygmunta Augusta, Reja, królewicza Władysława, Jana Kazimierza, Kościuszkę i t. d. We wszystkich innych sztukach, albo starał się odtwarzać domowy obyczaj przeszłości n. p. Pielgrzym w Tęczynie, Hrabianka Krasińska, Dwory polskie, albo wiernie odmalował życie krakowskiego ludu. Pomniki, Wesele na Pocieszce, Pan Kasper z Olkusza, albo dramatyzował wizerunek krakow. miejscowego spółeczeństwa (Marchewka, Towarzystwo i t. d.). Wszystkie te sztuki były oryginalne, wysnute z własnej fantazyi, bez zapatrywania się na obce dziela, bez obierania cudzoziemców z ich myśli, scen i całkowitych utworów.

d). JAN POMIAN KRUSZYŃSKI Ur. 28 paźdź. 1773 roku uczęszczał przez lat trzy do szkół w Rawie, w r. 1785 przeszedł do szkół pijarskich w Warszawie. Antoni Okęcki biskup poznański mając w opiece młodego Kruszyńskiego pragnął by tenże został duchownym i umieścił go przy kollegium S. Jana w Warszawie, odtąd uczęszczał do szkół pojezuickich i wr. 1791 po ukończeniu klass sześciu, lubo niechętnie wszedł do Seminarium XX. Missyonarzy. W r. 1794 po zgonie biskupa Okęckiego zrzucił czarną sutannę i wszedł do korpusu inżynieryii koronnéj w stopniu podoficera; po odbyciu kampanii za odznaczenie się został podporucznikiem. Po wzięciu Warszawy zajmował się guwernerstwem w rozmaitych domach na prowincyi. W r. 1800 wykładał język łaciński i francuzki na pensyi Badera w Warszawie. W końcu r. 1804 przybył do Puław (dziś nowéj Alexandryi) otrzymał tam nadzór zbioru starożytności polskich w świątyni Sybilli nagromadzonych. Tadeusz Czacki pragnął ściągnąć Kruszyńskiego do Krzemieńca na professora literatury, lecz Kruszyński pozostał w Puławach, gdzie zapoznał się z najpierwszymi osobami w owych czasach. W r. 1812 był mianowany sekretarzem jeneralnym ministeryum przychodow i skarbu, przez lat 16 pełnił te obowiązki. W r. 1828 mianowany referendarzem stanu, w tym urzędzie doczekał się emerytury. Przekład jego opery p. n. Opera włoska w po

dróży pozostanie ważnym pomnikiem w dziejach liter. dramatycznej, (mówi W. K. Wojcicki). Kruszyński pierwszy pokonawszy wszelkie trudności dotąd w przekładach oper włoskich uważane za nieprzezwyciężone, przy zachowaniu myśli i ducha, zachował najdokładniej toż samość wyrazów najdokładniej przytém podkładając słowa do muzyki. Kruszyński należał do liczby najuczeńszych literatów polskich; ale przy głębokiej nauce, żył w owych czasach kiedy polot samodzielny krępowały niewolnicze formy. Z prac swoich literackich rzadko coś udzielał. Najgłówniejsze z nich w zupełności dokonane zostały w rękopismach. Umarł 29 sierpaia 1848.

e) Aleks. FREDRO (obywatel w Galicyi). Prawdziwy talent dramatyczny. Za księstwa war. służył wojskowo i w nagrodę męztwa otrzymał krzyż legii honorowej i polski Virtuti militari. Mamy 5 tomów jego Komedyi (wyd. w Wiedniu, Lwów r. 1826-37, i Wars. 1853 5 t.), w których jest wiele wybornych utworów, jak Panieńskie śluby, Geldhab, Cześnik, Regent, Jowialski, Łatka, Zemsta i t. d. Żałujemy, że się na krytykę pogniewał i przestał ogłaszać swoje dzieła. Wiadomo, że go to ojcostwo uszczęśliwia; czemuż tych uciech nie podzielać z drugimi?

f) DOMINIK MAGNUSZEWSKI (ur. 1810 we wsi dziedzicznéj Ustanowie koło Warszawy z Jacka i Maryi; uczył się w liceum i uniwersytecie warszaw. do 1831; następnie mieszkał i ożenił się w Galieyi; + 27 lutego 1845). Jeszcze chodząc na uniwersytet napisał wierszem dwie komedye: Stary kawaler w 1 akcie i Zdzislaw czyli skutki plochości w 2ch aktach dotąd grywane w Warszawie. Tworzył. kilka dramatów, lecz tylko jeden dotąd ogłoszony: Barbara wdowa po Gasztoldzie, który wchodzi do jego dzieła powieściowego: Niewiasta polska w 3 wiekach, Poznań 1842. Dramat w naturze, umieszczony w Album na korzyść pogorzelców, p. Józefa Borkowskiego we Lwowie 1842 wydaném, bardzo piękny, ale nie do grania. Śmierć pozazdrościła nam tak wielkiego piewcy, nie spełnił swoich życzeń obdarzenia nas

dramatem nowym, nad czém głównie myślał równie jak i nad językiem, ale najpiękniejsze, które w całości wykończył jak Radziejowski i Władysław Biały zostają dotąd w rękopiśmie.

g) JÓZEF KORZENIOWSKI znany nam już pod działem powieści, odznaczył się także jako dramaturga. Już w młodości biegły w języku niemieckim, niewypuszczał z ręki Schillera, później nauczył się po angielsku i odczytywał Shakespeara. Na tych dwóch wzorach wykształcił się. Wydał pierwsze swe próby dramatyczne Klarę i Anielę w Poczajowie roku 1826. Piękna kobieta napisana prozą, okazała postęp Korzeniowskiego w pojęciu głębszem efektów scenicznych, w czasie wykładów literatury z katedry kijowskiej zawiesił pisanie dramatów, tylko Piąty Akt przesłał do Lwowa, przyjęty na scenie tamecznej z uniesieniem. W Charkowie przez lat 10 pracował nieustannie i odtąd szereg dramatów ujrzały sceny warszawskie, lwowskie, krakowskie i poznańskie. Umarli i żywi, Fobrykant, Panna mężatka, Żydzi, Karpaccy górale, Stary mąż, Młoda wdowa, Okno na pierwszém piętrze, Pani Kasztelanowa, Andrzej Batory, Pośredniczka, Stacya pocztowa w Hulczy, Pierwéj muma, Przyjaciółki, Wojna z kobietą, Dwaj mężowie, Cyganie, Wasy i Peruka Rokiczana (text do opery), Konkurent i mąż, Majątek albo imię, Majster i czeladnik, Plotkarz, Pustynia, Reputacya w miasteczku, Złote kajdany, Obraz, przedstawiane były z wielkiem powodzeniem. Uczęszczanie na nie liczne dowodzi zajęcia, a powszechne oklaski przychylnej krytyki.

h) ADAM GORCZYŃSKI (często podpisujący się Jadam z Zatora) urodził się roku 1805. Oddawszy się wyłącznie gospodarstwu wiejskiemu, piśmiennictwo uważa za chwilową rozrywkę, dla tego długi czas występował z małemi powiastkami lub przekładami, jako to: Powieści Jadama, Krak, 1838 2gie wyd. 1841. Silva rerum, Lwów 1842. Opowieści i Legendy, Lwów 1843. Farmazon 2 tomy, Lwów 1844. Poezye liryczne, Bochnia 1844. Zeno 2 tomy 1845.

Oprócz tych utworów przedstawiających przeszłość naszą, napisał jedenaście dramatów, jako to: Władysław Łokietek Ludgarda, Zbydowscy (czy też Zbydowski i Zawisza jak brzmiał tytuł rękopismu). Anglik, Francuz, Włoszka czyli żniwo zemsty, Bajbuza, Esterka, Detaksacya, Ojciec chrzestny, Tajemnica. Na zakończenie przytaczamy słowa Każ. Wł. Wojcickiego o Gorczyńskim jako drammatyku wyrzeczonych. W nich (drammatach) niepospolity talent jaśnieje, są w nich sceny cudnéj piękności, które po mistrzowsku oddaje, ducha wieku, bo go pojął wybornie, ale i obok tego i płaskie pomieszcza."

i) JÓZEF SZUJSKI. Młody poeta, parę utworów pojawiło się we Lwowie w Dzienniku liter. który wielkie rokuje nadzieje jako talent istotny, połyskujący często zapałem i uczuciem prawdziwem. Zamieścił w dodatku do Czasu na miesiąc listopad 1859. Halszka z Ostroga dramat historyczny. W dzienniku liter. Lwów Dzierzanowski dramat w 5 aktach roku 1859.

k) KARÓL DRZEWIECKI Syn Józefa wydał Kontrakty dramat w 5 aktach, Wilno 1842. W skreśleniu obyczajowych obrazów dal dowód istotnego talentu.

1) ANTONI MAŁECKI napisał tragedyą na podaniu historyczném osnutą pod tyt.: List żelazny w 5 aktach, Poznań 1854, 2gie wyd. 1856. Prócz tego Grochowy wieniec czyli Mazury w krakowskiem komedya w 4 aktach, Poznań u Župańskiego 1855.

1) STANISŁAW BOGUSŁAWSKI Syn Wojciecha, direktora królewskich widowisk, urodzony w War. d. 18 Grud. 1805. Do 1831 służył w wojsku polskiem. W r. 1833 wystąpił jako artysta drammatyczny. Niepoślednie zajmuje stanowisko w rzędzie pisarzy dramatycznych. Napisał i wydał: Komedye oryginalne Stanisława Bogusławskiego tomów 3 Warszawa 1854. Jego Stara Romantyczka, Lwy i Lwice, Opieka Wojskowa doznały świetnego przyjęcia na scenie warszawskiej. Oprócz tego napisał libreatto do opery J. Damsego. Kontrabandzista i do opery Moniuszki: Flis.