II. In sedatione perturbationum animi vita beata. 323. III. Malus beatae vitae judex populus.

324

X. Corporis voluptas non est digna hominis praestantia.

XI. Corpus animum ad patientiam exerce.
XII. Bonae valetudinis mater est frugalitas.
XIII. Omne vitium ebrietas & incendit &

337

339

341

detegit.

344

XIV. Coercendus luxus, & colenda frugalitas. 346 XV. Nihil est agricultura melius, nibil dulcius, nibil homine libero dignius.

351 XVI. Omnes corporis motus decorum teneant. 354 XVII. A forma removeatur ornatus non dignus viro.

XVIII. E speculo consilium ad quaedam.
XIX. In vestitu mediocritas optima.
XX. Nihil olere satius est quam bene olere.
XXI. Dormi quantum satis est.

355

357

359

361

363

XXII. Nemo fere saltat sobrius, nisi forte insanit.

Mu

XXIII. Musicae magna vis in utramque partem. 366 XXIV. Bonis moribus damnosum est desidere in spe&taculo.

369 372

XXV. Subducendus populo est tener animus.
XXVI. Est adolescentis majores natu vereri. 373
XXVII. Vir bonus aspectus & cogitatus emendat.

377

XXVIII. Multa nobis aliorum judicio & exemplo facienda aut corrigenda sunt. 378 XXIX. Adolescentia in labore & patientia est exercenda.

380

XXX. Plura audiamus, loquamur pauca.

384

XXXI. Adolescentum ludis intersint majores natu.

387

XXXII. In ludo ac joco modus retinendus.
XXXIII. Est cui magno constitit dicterium.

390

392

394

401

403

404

XXXIV. Facete dicta aut facta.

XXXV. Excitatur laude aemulatio.

XXXVI. Famae consulendum est.
XXXVII. Vive ut in publico.

XXXVIII. Vitae genus eligere, res difficillima. 407 XXXIX. Magistratus non suis, sed civium, commodis consulat.

408 XL. Varia eorum, qui aliis praesunt, officia. 413 XLI. Judicis est in causis semper verum sequi. 417 XLII. Cives magistratibus pareant, magistratus legi

bus.

422

XLIII. Vitiosi Principes plus exemplo, quam peccato

nocent.

XLIV. Potentia decori est, si salutaris sit.

427

431

SE

NIMAL nullum est, praeter hominem,

Aquod habeat notitiam aliquam Dei. (Ci

cer. 1. de legib. n. 14.) At inter homines gens nulla est tam fera, quae non sciat Deum esse habendum, etiamsi ignoret qualem habere deceat. (1 Tuscul. n. 30.) Quoniam vero in re omni consensio firma gentium omnium, est vox naturae & argumentum veritatis confitendum est numen

2.

aliquod divinum esse. (1. De nat, n. 43. 44.) Consuetudo disputandi contra Deos est mala & impia, sive id fit serio, sive simulate. (Senec. Epist. 117.) Itaque cum Protagoras, Sophista maximus temporibus suis, posuisset in principio libri cujusdam, se dubitare an Dii essent; jussu Atheniensium exterminatus est ex urbe eorum atque agro, librique ejus combusti sunt in concione. (Cicer. 2. de nat. n. 68. 1. de nat、 n. 29. 63.) Fe-. runt quoque talentum argenti fuisse propositum praemium ei qui illum occidisset. Sic etiam dubitatio de Diis non potuit poenam effugere.

I.

CAPUT II.

Agnoscimus Deum ex operibus ejus.
(Cicer. 1 Tusc. n. 70)

Quis est tam vecors, qui cum suspexerit in coelum non sentiat Deum esse ? (De arusp. n. 19.) Pulchritudo mundi, ordo rerum coelestium, conversio solis, lunae, siderumque omnium, indicant satis aspectu ipso ea omnia non esse fortuita, & cogunt nos confiteri, naturam esse aliquam praestantem aeternamque, quae sit admiranda humano generi. (2. De divin. n. 148. 2. De nat. num. 15. & 90.)

2.

Quemadmodum, si quis venerit in aedes aliquas, aut in gymnasium, videritque ibi distinctionem rerum omnium, ordinem, disciplinam ; intelliget aliquem esse profecto, qui praesit, & cui pareatur: sic si quis intueatur motus perpetuos & cer

tos,

tos, vicissitudines, ordines rérum coelestium tot tantarumque ; necesse est, ut fateatur, haec cuncta gubernari a mente aliqua. Cum autem nec mens nec potestas humana possit hoc efficere, Deus unus potest esse architectus & rector tanti operis ac muneris. (Ibid.)

CAPUT III.

Natura Dei est optima, praestantissima.
(Cicers 13 de hato na121. Ibid. no4.5.)

1. Sententiae veterum Philosophorum de natura Dei, fuerunt variae atque inter se dissidentes; quas longum ac difficile esset dinumerare. Natura duce intelligebant Deum esse sed non conveniebat inter illos, quid Deus esset. (Ibid. n, 60.) Itaque cum tyrannus Hiero quaesivisset e Simonide, non solum poeta suavi verum etiam viro docto sapienteque, quid Deus esset; postulavit sibi diem unum ad deliberandum. Cum idem quaereretur postridie ex eo, petivit biduum, & deinceps saepius duplicavit numerum. Admirans Hiero requisivit cur ita faceret : Quia, inquit, res videtur mihi tanto obscu rior, quanto diutius eam considero、 (Seneca q. 7. c. 30.) Si, cum intramus templa, solemus esse compositi animo, habitu, incessuque: si, accessuri ad sacrificium, submittimus vultum, aptamus togam, & studemus omni modo significare modestiam: debemus quoque disputare verecunde de natura Deorum ne affirmemus aliquid temere, (Famblic. de myst. c. 18. Simpl, in Epis.)

2.

A 2

Non