Obrazy na stronie
PDF
ePub

ad Hebræos. Fratres, nolite amittere confidentiam, A In die. Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad usque in acquisitionem animæ.

Item lectio ubi supra. Lectio Hieremiæ prophete. Ecce dies veniunt, dicit Dominus, usque in terram suam, dicit Dominus omnipotens.

In vigilia (natalis) Domini. Ad nonam. Lectio Esaiæ prophetæ. Hæc dicit Dominus, Propter Sion non tacebo, usque quia complacuit Domino in te. Evangelium secundum Matthæum, cap. 1, Cum esset desponsata mater Jesu, usque a peccatis

eorum.

XVI kal. Decemb. Gallia, depositio S. Eucherii episcopi. Lectio libri Sapientiæ. Beatus homo qui invenit sapientiam, usque nubes rore concrescunt. Evangelium secundum Matthæum, cap. CCLXIII, Vigilate, usque constituet eum.

xv kal. Decembr. Depositio S. Aniani, episcopi et confessoris, Aurelianis. Lectio libri Sapientiæ. Justum deduxit Dominus, usque claritatem æternam Dominus Deus noster. Evangelium secundum Matthæum, cap. CCXLIII, Sedente Jesu supra montem Oliveti, usque salvus erit.

x kal. Dec. Natale S. Cæciliæ virginis, Valeriani, Tiburcii, et Maximi martyrum. Lectio libri Sapientiæ. Domine Deus meus, exaltasti super terram, usque nomen tuum, Domine Deus noster. Evangelium secundum Matth., cap. CCLXVIII, Dixit Jesus discipulis suis parabolam hanc, Simile est regnum cœlorum decem virginibus, usque neque hora.

1x kal. Decemb. Natale S. Clementis, et S. Felicitatis, et S. Columbani. Lectio libri Sapientiæ. Beatus vir qui in sapientia morabitur, usque hæreditabit illum Dominus Deus noster. Evangelium secundum Matthæum, cap. CCLXIX, Dixit Jesus discipulis suis parabolam hanc, Homo quidam peregre proficiscens, usque in gaudium domini tui.

Item lectio libri Sapientiæ. Mulierem fortem, usque in portis opera ejus. Evangelium secundum Matthæum, cap. cxxx, Loquente Jesu ad turbas, usque soror et mater est.

VIII kal. Decemb. Natale S. Crysogoni. Lectio libri Sapientiæ. Justus cor suum tradidit ad vigilandum, usque requireretur a generatione in generationem. Evangelium secundum Lucam, cap. CCXLIX, Dixit Jesus discipulis suis, Cum audieritis prælia, usque animas vestras.

1 kal. Decemb. Natale S. Saturnini. Lectio libri Sapientiæ. Beatus vir qui inventus est sine macula, usque omnis ecclesia sanctorum. Evangelium secundum Matthæum, cap. cxxxix, Dixit Jesus discipulis suis. Videte ne quis vos seducat, usque hic salvus erit.

11 kal. Decemb. Natale S. Andreæ. In vigilia. Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Ephesios. Fratres, benedictus Deus et Pater Domini nostri Jesu Christi qui benedixit nos, usque superabundavit in nobis. Evangelium secundum Joannem, cap. XVI, Stabat Joannes et ex discipulis ejus duo, usque super Filium hominis.

Romanos. Corde enim creditur ad justitiam, usque verba eorum. Evangelium secundum Matth., cap. xx, Ambulans Jesus juxta mare Galilææ, usque secuti

sunt cum.

Et eodem die S. Ambrosii.

Kal. Decemb. Depositio S. Elegi. Lectio libri Sapientiæ. Beatus homo qui invenit sapientiam, usque nubes rore crescunt. Evangelium secundum Lucam, cap. CLIV, Dixit Jesus discipulis suis, Sint lumbi vestri præcincti, usque Filius hominis venit.

Iv idus Decemb. Romæ depositio sancti Damasi papæ. Lectio libri Sapientiæ. Beatus vir qui inventus est sine macula, usque omnis ecclesia sanctorum. Evangelium secundum Joannem, cap. cxxxvi, Dixit B Jesus discipulis suis, Hæc mando vobis, ut diligatis invicem, usque qui oderunt me gratis.

D

idus Decemb. Natalis sanctæ Eulaliæ virginis et sanctorum martyrum Victoris, Fusciani, et Gentiani. Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Corinthios. Fratres, qui gloriatur, in Domino glorietur, usque exhibere Christo. Evangelium secundum Matth., cap. CCLXVII. Dixit Jesus discipulis suis parabolam hanc, Simile est regnum cœlorum decem virginibus, usque neque horam.

Item lectio Epistolae beati Pauli apostoli ad Romanos. Fratres, scimus, diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum, usque tradidit illum. Evangelium secundum Joann., cap. cxxxvIII, Dixit Jesus discipulis suis, Hæc mando vobis, ut diligatis invicem, usque qui oderunt me gratis.

I idus Decemb. Depositio S. Walerici confesso. ris. Lectio libri Sapientiæ. Justum deduxit Dominus, usque claritatem æternam Dominus Deus noster. Evangelium secundum Matth., cap. CCLXIX, Dixit Jesus discipulis suis, Homo quidam peregre, usque in gaudium domini tui.

Idibus Decemb. Depositio S. Autberti episcopi Camaracum. Et S. Lucia virginis. Lectio libri Sapientiæ. Sapientia vincit malitiam, usque disciplinæ Dei. Evangelium secundum Lucam, cap. CCLI, Dixit Jesus discipulis suis, Ponite in cordibus vestris, usque ani

mas vestras.

xv kal. Januarii. Natale S. Afræ virginis. Lectio libri Malachiæ prophetæ. Hæc dicit Dominus Deus, Ecce ego mittam angelum meum, usque anni antiqui, dicit Dominus omnipotens. Evang. secundum Matthæum, cap. cxL, Dixit Jesus discipulis suis parabolam hanc, Simile est regnum cœlorum thesauro abscondito, usque nova et vetera.

XII kal. Januarii. Romæ depositio S. Innocentii episcopi. Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Romanos. Fratres, quis nos separabit a charitate Dei, quæ est in Christo Jesu Domino nostro? Evangelium secundum Lucam, cap. xLv, Descendens Jesus.de monte, usque copiosa est in cœlis.

XI kal. Januarii. Romæ inter duos lauros natale sanctorum triginta martyrum. Lectio libri Sapientiæ. Justi in perpetuum vivent, usque deducet illo

Dominus Deus noster. Evang. secundum Matthæum, A calypsis Joannis apostoli. In diebus illis vidi civitacap. CCLXI, Dixit Jesus discipulis suis, Vigilate, tem sanctam Hierusalem, usque nova facio omnia. usque constituet eum.

x kal. Januarii. In Nicomedia natale sanctorum DCCCLX martyrum. Lectio libri Sapientiæ. Justorum animæ, usque pacem electis Dei. Evangelium secundum Marcum, cap. cxxxvп, Dixit Jesus discipulis suis, Videte ne quis vos seducat, usque hic salvus erit.

XI kal. Januarii. Cappadocia, natale quadraginta virginum. Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Corinthios. Fratres, qui gloriatur, in Domino glorietur, usque exhibere Christo. Evangelium secundum Matthæum, cap. XL, Dixit Jesus discipulis suis parabolam hanc, Simile est regnum coelorum thesauro abscondito in agro, usque nova et vetera.

Pro ubertate pluvia, sive temperantia aeris. Lectio Johel prophetæ. Hæc dicit Dominus, Noli timere terra, usque quod fecit vobiscum mirabilia. Evang. secundum Luc., cap. LXXXII, Factum est in una dierum, usque obediunt ei.

Pro insterilitate pluvix. Lectio Hieremiæ prophetæ. Hæc dicit Dominus Deus, Numquid projiciens abjecisti Juda, usque hæc omnia, Domine Deus noster. Evangelium secundum Matth., cap. cLx, Dixit Jesus discipulis suis, Misereor super turba, usque discipulis ejus cum eo.

In die belli. Lectio Esaiæ prophetæ. In diebus illis ægrotavit Ezechias, usque protegam eum, ait Dominus omnipotens. Evangelium secundum Lucam, cap. CL, Dixit Jesus discipulis suis, Nolite solliciti esse, usque adjicientur vobis.

De natali papæ. Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Hebræos. Fratres, omnis Pontifex, usque ordinem Melchisedech. Evangelium secundum Luc., cap. CCLXX, Facta est contentio inter discipulos, usque tribus Israhel.

In ordinatione diaconorum. Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Timotheum. Charissime, diaconos constitue pudicos, usque in fide quæ est in Christo Jesu Domino nostro. Evangelium secundum Joannem, cap. civ, Dixit Jesus discipulis suis, Amen, amen dico vobis, nisi granum frumenti, usque qui est in cœlis.

Evangelium secundum Lucam cap. LX, Dixit Jesus discipulis suis, Non est arbor bona quæ facit fructum malum, usque fundata erat super petram. Item Evangelium secundum Lucam, cap. ccxxv, Egressus Jesus, usque salus domui facta est.

Ad sponsas benedicendas. Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Corinthios. Fratres, nescitis quoniam corpora vestra, usque portate Deum in corpore vestro. Evang. secundum Matth., cap. ccxx1, Loquebatur Jesus cum discipulis suis, usque pauci autem electi.

Item Evangelium secundum Matthæum, cap. CLXXXIX, Venit Jesus in fines Judææ, usque quod B Deus conjunxit, homo non separet.

C

In ordinatione presbyteri. Lectio epistolæ beati Pauli apostoli ad Titum. Charissime, Paulus servus D Christi, apostolus autem, usque doctrina sana per Jesum Christum Dominum nostrum. Evangelium secundum Matthæum, cap. CCLXII, Dixit Jesus discipulis suis, Vigilate ergo, usque constituet eum.

In ordinatione episcopi. Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Timotheum. Charissime, fidelis sermo, si quis episcopatum, usque Dei nostri in omnibus. Evangelium secundum Matthæum, cap. CLXV, Dixit Jesus discipulis suis, Quis putas est fidelis servus? Evangelium secundum Matthæum, cap. CLXVI. Venit Jesus in partes Cæsarea Philippi, usque solutum et in cœlis.

[ocr errors][merged small]

In adventu judicum. Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Timotheum. Fratres, obsecro vos primo omnium, usque in fide et veritate. Evang. secundum Lucam, cap. ccxxvm, Dixit Jesus discipulis suis parabolam hanc, Homo quidam nobilis erat, hic habuit, usque dabitur, et al undabit.

In tribulatione sive commotione. Lectio Hieremiæ prophetæ. Hæc dicit Dominus Deus, Numquid cadit, usque verbum autem Domini manet in æternum et in sæculum sæculi.

Item ejusdem. Hæc dicit Dominus Deus,' Facite judicium et justitiam, usque servi et populi eorum, ait Dominus Deus.

Item ejusdem. Si iniquitates nostræ contenderint, usque ne derelinquas nos, Domine Deus noster. Evangelium secundum Lucam, cap. ccxxv, Egressus Jesus perambulabat Hiericho, usque salvum facere quod perierat.

In natali sacerdotum. Lectio libri Malachia prophetæ. Hæc dicit Dominus, Scietis quia nisi ad vos mandatum, usque quia angelus Domini exercituum est. Evangelium secundum Marcum cap. LII, Circuibat Jesus in circuitu, usque ægrotos, et sanabuntur.

Missa qua sacerdos pro se canet. Lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Romanos. Fratres, scimus quod lex spiritualis est, usque hujus gratia Dei per Jesum Christum Dominum nostrum. Evangelium secundum Matthæum cap. LXXVI, Circuibat Jesus omnes civitates, usque omnem infirmitatem.

Missa votiva. Lectio Esaia prophetæ. Hæc dicit Dominus, In die illa differtur munus Domino, usque hæreditas mea Israel, dicit Dominus omnipotens.

Pro infirmis. Lectio Epistolæ beati Pauli [Lege Jacobi apostoli, Fratres, tristatur aliquis vestrum, usque ora pro invicem, ut salvemini.

Pro iter agentibus. Lectio libri Geneseos. In diebus illis locutus est Abraham dicens, Dominus cœli, qui tulit me de domo, usque ipse mittet angelum

suum coram te.

In agenda mortuorum. Lectio libri Machabæorum. In diebus illis vir fortissimus Juda, usque ut a peccatis solvantur.

Item lectio Epistolæ beati Pauli apostoli ad Thes

salonicenses, Fratres, nolumus vos ignorare de dor- A mientibus, usque itaque consolamini invicem in verbis in Christo Jesu Domino nostro.

Item lectio Esaiæ prophetæ. Hæc dicit Dominus Deus, Orietur in tenebris lux tua, usque quia os Domini locutum est. Evangelium secundum Joannem, cap. xcv, Dixit Martha ad Jesum, usque qui in hunc mundum venisti.

Item Evangelium secundum Joannem cap. xxxix, Dixit Jesus discipulis suis et turbis Judæorum, Sicut enim Pater suscitat mortuos, usque de morte in vitam.

Item secundum Joannem, cap. LVI, Dixit Jesus turbis Judæorum, Omne quod dat mihi, usque in novissimo die.

LECTIONES DEFUNCTORUM.

1. Parce mihi, Domine, nihil enim sunt dies mei, usque non subsistam.

II. Tædet animæ meæ vitæ meæ, usque possum

eruere.

III. Manus tuæ, usque custodivit spiritum meum. IV. Responde mihi, qitantas habeo iniquitates? usque vestimentum quod comeditur a tinea.

V. Homo natus de muliere, brevi vivens tempore, usque donec optata veniat.

VI. Quis mihi hoc tribuat, ut in infernum protegas me, usque sed parce peccatis meis.

VII. Spiritus meus attenuabitur, dies mei breviabuntur, usque patientia mea tu es, Domine Deus meus. VIII. Pelli meæ consumptis carnibus, usque scul

Item secundum Joannem, cap. LXV, Dixit Jesus B pantur in silice. discipulis suis et turbis Judæorum. Ego sum panis vivus, usque in novissimo die.

IX. Scio enim quod Redemptor meus vivit, usque hæc spes mea in sinu meo.

S. EUSEBII HIERONYMI

STRIDONENSIS PRESBYTERI,

OPERUM MANTISSA,

CONTINENS

SCRIPTA SUPPOSITITIA.

PARS TERTIA,

COMMENTARII IN NOVUM TESTAMENTUM.

ADMONITIO IN EXPOSITIONEM SEQUENTEM.

Falso ascriptis Hieronymo in novum Testamentum commentariis, hunc primus accensuit editor Benedictinus, quem S. Doctoris nomine insignitum in codicibus mss. reperit, ex uno autem, ut visus illi est, antiquiore Gemeticensi descripsit. Titulus erat, quem et retinemus, Expositio quatuor Evangeliorum de brevi Proverbio edita Hieronymi Presbyteri; quibus sane verbis, num ab ipso dicatur Hieronymo adornata, an ab aliis ejusdem scriptis excepta, quantum scio, dubium adhuc relinquitur. Verus ejus auctor visus est Martianæo Valafridus Sirab Fuldensis; ita tamen, ut quæ immania sunt toto contextu orationis vitia, imperitissimo antiquario tribui omnia velit. Sed enim, si bene Valafridum novimus, multo est ille pluris faciendus, quam ut possit hujus consarcinatori operis comparari: neque vero credibile est, tantum a bono scriptore potuisse ob libraria menda dignitatis decedere. Præterea nec videmus, ex quo veterum testimonio eam ille conjecturam fecerit; nihil enim ejusmodi Valafrido tribuunt, qui de ejus scriptis agunt, Sigebertus, Anonymus Mellicensis, Trithemius, Miræus, atque ali. Sed quisquis ille auctor fuerit, Martianæus certe minus fuisset male de re litteraria meritus, si ab illo evulgundo prorsus abstinuisset: quod enim omne genus mendis, quorum parvo negotio tolli pars magna poterat, horrentem exaggeratumque edidit, ut tertio quoque versu interceptus sensus mancusque esset; chartas, ut ne quid plus dicam, turpi oscitatione male perdidit. Nos quando integrum amplius non erat librum prætermutere, pene innumera, quantum absque codicum mss. suffragio licuit, emendavimus, aut, qui esseni emendanda, in notis os

tendimus.

EXPOSITIO QUATUOR EVANGELIORUM

De brevi Proverbio edita.

PROLOGUS.

Primum quærendum est omnium librorum tempus, locus, persona : et quare non de duodecim

Evangelia recipiantur nisi quatuor: quia totus mundus ex quatuor eleme ntis est, id est, cœlo, terra,

igne, aqua. Per coelum Joannes ostenditur : quia sic- A supplantavit Jacob ter fratrem suum, primum per

ut cœlum omnia superat, ita et Joannes, qui dixit: In principio erat Verbum. Per Matthæuin terra: qui dixit: Liber generationis Jesu Christi. Per Lucam ignis, qui dixit: Nonne cor jam ardens erat in nobis? Per Marcum aqua: qui dixit: Vox clamantis in deserto. a Id est, quatuor flumina de tiho fonte quatuor evangelistas significat, id est, Christum. Fison, insufflictio, significat Joahnem; Geon, velocitas, ŝignificat Matthæum; Tigris, felicitas, significat Marcum; Eufrates, fertilitas, significat Lucam. Irrigant mundum, id est, Ecclesiam, et significant quatuor virtutes, id est, prudentiam, temperantiam, fortitudinem, et justitiam : et sicut paradisum irrigant quatuor flumina, sic et cor nostrum hæ quatuor virtutes. Et homo ex quatuor elementis consistit: ex aere, igne, et aqua, et terra. Ex aere, flatus: igne, sanguis aqua, flamma, terra, corpus. Per caput cœlum, ubi sunt duo luminaria : pectus, aer: venter, aquam pedes, terram. Item, Adam à quatuor stellis nomen accepit, quod est ↳ artis, dosis, anatholis, mesimbrio, vel quatuor significant evangelistas. Et sicut de Adam omnis homo nascitur:ità per quatuor evangelistas omnes ad fidem veniunt. Item arca Noe quadratá legitur ex lignis facta longitudo CCC cubitorum, et latitudo L, altitudo xxx, et uno cubito consummata, significat Ecclesiam ; per quatuor evangelistas longitudo spes vitæ æternæ, latitudo charitas, altitudo fides Trinitatis, unum cubitum unum Dominum colere. Bitùmina intus et foris, charitatem Dei et proximi significant. Item arca testamenti, ubi erant duæ tabulæ et virga Aaron, quatuor circulis aureis portabatur; et vectes ex auro cooperti, quatuor evangelistas significant; arca Ecclesiam, vectes doctores. Sicut illi circumdati erant ab annulis, ita sacerdotes de veteri, et novo Testamento docti. Quatuor evangelista portant Ecclesiam ab hæresi defendendo. Per virgam crux ostenditur: et sicut quadratum lignum in qua parte versum fuerit, firmum stat, ita homo ex quatuor evangelistis edoctus contra hæresim, et tribulationem firmus fiat. Item Matthæus donatus: Marcus donum excelsum: Lucas consurgens: Joannes gratia Domini. İtem rota in rota, spiritus in rota prædicatio Evangelii in mundo gyrans: Spiritus in rota Spiritus sanctus in Evangelio. Item vas linteum, et super ipsum quatuor lineæ quatuor evangelistas significant : hec sunt, munda et immunda, Judæi et Gentes. Item quatuor animalia habent oculos ante et retro clamantia, Sanctus: quatuor evangelista sunt. Item

a Videtur hinc excidisse locus, quem alludit ex Genes. cap. 1: Et fluvius egrediebatur de loco voluptatis ad irrigandum Paradisum, qui inde dividitur in quatuor capita. Proinde erit et in sequentibus restituendus locus ad hunc fere modum, quatuor evangelistas significant: Fluvius fontem significat, id est, Christum, et Confer Druthmari Expositionem in Mat

th.eum.

Legendum arctos, dysis, anatole, mesembria, Grare ἄρκτος, δύοις, ἀνατολή, μεσημβρία. Quæ non

benedictionem, secundo per lentem, tertio per benedictionem: Esau diabolum significat, Jacob Christum, qui ipsum ter vicit et supplantavit: ita et nës debemus supplantare fratrem nostrum diabolum, treis vicibus, in cogitatione, in verbo, et in opere. Ideo frater noster est, quia Deus ipsum creavit, qui et nos, unum patrem habemus Deum : et bonum illum creavit, sed per suum vitium superbiendo se privavit. Quatuor evangeliste significant Matthæus faciem hominis: Lucas vituli: Marcus leonis : Joannes aquila Dominus Jesus Christus totum implevit, homo nascendo, vitulus immolando, leo surgendo, aquila ascendendo. Rota in rota, lège in legem, vetus in novum. Cur quatuor evangelistä B non per quatuor apostolos scribuntur, nisi per duos discipulos, et duos apostolos, quia filii Jacob de duabus liberis, et duabus ancillis nati sunt. Matthæus mel: Marcus lac: Lucas oleumn: Joannes vinum.

C

IN EVANGELIUM SECUNDUM MATTHÆUM.

:

Liber generationis Jesu Christi filii David filii Abrahæ. Ideo duos patres hominat, quia de David dicitur De fructu ventris tui ponani super sedem meam. De Abraham dicitur: In semine tuo benedicentur omnes gentes. Ideo David ante Abraham scribitur, quia propinquior est Christo de illo stirpė nascendo. Jacob genuit Joseph, secundum creationem dixit: Lucas secundum legem dixit, ut filius Heli esset. Ideo mulieres in genealogia Christi sunt, quia ipsæ ad vitam æternam veniunt ut viri: et ideo peccatores in genealogia Christi nominantur, quia ipse dixit: Non veni vocare justos, sed peccatores. Lucas de Christo ab Adam dicens, ostendit quod per Christi genus Adæ solvitur a peccato, sive quod de Christo exeunt, qui revertuntur ad Patrem. Figura Li virorum in genealogia Christi, hoc est, XLII mansiones filiis Israel ab Ægypto, usque ad terram repromissionis, id est, de mindo ad cœlum : quod significat per terna genera venire ad Christum, per fidem, spem, et charitatem. Quid per xiv, nisi per x verba Legis, et per quatuor virtutes: prima prudentia, servire Deo, non idolis: secunda temperantia, non concupiscere: tertia justitia, non adulterare: quarta fortitudo, dimittere, non occidere. Per quaD tuor fuit perditio mundi, per virum, per mulierem, per lignum, per serpentem, et per quatuor restauratur, per Christum, per Mariam, per crucem, per virum Joseph. Serpens qui fuit in Israel Christum significavit: Ipsa de aere facta cum quatuor rotis

stellarum, ut auctor vocat, sed quatuor plagarum
mundi sunt nomina: quorum prioribus litteris
Adami nomen significari, etiam apud S. August.
tractat. X, in Joan. et tractatu de montibus Sina et
Sion ad calcem S. Cypriani, Amalariun quoque
Fortunatum 1. 1, c. 7, de Eccl. Offic. atque alios tra-
ditum est. Sed et Sibyll. Oracula lib. 1. Adamum
vocant

τα όνομα πληρώσαντα
Αντολίην τε δύσιν τι μεσημβρίαν τε καὶ ἄρκτον.

rotundis : qui eam videbant sanabantur. Et eleva- A factum est, id est, quod angelus dixit : ut adimplerevit illum in caput virgæ, ut toti viderent eam, et fugissent animalia deserti, præ timore rotarum, et sic unusquisque sanatus est, si inspexerit Christum in caput virgæ, id est, in crucem. Quatuor rotæ, quatuor evangelistas significant: sic fugit diabolus Evangelium, quando sonat in cœlum.

Christi autem generatio sic erat. Id est, secundum carnem, dixerunt. Ideo Christi dicitur, ut ab ipso derivativo vocabulo Christiani vocentur : per etymologiam iterum Christus, id est, unctus, quia per ipsum post lavacrum chrismæ unctionem percepimus. Sic erat per æternitatem. Sonat Maria, stella maris; quia stella dulcis est, mare a amarum est; sic Maria, in mari mundi fuit inter peccatores velut stella maris: quia ut mors est, stella viros ad B portum adducit, si sequantur illam : sic Maria in mundo ubi natus est Christus, qui omnes ad vitam ducit, si sequantur illum. Desponsata mater ejus, id est, pro quatuor causis, ut non lapidaretur ut adultera, et ut in fugam haberet solatium, et genealogia Christi per Joseph, ut partus celaretur diabolo. Antequam convenirent, id est, antequam fuissent in b qua habitatione: inventa est ab Joseph in utero: non in vulva, ut mulier, sed ut virgo, habens de Spiritu sancto, id est, factus ex Spiritu Spiritus, sicut ipse facit pomum super lignum, et Evam de osse Adæ.

tur quod dictum est a Domino, id est, per prophetam Isaiam de Christo, hic ad litteram tantum. Ecce virgo in utero habebit, et vocabit nomen ejus Emmanuel : ideo hoc nomen interpretatum [Fort. ininterpretatum] est, quia in utraque lingua excelsum dicitur nobiscum Deus, id est, Deus et homo, in una fide sit. Fecit sicut præcepit ei angelus: ostendit quod ipse visionem Domini meruit videre, qui fecit sicut ei præcepit.

Et non cognoscebat eam, donec peperit filium suum. Donec pro d numquam dicitur. Primogenitus in lege dicitur, qui prius aperuit vulvam. Non quem sequuntur filii, sed qui prius nascitur. Christus pro tribus dicitur primogenitus, in resurrectione a mortuis, et a Maria, et a creaturis. Cum ergo natus esset Jesus, tres confirmat causas, locum, tempus, personam in Bethlehem: aptum fuit, quia e domus panis interpretatur, ut ibi panis vivus cœlestis nasceretur. Juda est respice Bethlehem gentium. In diebus Herodis regis, id est, refert reges et duces Judææ, ut dictum est: Non deficiet princeps de Juda, nec dux de femoribus ejus, donec veniat cui repromissum est, ipse erit exspectatio gentium. Ideo dixit Herodem regem contra Judæos, quia ipsi dixerunt ad crucem, Non habemus regem nisi Cæsarem. Ecce magi ab Oriente veniunt: dum Oriens est qui quæritur, ideo ab Oriente indicatur; ipse ad semetipsum nos ducit. In Jerosolyma venerunt, quia de Sion exibit lex, et verbum Domini de Jerusalem.

Dicentes ubi est qui natus est rex Judæorum? Id est, rex confessionum. Addunt causam inquirentibus, Quis dixit vobis? vidimus enim stellam ejus in Oriente: stella muta, sed lucida, lux ducit ad verbum. Item stellam ejus, et non cœli et terræ, necnon eorum fuit, sed Filii Dei. Nec fuit postea nec antea similis Christo in carne, ideo stella illos, ut cœlestis cœlestes ad cœlestem duxisset: et ideo non alia creatura sed muta, ut mutus muta ad mutum duxisset, Munerant, qui idolis adorabant. Herodes rex turbatus est, id est, per invidiam ne se suosque filios superasset sive timuerunt omnes, ne non illis bene esset. Rex justus dum apud regem iniquum fuerit, ut non tam fiunt chari apud alium regem socii regis vel ideo turbati sunt ut regi placuissent. Item

Joseph autem vir ejus; ideo vir ejus dicitur, et ideo justus, ne alii humanitatis conjunctionem suspicaverint. Noluit eam traducere: id est, in judicio, C ne legem transisset: quia sciebat virginem, ut diabolum partus ejus lateret. Hæc autem eo cogitante, id est, dimittere, an tenere cogitabat. Hic prophetia impletur, Adjutor in opportunitatibus, in tribulatione. Angelus Domini in somnis dixit. Non in somno, quia sæpius illi angelus in somnis venit. Non semel, quia mysterium Dei non potest cognoscere semel : Joseph fili David, id est, prophetia impleta in Joseph per David, De fructu ventris tui, et reliqua. Noli timere, id est, dilige, et gaude conjugem, non nuptialem; neque creationem [Fort. coitionem], sed cohabitationem tuam dixit, ut credidisset non ab alio, sed de Spiritu sancto conceptum. Pariet filium, id est, ut majus gaudium esset illi de filio, sicut inter homines mos est. Et vocabis nomen ejus. Item ad læti- D ad litteram, turbatio fit malis ostensio bona, et matiam ejus esset. Jesum, ac dixisset Salvatorem : salvum faciet populum suum: non dixit omnes, nisi qui credunt in eum, a peccatis eorum: id est, quod non potuit alius medicus facere. Hoc autem totum

a Addiderat, ut par credere est, Antiquarius ad marginem, deletum est verbum unum, forte vero amarum quæ verba postmodum intrusa in textum, Martianæus retinuit, satisque habuit parenthesi includere. Nos ejusmodi alia haud, pauca inferius castigamus.

b Fortasse iniqua pro in qua, quod sensu caret, olim scriptum est.

c Nullo sensu pro dixisset, legit Martianæus duobus verbis dixit et. Leviora alia taciti emendamus.

lus oculus solis ortu turbatur.

El congregans omnes principes sacerdotum et scribas populi: id est, sperans, ut cum advenissent, vel consilium recepisset, ut Deus, Interroga patrem luum, el

[blocks in formation]
« PoprzedniaDalej »