simos quoque (Al. quosque) viros testes facere vo- A labore communi intelligam, mihi et laudem, et lueris, dicam tibi illud Horatianum: In silvam ne ligna feras. Nisi quod hoc habebo solamen, si in vituperationem tecum esse communem. Valere te in Domino Jesu [Al. tac. Jesu] cupio, etmeminisse mei'. pari omnes consensu, tametsi paulo corruptius, litteras eas Græcas retinent, duo, quorum alter Regina Suecorum sub num. 11 laudatus, atque unciali charactere perscriptus, habet: I IC rito scribæ, ut quæ minus intelligebat, tutius prætermitteret: atque alia ex parte magis evincit, non esse illa e glossatoris profecta ingenio, quæ nihil opus fuerat supplere. Sunt igitur quam quæ maxime Hieronymiana, quæ repudiare post tot exemplarium auctoritatem non licebat. Verum de recta eorum lectione ac sensu inquirendum est. Nuper alius de Benedictinorum grege Martinus ita Græca legit, ut nescio quid de Syrorum Conopco dictum velit, et persuadere vulgo multis conetur, nobisque dicam, prout est hominis ingenium, imperitia impingat. Librum ejus olim nos ante annos fere deceni oculis lustravimus quem cum nec teruncii faceremus, adnotare quid ejus esset stupiditatis omisimus. Clericus Artis Criticæ parte III, B sect. 1, cap. 14, docturum id se, satis confidenter pronuntiat, atque uno verbo interpretaturum quod Parisienses Benedictini assequi non potuerunt. Attamen (quod operæ pretium fuisset) ne litterula quidem una ab eorum lectione in Græco mutata, vertendum tantum ait, pro dactylis, ramos trahentibus quod egregium in hoc loco sensum habere contendit, siquidem obscure atque eleganter Hicronymus illudit Græcis, qui versionem tantum LXX Interpretum hujus libri legebant, quam tacite confert ramis fructu destitutis, quales sunt rami palmarum: Hebraicam vero veritatem fructui, quem dum Græci se decerpere putabant, frustra erant, et steriles duntaxat ramos vellebant. Hæc tota ejus ratiocinatio est, quam ex Plinii, lib. xII, cap. 4, testimonio de palmæ natura, quæ pomum fert in cacumine, non inter folia, insultando exaggerat. Reposuit vero Martianæus, suam conatus de fendere multis verbis interpretationem, certe quanta potuit animositate, atque in adversarium contumelia. Tum nugari cœptum est magis, atque ut semel dicam, Andabatarum inter eos more pugnatum est. Alii, qui studio partium pugnæ successerunt (longum enim est hic singulos recensere), præcipue vero qui Ephemerides litterarias scribunt, Latinum sensum nunc uno, nunc altero substituto verho, ad præconceptam opinionem trahere atque explicare conati sunt. Nemo unus de religenda Græca letione cogitavit, quam tamen, ut recepta pridem erat, obscuram sententiam reddere, ipsi non diffitebantur; imo si attentius ad S. Doctoris exegissent contextum ac mentem, fere absurdam ac minime cohærentem invenissent. Tentanda igitur fuit Græca scriptura, et investiganda in antiquioribus mss. vera ex corruptis ipsis junctisque varie elementis lectio. Qua in re si nobis e sententia successerit, tute, lector, judicabis, atque uno judicio si restitutionem nostram probaveris, aliorum, ne iis confu- 2 Regius ms. et Corbeiensis, Vale in Domino tandis longiores simus, conjecturas explodes. Jam D Jesu cupio te meminisse mei. Vaticanus proximo ANTONIKONTO BIX CYPorCIN: alter quem diximus S. Crucis in Jerusalem de Urbe, nec sane multo sequioris ætatis aut notæ, ANTIPIAONIKON. TOICA IA CYPOYCIN. His facem præferentibus, statim eluxit menti sensus, atque is sane perspicuus atque elegantissimus, quem S. ipse Pater intendit. Priorem itaque dictionem ἀντιφιλονεικων uno verbo accipimus, vix una litterula a mss. tramite recedentes. Alteram quoque voculam tois, iidem mss. suffecerunt: tantum nos a reliquis elementis articulum sejunximus. Restabant AIA aut BAIA, et cúpovoiy, quæ rursum in unum compingenda vocem intelleximus, xxтacúρovstv. Mutavimus autem litteras BVIV in KATA, tum recto cogente sensu, tum ipsa litterarum similitudine ac ductu; sciunt enim qui veteres libros tractarunt, B pro K, et A pro A, denique I pro T, transversa superne lineola oculos effugiente, a Latinis præcipue amanuensibus sæpe sæpius confundi. Hinc porro isthæc exsurgit in Latino sententia: Contentiose (sive exemplarium contentione) reponens is qui detrahunt. Nempe ita ἀντιφιλονεικείν verbum sonat, contentione alicujus rei adversario obsistere ac repugnare: et xazaoúpe:v detrahere, quod nemo ignorat, et apud lexicographos passim obvia probant exempla. Vide, si lubet, S. ipsum Doctorem in commentar. in Epist. ad Galatas cap. v, 21. Sensus ad orationis seriem sic habet: Si opuscu lum meum, Sophroni, in Græcum transtuleris, ut C ejus ex Hebræo versionis contentione, Græcis, et qui Græcorum LXX Interpretum obtentu, mihi de. trahunt, reponas : et doctissimos quoque ex his imperitiæ meæ testes facere volueris, dicam tibi illud Horatianum, etc. Cum scilicet plus nimio sit Græcorum Interpretum, nihil in ea lingua versionem istam recoquere est opus. Nimirum et Venusinum poetam Græce versus molientem dehorttus in somniis est Romulus, satir. 10, quod plus satis poetarum essel apud Græcos : vero e quindecim mss. quos consuluimus, quippe In silvam ne ligna feras insanius ac si Nihil hic palmarum, aut dactyli, ramorum, aut fructuum nulla ejus, quod nusquam fuit, proverbii apud Hieronymum mentio. 1 Horat. lib. 1 Serm. Sat. 10. MART. memoratus, Vive in Domino Jesu, etc. MART. INCIPIT LIBER PSALMORUM. [I.) Beatus vir qui non abiit in consilio impiorum, A et in via peccatorum non stetit, et in cathedra derisorum non sedit. Sed in lege Domini voluntas ejus, et in lege ejus meditabitur die ac nocte. Et erit tanquam 2, lignum transplantatum juxta rivos 3. (h. rivulos) aquarum, quod fructum suum dabit in tempore suo. Et folium ejus non defluet (Al. fluent), et omne quod fecerit prosperabitur. Non sic impii, sed tanquam pulvis quem projicit ventus. Propterea non resurgent impii in judicio, neque peccatores in congregatione justorum. Quoniam novit Dominus viam justorum, et via (Al. (II.) Quare turbantur (h. turbabuntur) gentes, Disrumpamus vincula eorum, et projiciamus a nobis laqueos eorum. Habitator cœli ridebit. Dominus subsannabit eos. Tunc loquetur ad eos in ira sua, et in furore suo conturbabit eos. Ego autem orditus sum (unxit) regem meum su- Postula a me et dabo tibi gentes hæreditatem tuam, 1 Cisterciens. ms. interserit fuit, quod tacet Hebræus textus verbum. 2 Quæ deinceps occurrunt margini apposita C scholia cum h nota, e suis ut vocat, Canonis Hebraicæ veritatis mss. exemplaribus Martianæus descripsit. ut vas figuli conteres eos. 3 Monemus lectorem studiosum omnia isthæc scholia marginalia quæ deinceps occurrunt in toto Psalt. posita esse in exemplaribus Canonis Hebr. veritatis, ubi incorruptus fere servatur textus Versionis Hieronymi cum hujusmodi adnotatiunculis ad marginem. Porro eadem scholia translata sunt imperitia librariorum in contextum sacrum pealm., ita ut in tribus antiquis mss. codicibus textus mu tatus inveniatur cum annotationibus marginalibus per totum Psalterium Manuscripti illi sunt, Vaticanus Bibliorum sacrorum codex n. 5729, codex item Biblicus Augustinorum Burdigalensium, et alter monasterii S. Michaelis in periculo matris. Nonnullam etiam partem scholiorum invenimus in aliis exemplaribus mss. unde in editos libros facile derivari potuerunt. Nos ad fidem codicum mss. D vetutissimorum ac optimæ notæ, omnia suis locis restituere curavimus. MART. * Iterum Cisterciens. ms. tanquam arbor transplantata, et cohærenter, quæ fructum, etc. Sequitur cum vetustissimo Reginæ ms. atque ipso Scholiaste, juxta rivulos, etc. 5 Quod mavult Scholiastes turbabuntur, nostri quoque mss. præferunt. 8 ne forte irascatur, et rereatis de via. PSALMUS DAVID, CUM FUGERET A FACIE ABSALON (III.) Domine, quare multiplicati sunt hostes mei, Non est salus huic in Deo. SEMPFR 10. Tu autem, Domine, clypeus circa me, gloria mea et exaltans caput meum. Voce mea ad Dominum clamabo, et exaudiet me de monte sancto suo. Ilic quoque juxta Scholiastem unxi habent mss. nostri pro orditus: et mox sanctum suum pro meum legunt, Hebræo tamen contradicente. 7 Interserit Cisterciens. ms. ei voculam. 8 Locum istum urget Rufinus adversus Hieronymum, quod nempe alibi vertisset, adorate filium. Sed hujus reprehensionis imperitiam acriter ac crudite retundit S. Doctor, ostendens verba Hebraica nascu bar, diversis interpretationibus posse converti. « Quid ergo, inquit, ecclesiasticæ fidei nocet, si doceatur lector, quot modis apud. Hebr. unus versiculus explanetur. » Cætera vide apud ipsum 1. 1. Apologiæ adversus Rufinum. MART. -Sic ipse olim legit S. Augustinus in Speculo, ubi Hieronymianam hanc Hebræo translationem diligentissime sequitur. Recolendus porro ad hunc locum S. interpres in Apologia contra Rufinum lib. 1, num. 19. In Cisterciensi ms. Canticum inscribitur. Tum in Regio Abessalon scriptum est pro Absalon. Iterum in Cisterciensi, Domine, quid grandes sunt, etc. Hebræus 117 2. 10 Quid significet illud semper, quod apud Hebr., ho, sela, apud Græcos autem Diapsalma dicitur, vide in epistola Hieronymi ad Marcellam, cujus principium est: « Quæ acceperis, reddenda sunt cum fenore. » Mart, 11 Tacet Cisterciens. ms. tuum alter vero Reginæ subsequentes voces, benedictio tua. et exaudi orationem meam. Filii viri usquequo inclyti mei (h. gloria mea) ignominiose diligitis vanitatem quærentes mendacium SEMPER. Et cognoscite quoniam mirabilem reddidit (Al. reddet) Dominus sanctum (h. misericordem) suum, Dominus exaudit cum clamavero ad eum. Irascimini et nolite peccare, loquimini in cordibus vestris super cubilia vestra, et tacete. SEMPER. Sacrificate sacrificium justitiæ, et fidite in Domino. Multi dicunt: Quis ostendit nobis bonum? leva super nos lucem vultus tui, Domine. Dedisti lætitiam in corde meo, 1 a tempore frumentum et vinum eorum multiplicata sunt; In pace simul requiescam et dormiam, A VICTORI IR PSALMIS SUPER OCTAVA CANTICUM (h. quia tu, Domine specialiter securum habitare B fecisti me. VICTORI SUPER HÆREDITATIBUS CANTICUM (h. Psalmus) DAVID. (V.) Verba mea auribus percipe, Domine 3, intellige murmurmeuin (h. meditationem meam). Adverte ad vocem clamoris mei rex meus et Deus meus, quia te deprecor. Domine, mane audies vocem meam, mane præparabor ad te, et contemplabor. 5. Quoniam non Deus volens iniquitatem (h. impietatein) tu, nec habitabit juxta te malignus. Non stabunt iniqui in conspectu oculorum tuorum, odisti omnes operantes iniquitatem. Perdes loquentes mendacium, virum sanguinum et dolosum abominabitur Dominus. Ego autem in multitudine misericordiæ tuæ introibo (Al. add. in) domum tuam, adorabo in templo sancto tuo in timore tuo. Domine, deduc me in justitia tua propter insidiatores (h. decantores) meos, dirige ante faciem meam viam tuam. Non est enim in ore eorum rectum, interiora eorum insidiæ: Sepulcrum patens guttur eorum, linguam suam lenificant o. Condemna cos Deus, decidant a consiliis suis: Juxta multitudinem scelerum corum expelle cos: quoniam provocaverunt te (Al. ad Deus). Et lætentur omnes qui sperant in te, Et proteges eos, et lætabuntur in te, qui diligunt nomen tuum. Quia tu benedices justo, Domine, ut scuto (h. hasta) placabilitatis coronabis eum, 1 Tres nostri mss. in tempore. 2 lidem mss. pro habent pro super. Cisterciensis David nomen præterea reticet. Denique unus Reginæ cum aliis apud Marian. in ipso Psalmo audi legit pro auribus percipe. 3 Ita exemplaria Canonis; cæteri, audi, Domine. ᎷᎪᎡᎢ . Cisterciensis cum vulgatis libris, Intende voci orationis meæ, cujus versiculi spatium in antiquissimo Reginæ vacat: est tamen in Hebræo. 5 Addit Cisterciensis ms. et sperabo: et in subsequentis versus fine cum Regio es voculam. 2 In mss. nostris levificant: In Hebræo 1pbm 7 In futuro suscipiet ms. Cisterciens. legit pressius Hebræo יקח (VI.) Domine, ne in furore tuo arguas me, neque in ira tua corripias me, Miserere mei, Domine, quoniam infirmus sum ego (Al. tac. ego), sana me, Domine, quoniam conturbata sunt os sa mea. Et anima mea conturbata (Al. turbata) est valde, et tu, Domine, usquequo? Revertere, Domine, erue animam meam, salva me propter misericordiam tuam. Quoniam non est in morte recordatio tui, in inferno quis confitebitur tibi? Laboravi in gemitu meo. natare faciam tota nocte lectum (Al. lectulum) meum, lacrymis meis stratum meum rigabo. Caligavit præ amaritudine (h. irritatione) oculus meus, consumptus sum ab universis hostibus meis. Recedite a me omnes, qui operamini iniquitatem, quia audivit Dominus vocem fletus mei Audivit Dominus deprecationem meam, Dominus orationem meam suscepit '. Confundantur et conturbentur vehementer omnes inimici mei, revertantur et confundantur subito(h.in momento IGNORATIO DAVID, QUOD CECINIT DOMINUS SUPER VERBA ETHIOPIS FILII JEMINI. (VII.) Domine Deus meus in te speravi, Ne forte rapiat ut leo animam meam. si est iniquitas in manibus meis. C Si reddidi retribuentibus mihi malum, et dimisi hostes meos vacuos. D Persequatur inimicus animam meam, et apprehendat (Al. comprehendat). et conculcet in terra vitam meam, et gloriam meam in pulverem collocet 10. SEMPER. Surge, Domine (Al. Deus), in furore tuo, elevare indignans super hostes meos ; et consurge (h. expergiscere) ad me judicio quod mandasti. Et congregatio tribuum (h. plebium) circumdet te, et pro eo (Al. bac) in altum revertere. Domínus judicabit (Al. judicat) populos, judica me, Domine (Al. Deus) secundum justitiam meam, et secundum simplicitatem meam quæ est in me. Consumatur malum iniquorum (h. impiorum): et confirmetur justus ", et probator cordis et renum Deus justus. Clypeus meus in Deo, qui salvat rectos corde 12. Deus judex justus, et fortis, et comminans tota die. Non convertenti (Al.convertet) gladium suum acuet. arcum suum tetendit, et paravit illum. Et in ipso paravit vasa mortis, sagittas suas ad comburendum operatus est. Ecce parturit iniquitatem, et concepto dolore, peperit mendacium 2. Lucum aperuit, et effodit eum, et incidet in interitum quem operatus est. Revertetur dolor (h. dolus) suus in caput ejus, et super verticem ejus iniquitas sua descendet. Confitebor Domino secundum justitiam ejus, et psallam (Al. cantabo) nomini Domini altissimi. VICTORI PRO TORCULARIBUS CANTICUM (h. Psalmus) DAVID 3. sum, corruerint et perierint a facie tua. 1 Voculam et nostri mss. tacent. Falsus llieronymus in Commentar. Melius, inquit, in Hebræo habetur, Comminatus in omni die, quod Aquila quoque transtulit. 2 Ms. Corbeiens. prima manu, et canon San-Germanensis correctus, et concepto dolo peperit mendacium. MART. - Cisterciens ut et alii apud Martian. mss. concepto dolo: quod potius critici alicujus perversa cura, quam librarii factum existimo incuria. 3 Victori pro torcularibus ipsi David. Sic inscribunt octavum Psalmum Canon Carcass. et alii duo mss. MART. In nostris mss. perfecisti: mox unus Reginæ, adversarios meos habet pro tuos. 5 In exemplaribus Canonis Heb. veritatis scriptum legimus, qui pertranseunt ponti mari : sed in nostro San-Germanensi additur secunda manu syllaba um, ut legatur marium: in margine etiam positum est istud scholion, h. semitas; quod respondet ponti in textu, Codex Vaticanus, et alter S. Michaelis in Periculo Maris, nec non unus Augustinorum Burdigalensium legunt quod nos posuimus. Quatuor alii,nempe Regius,Corbeiens. Carnutensis, et Sorbonicus retinent cum edito, semitas ponti. MART. · Cisterc. ms. pertranseunt vias aquarum: Regius autem semitas Ponti, ut et Martian. in aliquot e suis invenit. Pari consensu Pro morte præferunt nostri mss. PATROL. XXVIII. A Fecisti enim judicium meum et causam meam, sedisti super solium judex justitiæ. B C D Increpasti (Al.increpuisti) gentes, periit impius. nomen eorum delesti in sempiternum (h.sæculum) et jugiter. Inimici complete sunt solitudines in finem, et civitates subvertisti: periit memoria eorum cum ipsis. Dominus autem in sempiternum (h. sæculum) sedebit, stabilivit ad judicandum solium suum. Et ipse judicabit orbem in justitia,judicabit populos in æquitatibus. Et erit Dominus elevatio oppresso, elevatio opportuna in angustia. Et confident in te qui noverunt nomen tuum, quoniam non dereliquisti quærentes te, Domine. Cantate (h. Psallite) Domino habitatori Sion. annuntiate in populis cogitationes ejus. Quoniam quærens (Al.quærentes) sanguinem eorum recordatus est, nec oblitus est clamoris (Al. clamorem) paupe rum. Miserere mei, Domine, vide afflictionem meam ex inimicis meis, qui exaltas me de portis mortis. Út narrem (Al. Et enarrem) omnes laudes tuas in portis filiæ Sion, exsultabo in salutari tuo. Demersæ sunt gentes in interitu quem fecerunt, in reti 10 quod absconderunt,captus est pes eorum Agnitus est Dominus judicium faciens, in opere manuum (h. palmarum) suarum corruit impius. Sonitu SEMPER 11. Convertantur impii in infernum, omnes gentes quæ oblitæ sunt Deum. Quoniam non in æternum oblivioni erit pauper exspectatio pauperum 12 peribit in perpetuum. Surge, Domine, non confortetur homo: judicentur gentes ante faciem tuam. Pone, Domine, terrorem eis: sciant gentes, homines esse se. SEMPER. QUARE, DOMINE, STAS A LONGE 13, (X.) Despicies in temporibus angustiæ. 7 Tacet Regin. ms. vocem inimici, legitque, completæ solitudiuis in fine. Cisterciens, defecerunt frameæ cum antiquis versionibus. 8 In instanti judicat, tum hoc, cum subsequenti versu mss. nostri omnes legunt. ⚫ lidem nostri mss. Misertus est mei Dominus, vidit afflictionem: qui exaltat me, etc. 10 Ms. Cisterciens, in fovea quam fecerunt, in rete, etc. 11 Plures ms. sonilu sempiterno, vel cum sonitu sempiterno. Canon San-Germanensis, et Vaticanus codex ms. Psalm., cum sonitu semper. Editus legit juxta Hebr. meditatione semper. At verbum medilationis non apparet in novem mss. nostris. Apud LXX, ODA DIAPSALMATIS Scribitur: hinc S. Hieronymus ait in epist. nunc 138: Nonus Psalmus distinguitur cantico diapsalmatis. MART: 11 Abest hic in Hebr. ac in utroque exemplari Canonis particula negativa non, quæ tamen subintelligenda est ex præcedentibus: idque ante nos docuit vir, si quis alius, linguæ Hebr. consultissimus, noster Thomas Dufour. & non «< semel positum, inquit, aliquando in aliis periodis membris subintelligitur, ut Psal. Ix: Non in finem oblivio erit pauperis; patientia pauperum (non) peribit in tinem. » Hæc ille in opere Grammatio linguæ Hebr. page 235. MART.- Negandi particulam quæ subauditur, expresse hic interserunt nostri mss. 13 Sic in medio columnæ describunt hunc versum exemplaria Canonis,ad distinctionem scilicet Psalm 38 In superbia impii ardet pauper: A Oculi ejus vident, capiantur in sceleribus quæ cogitaverunt. Quia laudabitur impius in desiderio animæ suæ 1, et avarus applaudens sibi blasphemavit Dominum. Impius secundum altitudinem iræ suæ non requiret": nec (Al.non) est Deus in omnibus cogitationibus ejus. Parturiunt viæ ejus in omni tempore: longe (b. in excelso) sunt judicia tua a facie ejus, omnes inimicos suos despicit. Loquitur in corde suo, Non movebor in generatione et generatione ero sine malo. Maledictione os ejus plenum est, et dolis et avaritia: sub lingua ejus dolor et iniquitas 3. Sedet insidians juxta vestibula in absconditis interficit innocentem : oculi ejus robustos circumspiciunt Insidiatur in abscondito, quasi leo in cubili; Insidiatur ut rapiat pauperem : rapiet pauperem cum (Al.dum) attraxerit eum ad rete suum. (XI.) In Domino speravi, quomodo dicitis animæ meæ, transvola in montem sicut passer. Quia ecce impii tetenderunt arcum: posuerunt sagittam suam super nervum, ut sagittent in abscondito rectos corde. Quia leges dissipatæ sunt, justus quid operatus est? Dominus in templo sancto suo, Dominus in cœlo thronus ejus : decimi, qui apud Hebr. initium sumit ab his verbis. Cæteri codices continuate scribunt, conjunguntque in unum hos duos Psal.Inde error numerorum exoritur in consequentibus, ut pro undecimo decimus notetur, ac pro decimo tertio duodecimus: et ita de cæteris. MART. palpebræ ejus probant filios hominum. Dominus justum probat. impium autem et diligentem iniquitatem, odit anima ejus. Pluet (Al. Pluit) super peccatores (h. impios) laqueos, ignis et sulphur, et spiritus tempestatum pars calicis eorum. Quoniam justus Dominus justitias dilexit : rectum videbunt (Al. videruut) facies eorum. VICTORI PRO OCTAVA CANTICUM [h. Psalm.) DAVID. (XII.) Salva, Domine 10, quoniam deficit sanctus (h. misericors). quoniam imminuti sunt fideles a filiis hominum. Frustra loquuntur (Al. loquitnr) unusquisque pro ximo suo, labium dolosum in corde, et ccrde locuti sunt. B Disperdat Dominus omnia labia dolosa, linguam magniloquam. C D Qui dixerunt, Linguam nostram roboremus, labia nostra nobiscum sunt: quis Dominus (h. dominator) noster 11? Propter vastitatem inopum et gemitum pauperum. nunc consurgam, dicit Dominus : ponam in salutari auxilium eorum. Elcquia Domini eloquia munda : argentum probatum 12, separatum a terra, colatum septuplum. Tu, Domine, custodies ea, servabis nos a generatione hac in æternum. In circuitu impii ambulabunt (Al. ambulant), cum exaltati fuerint vilissimi filiorum hominum. VICTORI CANTICUM (h. Psalm.) DAVID. (XIII.) Usquequo, Domine, oblivisceris me (Al. mei) penitus: usquequo abscondes faciem tuam a me? Usquequo pcnam consilia (Al. consilium) in anima 3 Mss. Vaticanus, Corbeiensis, et Canon SanGermanensis emendatus dolus et iniquitas. MART. Mss. quoque nostri, ut tres pene Mart. ut interficiat. Mox Cisterciens. addit tuos ad robustos. 5 Addit denuo Cisterciens. ms. meus. In reginæ ms. ut et aliis penes Martian. requirat Cisterciens. requiratur. 7 Aliquot mss., tu cris factus adjutor; alii nonnulli, tu eris adjutor. MART. 8 Tres e nostris mss. præparasti, ut cor eorum, etc. Nostri mss. Iransvola montem, ut avis. 10 In Cisterciensi, Salva me, Deus: et mox juncto Regio labium suḥdolum pro dolosum. 11 Duo mss. addunt verbum est. 12 lidem mss.aliique penes Martianæum argentum igne probatum. 13 Cisterciens. Attende, et axaudi me, etc. |