non est qui faciat bonum. Dominus de cœlo prospexit super filios hominum, ut videret si est intelligens, requirens Deum. Omnes recesserunt, simul conglutinati sunt.

non est qui faciat bonum, non est usque ad unum 2. Nonne cognoscent omnes qui operantur iniquitatem: qui devorant populum meum ut cibum panis? Dominum non invocaverunt.

Ibi trebidabunt formidine 3,

quoniam Deus in generatione justa. Consilium pauperum confudistis: quoniam Dominus spes ejus est. Quis dabit de Sion salutem Israel?

quando reduxerit Dominus captivitatem populi sui, exsultabit Jacob, lætabitur Israel.

CANTICIS (h. Psalm.) DAVID.

(XV.) Domine, quis peregrinabitur in tentorio tuo, qui (Al. et quí) habitavit in monte sancto tuo? Qui ingreditur sine macula, et operatur justitiam, B loquiturque veritatem in corde suo.

Qui non est facilis in lingua sua,

neque fecit (Al.facit)amico (h.sodali) suo malum: et opprobrium non' sustinuit super vicinum (h. proximum suum.

Despicitur in oculis ejus improbus,

timentes autem Dominum glorificabit (Al. glorificat):

jurat ut se affligat, et non mutat. Pecuniam suam non dedit ad usuram,

et munera adversus innoxium non accepit:

Qui facit hæc,

non movebitur in æternum.

HUMILIS ET SIMPLICIS DAVID.

(XVI) Custodi me, Deus, quoniam speravi in te,
Dixis Domino, Dominus meus es tù :
bene mihi non est sine te.

Sanctis qui in terra sunt et magnificis,
Omnis voluntas mea in eis.

Multiplicabuntur idola eorum, post tergum sequentium:

non libabo libamina eorum de sanguine, neque assumam nomina eorum in labiis meis, Dominus pars hæreditatis meæ et calicis mei 7, tu possessor (h. restitutor) sortis meæ. Linea [(Al.Linetæ] ceciderunt mihi in pulcherrimis

1 In Reginæ ms.Si esses intelligens, sequitur Cisterciens. aut requirens.

2 Spatium hic vacuum reliquunt exemplaria Canonis Hebr. veritatis, ac mss. codices Carnutensis et Sorbonicus, qui per tres columnas descripti, triplicem complectuntur versionem Psalm. Hoc aulem spatio indicant absentiam octo versuum, quorum Apostolus videtur meminisse in Epist.ad Romanos (cap. III, vers. 12 seqq.) et si nihil exstet hujusmodi versuum in Hebraico fonte, neque apud LXX translatores, sed tantum in editione Vulgata quæ Græce xov dicitur et in toto orbe diversa erat Hieronymi tempore, ut ipse testatur in Præfat. lib. xvi Comment. in Isaiam prophetam. Videsis eodem loco Eustochium virginem ac Hieronymum Ecclesiæ doctorem de istis versibus disputantes. Consule etiam Jo. Is. Levite Germani Defensionem veritatis Hebr. adversus Lindanum 1. 1, pag. 40. MART.

3 Idem Cisterciens. timebunt formidinem.

Exscriptor codicis Vaticani legit hic loci, non quod invenerat, sed quod intelligebat: Quis peregrinabitur in territorio tuo: Mart.

Hebr. hodiernus corruptam habet lectionem dixisti pro dixi, id est, na amarth, sive amartha, pro nos amarthi. Aliquot mss. Latini legunt, Dicens Deo, pro Dixi Domino. MART.

Aliquot mss. Dicens Deo. De Hebræa, quæ varie

C

et hæreditas speciossima mea est, Benedicam Domino qui Dedit consilium mihi : insuper et noctibus erudierunt me renes mei. Proponebam Dominum (Al. tac. Dominum) in conspectu meo (h. coram me) semper :

quia a dextris meis est (Al. es). ne commovear. Propterea lætatum est cor meum, et exsultavit gloria mea,

et caro mea habitabit confidenter,

Non enim derelinques animam meam in inferno: nec dabis sanctum (h. misericordem) tuum videre corruptionem.

Ostendes mihi semitam vitæ.

plenitutudinem (h. satietatem) lætitiarum ante vultum tuum,

decores in dextera tua æternos.

ORATIO DAVID.

(XVII.) Audi, Deus, justum (h. Audi, Domine, justitiam),

intende deprecationem meam;

Auribus percipe orationem meam,

absque labiis mendacibus (Al. mendacii).

De vultu tuo (h. De conspectu tuo) judicium meum. prodeat

oculi tui videant æquitates.

Probasti cor meum, visitasti nocte :

conflasti me, et non invenisti';

cogitatio mea utinam non transisset os meum. In opere Adam,

in verbo labiorum tuorum,

ego observavi vias (h. semitas) latronis. Sustenta gressus meos in callibus tuis,

et non labantur (Al. labentur) vestigia mea.

ego invocavi te, quia exaudies me Deus 10; inclina aurem tuam mihi, audi eloquium meum.

11 Mirabiles fac misericordias tuas, salvator sperantium.

a resistentibus dexteræ tuæ.

Custodi me quasi pupillam (h. filiam) intus oculi, in umbra alarum tuarum protege me.

A facie impiorum vastantium me.

Inimici mei animam meam circumdederunt adipe suo concluserunt;

et ore locuti sunt superbe.

Incedentes adversum me,nunc circumdederunt me: oculos suos posuerunt declinare in terram.

reddi potest, lectione consule criticos sacros.

Longius multo abit Cisterciens. ms. Multiplicentur dolores eorum, et postea sequentur te: non libabo (Al. ms. litabo, libamina eorum, quia gravior est quam effusio sanguinis; neque assumam, etc., quæ glossatoris quidem et paraphraste ingenium potius quam interpretis sapiunt. Prior tamen ille sensus de multiplicatis doloribus, non idolis, æque bene ex Hebræo textu elicitur.

7 In recto habet idem ms., Et calix meus.

8 Canon Ecclesiæ Carcass., Plenitudinem divitiarum. MART.

Locus insigniter mutatus ac depravatus tam in editis, quam in mss. libris: Canon San-Germanensis, et Vaticanus codex cum Corbeiensi legunt ut nos edidimus. Duo alii in hunc modum : Conflasti me, et non invenisti cogitationes meas. Ulniam non transsisset os meum in opere hominum; propter verbum labiorum tuorum, etc. Regius ms.: Conflasti me et non invenisti cognitiones meas transire os meum in opera hominum. Propter verbum labiorum tuorum, etc. Similiter Canon Carcassonensis et ms. Sorbonicus, his exceptis, in opere hominum. MART.

10 Mss. tres, exaudisti me, Deus. MART.

11 Minori numero Cisterciens. cod. mirabilem fac misericordiam tuam, et mox in oculo pro intu oculi.

num,

et ad Deum meum clamabo.

Exaudiet de templo sancto suo vocem meam,

et clamor meus ante faciem ejus veniet in aures ejus.

Commota est, et contremuit terra:

et fundamenta montium concussa sunt, et conquassata sunt quoniam iratus est. Ascendit et fumus in (Al. de) furore ejus : et ignis ex ore ejus devorans, carbones accensi sunt ab eo. Inclinavit cœlos, et descendit, et caligo sub pedibus ejus.

Et ascendit super cherub. (Al.cherubin), et volavit, et volavit super pennas veti.

Posuit tenebras latibulum suum :

in circuitu ejus tabernaculum ejus, tenebrosas aquas in nubibus aeris 5.

Præ fulgore in conspectu ejus nubes transierunt, grando et carbones ignis.

Et intonuit in cœlis (Al. de cœlo) Dominus, et Altissimus dedit vocem suam 6: grandinem et carbones ignis.

Et misit (Al. emisit) sagittas suas, et dissipavit

eos,

'Interserit Regin. ms. leonis,

2 In Cisterc. ms. voces suorum, et in fine, ut ait, non habentur.

3 Regius, Corbeins., Carnut. et Sorbonicus mss. codices legunt : Domine, petra mea. MART.

Addictum sancto nostri omnes mss. ignorant. Iidem mss. nostri, aliique apud Martian., tenebrosa aqua in nubibus ætheris.

Hunc versum cum precedenti copulant exemplaria Canonis; contra quod docuit S. Hieron. in epist. ad Sunniam et Fretelam : « Et quæretis, inquit, cur Græcus istum versiculum secundo non habeat interpositis duobus versibus, etc. Quæstio erat de isto versiculo, grando et carbones ignis, qui semel tantum in Græco contextu legebatur; in Hebr., autem iterum post duos versus positus extat. De Hebr. quoque et de Theodotionis editione in Septuaginta Interpretibus sub asterisco additum fuit comma istud. MART.

C

fulgura multiplicavit, et conturbavit illos. Et apparuerunt effusiones aquarum, et revelata sunt fundamenta orbis. Ab increpatione tua, Domine :

ab inspiratione spiritus furoris tui. Misit de alto, et acepit me,

extrahet me de aquis multis.

Liberavit me de inimico meo potentissimo,

D

et de his qui oderunt me quoniam robustiores me erant.

Prævenerunt me in die afflictionis meæ,

et factus est Dominus firmamentum meum. Et eduxit me, in latitudinem,

liberavit me, quoniam placui ei.

Retribuit mihi Dominus secundum justitiam meam. secundum munditiam manuum mearum reddidit mihi.

Quia custodivi vias Domini,

et non egi impie a Deo meo.

Omnia enim judicia ejus in conspectu meo, et præcepta ejus non amovi a me.

Et fui immaculatus cum eo,

el custodivi me ab iniquitate mea.

Et restituet (Al. restituit) mihi Dominus secundum justitiam meani.

secundum munditiam manuum mearum in conspectu oculorum ejus.

Cum sancto sanctus eris.

cum viro innocente innocenter ages.

Cum electo electus eris,

et cum perverso subverteris (Al. pervertes). Quia tu populum pauperem salvabis,

et oculos excelsos humiliabis.

Quia tu illuminabis lucernam meam '.

Domine Deus meus, illustrabis tenebram meam (41. tenebras meas).

In te enim curro 10 accinctus (h. curram post accinctos).

et in Deo meo transiliam (Al. insiliam) murum. Deus immaculata via ejus,

eloquium Domini examinatum 11: scutum est omnium sperantium in se. Quoniam 12 quis est Deus præter Dominum, et quis fortis præter Deum nostrum ? Deus qui (Al. tac. qui accingit) me fortitudine, et posuit immaculatam viam meam. Coæquans pedes meos cervis,

et super excelsa mea 13 statuens me. Docens manus meas ad prælium,

et componens quasi arcum æreum brachia mea. Dedisti mihi clypeum salutis tuæ (Al. mex), et dextera tua confortavit (Al.confirmavit)me, et mansuetudo tua multiplicavit me. Dilatabis gressum meum (Al. gressus meos) subtus

me.

ut lutum platearum projiciam eos. Salvabis me a contradictionibus populi; pones me in caput gentium.

Populus quem ignoravi, serviet mihi:

auditione auris obaudiet mihi.

Filii alieni mentientur mihi:

Filii alieni defluent,

et contrahentur in angustiis suis.

et exaltabitur (Al. exaltetur) Deus salutis meæ.

Deus, qui das vindictas mihi,

et congregas populos sub me.

Qui servas me ab inimicis meis,

et a resistentibus mihi elevas me :

a viro iniquo liberabis (Al. libera) me.

Propterea confitebor tibi in gentibus, Domine. et nomini tuo cantabo (h. psallam).

Magnificanti salutes regis sui,

et facienti misericordiam 1 Christo suo. David et semini ejus usque in æternum (h. sæculum).

VICTORI CANTICUM (h. Psalm.) DAVID.

(XIX.) Coli enarrant gloriam Dei,

et opus manuum ejus annuntiat firmamentum. Dies diei eructat verbum,

et nox nocti indicat scientiam.

Non est sermo, et non sunt verba,

quibus non audiatur vox eorum,

In universam terram exivit sonus eorum,

et in finem orbis verba eorum:

soli posuit tabernaculum in eis.

Et ipse quasi sponsus procedens (Al. procedit) de thalamo suo,

exsultavit, ut fortis ad currendam viam (h. semitam.

A summitate cœli egressus ejus,

et cursus (Al. recursus) ejus usque ad summitatem illius:

rec est qui se abscondat a calore illius.

Lex Domini immaculata

convertens animam :

Testimonium Domini fidele,

sapientiam præstans parvulo (Al, parvulis).

Præcepta Domini recta

lætificantia cor.

Mandatum Domini lucidum

illuminans oculos.

Timor Domini mundus

1 In Regin. mss. magnificant salutes, et cohærenter, facient misericordiam.

2 Plures ms. Laudabimur in salutari tuo, et in nomine Dei nostri ducemus choros MART.

3 Idem juncto Cisterciens. ms. pluresque alii penes Martian. ducemus choros: fortasse verius. lidem mss., in fortitudine.

5 Editi libri ac mss. tres: Nos autem nominis Dei nostri recordabimur. MART.

Aliter Reg. August. Burdegal. et S. Michaelis exemplaria mss. quæ hoc modo legunt : Rex exaudiet nos in die, qua invocaverimus te. Corbeiensis codex, et Carnutensis; in die qua invocaverimus : Juxta Hebraicum hodiernum, in die clamare nos. Exemplaria Canonis, atque Vaticanum codicem

C

protegat te nomen Dei Jacob. Mittat tibi auxilium de sancto.

et de Sion roboret te.

Memor sit omnis sacrificii tui,

et holocaustum tuum, (Al. tác. tuum) pingue fiat. SEMPER.

Det tibi secundum cor tuum,

et omnem voluntatem tuam (h. omne consilium tuum) impleat.

Laudabimus in salutari tuo 2

et in nomine Dei nostri deducemus 3. Impleat Dominus omnes petitiones tuas:

nunc scio quoniam salvabit Dominus christum

suum:

Exaudiet eum de cœlo sancto suo,

in fortitudinibus salutis dexteræ suæ.

Hi in curribus, et hi in equis:

nos autem in nomine Domini Dei nostri recordabimur 5

Ipsi curvati (Al. incurvati) sunt et ceciderunt: nos vero surreximus et erecti sumus

Domine, salva:

rex exaudiet nos in die qua invocaverimuseum®.

VICTORI CANTICUM (h. Psalm.) DAVID.

(XXI.) Domine, in fortitudine tua lætabitur rex, et in salutari tuo exsultabit vehementer. Desiderium cordis ejus dedisti ei,

et voluntate labiorum ejus non fraudasti. SEMPER. Quoniam prævenies eum benedictionibus bonitatis: pones in capite ejus coronam obryzam 9. Vitam petivit a te, dedisti ei :

longitudinem dierum in sæculum et in æternum. Magna gloria ejus in salutari tuo:

gloriam et decorem pones super eum.

Pones enim eum benedictiones in sempiternum 10. exhilarabis eum lætitia apud vultum tuum, D Quia rex confidet in Domino,

et in misericordia Excelsi non decipietur: Inveniet (Al. Inveniat) manus tua omnes inimicos

secuti sumus. Tandem Sorbonicus ita habet: Rex excudi nos in die qua invocaverimus te. MART. Cisterciensis ms. rex et exaudit nos in die qua invocaverimus, absque addito eum.

7 Quidam mss. addunt eum, alii præterea diapsalmatis notam semper expungunt,

8 Corbeiens. Vatic. et Sorb. Quoniam prævenist eum in benedictionibus bonitatis. Deinde iidem mssSorb. ac Corbeiensis cum duobus aliis legunt coro nam de lapide pretioso. MART.

6 Pro obrizam nostri mss. habent de lapide pretioso. Mox Cisterc. et pro voculis a te.

10 Iterum nostri omnes mss. aliique apud Martian. benedictionem sempiternam.

tuos:

dextera tua inveniet odientes te. Pones eos ut clibanum ignis

in tempore vultus tui:

Dominus in furore suo præcipitabit (Al. præcipitavit) eos,

et devorabit (Al. devoravit) eos ignis. Fructum eorum (Al. tac. eorum) de terra perdes. et semen eorum de filiis hominum, Quoniam inclinaverunt super te malum, cogitaverunt scelus quod non potuerunt. Quoniam (Al. quia) pones eos humerum,

funes (h. nervos) tuos firmabis contra facies eorum. Exaltare, Domine (Al. Deus), in fortitudine tua, cantabimus at psallemus fortitudinem tuam (Al. fortitudines tuas).

1 Corrupte legitur in utroque exemplari Canonis, inque Vaticano codice, Pro cerva matutina: Cum Hieronymus ipse docuerit lib. II Comment. in Osee prophetam, legendum esse masculino genere, Pro cervo matutino. « Ipse (Christus) et non alius, inquit, quasi mane et aurora paratus est nobis. De quo et vicesimi Psalmi titulus est: Pro assumptione matutina, licet in Hebr. scriptum sit: Pro cervo matutino, » Meminit etiam ejusdem tituli in epist. ad Macellam, cujus principium est: Nuper cum pariter essemus, ubi ait: « Vellem tibi aliquid et de Diapsalmate scribere, quod Hebr. scribitur SELA... et de eo quod in cujusdam Psalmi titulo

Omnes videntes me, subsannant (Al. subsannabant) me; demittunt labium, movent caput. Confugit ad Dominum (h. revelat Domino), salvet

eum:

liberet eum, quoniam vult eum.

Tu autem propugnator meus ex utero : fiducia mea ab uberibus matris meæ. In te projectus sum ex vulva :

de ventre matris meæ Deus meus tu 2. Ne longe fias a me, quoniam tribulatio proxima, quoniam non est adjutor. Circumdederunt me vituli multi:

tauri pingues (h. basan) vallaverunt me. Aperuerunt super me os suum: leo capiens et rugiens.

Sicut aqua effusus sum,

et separata sunt omnia ossa mea: Factum est cor meum sicut cera liquefacta in medio ventris mei. Aruit velut testa fortitudo mea,

et lingua mea adhæsit faucibus meis', et in pulverem mortis detraxisti me. Quoniam circumdederunt me venatores (h. canes), consilium pessimorum vallavit: Fixerunt manus meas 5 et pedes meos:

sentem locum malitia. Judæorum esse corruptum, in Biblioth. Colbert. inveniri adhuc codicem ms. Hebr. num. 627, qui puram ac primævam retinet lectionem in eo enim legimus non kaari hodiernum exscriptorum, sed 1 karu antiquum að propheticum; tantaque cum diligentia emendatum, ut, & aleph, quod in hac voce servite est, et superfluum, ubi puncta vocalia adhibentur, obelo seu capice quodam superiori juguletur ac confodiatur: nulloque puncto inferiori notetur : quo manifeste docemur verbum caru seu karu his tribus tantum elementis constare ; quod non aliud significare valet, quam foderunt. Id legebat llieronymus, idipsum quoque scholiastes Canonis Hieronymo recentior. Hoc deniq e scriptum semper fuit in antiquis ac veracioribus Hebr. voluminibus, uti fidem nobis facit laudatum jam exemplar ms. Colbert. Biblioth. in quo scribitur cum camets sub caph, et cum schurec intra vav. Quod oblocutorum os plane occludit MART. Addunt iidem mss. me: tum Vinxerunt pro Fixerunt legunt. Hæc porro illa est tantopere exagitata Hebræi textus lectio

אילה et אילת habetur PRO AJELETH, Nomen autem

aieleth et aiala, quamvis formam habeat femininam apud Hebræos, genere masculino Hieronymus interpretatur Gen. XLIX, 19; Proverb. LIX, 19, hic Psalm. xxi, aut xxII, juxta Hebr. et alibi. Hinc apparet nonnulla fuisse mutata ab Scholiaste Canonis in exemplaribus manuscriptis versionis Hieronymianæ. MART. Tacet Regin. ms. nomen David; Cisterciens., canticum quoque.

--

2 Interserunt hic nostri ms. es verbum : tum alii facias pro fias legunt, ac rursum cum est verbo, ibi proxima est.

Plus habent tres mss. quasi leo, et subsequenti versiculo effusum est pro effusus sum.

Mss. Cisterciens. ac Regius palato meo, et quod infra Scholiastæ etiam magis arridet, canes, pro venatores, adverbio quoniam insuper prætermisso.

Occurrunt in mss. codicibus non paucæ variantes lectiones ad istum versiculum. Quinque antiquiores, inter quos sunt exemplaria Canonis, sic legunt Vinxerunt manus meas, etc. Codex Augustinorum Burdigalensium; Cinxerunt manus meas. Sorbonicus autem cæteris hic magis depravatus: Dixerunt manus meas, pro fixerunt manus meas, ut habetur in editis, et in duobus mss. Vaticano scilicet, et altero S. Michaelis. Porro Hebr. hodiernus corruptus et vitiatus legitur errore recentiorum

D

caari, quam recentiorum Hebræorum fraude confictam, sive depravatam pro 1782, vel 12 caru, ad eludendentum Dominicæ passionis mysterium docti viri, editis hac super re propriis disceptationibus, demonstrarunt. Certe ad eam convincendam fraudem, si alia deessent, quæ innumera suppetunt argumenta, hoc ipsum quod abs Hieronymo petitur sane videtur ineluctabile; neque enim aut fixerunt, aut foderunt, aut qui simile verbum fuisset inter pretatus, si nomen, quod est, sicut leo, in sui ævi exemplaribus Hebraicis scriptum invenisset. Nam quod minime ipse refixerit verbum illud, planissime evincit ipsa tov LXX, Aquila insuper et Symmachi, aliorumque interpretum lectio, tum luculentissima testimonia Justini Martyris, Origenis, Eusebii, atque aliorum nostro vetustiorum Patrum. Sunt vero etiam qui codices Hebr. se testantur legisse, qui Caaru in textu, nulla apposita varietate lectionis, præferebant, aliis ad marginem Caari adnotantibus. Colbertinum autem 626 quem Martian. laudat, in quo primum scriptum erat Caari, deinde emendatum, producta Iod lineola, Caaru, Simonius a Christiano aliquo correctum, mutatumque contendit Martianæus judicium Rabbinorum appellavit, qui ejusdem Hebræi amanuesis cor

כארי haaru, pssuerunt כארו librariorum qui loco

kaari, ob similitudinem litterarum vav et jod decepti, quia magnitudine, et parvitate solummodo distinguuntur. Sed monendus est lector curiosus ad confusionem neotericorum quorumdam scriptorum, qui multas garriunt nugas, ostendentes præ

rectionem illam esse, qui secuto xu in usum Judæorum codicem illum scribebat, re serius perpensa pronuntiarunt.

1 Tres mss. nostri, qui timelis.

2 lidem mss. coram eo pro te et mox, Domini est regnum.

3 Cisterciensis ac Reginæ mss. curvabunt genu universi, qui, etc.

Pro negandi particula in laudatis modo mss. est ipsi quæ et meliorem paulo sententiam vox reddit, et potest ipsa etiam ex Hebræo derivari ; nam, non, et 5, illi idem plane lo sonant in pronuntiando, ac facile unum pro altero potuit in ipso Hebræo textu substitui.

Aliquot mss., justitias ejus..... quas fecit Dominus. MART.

Sunt e nostris mss. qui hic quidem justitias plurium numero, in subsequenti autem versiculo quem legant, referendo ad populum: quas,et justitias tamen retineant.

• In contextu Canonis Carcassonensis positum inveniemus scholion istud marginale, pastor meus: quod vitium infra sæpius irrepsit aliis in locis, quorum tantum hic generatim meminisse sufficiat. MART.

7 In tribus mss. acclinavit.

In iisdem mss. in Valle mortis,vocabulo umbræ quod et in Hebræo resonat, prætermisso.

• Genus masculinum retinent plures ms. fundavit eum... stabilivil eum. MART.

A Animam meam refecit : Duxit me per semitas justitiæ propter nomen suum Sed et si ambulavero in valle umbræ mortis 8, non timebo malum, quoniam tu mecum : virga tua et baculus tuus, ipsa consolabuntur me. Pones coram me mensam

B

C

D

ex adverso hostium meorum :

Impinguasti in (Al. tac, in) oleo caput meum, calix meus inebrians.

Sed et benignitas et misericordia subsequentur (Al. subsequantur) me,

omnibus diebus vitæ meæ:

Et habitatio in domo Domini, in longitudine dierum.

CANTICUM (h. psalmus) DAVID.

(XXIV.) Domini est terra et plenitudo ejus : orbis et habitatores ejus.

Quia ipse super maria fundavit eam,

et super flumina stabilivit eam.

Quis ascendet in montem Domini :

et (Al. aut) quis slabit 10 in loco in sancto ejus ? Innoncens manibus et mundo corde :

qui non exaltavit frustra animam suam, et non juravit dolose.

Accipiet bienedictionnem a Domino ;

et justitiam a Deo salutari suo. Hæc generatio quærentium eum, quærentium faciem tuam, Jacob.

SEMPER

Levate, portæ, capita vestra,

et elevamini, januæ sempiternæ,
et ingrediatur rex gloriæ,
Quis est iste rex gloriæ.
Dominus fortis et potens :
Dominus fortis in prælio.
Levate, portæ, capita vestra:

et erigite 11, januæ sempiternæ,
in ingrediatur rex gloriæ.

Quis est iste rex gloria?

Dominus exercituum ipse est rex gloriæ.

SEMPER.

DAVID.

(XXV.) Ad te. Domine, animam meam levo 12, Deus meus in te fisus sum, ne confundar,

--

Cisterc. ms. Eum, hic et paulo post alii duo mss. sequiore hic retento genere in subsequenti membro legunt, stabilivit illum.

10 Variant in hac voce lectionem Græci ac Latini codices LXX in edit. Romana, xal tis, id est, et quis in Sorbonico autem ms. codice Psalm. ubi Græcus textus descriptus legitur litteris Latinis, istis, quod Græce est, is, aut quis. Similiter legunt nonnulli Latini,ac S. Augustinus in Speculo, aut quis stabit, etc. MART.

11 Ita omnes mss,nostri codices juxta Hebr. Editi vero, et erigimini. MART.

12 Hic Psalmus in mss. quam pluribus Alphabeti Hebr. litteras habet prænotalas ad suos versus,tanquam sit ex acrostichis, ut vocant. Desunt tamen quædam litteræ,nec absolutum ibi est alphabetum: uude nec llieronymus istius Psalmi meminit recensens eas qui hujusmodi alphabetis vel incisionibus supputantur. Vide prologum in libros Regum, et epistolam Hieronymi ad Paulum Urbicum: Cassiodori quoque Commentarios in Psal. XXIV consulere juvabit. MART.

Alphabeti litteris singulo quoque versu in aliquot e nostris mss. Psalmus iste prænotatur, quod et Martianæus in suis animadvertit. Cum vero secundo et quinto, decimo octavo, ac postremo versiculis ordo iste litterarum desit,nec præterea hunc Psalmum inter acrostichos alibi S. ipse Pater recenseat, nulla quoque ratio imperfecti ejus alphabeti est habita. Verum docent perquam erudite alii