PIOTR BLACHOWICZ L. S. teol. kaznod, missyi apostolskich XX. Bernardynów wielkopolskiej prowincyi. Kazania niedzielne tom I i II w Warszawie 1822, 1833, Nauka chrześciańska dla użytku płci żeńskiej. Wyd. 1-4 w 8ce. War. 1835-46. Nauki niedzielne z poprzedzającym krótkim wykladem Ewangelii św. 2 tom. 12ka. War. 1850.

ANDRZEJ FILIPECKI za jedenaście lat kaznodziejskiej pracy, kanonią archi. katedr. Iwowską otrzymał; wydał: Kazania na niedziele calego roku tom. 4 w 8ce 1784. Przedruk z poprawkami Wilno 1838.

Tłumaczenia z francuzkiego i niemieckiego języka.

1) BOSSUETA BISKUPA niektóre kazania z edycyi paryzkiej 1808 roku przetłumaczone przez jednego kapłana dyecezyi wileńskiej w drukarni XX. Missyon, wileńskich roku 1821 w 8ce.

2) BOURDALOUE LUDWIKA przełożył Jerzy Dewina Jezuita w Kaliszu r. 1769. Nauki duchowne na adwent, post wielki, wielkanoc, Boże ciało, o komunii, o obraniu stanu i t. d. Kalisz 1772. Krótkie zebranie kazań okazujące naprzód osnowę, potem wszystkie dowody, toż tychże dowodów rozłożenie przełożone od kapłana F. L. tegoż zakonu (S. J.) na dwa tomiki podzielone w Kaliszu 1773. Piotr Konitzer przełoż. kaz. niedzielne tom. 4 w Kaliszu 1784.

3) COCHIN HOMILIE na niedziele i święta przełożone z fran. Warszawa 1817 2 tom. w 8ce.

4) LA FITAU przełożył ksiądz Gołecki S. T. Dr. proboszcz stęszewski pod tytułem: Zbiór krótki kazań postnych w Kaliszu 1784.

5) GIRARDA plebana de St. Loup przełożył Wacław Piasecki S. Piar. tom I i II w Warszawie 1783.

6) HABERKONA de HABERSFELD, Kazania o tajemnicy męki Zbawiciela, z niemieckiego wytłumaczył Wawrzyniec Dunin S. J. w Kaliszu 1781 w 8ce 4 tomy, z których II i III zawierają kazan. na niedziele całego roku, a IV na święta wszystkie.

7) LAMBERTA kazanie wiejskie czyli krótkie i proste

nauki na niedziele i święta całego roku przełożył ksiądz Wawrzyniec Dunin w Kaliszu 1782.

8) DE LANGRES biskup: Nauki pasterskie do ludu to jest tłumaczenie ewangelii na niedziele i uroczyste święta przełożył ks. kaz. Gołecki kan. kat. pozn. w Poznaniu 1804 tom 5 w 8ce.

9) MASSILIONA JAN CHR. Mowy postne miane przed Delfinem który potém panował pod imieniem Ludwika XV, przełożył ks. Karól Lenkiewicz rządzca szkół pobożnych w Wilnie 1783.

MASSILIONA JAN CHR. Mały post wytłumaczony przez Ant. Dyon. Meleniewskiego magistra ob. prawa, w Warszawie 1826 w 8ce.

Tegoż Biskupa klermontańskiego kazanie przełożone przez J. O. X. J. J. K. K. Ł. W. P. K. to znaczy: Jaś. Ośw. Xięcia Janusza Jabłonowskiego Kan. Kate. Łuckiego i War. Tom I-X w Krakowie 1779 i 1788 kosztem z drukiem Ignacego Gröbla w 8ce.

Bis. klermon. kazania przełoż. z fran. przez tegoż J. O. X. Jan. Jabłonowskiego tom I. Na niedziele adwentowe Tom II Na uroczystość N. M. Panny w Krakowie 1784 i 1785 kosztem i drukiem Gröbla w 8ce.

Kazanie o malej liczbie wybranych przełożył X. Michał Olszewski. Wilno 1818.

Tegoż Kazanie na popielcową środę o pobudkach nawrócenia, przeł. ks. Michał Olszewski magister filozofii i kapelan gim. wileń.

Tegoż Kazanie o poście przetł. przez J. W. J. P. K. z X. L. S. C. S. W. K. R. 1783 w Poczajowie.

Tegoż Kaz. adwent. z fran. wytłumaczone przez J.-K. Szelewskiego prefekta szkół wojew. warsz. XX. Pijarów. Warszawa 1827. Wydanie 2gie przejrzane i poprawione. Warszawa 1847.

10) Segaud S. J. przetłumaczył Wawrzyniec Dunin Jezuita w Kaliszu 1784 w 8ce pod tytułem: Krótkie zebranie wszystkich kazań.

B. PROZA DZIEJOPISARSKA.

§ 134. Teraz dopiero zaczęto krytycznie nad dziejami się zastanawiać. Wprawdzie nie wielu istniało w tym krótkim okresie dziejopisarzy, lecz za to mają niezaprzeczoną zasługę, iż zrąb postawili.

POWIEŚĆ I ROMANS.

§ 135. Powieść i romans znalazły wielką liczbę miłośników, chociaż w tym oddziale więcej przekładano z różnych języków a najszczególniéj francuzkiego, niż samodzielnie tworzono, przecież zmierzano do powieści własnej, narodowej. Będziemy tu mówili jedynie o ostatniéj.

a) IGNACY KRASICKI Szczególniej w Panu Podstolim starał się wykazać błędy i cnoty rodaków; dzieło to będzie zawsze wiernym obrazem tych czasów. Doświadczyński, w drugiej połowie jest więcej allegoryczny, a tém samém mniéj dla ogółu przystępny.

b) MICHAŁ DYMitr Krajewski ur. 1746 w woj. ruskiém: zostawszy Pijarem wykładał w różnych kollegiach nauki, potém trudnił się domowém wychowaniem młodzieży. Uzyskawszy sekularyzacyą 1793 był proboszczem w Końskich i kanon. kieleckim. Wydał kilka powieści jako to: Podolanka czyli wychowanica natury. Warszawa 1784. Przypadki Wojciecha Zdarzyńskiego. Warsz. 1786. Pani Podczaszyna. Warsz. Leszek bialy wiążę polski. Warsz. 1789 2 wyd. Kraków 1856 2 tomy.

c) Bezimienny wydał: Lińska hrabina, powieść polska Supraśl 1779 w 8ce 2 tomy.

d) X. FRANCISZEK JEZIERSKI. Był synem (pisze Julian Bartoszewicz w hist. pamiątkach T. Święckiego) pisarza ziems. lukowskiego biegłego bardzo prawnika. Naśladując ojca poświęcił się także prawu i był już nawet rejentem, ale poczuwszy niesmak, wstąpił do wojska i służył w ordynacyi czas jakiś; i to mu się znudziło nareszcie, został więc nagle księdzem. Umysł to był wyższy: dla tego za prawdą gonił, chciał prawdziwie służyć ojczyznie, lękał się przede

wszystkiem próżniactwa, a na grosz nie będąc łakomym, nic dziwnego, że długo szukał drogi, na którejby mógł najwięcej pracą swoją i poświęceniem się przynieść plonu dla rzeczy publicznej. Wsławił się po wielu ambonach polskich, aż nareszcie otrzymał ambonę w katedrze krakow. Komissya edukacyjna powołała go następnie na rektora szkół wydziału małopolskiego do Lublina; była to jakby dla niego utworzona posada. Potem z ramienia akademii krakow. wizytował szkoły wielkopolskie. Nie ukrywał nic co widział złego, największa miłość ojczyzny dyktowoła mu sprawozdania edukacyjne; karcił śmiało obojętność i złą wolę obywateli ziemskich, wskazywał niedostatki, które komissya naprawiała. Potém zaszczycony został kanonią krakowską, jako koadjutor; (Dziwna rzecz, że X. biskup Łętowski w swoim katalogu imię Jezierskiego opuścil); za sejmu czteroletniego, nikt w pracy nie wyrownał Jezierskiemu. Raz po raz wydawał broszury. Na podobieństwo romansu historycznego wydał historyą pod nazwą: Rzepicha matka królów, żona Piasta między narodami sarmackiemi slowiańskiego monarchy tej części ziemi, która się nazywa Polska. Warsz. 1790. Goworek, herbu Rawicz wojewoda sandomirski, powieść z widoku we śnie. Warsz. 1789.

W pierwszej dowodził, że w każdym stanie Bóg dać może zbawcę narodu, w drugiej okazywał charakter możnowładzców polskich szkodliwy Rpublicznej. Pisał o bezkrólewiach uwagi nad stanem szlacheckim katechizm o tajemnicach rządu polskiego i t. d. Tłumaczył sławne dziełko Sieyes'a - Co jest stan trzeci we Francyi. Wszystkie te broszury wydał bezimiennie, żeby wpływ większy wywierać, a między massą tą książeczek, które się około tego czasu pojawiły, xiędza Jezierskiego broszury odznaczały się wyraźnie stylem, jasnością, pomysłami i wybitnością dążeń. Wszystko to było w nich dla szlacheckiej Polski niezwyczajne i nowe. Jezierski albowiem był zupełnym radykalistą, z gruntu chciał odmienić położenie rzeczy, chciał szlachtę znieść, a mieszczaństwu oddać władzę. Dla tego bylto zabity przyjaciel

Kołłątaja, do rad jego wpływał, na wyrabiania się podówczas ducha publicznego wspólnie z podkanclerzem pracował. Charakter ironiczny na zastarzałe wady rządu i uprzedzeń narodowych, następował mocno bronią śmieszności. Ostatnie jego dziełko które napisał: Niektóre wyrazy porządkiem abecadla zebrane, Warszawa 1791, 2 wyd. 1792 r. mają wyłączny ten charakter. Zdaje się, że praca obywatelska śmierć mu przyspieszyła w Warszawie r. 1791. I tego człowieka nie zna historya taką, jaką dotąd posiadamy, a Xiądz Jezierski jednakże żadnym sposobem pominięty w niej być nie może.

e) ANNA OLIMPIA z książąt Radziwiłłów hrabina Mostowska, kasztelanowa raciązka wydała: Moje rozrywki w 3 tomikach 1806 w Wilnie.

f) KSIĘŻNA WIRTEMBERSKA (z domu Czartoryska). Jest jej płodem: Malwina czyli domyślność serca. tom 2. Warszaw. 1816.

g) JULIAN NIEMCEWICZ napisał: Dwaj panowie Sieciechowie Warsz. 1815 Lejba i Siora. t. 2. Warsz. 1821 i Kraków 1837. Jan z Tęczyna tomów 3 Warszawa 1826. Zaleca się cieniowaniem charakterów.

§. 136 Żywoty.

a) MICHAŁ DYM. KRAJEWSKI napisal: Życie Stefana Czarnieckiego helm. w. kor. Warszawa 1787, 1805 r.

b) FRANCISZKA BOCHOMOLCA Życie Jana Zamojskiego kanc. w. kor. Warsz. 1775, 1805., tudzież życie Jerzego Ossolińskiego kanc. w. kor. Warszawa 1775, 1805.

c) ADAMA NARUSZEWICZA Historya Jana Chodkiewicza woj. Wil. het. w. Lit. tom. 2, Warsz. 1781, 1805. Jest jeszcze jego pióra: Dyaryusz podróży Stan. Augusta króla na Ukrainę 1787 r. War. 1788, 1805.

d). KAZIMIERZ KOGNOWICKI (ksiądz) napisał: Życie Sapieków, i listy do monarchów, książąt i innych panujących od tychże pisane, tom. 2 Wilno 1790-91 i 1805 niedość krytycznie, dla wielu szczegółów i listów ważne dzieło jako materyał.

e) Bezimienny przełożył z francuzkiego Życie Stani