Obrazy na stronie
PDF
ePub

maitych wyszło kilkanaście w osobnych drukach; niektóre poumieszczane in actis eruditorum Lipsiensium, i w piśmie angielskiém Philosoph transactions. Korrespondencyi zaś jego z najpierwszymi wieku swojego astronomami było do 17 tomów in folio. Rękopisma te zakupione 1725 roku przez P. Delisle astronoma francuzkiego zaginęły. Domyślają się, że się dostały do Kadixu przez P. Godin przełożonego szkoły żeglarskiej tamże, który je nabył w spadku.

WASOWSKI BARTŁOMIEJ Jezuita rektor kollegium poznań. wydał: Callitectonicorum sive de pulcro architecturae sacra et civilis compendio collectorum liber unicus. In gratiam et usum Matheseos auditorum in Collegio Posn. S. J. Posnaniae 1678. Dzieło to Wąsowski przypisał królewiczowi Jakubowi synowi Jana III. W§ 1 zawiera się nomenklatura architektoniczna w trzech językach, po łacinie, po włosku i po polsku.

BYSTRZONOWSKI WOJCIECH Jezuita podał do druku: Informacya matematyczna rozumnie ciekawego Polaka, swiat cały niebo i ziemię i co na nich jest ułatwiające, w drukarni Lubel. S. J. 1743 w 4ce. Jest tutaj jeografia matematyczna, tudzież wiadomości o sztuce wojennej i rozmaitych rzeczach.

ZDZAŃSKI KAJETAN podstoli mścisławski wydał w r. 1749 bez miejsca druku w 4ce z figurami. Elementa architektóry domowej, krótko zebranej na lekcyach szkolnych po łacinie wydanej, a teraz na język ojczysty przełożone.

§ 111. Pisarze o rzeczach wojskowych godni są wymienienia:

[ocr errors]

JAN DEKAN który wydał Archielia albo artyleria, to jest fundamentalna i doskonała informacya o strzelbie i o rzeczach do niej należących przez Diego Uffana kapitana nad armatą w zamku antwerpskim po hiszpańsku napisana, a teraz z niemieckiego przełożona. W Lesznie 1643 r. w 3ch częściach z wielą rycinami.

KAZIMIERZ SIEMIENOWICZ wysłany od Władysława IV do Hollandyi tak wielkie czynił postępy w artyleryi, że potém

wyszedł na jednego z najsławniejszych artylerzystów w Europie. Napisał o artyleryi dzieło, które może ujśdź za klassyczne i które dotąd powszechnie szacowane czyni zaszczyt Polakom, tytuł jego brzmi: Artis magnae artilleriae pars prima autore Casimiro Siemienowicz equite Lithuano olim artil. Regn. Pol. propraefecto. Amstelodami apud Jansonium 1650 in fol. 294 stron. Druga część nie wyszła, bo śmierć autora zaskoczyła. Jak wielką cenę przywiązywali i cudzoziemcy do tego dzieła, za dowód i to służyć może, iż je na fran., ang. i niemiecki język przełożono.

BRAŻEJ Lipowski napisał piechotne ćwiczenia albo wojenność piesza wodzom, pułkownikom i wszelkiej wojennej starszyznie do wiadomości podana. Kraków 1660.

SAMUEL BRODOWSKI porucznik regimentu pieszego najjaś. królewicza i Rzpltéj cudzoziemskiego zaciągu, przełożył z niemieckiego Ars militaris, to jest krótkie zebranie wszelkich operacyi wojennych, tak w polu jak w fortecach praktykowanych, z którego każdy sprawny oficer wiedzieć może, czego się w okazyi trzymać i wystrzegać powinien. Przedruk w Krakowie 1750. Tenże wydał: Corpus juris mili taris polonium r. 1753, który żadnej sankcyi zwierzchniczéj nie zyskał.

§ 112. Nauki przyrodzone.

A. BOTANIKA.

1) MIKOLAJ ELHAF gdańszczanin, lekarz królewski i fizyk miasta Gdańska wsławił się zielnikiem, w którym wszystkie rośliny w okolicach Gdańska postrzedz się dające opisał i do druku podał: Elenchus plantarum circa Dantiscum sua sponte nascentium. Stettin 1643 w 4ce, 2gie wyd. w Gdańsku 1656.

2) MICHAL BOJM Iwowianin, ojciec jego był lekarzem Zygm. III wstąpił do zakonu Jezuitów. Wysłany był do Chin, zostawszy powiernikiem dworu pekińskiego zajął się gorliwie naukami, mianowicie badał język, zwyczaje i sztukę

lekarską krajową. Wkrótce prace jego przerwane zostały. gdy od nowo nawróconych do papieża Alexandra VII wysłany w r. 1653 wrócił do Rzymu. W czasie pobytu swego. w Rzymie udzielił Bojm Jezuitom wiedeńskim przez siebie. ułożoną Florę chińską, którą ci ofiarowali cesarzowi Leopol dowi I pod napisem: Flora senensis emissa in publicum a R. P. Michaele Bojm S. J. sacerdote. Viennae Austriae in folio.

3) STANISŁAW KAZIM. HERKA (Hercius) Dr. med. i Fil.. professor w akad. krakow. rodem był z Kurzelowej w Sieradzkiem, wydał: Bankiet narodowi ludzkiemu od monarchy niebieskiego zaraz przy stworzeniu świata z różnych ziół, zbóż, owoców, bydląt, zwierzyn, ptastwa, ryb etc. zgotowany, których tu każdych z osobna, zdrowiu ludzkiemu służących i szkodzących własność, krótko z różnych. autorów zebranie i opisanie znajdzież. Krak. 1660 w 4ce.

4) MARCIN BERNhatd Bernitz lekarz nadworny Jana Kazimierza wydał: Cathalogus Plantarum tam exoticarum quam, indigenarum quae anno 1651 in hortis regiis Varsoviae et circa eandem in locis silvaticis, pratensibus, arenosis et paludosis nascuntur collectarum exhibitus. Gedani 1652. Wiele roślin około Warszawy bez najmniejszej krytyki za. naturalne policzył. Dzieło to zasługuje na szczególną naszą uwagę z tego względu, że nas przekonywa o znajdowaniu się ogrodów botanicznych w Warszawie.

5) JAN JONSTON napisał: 1) Notitia regni vegetabilis seu: plantarum a veteribus observatarum cum Synopsis Græcia, et Latinis obscurioribusque differentiis in suas classes redacta series. Lipsiae 1660 in 12mo. 2) Dendrographias sive historiae naturalis de arboribus et fructibus, tam no-, stri quam peregrini orbis libri X. figuris aeneis adornati.. Joannes Jonstonus Med. Dr. concinnavit et ex veterum ac Neoticorum commentariis propriaque observatione summa fide recensuit. Adjectus est in fine operis index locupletis-. simus. Francoforti ad Maenum anno 1662 in fol. Tablic ślicznie na miedzi rzniętych jest 137. Dzieło to było prze

drukowane pod tytułem: Historia naturalis de arboribus et plantis libri X. etc. ob raritatem denuo imprimendos suscepit T. J. Eckbrecht. Heilbron, in fol. Tom I 1768 zawiera ksiąg czworo tablic 63. Tom II 1769 ma sześć ksiąg i 127 tablic.

6) WOJCIECH TYLKOWSKI Jezuita rodem z Mazowsza żył od r. 1634 do 1595, wydał prócz innych dzieł: De re agraria tractatus. Olivae 1687. Jest tu spis ziół officynalnych z przyłączoném niekiedy dokładném, lecz częściej niedostatecznem opisaniem.

7) JAN FILIP BREIN urodził się w Gdańsku, nauki pobierał w Lejdzie i tu r. 1700 Drem medycyny został. Zkąd powrócił do Gdańska i tu aż do r. śmierci 1764 praktykował. Z pism jego tu należą: 1) Disputatio de fungis officinalibus. Leiden 1702 w. 4ce. 2) Epistola de melonibus petrefactis montis Carmel. Lipsk 1722. 3) Florae Quasimodo genitae cum praefatione erudita et ad notitiam historicarum naturalium Poloniae admodum utile. Gedani 1712 w 4ce.

8) JAN HENRYK HEJCHER (Heucher). Ur. 1677 w Wie-. dniu 1689 udał się na akad. do Wittemberga, gdzie 1696 został magistrem, później zwiedził akademie w Lipsku, Jenie i Altorfie, otrzymał stopień Dra. Medyc. 1690 r. w Wit-. tembergu. Roku 1706 sprawował urząd pomocnika przy professorze fizyki Reszce a r. 1709 mianowano go professorem. inedycyny, r. 1713 August II król polski wezwał Hejchera na swego lekarza nadwornego i inspektora gabinetu królew. w Dreźnie; cesarz Karól VI zaszczycił go szlachectwem r. 1721 1747. Wydal: 1) De vegetabilibus magicis. Wittemb. 1700 w 4ce. 2) Index plantarum horti medici academiae Vittenbergensis. Wittemb. 1711 w 4ce. 3) Novi proventus horti medici acad. Vitten. partibus II Vittenb. 1711 i 1713 w 4ce. 4) De melonibus petrefactis mutschenensium.

9) KRZYSZTOF ERNDTEL W dziele swojém Varsavia phisice illustrata z r. 1730 umieścił zielnik warszawski to jest

katalog roślin właściwych okolicom Warszawy: Viridiarium vel Catalogus Plantarum circa Varsaviam sponte nascentium. Według zdania najlepszych w tym przedmiocie sędziów Żyliberta i Jundziłła praca ta ma niewielką wartość, wiele bowiem roślin miejscowych Erndtel zupełnie opuścił, niektóre wątpliwe za pewne podał, klassę grzybów z Hoffmana co do słowa wypisał i żadnych własnych postrzeżeń nie zrobił. Inne prace botaniczne są: 1) De Flora Japonen. Epistola ad J. T. Breyne. Dresdae 1716 w 4ce. 2) Plantarum circa Sedlicenses thermas Elenchus. Norimbergae 1723 w 4ce.

10) MACIEJ ERNEST BORETIUS (Borecki?) urodził się w Lützen w Prusach dnia 15 czerwca 1694. Nauki medyczne odbył w Lugdunie. Następnie pełnił obowiązki lekarza w Królewcu, gdzie zarazem był zwyczajnym fizykiem. Król Fryderyk Wilhelm udarował go tytułem radzcy i lekarza dworu † 4 października 1738 wydał: Matt. Ern. Bureti Herbarum vivum plantarum et florum in Prussia nascentium, methodo Thournefortiana, in classes divisam: ad scriptis nominibus plantarum latinis, germanicis, polonicis cum indice, na pięć tomów podzielone w Królewcu roku 1732 et seq.

11) ADAM KALMUS wydał: De plantis et eorum nutritione. Gedani 1728 w 4ce. De citeris in ligno Fagi repertis. Gedani 1730 w 4ce.

12) JÓZEF REDTHAMER Jezuita, wydał w Warszawie dzieło pod napisem: Philosophia naturalis, w dwóch tomach. W części 2giéj od strony 307 do 309 mówi o przyrodzeniu i budowie roślin, o ich początku i rozmnażaniu się, o odżywianiu, wzroście i niszczeniu.

13) JAKÓB TEODOR KLEIN Gdańszczanin napisał: Dubia circa plantarum maritimarum fabricam in 4to w Lipsku roku 1758.

« PoprzedniaDalej »