micandum est nobis ; si quid emerscrit, quod vires examinet, quod membra concutiat, quod animam probet : quasi occasionem muneris arripiamus amplexu virtutis. Ita debet esse animi immobilis virtus, atque mentis inconcussæ robur invictum, ut est petra in mari, quam inter fluctus natura fundavit, quæ undarum tumentium collisione frequenti vapulat, nec movetur. Itaque ubi hominem adversa in prælium provocat, et in certamen calamitas urget et cogit, animus felix virtutis clypeo producat armatum, præstelque inter pericula tutum et securum, inter infelicia ostendat felicem, inter angores exhibeat lætum, inter morbidas ægritudines sanum efficiatque sustinentiæ jaculo, victa calamitate, victorem. Supera

navigantium more, quibus refrigerium est inter in- A Ergo quoniam cum diversis tentationum jaculis difestos atque sollicitos cursus loqui de securitate portuensi, ad quam etsi non liceat, quantum animus cupit, celerius pervenire; juvat tamen et satis pulchrum est, meliores partes optare. Sed quoniam nec nostræ potestatis est potiri melioribus, quæ de morte nascuntur, exspectantes meliora, bonum interim geramus inter mala certamen. Bonum autem certamen est, malis non cedere, sed mala virtutis bono portare, per quæ in meliora de morte nascentia morbis atque carentia sublimati portemur. Sine ducatu enim atque morsu infelicitatis, in triumphos immortalis gloriæ non pervenitur : quia per discrimina conficitur cursus in portu. Primo triumphator non potest dici, nisi cui victoriam virtus invenit: quæ omne quod timetur, sub se cernit elisum, tra- B tur enim morbus in corpore, si discat animus sustihitque invicta captivum.

C

V. Est interea sæculum, ut est mare impatiens natura, et sine ventis inflatum, erigens scilicet in ipsa tranquillitate minaces atque terribiles fluctus, quod licet sessores non noceat suos, habet tamen aliquid formidinis etiam innoxia magnitudo, nec navigantibus desunt formidines frequenter et ictus undarum. Numquam denique gubernator totos sinus securus explicuit. Et in hoc mundo qui fragosum vitæ hujus et turbidum quærimus cursum, malorum tangimur minis frequenter et causis: maxime quos inter regia castra militia cœlestis signatos inclusit. Jam diximus sæculum pelago comparari, in quo rara sunt prospera, densa sunt turbulenta, expavescitur, timetur, morbi quoque non desunt: solus exitus securitatis est portus. Hine atque illine ingruunt calamitatis incursus infeste: sed usque ad portum, id est, ad exitum, virtutis est tolerare. Inter pericula gubernator navem tuetur et servat. Inter calamitates animus rector hominem gubernat et regit. Quamvis aliquis periculis paululum temperatis, navigium tractabile ducat: sed potius illa exspectatur, atque triumphis majoribus excipitur navis, quæ turbido flumine coactos in verticem fluclus potenter excussit. Hanc excipit profundo cum gaudio turba portuensis. Hanc excipit securitas triumphalis. Speciosus est miles in exercitu constitutus armorum: squalet vero deformi virtute segnis et vacuus, qui in campo nec sibi est cognitus, nee alteri notus. Caret enim laudibus, caret et præmiis. Et ideo nocivum non debet esse periculum, ubi nascitur præmium. Nec debet miles revocari, aut pati formidinem, ubi sequitur palma victoriæ. Sua enim felicitate miser est, qui cum infelicitatibus, quibus gloria gignitur, numquam meruit habere conflictum. Nec suam virtutem didicit, quem calamitas non excussit. Semper denique inertibus membris, suarum virium jacet miles ignarus et ignotus sibi, qui numquam bellorum calentium gloriosis æstibus anhelavit, numquam sudoribus triumphos invenit. Nec eum sequitur felicitas præmiorum, qui sarcinam gestare non vult armorum. Et ideo in usu debet esse quod præmium generat, et optabile quod gloriam parit.

nere et ideo ubi corpus jacet infirmum, in recessibus major alenda est virtus, parandumque quod nec lassitudo decutiat, aut ætas inclinet.

VI. Tene igitur, frater, tene fidei robur invictum : tene munimen immobile Christianum, superni vigoris firmitate fundatum : inter languentia membra satisque rigentia, incolume validumque gere fidei animæque scutum, et pigrum viceris morbum perniciosumque languorem. Arietantibus malis, obicibus occurre virtutis. Vince dum vapulas, sic enim potentia Christiana alitur incommodis, malis promovetur adversis. Militiæ convenit Christianæ excuti calamitatibus et probari. Ipsius est sub infelicitatibus et angustiis feliciter ampliari, sub pressuris adolescere, et pressuras pubescendo calcare. Ipsius est exercitationibus crebris proprium nutrire munimen, et cum periculis habere certamen. Ipsius est ad portum perpetuæ felicitatis per furentia mundi diserimina navigare, et sub ictibus discipline medicinalis, potenter ipsa necessitate regnare. Nostrum est, inquam, calamitatis exercitio in gloria fastigium sublimari, et malis prementibus, in bona præmia promoveri. Apud nos infirmitas vel quælibet pressura, argumentum est potentiæ, et mater pro certo palmatæ virtutis: sicuti beatissimus apostolus Paulus, inter varios ictus diversaque verbera et impetus procellosos in morborum prælio constitutus, ut cœlestis armiger infirmitatibus potens, gloriatur, et dicit: Libentissime itaque magis gloriabor in infirmiD tatibus, ut inhabitet in me virtus Christi ( II Cor. xn, 9): propter quod libet mihi gloriari, in infirmitatibus, in contumeliis, in necessitatibus, in persecutionibus, in angustiis propter Christum. Cum enim infirmor, tunc potens sum. Et iterum: Quoties, inquit, infirmor, tune verius probor, et placeo mihi in infirmitatibus meis. Et iterum cum a se stimulum carnis rogaret auferri, didicit in infirmitate virtutem posse nutriri. Datus est, inquit, mihi stimulus carnis meæ, angelus Satanæ qui me colaphizet, ut non extollar: propter quod ter Dominum rogavi, ut discederet a me. Et dixit mihi : Sufficit tibi gratia mea : nam virtus in infirmitate perficitur (Ibid. 7 seq.) Numquam igitur virtus documentis eruditur mollio

ribus, cum perierint maximarum exempla virtutum. A imponunt, quos viderint solertibus ingeniis crteris

eminere et nos animalibus dominio nostro subjectis onus pro qualitate virium temperamus: imponimus fortioribus fortia, et exilibus parva, quibus usus nutritor ille virtutis, in juventutis maximum rolur erigat et promoveat vires. Hoc modo nostra rudimenta levibus verberantur, ut exinde gravioribus, ex amore scilicet divinæ virtutis, usitatas præparent vires. Quæ ratio quamvis divinis redundet pluribus documentis, tamen aliquo et de mundanis utamur exemplo, non enim nocet alienis uti ea parte qua nostra sunt. Numquid tu invisos esse Lacedaemoniis liberos proprios opinaris, quorum indoles et artus teneros, adhuc scilicet laboris ignaros experiuntur, et admotis verberibus publicis, ipsa illos paterna

Navigium nostrum agitationibus gaudet; cum in turbinibus erigitur, cum insanis fluctibus verberatur, cum hoc iter adversis emergentibus confragrosum non parcit, in assiduum certamen devotami lacessendo virtutem. Secus enim apud Dominum haud possumus esse felices, nisi contigerit infelicitatibus et terreno squalore purgari. Ille porro judicandus est miser et æger, qui voluptatibus marcidus per illecebras volutatur et jacet. Ille se noverit infelicem, qui vagatur inter oblectamenta vitiorum enervata felicitate confossus. Miser et infelix est, qui non fuerit infelicitate tentatus. Caret enim mu. nere, qui caret et certamine. Qui tela formidavit adversi certaminis, numquam meruit nomen sortiri victoris. Proculdubio jacentis est animi formidolosa B pietas adhortatur, ut ictus flagellorum fortiter fetimere humilis et inertis est tuta sectari. Imperfectum ac languidum bonum est in otium sine certamine projecta virtus. Jacet enim vigor enervatus ac debilis, jacet animus æger, jacet candor obscurus, et ideo a fortissimo milte semper in acie standum est, et quærenda occasio, qua virtus enitescat excussa. Amatori enim præliorum ornamenta sunt vulnera. Ergo ad contemnendos labores ad virtutis notitiam, experimenti opus est usu, eligendarum scilicet virium nutritore. Solidum enim corpus est, molesque robusta membrorum, quam frequens usus agitaverit. Agricolis denique frequenti opere lacer10se sunt vires, trite sunt manus, dum inter sentes ac tribulos, curvato corpore sudoribus, quæritur fructus. Ars nautica, cujus navigium sæpe procella € contorsit, dum inter pericula tendit in portum, didieit fluctus transmitere, et cum tempestate pugnare. Ad excutienda tela laceratus exercitus valet: et victorias inter vulnera quærit, regi proprio placiturus. Agilia sunt membra cursoribus, et hos usus magister docuit et instruxit. Quid pluribus? Nemo non accessione tentationum perfectiores partes ascendit, et præmium victor invasit.

VII. Itaque nos dum primum exigua sustinemus et mediocria, necesse est ut ampliora, vel maxima perferre discamus. Nostræ enim militie specimen est, lucidum per ardua componere gradum, per dura vectări, et miseriarum duram duris viribus perferre censuram. Ad eœlum nobis per aspera, per angusta, per duros anfractus et loca sita est via, quam viam non tenuit qui tentari noluit. Ad cœlum Deus fortissimum militem vocat, quem comitantibus gloriis pressure deducunt, præmiaque vietorem suscipiuut regnaturum. Numquid nobis interea aliquid imponit abruptum, quod excedat librati ponderis qualitatem? Numquid ingerit quod excessu transcendat, idoneitatem nostræ virtutis? Fidelissimus moderator sarcinam pro viribus jubet imponi. Hoc Pauli præconium testatur et probat: Fidelis, inquit, Deus qui non patietur tentari supra id quod potestis sufferre (1 Cor. x, 13). Ita nos a Domino agi, regique credamus, ut a præceptoribus ludorum reguntur discipuli eis plurimum laboris ingerunt et

D

rant et laceratos et semianimes deprecantur et rogant, ut perseverent vulnera præbere vulneribus. Quid mirum, si te Deus et generosos liberos propriamque familiam ob nitorem alendæ virtutis, dure tentari permittat, regna perpetua victoribus collaturus? qui sic laboris pretia contra quæcumque mala pollicetur et dicit : Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit (Matth. x, 22). Et iterum: Venite ad me omnes qui laboratis, et oncrati estis, et vobis ego requiem dabo( Matth. x1, 28). Exiguum temporis perituri, æternitatis est pretium. Devotio tribulatio. nis reddetur sempiternis fructibus fecundata. Apud nos fecunda captivitate regnum quæritur, securitas periculis emitur, sudoribus requies comparatur. Nam virtus, inquit Apostolus, in infirmitate perficitur (II Cor. x11, 9). Commodius est profecto affectibus languidis carnaliter agitari, quam sanis artubus supplicio cæco conscientiam portare vexatam. Plerique enim peccatis ægrotant ex ipsa inanitate membrorum. Dum enim ab infirmitatibus vacant, morbida laxitate fluat necesse est corpus, atque lethali morbo solvatur, hominemque per vitia ac silvas errorum nequiter sanum præcipitem ducat.

VIII. Liberos tu judicas, aut a morbis alienos, quos voluptates barbara devinxerunt? Non habent catenam, sed eos luxuria ferali mordacitate in vinculis tenet. Ita inciderunt in laqueos feralium voluptatum, sicut aves aucupali fraude captivæ : quæ quo magis conantur evadere, eo innumeris se nexibus illigant, et in profundiores sinus demergunt. Profecto illi sani sunt, quos morbus involvit atque jactat insanus. Incolumis vero est quem quolibet verbere corrigit Deus, qui se hominis amatorem castigando testatur. Quos diligo, inquit Dominus, redarguo et castigo (Apoc. m, 12). Et ideo se sanum non judicet, qui aut morbis, aut sordibus caret, nec infirmitatis remedio confovetur. Illi vero sunt miseri qui nimiæ felicitatis inerti tranquillitate torpe scunt quibus fucata sanitas ut fallat et decipiat, adulatur quos videlicet æterna tenebit ægritudo, æterno tortore totum hominem postmodum vexatura. His tantæ sunt viæ, quantæ succurrerint voluptates. His iter est, quod comes libido periculis dictaverit

:

forte vexaret, utili modo vexatur et morbo. Hæc est quam in omnibus percutit canicula senectutis, et sicut fenum arescit, florem proprium perditura, sicut scriptum est: Omnis caro fenum, et omnis claritas ejus ut flos feni. Aruit fcnum et cecidit flos verbum autem Domini manet in æternum ( Isa. XL, 6, 7). Æquanimiter igitur perferamus, si corpus, quod sicut fenum legimus, casuris floribus periturum, lædentibus malis jactetur exhaustum : cujus sanitas, animæ morbum consuevit inferre et contra commoda spiritualia, ferales ac barbaras eligere voluptates. Sæpe denique caro milites castitatis effrenata discinxit. Pro nobis est igitur, si longis flagellis et mordacibus castigemur: cujus tamen castitate impugnamur. Amamus carnem stolidi : haud dolemus anime carcerem et sepulturam. Thesaurum itaque ipsius carnis fragilitate contempla, quod acciderit, devotionis amplexibus rapiamus. Meticulosum est enim Christianum militem velle lætantium modo in tranquillo consistere. Dejectæ mentis est turbinem formidare, contrarium vero inter contraria non trepidare. Infelicitatis est adversa nescire: felicitatis est cum adversis nosse congredi et scire pugnare. Nam cum omnes ictus, ut jam diximus, quibus quatimur, divino gignantur ex munere: exterum se noverit ab amore Dei, qui nescit tentationibus vectitari, cum legalis tuba multiplici carmine auditui nostro inculcet et dicat: Tentat, inquit, Dominus Deus vester vos, ut sciat si diligatis eum ex toto corde vestro, et ex tota anima vestra ( Deut. 111, 3). Et alibi : Fili, inquit, ne neglexeris disciplinam Dei, et ne defeceris ab eo coric plus. Quem enim diligit Deus, corripit (Prov. II, 41, 12). Et iterum: Correptionem, inquit, Domini noli contemnere. Ipse enim dat dolorem, et ipse refrigeria. Percutit, et manus ejus sanitatem præstant.

peritura. Arrepti enim anfractibus vitiorum trahen- A materia carnis indiget virium sanitatis ac ne te tium, vario lapsu rotantur in interitum miseri, incertissimam viam non redituri in exteriora tendunt animum more rivulorum, quorum numquam regressus est in proprium fontem. Siquidem hanc vitam cui finis cst comes, ut ipsi opinantur, prosperis cursibus ducunt: sed gradus in ultimis male omnino sinitur, dum dure in novissimo statur. Et quid prodest per discrimina prospere cucurrisse, si post cursum contigerit interire? Frustra denique navis per superbum pelagus et insanum, amicis fluctibus commoda prosperitate cucurrit in portum, si cum naufragio pervenit, et perituram portus acceperit? Commodius igitur est cujuslibet ducatu pressuræ ad portum gloriæ pervenire, quam delicato navigio, morbidæ laxitatis peracto cursu, in pœnas exire. B Sæpe itaque potior est paupertas opibus, deformitas forma, contumelia laudibus, servitus potestate, imbecillitas viribus, libertate captivitas, humilitas dignitate. David illustris propheta hujusmodi carmen expressit Bonum est, inquit, mihi, Domine, quia humiliasti me, ut cognoscam justificationes tuas (Psal. cxix, 71). Ergo melius est supernæ disciplinæ judicio humiliari, quam cum mundo damnari, dicente Apostolo: Cum judicamur, a Domino corripimur, ne cum hoc mundo damnemur (II Cor. x1, 32). Ergo quod ex amore Domini nostris utilitatibus prærogatur, sine murmure sufferamus. Impenditur enim, ut a medico remedium, a Domino disciplina. Artis est medicinæ aliquoties ignibus et ferro curare. Quid mirum, si Dominus nostrarum medicus animarum, turbinibus excutiat, morbis examinet, calamitatibus purget? Fortitudinis est nostræ quasi per ignes et flammas vasorum more purgari, quod Scriptura divina testatu: et probat: Vasa, inquit, figuli probat fornax et homines justos tentatio tribulationis (Ecol. XXVII, 6). Et alibi inquit: Aurum et argentum et ferrum et plumbum, et omne quod per ignem transierit, emundabitur (Num. xxxi, 22). Numquid va a dicunt figulo, cur nos arbitrio flammarum examinas, et incendiis coquentibus uris et probas? que nisi arbiter ignis judicio suo aptissima pronuntiaverit, in usu esse non possunt. Nos quoque nisi tentationum purgaverit judicium vel examen, nostrorum figulo membrorum inutiles invenimur, qui nos urit ut curet tentat, ut liberet, vexat ut salvet. Nihil enim tam inquinatum, tam sordidum, quod non a vitiis purgationibus expictur. S.epe denique vidimus sordidatos improperio, venisse in candorem, ferrumque situ obductum in antiquam faciem splendescere. Vidimus aurum argentumque flammæ disciplina purgari, et arbores truncatas cultu lætissimo reviviscere, amœnisque virgultis ornari. Vidimus in fœcunditatem sterilia revocari, et exhausto stipite exire radicem, et frugem maximam comitari. Ita quoque in nobis, quod forte peccatis prementibus æstuabat, quidquid macula squalentis vetustatis obstabat, hoc ægritu dinis luce exclusum est. Et ideo te sanum, frater, medica reddidit ægritudo membrorum, Sola in te

C

Ꭰ

IX. Sed forsitan¡ dicis : Utinam ut cæteris, sub spe sanitatis daretur per intervalla tentari. Utinam sospitatem intercapedine qualiscumque successus liceret paululum degustare. Quid hoc est, u morbus in membris ita versetur, et degat inclusus, ut excluserit sanitatem non redituram? ut perniciosus comes usque ad terminum vitæ concussa membra deducat deducatur quoque ipse morte cum membris excludendus? Quid est hoc ut sanitatis sensu per omne spatium vitæ frustrati sint artus? Inducto frigore venarum calidus vigor evanuit in algorem incessus quos natura dederat torpor inclu sus exclusit. Non denique ad exercitium tabidi cerporis iter, vel paululum degustatur. Non genua solitas flectuntur in preces digitorum impar ordo interno stupore turbatus, arcetur solita contrectare. Quid pluribus? Omne officium corporis stationibus quondam solitum nervorum adesse, sic alget inclusum. Proh dolor! solus sic debui castigari solus tam perniciosis ictibus subjacere, et diuturnis mialis involvi!-Quaso te, frater, ut hæc murmura patientia frenis arccas, et silentio querulas voces includas, cum te solamen propheticum sic alloqua

tur et dicat: Conjungere, inquit, Deo, et sustine, ut A Minus autem viro justo quateris, sed gravius a cœcrescat in novissimo vita tua. Omne quod tibi applicitum fuerit accipe, et in dolore sustine, et in humilitate tua patientiam habe, quoniam igne probatur aurum et argentum; homines vero receptibiles in camino humiliationis (Eccl. 11, 5, 4, 5). Cum legalia jura atque carmina recenseo prophetarum, auctoritatis quoque mundane egregias sententias concipit auditus, ni fallor, divinæ legis furtivas, quæ necesse est præceptis legalibus inserantur. Non enim nocet alienis uti ea parte qua nostra sunt. Hæc prima sententia est: Aurum, inquit, probat ignis, et miseria bonos viros. Et alibi: Nihil, inquit, eo videtur infelicius: cui nihil umquam evenit adversi. Non licuit illi se experiri, ubi omnia illi ex voto fluxerunt. Et alibi: Miserum,

teris vulneraris illius sunt magna, sed nec minora sunt tua. Namque ipse magnus es qui sequeris magnum. Unus hic fuit Job patriarca, majestatis cultor invictus, æqualitatis censibus opulentus et dives, cujus illustrium meritorum præco exstitit Dominus, cum inimicæ factionis instrumenta feralia, laudis præconio præveniret : Animadvertisti puerum meum Job, quia non est ei similis quisquam in terris, homo sine querela, verus Dei cultor, abstinens se ab omni opere malo, et permanens in innocentia sua, et in simplicitate cordis (Job. 11, 5). Igitur cum ex divino permissu hostilibus jaculis quateretur, eumque frequens latronis insinuatio truculenta pulsaret, emergentes ictus, patientiæ clypeo debellavit, malorum

:

inquit, te judico, quod non fuisti miser, transisti B que ingruentium silvam feralem, sagittis atque erusine adversario vitam nemo sciet quid potueris, nec tu quidem. Opus est enim ad notitiam sui experimento. Quid quisque possit, nisi tentatus, non didicit. Et alias Diu enim esse felicem, et sine morbo animi transire vitam, ignorare est rerum naturæ alteram partem. Ergo miserias emergentes, quibus ignota discuntur, et felicitas nascitur, virtus quoque excussa purgatur, felici animo perferamus: sive quia pati nos oportebat, sive quia captivi jam detinemur. Auro nisi addiderit flamma fulgorem, vilitatem patitur purgamentis obscurum ita qui non fuerit miseriarum tentamentis excussus, jacet partium felicitatis ac suæ virtutis ignarus. Merito Salomon hac voce testatur : Qui tentatus in aliquo non est, nescit qualis sit (Ibid., xxxiv, 11). Benedic ergo C Dominum tempore tribulationis, quem laudasti tempore sanitatis. Utere carminibus vocis propheticæ : Benedicam, inquit, Dominum in omni tempore, semper laus ejus in ore meo (Psal. xxxiv, 1). Vox illa quam maxime beati Job, ex te constanti præconio depromatur, qua defectæ vires ingenti nutrimento lactantur, et in novella talia reparate consurgunt. Si bona suscepimus de manu Domini : quare mala non sustineamus? Dominus dedit, Dominus recepit: ut Domino visum est, ita factum est: sit nomen Domini benedictum (Job. 1, 21). Adversum igitur satisque contrarium est, probationis tempore in Dominum murmurare: qui aut vitæ nostræ pestiferam labem, ærumnarum jactatione vexat ut liberet, aut justitia ventilat, ut coronet, ac vexatione membrorum, aut delictum vapulat, aut justitia probatur ut vincat. Namque ut ad solamen passionum tuarum probationis antiquæ palme tuum meritum revolvamus, justissimis utamur exemplis.

X. Quamquam notum sit, personarum merita longis gradibus discrepare, non est iniquum, si hominis Christiani certamen, victricis justitiæ congressionibus comparemus. Mediocria sunt quæ videris in hoc mundo perferre, si recensueris quid Job familiaris Domini quiverit, permittente Domino, sustinere. Temperavit Deus, ut congrueret, atque competeret viribus tuis. Primo ne posses, qui impar es, justitiæ titulis esse succedentibus æqualis? PATROL. XXX.

cibus plenam, obicibus justitiæ robustus occurrit. Ille inimico turbine, ademptis opibus, non sentit aliquod damnum, qui lucrum in damnis invenit, qui Dominum pectoris sinibus portabat inclusum. Ille cum ædificium concussis angulis vis repentina torqueret in lapsum, liberis subductis orbatur, et fide stabilis et immobilis perdurabat. Cujus innoxia membra atque Domino plena, cum bestiarum legionibus verminarent, et plagatum infestis ictibus corpus, vermium globus per cuniculos confossæ carnis perniciosus erraret, intra vulnera justus incolumis militabat. Et quem pestilentibus plagis rabies infesta carpebat, hostiles turbines tranquillitate mentis, ut cederent perferebat. Justus vapulando vicit, inimicus cædendo defecit. Huic suorum negatur servitium famulorum circa te tui funguntur servitiis ministrorum. Te amici frequenti accessu consolantur, et dolent, ut si natura permitteret, hoc onus tecum forte portarent. Una est, frater, una est animi virtus, quæ nos ex hujus vitæ turbinibus, quasi de pelago eruens, in portum tranquillitatis inducat. En dies pronis lapsibus accelerat in occasum. Ecce mundus immundus sordibus senectutis rotatur in lapsum. Ecce nos [Al. vos] suffragio mortis victores suscipit cœlum. Cuncta, nobis evadentibus, pereunt, et occasu jam finitimo non reditura sorbentur. Apud nos post perditum mundum, post corporis mortem sanata sunt omnia lætabimur incolumitate membrorum, ubi vita nullo morbo vexabitur. Ideo in te, D frater, officia corporis impedita, pra:stantissimus animus illustri ducatu ita gubernet et regat, ut hæc calamitas corporis sit occasio votiva virtutis. Non enim est arbor solida nec robusta, nisi quæ assidui turbinis incursione, stipitibus concussis huc atque illuc inclinata tentatur, aut in quam sæpe ventorum turbinum flamen incurrat : ipsis enim vexationibus constringitur, premitur, fixisque radicibus certius roboratur. Ita nos mordacibus flagellis malorum frequentium munimur extensi, corrigimur verberati, constringimur cæsi caremusque squaloribus, dum longis casibus ventilamur. Ergo inter dolores crebrescentes, immanibusque miseriis affectos artus, regnet cœlesti vigore robusta atque incolumis vir

3

tus qua ferantur contraria, et illa commoda quæ A absente exigit, quod, te præsente, non præsumpsit,

vocantur adversa. Inter ipsas angustias sapiens adminiculo solaminis pari lætatur et pubescit, et ambitiosa ratione ampliatur et vivit. Ignorat denique quæ patitur, qui memor est invictæ virtutis, qui ducatu rationis, plerosque comperit fuisse malis oppressos, et malo suo magistra ratione auctos atque nutritos. Ergo tibi patent solatia rationis, ut jam pro commodis habeatur calamitas corporis, quæque jacet totius corporis massa captiva. Sed veniet resurrectio, te incolumem redditura, quæque tota in te membra sunt occupata. Sed lingua in laudes Domini quotidiano nutriatur augmento, copiam laudis in regnis cœlestibus narratura. Dominus te medicina cœlesti confoveat, et sub tali pondere inflexibili virtute durare permittat.

MONITUM IN EPISTOLAM SEQUENTEM. Hæc S. Maximi Taurinensis est, nemine jam diffitente quamquam sanctus Agobardus, noni sæculi scriptor, lib. contra Felicem cap. 20, laciniam, quam suis infra locis notabimus, ex ea describens, Hieronymi esse non dubitet. Habet, inquit, lector de eadem re beati ilieronymi satis politain et enucleatam sententiam, cum de illo divinæ Scripturæ loco ageret, ubi dictum est: Ponam, etc. Erasmus econtrario, eoquentis quidem, inquit, et eruditi hominis fuit hæc epistola, ac diligenter elaborata, sed ita discrepans a phrasi Hieronymiana, ut nec hic illius dictionem potuerit imitari, si voluisset, nec hujus ille. In plerisque codicibus nullum præferebat nomen, in quibusdam Ctesiphontis erat additum. Nec in ipsa epistola fit ulla mentio ejus, ad quem scripta est. Mentio autem fit S. Ambrosi, atque inventionis corporis SS. Gervasii et Protasii.

EPISTOLA VI.

AD AMICUM EGROTUM.

De viro Perfecto.

Ecce iterum ad te scribo, et nihil dignum quod prudentiam tuam legere deceat invenio et quid mirum si, te [Al. tac. te] absente, velut a sole destitutum, frigidi cordis alget ingenium, et mens a lumine peregrina, stultitia nubilo suffocata torpescit, ac tanto minus sapio, quanto a te latius separor? Quod si impræsentiarum quid tibi in meo sermone placuerit, tuis mihi orationibus præstabitur. Denique ut omnem stultitiam meam diligentius recognoscas etiam stomachum meum post illud susceptum ceratum, tuum, te absente, curavi, a quo pejus mereor pati cui post sanctum ministerium tuum et angelicam servitutem manus intuli medicorum, quasi propheta non esset in Israel, ut mihi si quid paterer, facilius esse debuerit ad te reverti, quam gentiliter cogitare et melius vel difficillimi itineris laborem perpeti, quam conspectus tui tam pretiosa visione fraudari, ut quævis potius compensatio sequeretur, quam ad muscam religionis Accaron devenirem. ilec mihi, te absente, mundus iste suggessit, qui, te præsente, in me non habebat consilium. Tu me enim curiam feceras prophetarum, non conventiculum sireuarum. At nunc in me ad destructionem sancti contra me operis tui omnis stultitiæ senatus ingrediens, quadruplici forma mecum agit. Nam fenus de

4).

ut intelligas si quid apud te juxta Deum sapui, tuum fuisse quod sapui. Sic absente Moyse, populus Israeliticus fornicatur (Exod. xxx11, 1): sic in navi, Domino dormiente, apostoli tempestate turbantur (Matth. VIII): sic in Bethsaida porticibus hominem non habentem aqua piscinæ salutaris ignorat (Joan. v, Quamquam et hic aliud genus culpæ advertam. Corpusculum curavi, cum anima langueret exteriorem hominem fovi, cum interior ægrotaret : humanis subveni, cum divina laborarent, vitio publicæ consuetudinis inclinatus, quo omnes sumus in minimis cauti, et in maximis negligentes. Hocque ideo fit, quia ubi vera vita sit ignoramus. Fallit nos videlicet sol iste, decipit dies ista, tractus nos iste circumveB nit. Mundus inducit, dum et sole amplius esse nil putamus, et lucem arbitramur esse quam oculis videmus et hominem judicamus esse, quem cernimus et mundum credimus facere cum vita, ignorantes ubi sit homo, et quid sit homo, et quæ ejus hominis vita sit : quod si intelligeremus, non aliud generati aliud viveremus. Ita vitæ origine deserta, vivendi quoque perdidimus rationem. Ac primum ubi homo sit iste, de quo loquimur, audiamus.

1. Quoniam disputationem quamdam nobis ipsa divisio gencravit quem [Fort. hominem] intra hoc corpus: quod Dei artificis manu e limo terræ formatum est, velut quodam vasculo intellige contineri, dicente Apostolo: Habemus thesaurum istum in vasis fictilibus (I Cor. iv, 7): qui ubique per hoc corpus infusus, vitalem sensum qui sibi non deficit, cum carne mutuatus est. Regit ipse, non regitur, et habet potius quam habetur: ut vitam non accipiat, sed ministret. Nam cum terrenam istam pigramque materiam in usum ministerii sumptam spiritus liquidus animaret, fit dominus corporis, non homo sub corpore. Denique hoc quod dixi vasculum ipso [Al. pro ipso] vivit præsente, et ipso moritur abeunte. Hic ergo et visibilis et caducus, illius interioris vel habitatio, vel minister, vel vagina est. Ipse vero, qui vere est homo, quoniam [Al. tacet quoniam] sic secundus factar divisionis est locus, ut ipse invisibilis, ita omnia ejus invisibilia sint, necesse est. Non ad illum si ægrotat, manus valet pervenire medicorum non herbarum succis si deficit reparatur. Nihil ad eum corporeum intrare potest: substantiæ tantum suæ illi similitudo descendit, verbo curatur, obedientia convalescit. Denique cum sibi in Ecclesia Laodicensi et beatus, et dives, et bene oculatus, et bene vestitus secundum exteriorem hominem videretur, increpatur a Domino, diciturque illi: Nescis quia tu es miser et miserabilis, et pauper et cæcus, et nudus (Apoc. 1, 17)? Qui utique, ut dixi, nec sine veste, nec sine oculis, nec sine divitiis habebatur. Sed ille invisibilis Deus noster illum invisibilem hominem in paupertate, in cæcitate, in nuditate esse cernebat: cui etiam suadere dignatur, ut ab ipso aurum mercetur iguitum, et vestem albam qua gloriosissime vestiatur, et collyrium quo recipiat visum.

D