Audit ab eo quæ Dominus imperarat.Signa faciunt A coram populo: credunt, lætantur, exsultant,Pharaonis auribus ingerunt. Imperio Dei resultant,ac duriora populo quam ingerebat, ingessit. Flagellat principes Israel: Moysi et Aaron Dei judicium imprecantur, nec ultra eorum sermonibus credunt majore angustia coarctati. IV. Catalogus familiæ Levitarum et ubi Moyses a Deo Deus constituitur Pharaoni: signaque coram Pharaone faciunt; virga convertitur in draconem : aquæ vertuntur in sanguinem: producuntur ranæ, quæ totam inquinant supellectilem: nec his tribus plagis coercetur, sed potius induratur. V. Dominusjubet Pharaonem iterum convenire. Imperatur Aaron pulverem terræ percutere, ut omnis pulvis verteretur in ciniphes: itemque muscis diversi generis cuncta repletur Ægyptus, excepta terra,in qua filii Israel habitabant. Pestem super universa animantia induci jubet : gravia vulnera et vesica turgentes in hominibus ex cineris aspersione fiunt. Grando superinducitur,qui universa viventia popularetur, et pænitentiam Pharao simulans donec requies daretur, deprecatur ; cum præstaretur, multo gravius induratur. VI. Præcipitur Moysi ut ad eum ingrediatur, locustæ ducantur. Tenebræ superinducuntur, et in omnibus his minime cohibetur. VII. Lex paschæ præcipitur, et quod media nocte Ægyptus percutienda sit, nuntiatur. Superliminare, et postes Israel pro signo, sanguine liniuntur. In noctis medio primogenita Ægyptiorum exstinguuntur. Pharao consurgit, ac sine mora populum de terra sua exire compellit. VIII. Profectio populi Israel de Ramesse in Sochoth: religionem paschæ audiunt,et quibus comedere sit licitum. Loquitur Dominus ad Moysen, quod secuturus sit Pharao filios Israel, quique secutus est eos super mare: ac timore coarctati murmuraverunt contra Moysen; Mosique præcipitur ut mota castra mare percutiat ac dividat. De transitu eorumet nece Ægyptiorum,et cantico triumphorum. IX. De mari Rubro translati in Maraht veniunt. Aquæ dulcantur, et judicia proponuntur : in Elim veniunt, duodecim fontes, et septuaginta arbores palmarum inveniunt, ac deinde in Sina murmu B C rant: panem et carnes desiderant. Manna de cœlo præstatur, et modus qui sufficiat, imperatur. X. Venerunt Raphidim, et non erat aqua ad bibendum ac virga petram percussit, aquæ fluxerunt. De pugna Israel et Amalech. De Jethro cognato Mosi, et de judicibus consitutis. XI. De Raphidim veniunt Sinai, ubi Moses montem ascendit ad Deum, jubet terio die sanctificare populum. Decalogum proponit, populus terretur vocibus Dei, et rogat ut per Mosen præcepta Dei audiat. XII. Leges pro singulis rebus Dominus imperal, vel quo judicio quis plectendus sit. XIII. Edificato altari, Moyses offert holocaustum, et sanguine respergit populum, et librum. Præcipitur ascendere in montem, ut tabulas lapideas accipiat: jubetur a populo primitias accipere: aurum, et argentum, vel cæteras species ad tabernaculum faciendum, vel universam supellectilem ejus, vestesque sacerdotales et Leviticas, quo ordine in sacrificio consecretur, et jura sacrificii mandatur. XIV. Præcipitur quod singuli pro animabus suis pre tium offerant Domino,et labium æneum sanctuario, compositio thymiamatis, oleum sanctificationis,et denominatio prudentium virorum, qui universa perficiant. XIV. Tabulas testimonii accipit, et tardante Mose, populus idolum fabricatur. Mosi iratus nuntiat. et ille pronus adorat: de monte descendens, tabulas frangit: vitulum arripuit, combussit, atque contrivit, et cum Levitica familia quantos potuit. interfecit ac rursum Dominum deprecatur. XVI. Tabernaculum fœderis extra castra ponit,in quo Dominus facie ad faciem cum Mose loquitur : et rogat ostendi sibi gloriam Dei: ac deinde jubet alias tabulas præparare, cum quibus ascendit montem, ibique quæ populus custodire debeat, imperatur, et decem verba fœderis conscribuntur, XVII. Clarificato vultu, de monte descendit,ac velata facie, populo quæ Dominus jusserat, enarrabat. observationem ad constructionem tabernaculi: populus sponte offerat, et prudentes viri sapientiæ spiritu, ut faciant, adimplentur. XVIII. Perfecto tabernaculo, cunctus populus offert et a sacerdote collocato, gloria Domini operitur. TITULI LIBRI EXODI, I. De rege qui opprimebat filios Israel, et de obstetri- D IV. De recapitulatione generationum Hebraicarum. cibus Hebræorum, et de nativitate Moysi. II. De percusso a Moyse Ægyptio, et fuga Moysi in terram Madian, ubi accepta uxore, duos filios suscepit, et de visione iu rubo. III. De virga in colubrum versa, et manu in sinu : et profeclione ejus in Egyptum, et ingressu ad Pharaonem. V. De introitu secundo Moysi, et Aaron sd Pharaonem, et de illatis Ægypto plagis usque ad deci mam. VI. De agni immolatione, et de egressu Hebræorum VIII. De columna nubis et ignis, et transitu maris A XV. De ascensu Moysi in monte, et quadraginta die. Rubri, et cantico. IX. De amaritudine aquæ in Marath, et de manna in deserto primum delapso. X. De profectione populi in Raphidim, ubi aqua de petra fluxit,et de bello contra Amalecitas, et ubi Jethro cognatus Moysi, uxorem ei cum filiis repræsentat, dans consilium de præficiendis centurionibus. XI. De profectione in desertum Sinai, ubi populus in diem tertium sanctificatus assistens, et Deum in vertice montis vidit,et præcepta legis accepit. XII. De servis Hebræis, remissione, et percussoribus, vel homicidis, furibus, vel falsis testibus, et de reliquis judiciis. XIII. De reliquiis terræ in anno septimo, et de solemnitatibus, ac decimis. XIV. De septuaginta senioribus qui juncti sacerdotibus viderunt Dominum Israel. B rum illic demoratione ubi de tabernaculi et arcæ fabricatione instituitur. XVI. De sacerdotalibus indumentis. XVII. De sacrificiis et victimis. XVIII. De altare thymiamatis, et de unguento pontificali, et de Beseleel et Oliab, et de observantia sabbati. XIX. De reditu Moysi post quadraginta dies, et de confractione tabularum, et de vitulo ex auro conflato, et de cæde in sacrilegos gesta, et deprecatione Moysi pro populo. XX.De secundo ascensu Moysi in montem, et reparatione tabularum, et non adorandis, ac de cunctis præceptis, et de recapitulatione instrumentorum tabernaculi, et reditu Moysi post quadraginta dies. XXI. De collatione populi, vel apparatu, et de fabricatione tabernaculi, quando apparuit gloria Domini. CAPITULA LIBRI EXODI. I. De nominibus filiorum Israel, qui ingressi sunt in Ægyptum, et de infantibus Hebræorum, quos præcepit Pharao in flumen projici. II. De puero, quem invenit filia Pharaonis, et cognominavit eum Moysen. III. De Ægyptio, quem occidit Moses, et fugit. IV. Mortuo Pharaone, exaudivit Dominus filios Israel. V. Ubi apparuit angelus Mosi in rubo. VI. De signo quod dedit Dominus Mosi in virga. VII. De signo secundo. VIII. De signo tertio. IX. Ubi venit ad socerum Moyses, et dixit ei: Vado ad fratres meos. X. Mortuo Pharaone, dixit Dominus ad Mosen : Vade in Ægyptum,et circumcidit Sephora filium suum. XI. Dixit Dominus ad Aaron: Vade obviam Moysi. XII. Dicunt Pharaoni, ut dimittat Israel de terra sua. XIII. Jubet Dominus Moysi loqui ad populum. XV. Dedi te, dicit Dominus, Deum Pharaoni. 4. Ubi aqua fluminis facta est sanguis: fecerunt et magi similiter. 2. Percussit iterum Aaron aquas Ægypti et eduxit ranas: fecerunt et magi similiter. 3. Percussit Aaron pulverem terræ, et facti sunt ciniphes in hominibus: et cesserunt magi. 4. Immisit cænomyiam in totam terram Ægypti. 5. Misit Dominus mortem in pecora Ægyptiorum. C D 6. De favilla quam sparsit Moyses in cœlum, et facta sunt ulcera in hominibus. 7. Extendit Moyses manum in cœlum, et pluit Dominus ignem et grandinem. 8. Venit locusta super omnes fines Ægypti. 9. Factæ sunt tenebræ in tota terra Egypti triduo. 10. De decima plaga, in qua percussit Dominus omne primogenitum Ægyptiorum. XVII. Dicit Dominus Moysi, Adhuc unam plagam ego induco in Pharaonem. XVIII. Loquitur Dominus Moysi et Aaron de sacramento pascha. XIX. Habitaverunt filii Israel in Egypto annis CCCXXX. XX. Legem paschæ dat Dominus. XXI. Dicit Dominus, ut sanctificent omne primitivum. XXII. Quinta progenie ascenderunt filii Israel de Ægypto. XXIII. Consecutus est Pharao filios Israel, et coope ruit Ægyptios mare. XXIV. Canticum. XXV. Cantavit et Maria cum mulieribus in tympa. nis et choris. XXVI. Murmuravit populus in deserto pro aqua. XXXI. Venit Amalech ad pugnam, et percussit eum XXXII. Venit Jethro ad Moysen in desertum. XXXIII. Consilium dedit Jethro Moysi, ut præpo- A LXXI. Omne primitivum Domino offerendum. neret tribunos et centuriones. XXXIV. Testatur Dominus per Moysen populo, ut audiant eum. XXXV. Descendit Dominus in montem Sina in igne. XXXVI. Præcipit Dominus Moysi, ut ascendat in montem solus. XXXVII. Decem verba legis, quæ præcepit Dominus custodiri : 1. Non erunt tibi dii absque me. 2. Non facias tibi idolum neque ullam similitudinem. 3. Non sumes nomen Dei tui in vanum 4. In mente habe diem subbatorum. 5. Honora patrem tuum et matrem. 6. Non occides. 7. Non mæchaberis 8. Non furtum facies. 9. Non dices falsum testimonium. 10. Non concupisces uxorem proximi tui, neque XXXVIII. Timuit populus et dixerunt ad Moysen, XXXIX. Deos argenteos vel aureos non faciendos ; XL. De puero Hebræo emplo. XLI. De filia distracta. XLII. De percusso et mortuo. XLIII. De his qui occiderint dolo. XLIV. De his qui percusserint patrem aut matrem. XLVIII. Si servum aut ancillam percusserit aliquis, XLIX. Si mulierem percusserit, et abortiverit. LI. Oculum servi aut ancillæ qui eruerit. LIV. Si taurus alium cornu percusserit taurum. LVI. De fure percusso. LVII. De agro alieno depasto. LVIII. De area incensa, vel messe. LIX. De commendato ct furto ab aliquo sublato. LXI. Si petierit quis animal, et mortuum fuerit. LXIV. Qui dormierit cum peccude occidendus. LXVII. Viduæ et orphano non nocendum. LXIX. Non blasphemandum. LXX. Primitias Domino offerendas. LXXII. Carnem a bestia prægustatam non edendam. LXXVI. Non declinare cum multis in judicio. LXXVIII Errans inimici jumentum revocandum. LXXX. Judicium pauperis non subvertendum. B LXXXIV. De peregrinis, et remissionis anno. C LXXXVI. Omnia quæ præcepit Deus, facienda. LXXXVII. Tribus temporibus anni diem solemnem agendum. LXXXVIII. De festivitate Azymorum. LXXXIX. Vacuum in conspectu Domini minime apparendum. XC. Tribus temporibus anni omne masculinum parere Domino. XCI. Primitias terræ offerendas. XCII. Non coquendum agnum in lacte matris suæ. XCIV. Qui Deum audierit liberari ab inimicis suis. XCVII. Dixit Dominus Moysi ascendere ad se in XCVIII. Edificavit Moyses altare ex lapidibus duo- XCIX. Ascendit Moyses cum majoribus natu. CI. Dicit Dominus Moysi ut ascendat in montem ac- CII. Ascendit Moyses et descendit ad eum majestas CIII. Dicit Dominus offerri initia ad tabernaculum D CIV. Quæ debeant offerri. CV. De fabrica arcæ, mensæ tabernaculi et altaris. CVII. De sacerdotio Aaron et filiorum ejus. CIX. De veste sacerdotali. CX. De ordinandis sacerdotibus, et de hostia immolanda. CXI. De altari incensi. CXII. De oblatione odorationis. CXIII.Sacerdotes jubentur lavare et manus et pedes cum ascendunt sacrificare Domino. CXIV. De unguento incensi. CXV, De Beseleel quem replevit Dominus spiritu sa- A CXXXI. Non manducavit Moyses diebus XL, cum pientiæ ad omne opus. CXVI. De Sabbato observando. CXVII. Ubi dat Dominus Moysi tabulas Testamenti. CXXI. Vidit Moyses vitulum, et confregit tabulas. CXXV. Dicit Dominus Moysi: Ascendite ad terram, quam juravi patribus vestris. CXXVI. Increpat Dominus populum, et jubet Moysen extra tabernaculnm erigere, et loquitur ad eum in B columna nubis. CXXVII. Locutus est Dominus ad Moysen, quomodɔ loquitur quis ad amicum suum. CXXVIII. Petit Moyses Dominum videre, et ait illi scriberet verba Testamenti. CXXXII. Gloriosa facta est facies Moysi, et velabat eam coram populo, quod eis cornuta videretur. CXXXIII. De die sabbatorum. CXXXIV. Initia jubet Moyses offerri Domino, quæcunque disposuissent in corde suo ad opus tabernaculi, et altaris, et rerum sacerdotalium. CXXXV. Fecerunt Beseleel, et Ooliab, et omnis sapiens stolas sanctas, et omne opus tabernaculi. CXXXVI. Fecit Beseleel arcam Testamenti, et mensam, et candelabrum, et septem lucernas, et altare eneum, et oleum liniamenti: et de altari æreo, columnis et utensilibus tabernaculi, et oblatis ad numerum bellatorum : et de veste sacerdotali, tintinnabulis, et omui ornatu et perfectione tabernaculi, et omnibus vasis ejus. CXXXVII. In die primo mensis primi, præcepit Do. minus Moysi sanctificare omnia, et induere Aaron stolam sanctam ejus. CXXXVIII. In primo mense anni secundi profectionis de Ægypto, statuit Moyses tabernaculum testimonii. CXXXIX. Consummato tabernaculo, texit illud nubes, et majestas Domini implevit illud. INCIPIT LIBER ELLE SMOTH QUI GRÆCE DICITUR EXODUS. [T. 1, B. I, C. I, Cap. I.] Hæc sunt nomina filiorum Israel, qui ingressi sunt in Ægyptum cum Jacob singuli cum domibus suis introierunt : Ruben, Simeon, Levi, Judas, Issachar, Zabulon, et Benjamin, Dan, et Nephtali, Gad, et Aser. Erant igitur omnes animæ eorum qui egressi sunt de femore Jacob, septuaginta 1: Joseph autem in Egypto erat. Quo mortuo, et universis fratribus ejus, omnique cognatione illa 2, filii Israel creve 1 Errore librariorum nonnulla fluxerunt e Septuaginta in Canonem Hæbraicæ veritatis: inde est quod hic legat cum altero ms. codice: Erant igitur omnes animæ eorum. qui egressi sunt de femore Jacob, septuaginta quinque; quod S. Hieronymus diserte refelli in libris Quæstionum Hebraicarum, docens paulatim per singulos supputato numero, et in Hebræis voluminibus inveniri tantummodo, septuaginta animas. Ex quo manifestum est, inquit, omnes animas, quæ ingressæ sunt Ægyptum de femoribus Jacob, fuisse septuaginta; dum sexaginta sex postea ingressæ sunt, et repererunt in Ægypto tres animas, Joseph scilicet cum duobus filiis ejus: septuagesimus autem ipse fuerit Jacob. Suam deinde sententiam tuetur ab ipsis LXX translatoribus, qui D runt, et quasi germinantes multiplicati sunt: ac roborati nimis, impleverunt terram.Surrexit interea rex novus super Ægyptum, qui ignorabat Joseph: et ait ad populum suum: Ecce, populus filiorum Israel multus, et fortior nobis est. Venite, sapienter opprimamus eum, ne forte multiplicetur, et si ingruerit contra nos bellum, addatur inimicis nostris, expugnatisque nobis, egrediatur e terra. Præposuit itaque eis magistros operum, ut affligerent in Deuteronomii cap. x, 22, septuaginta tantum animas in Ægyptum intrasse memorant : quamvis etiam hoc loco corrupte legatur in ms. Alexandrino: septuaginta quinque. MART. - Sic optime habet ms. Urbinas: reliqui autem, e quibus et ille, quem Canonem Hebraicæ veritatis Martianæus vocat, juxta Græcum numerant, septuaginta quinque, Vide Quæst. Hebraic. in Gen. cap. XLVI, vers. 26. rex Respondit ei: Vade. Perrexit puella et vocavit matrem ejus. Ad quam locuta filia Pharaonis: Accipe, ait puerum istum, et nutri mihi: ego tibi dabo mercedem tuam. Suscepit mulier, et nutrivit puerum: adultumque tradidit filiæ Pharaonis. Quem illa adoptavit in locum filii, vocavitque nomen ejus, Moses, dicens: Quia de aqua tuli eum. eos oneribus ædificaveruntque urbes tabernacn- A Hebræam mulierem, quæ nutrire possit infantulum? lorum Pharaoni 1, Phithom et Ramesses. Quantoque opprimebant eos, tanto magis multiplicabantur et crescebant: oderantque filios Israel Ægyptii, et affligebant illudentes eis: atque ad amaritudinem perducebant vitam eorum operibus duris luti et lateris, omnique famulatu, quo in terræ operibus premebantur. Dixit autem Ægypti obstetricibus Hebræorum: quarum una vocabatur Sephora [In h. Siphra], altera Phua, præcipiens eis: Quando obstetricabitis Hebræas, et partus tempus advenerit, si masculus fuerit, interficite illum; si femina [Vulg. add. fuerit], reservate. Timuerunt autem obstetrices Deum, et non fecerunt juxta præceptum regis Ægypti, sed conservabant mares. Quibus ad se accersitis, rex B ait: Quidnam est hoc quod facere voluistis, ut pueros servaretis? Quæ responderunt: Non sunt Hebrææ sicut Egyptiæ mulieres: ipsæ enim obstetricandi habent scientiam, et priusquam veniamus ad eas, pariunt. Bene ergo fecit Deus obstetricibus, et crevit populus, confortatusque est nimis. Et quia timuerunt obstetrices Deum, ædificavit illis domos. Præcepit ergo Pharao omni populo suo, dicens: Quidquid masculini sexus natum fuerit, iu flumen projicite: quiquid feminei, reservate. [C. II, Cap. II.] Egressus est post hæc vir de domo Levi, accepta uxore stirpis suæ. Quæ concepit, et peperit filium, et videns eum elegantem, abscondit tribus mensibus. Cumque jam celare non posset, sumpsit fiscellam scirpeam, et linivit eam bitumine ac pice: posuitque intus infantulum, et posuit eum in carecto ripe fluminis stante procul sorore ejus et considerante eventum rei. Ecoe autem descendebat filia Pharonis, ut lavaretur, in flumine, et puellæ gradiebantur per crepidinem alvei. Quæ cum vidisset fiscelam in papyrione, misit unam e famulis suis, et allatam aperiens, cernensque in ea parvulum vagientem, miserta ejus, ait: De infantibus Hebræorum est hic. Cui soror pueri: Vis, inquit, ut vadam, et vocem tibi sive pro D, tabernaculorum pro thesaurorum, quod Chaldæus præfert, et Rabbini, aliique passim interpretes. Addunt hic loci mss. quamplures, et invidentes, sed frustra. MART. In Hebræo matrem pueri habet, quod tollit om. nem ambiguitatem librorum editorum, qui matrem suam legunt. MART. Melius in Hebræo, matrem pueri : Vulgata editio, matrem suam. Palatin. ms. tacet uxorem mox Gersan cum Urbinate et vulgatis legit pro Gerson. Editi libri ac manuscrípti quamplures addunt ista: Alterum vero peperit, quem vocavit, Eliezer, dicens: Deus enim patris mei adjutor meus eripuil me de manu Pharaonis. In aliis tum Græcis, tum Latinis exemplaribus hoc modo legitur: Alium vero vocavit Eliezer, etc. Horum autem verborum nihil exstat in Hebraico contextu, neque in Samaritano: absunt similiter in LXX edit. Rom. manuscripto Alexandrino, et in Paraphrasi Chaldaica. Mutuata C D [C. III.] In diebus illis postquam creverat Moses, egressus ad fratres suos, vidit afflictionem eorum, et virum Ægytium percutientem quendam de Hebræis fratribus suis. Cumque circumspexisset huc atque illuc, et nullum adesse vidisset, percussum Ægyptium abscondit sabulo. Et egressus die altero conspexit duos Hebræos rixantes; dixitque ei qui faciebat injuriam: Quare percutis proximum tuum? Qui respondit : Quis te constituit principem et judicem super nos? num occidere me tu vis, sicut occidisti heri Ægyptium? Timuit Moses, et ait : Quomodo palam factum est verbum istud? Audivitque Pharao sermonem hunc, et quærebat occidere Mosen qui fugiens de conspectu ejus, moratus est in terra Madian, et sedit juxta puteum. Erant autem sacerdoti Madian septem filiæ, quæ venerunt ad hauriendam aquam, et impletis canalibus adaquare cupiebant greges patris sui. Supervenere pastores, el ejecerunt eas surexitque Moses, et, defensis puellis, adaquavit oves earum. Quæ cum revertissent ad Rahuel patrem suum, dixit ad eas: Cur velocius venistis solito? Responderunt: Vir Ægyptius liberavit nos de manu pastorum: insuper et hausit aquam nobiscum, potumque dedit ovibus. At ille: Ubi est? inquit: quare dimisistis hominem? vocate eum ut comedat panem. Juravit ergo Moses quod habitaret cum eo. Accepitque Sephoram filiam ejus uxorem : quæ peperit ei filium, quem vocavit Gersom, dicens: Advena fui in terram aliena ".[T.II, C. IV.] Post multum temporis mortuus est rex Egypti: et ingemiscentes filii Israel propter opera, vociferati sunt: ascenditque clamor eorum ad Deum pro [Vulg. ab] operibus. videntur e capite decimo octavo ejusdem Exodi vers. 3 et 4, ubi de Eliezer eadem prope legimus. Deinde codex Bibliorum ms. S. Germ. a Pratis num. 3, totam hanc pericopem exhibet in margine: codex autem Regius optimæ notæ, num. 3563, extra seriem ac numerum linearum habet eadem verba in ora inferiori minutis characteribus descripta. In uno denique Corb. ms., num. 1, hæc tantum leguntur intra textum: Et eripuit me de manu Pharaonis. Cætera manus recentior supplevit ad oram inferiorem libri. Ex hac tama exemplarium varietate satis exploratum habemus, que de Eliezer dicuntur primum adnotata in margine, successu temporis in corpore posita fuisse a librariis. MART. Addunt nostri ms. et quos Martian. consuluit, editique libri, Alterum vero peperit, quem vocavit Eliezer, dicens: Deus enim patris mei adjutor meus, et eripuit me de manu Pharaonis. Quæ cum originales textus non habeant, in Hexaplis tamen sub asterisco fuisse descripta, fidem facit Coislinian. ms, penes Montfauconium. |