dalem. Później otrzymał katedrę wymowy i pisma ś. w akademii wileńskiej i tam jako professor wysłużony życie zakończył. Dzieło O wymowie i poezyi. Wilno r. 1788. Przedrukowane kilka razy gdyż takowe do nauki po szkołach używano. Wymienione dzieło pomimo usterków zasługuje na tę zaletę, że było pierwszą retoryką w języku polskim ułożoną.

EUZEBIUSZ SŁOWACKI (ur. 1772 we wsi Podhorcach w Galicyi; 1792 miernikiem królewskim, później nauczycielem domowym na Wołyniu, następnie professorem w Krzemieńcu a od 1811 w akademii wileńskiej † 28 października 1814. Wszystkie jego pisma, w których szedł za gustem francuzkim, wyszły w zbiorze: Dziela Euzeb. Slowackiego tom. 4. Wilno 1824 i 1826 i znachodzimy w nich: teoryę smaku w dziełach sztuk pięknych, uwagi nad językami, sztuką pisania i postaciami mowy; teoryę wymowy i poezyi; o sztuce dobrego pisania w języku polskim; nakoniec rozbiory pisarzów i przykłady stylu w prozie, przekłady poetów rzymskich i t. d.

§ 145.

sarzy. I tak;

Prawo znalazło kilku dobrych znawców i pi

ANTONI POPŁAWSKI (ur. się w Krakow. 1739). Wstąpiwszy do zgromadzenia pijarskiego, za staraniem Stan. Konarskiego, zwiedził obce kraje, a mianowicie Rzym i Paryż. W r. 1778 został członkiem towarzystwa do układania ksiąg elementarnych, a w r. 1780 sekularyzowany rządził akademickiém seminarium w Krakowie aż do śmierci która nastąpiła r. 1786. Wydal: 1) Zbiór niektórych materyi pohtycznych przez A. P. Warsz. 1774 w 8ce. Dzieło to z wielką znajomością rzeczy i dobrą napisane polszczyzną, dzieli się na 4ry części, z których dwie zawierają o ekonomii politycznej. W 3ciej są uwagi o rządzie wewnętrznym, 4téj o zewnętrznym rządzie Rzpltéj. 2) O rozporządzeniu wydoskonaleniu edukacyi obywatelskiej. Wars. 1775. 3) Nauka moralna dla klassy I II i III. Kraków 1785. 4) Mowa w rocznicę ustanowienia Towar. Elementarnego. Warszawa

1780. 5) Mowa przy otworzeniu seminaryum nauczycielskiego. Kraków 1780.

HIERONIM STROJNOWSKI (ur. 1752 w wojew. ruskiém); jako Pijar uczył początków w Złoczowie i Międzyrzeczu, a potém w Warszawie wykładał prawo natury polityczne i narodów; 1781 tegoż uczył w akademii wileńskiej, następnie w Krakowie prefektem seminarium akademickiego. Po przejściu do duchowieństwa świeckiego, kanonikiem kijowskim, tudzież plebanem w Korcu, 1793 członkiem komissyi edukacyjnej i akademii florenckiej; i znowu nauczycielem prawa w Wilnie, wkrótce rektorem tamecznego uniwersytetu; współcześnie mianowany biskupem łuckim, po złożeniu zaś rektorstwa biskupem wileńskim † 1816. Pierwszy wystąpił z teoryą prawa przyrodzonego i ekonomii politycznej, której używano w szkołach pod nazwą: Nauka prawa przyrodzonego i politycznego, ekonomi politycznej i prawa narodów. Wilno 1785 późniejszych wydań było 4 ost. 1805.

HUGO KOŁŁĄTAJ (właściwie Kollontaj, bo tak się podpisywał i tak jego rodzinę wydrukował Niesecki) prócz wielu innych dzieł jego: Porządek fizyczno moralny czyli nauka o należytościach i powinnościach człowieka wydobytych z praw wiecznych, nieodmiennych i koniecznych przyrodzenia. Część Isza Kraków r. 1810, było uważane za prawo natury i trzymano go się w uczeniu za księstwa warszaw. Część IIga nie wyszła. Ważne to dzieło napisał w więzieniu w Ołomuńcu, bo wiedzieć należy że Kollontaj chroniąc się do Austryi, tamże został uwięziony a mianowicie od d. 11 lutego 1795 do 19 Czerwca 1798 roku w Józefsztadzie, a od 2 Lipca t. r. do końca 1802 roku w Ołomuńcu, a więc lat 8 więzili go Austryacy. Obacz żywot jego skreślony przez Wojciecha Grochowskiego w Tygodniku illustrowanym (T. IV 1861 roku).

WINCENTY SKRZETUSKI napisal: Prawo polityczne narodu polskiego tom 2 War. r. 1782 i 1784. Przedruk tamże r. 1787. Autor zapomniał odgraniczyć ściśle statystyki od samego prawa publicznego.

TEODOR OSTROWSKI urod. się na Podlasiu 1750, gorliwy nauczyciel w zgromadzeniu pijarskiém, umarł we Lwowie d. 12 lutego 1802. Lepszego niemamy nad jego Prawo ogólne narodu polskiego tom 2 War. r. 1784 i 1787. Wytłumaczył i uwagami do prawa polskiego stosownemi pomnożył Wilhelma Blakstona: Prawo kryminalne angielskie. Tom. 2 War. 1786. Nadto wydał jako dalszy ciąg: Inwentarz nowy praw, traktatów i t. d. War. 1782. Napisał także: Dzieje i prawa kościoła polskiego krótko zebrane. Warsz. 1793 3 tom. W języku polskim bardzo było to dzieło pożądaném i okazuje chwalebne pisarza chęci i znajomość dziejów ojczystych, lecz nie jest krytyczną i progmatyczną historyą. 2gie wyd. Poznań 1846 i 1847.

ANTONI TRĘBICKI zamierzał ulubionym od czasu Herburta układem abecadłowym uprzątnąć potrzebę wszelkich summaryuszów i inwentarzów, a układając porządkiem abecadła, prawa w nieznanéj całej osnowie, wykonał po części zamiar i podał do druku Prawo polityczne i cywilne korony polskiej i W. Ks. Litew.: to jest nowy zbiór praw obojga narodów od r. 1347 aż do teraźniejszych czasów. Warsz. T. I 1789, T. II 1791 in fol.

Z przedmowy godnej czytania uwagi, w której autor śmiało wady i niedołężność prawodawstwa wystawia, przekonać się można, ze dzieło to nieukończone, bo miały wyjść jeszcze dwa tomy, ostatniego sejmu prawodawstwa i prawa litewskie i inwentarz jak najdokładniejszy obejmować mające. Rada nieustająca ustanowioną została w r. 1775 a w r. 1776 nadano onéj moc tłumaczenia praw wątpliwych. Utworzyło się mnóstwo rezolucyi téjże rady, które wydrukowane zostawszy, przepomnianemi być nie mogą. Tytul ich taki: Zbiór rezolucyi rady nieustającej potrzebnych do wiadomości jurisdikcyi i obojga narodów. Warsz. 3 tomy 1785, 1786, 1788.

Nadinienimy teraz o usiłowaniach, które miały dla naroda naszego utworzyć prawo stosowne do czasów i potrzeby. Sejm r. 1776 poruczył Andrzejowi ordynatowi Zamojskiemu

układ porządkowy prawa krajowego, który we dwa lata dokończony w r. 1778, w krótkim czasie, bo już w r. 1780 przez sejm nie wdzięcznie za niegodny uznany i uchylony został. Oto tytuł dzieła chwalebnego: Zbiór praw sądowych na mocy konstytucyi r. 1766 przez JW. And. Zamojskiego Exkanclerza koron. kaw. ord. białego ułożony i na sejm r. 1778 podany. War. 1778. Układ ogólny materyi jest z prawa rzymskiego wzięty, dzieli się przeto księga na trzy części z których pierwsza mówi o osobach, druga o rzeczach, trzecia o sprawach i rządach. Dzieło to w kraju wzgardzone, za granicą poważanie znalazło.

FELIX SŁOTWIŃSK1 professor uniw. krakowskiego wydał następujące dzieła: 1) Prawo natury rządowe stosownie do porządku A. Martiniego, zasad F. Zeilera, a metody F. Eggera, w języku polskim ułożone. Krak. 1815. 2) O istotnych zasadach nauki skarbowej. Kraków 1818. Prawo narodów naturalne, połączone z praktyką państw europejskich. Krak. 1822. 3) Prawo natury prywatne, połączone z uwagami, nad prawem rzymskiem, kodexem galicyjskim i francuzkim dotąd obowiązującym. 2 tomy. Krak. 1828.

MAX hidraulik króla Stanisława Augusta wydał: Wyklad początkowych prawideł ekonomii politycznej z przystosowaniem przepisów gospodarstwa narodowego do onego wydźwignienia i polepszenia stosownie do aktualnego stanu w którem rzeczy zostają. Warsz. 1790.

ANTONI GLISZCZYŃSKI prefekt departamentu bydgoskiego przetłumaczył z niemieckiego przez Schlötzera: 1) Początki ekonomii politycznej czyli nauka o gospodarstwie krajowém. Warsz. 1808 2 t. 2) z francuz. Pawła Harla nauka policyi dla sprawujących urzędy policyjne etc. Bydgoszcz 1811 w 8ce 326 str.

JAN ZNOSKO professor uniwersytetu wileń. wydał: Nauka ekonomii politycznej podług układu Adama Smith.

DOMINIK KRYSIŃSKI professor. O ekonomii politycznej rzecz czytana przy otwarciu biegu nauk szkoły prawa i ad

ministracy w Warszawie dnia 3 października roku 1812. Warszawa w 4ce.

Dzierożyński DAMAZY notaryusz powiatu inowrocławsk. przetłumaczył z franc. Seya katechizm ekonomii politycznej, czyli prosta nauka jakim sposobem tworzą się, podzielają i konsumują bogactwa w towarzystwie. War. r. 1815, w 8ce. FRYDERYK hr. SKARBEK Oprócz wielu rozpraw po dziennikach wydał 2 tom. dzieła: 1) Gospodarstwa narodowego elementarne zasady. Warsz. 1820. 2) Nauka administracyi. Warsz. 1821 2 tomy. 3) Rys ogólny finansów. War. 1824. 4) Ogólne zasady nauki gospodarstwa narodowego, czyli Czysta teorya ekonomii politycznej 2 t. Warsz. 1859. §. 146. Nauki przyrodzone.

A. BOTANIKA.

JAN EMMANUEL ŻYLIBER (Giliber) ur. r. 1741 w Lugdunie gdzie 1814; profes. botaniki w Lugdunie, znany już z rozmaitych we Francyi wydanych pism swoich i z biegłości w medycynie, weterynaryi i botanice; od Tyzenhauza podskarbiego litewskiego nadwornego, w skutek odebranego w tém celu polecenia od Stanisława Augusta sprowadzony 1775 do Polski i mianowany professor. weterynaryi i botaniki w świeżo założonej szkole lekarskiej w Grodnie. Nie zawiódł oczekiwań Tyzenhauza a z nim i narodu. Mąż ten bowiem widząc dla siebie pełne sławy pole pracy, w nowej i jeszcze nietkniętej od żadnego botanika ziemi, chętnie przeniósł się jedynie dla miłości nauki do Polski i przyczynił się do wytknięcia nowej dla botaniki drogi. Napisał i wydal Flora Litvanica inchoata seu enumeratio plantarum quas circa Grodnam collegit et determinavit Joannes Emmanuel Gillibert Facult. Monspel. Med. Doct. Coll Reg. Med. Lugdunei Professor agregatus Regis Poloniae Consiliarius nec non Medicus Ordinarius M. D. Lit. Physicus. Groduae 1781 et Vilnae 1782. Sławny Jundził takie dał zdanie o Florze Litewskiej: „Uklad jasny, opisy wierne i dokładne, odkrycia wielu rzadkich i ledwo spodziewanych