hoc, et ex pugna magis videatur esse quam verum : ▲ pium, ut în prima ætate non circumcidimur, nec Audi, idcirco sues et apros et reliquas animantes creatos, ut milites, athletæ, nautæ, rhetores, metallorumque fossores, et cæteri duro operi mancipati haberent cibos: quibus fortitudo corporum necessaria est: qui portant arma et cibaria: qui pugnis et calcibus sua invicem membra debilitant: qui remos trahunt: quorum latera ad clamandum dicendumque sunt valida : qui subvertunt montes, et sub divo [Al. sudo] et imbribus dormiunt. Sed quid ad nos, quorum conversatio in cœlis est? Cæterum nostra religio non athletam, non nautas, non milites, non fossores, sed sapientiæ erudit sectatorem, qui se Dei cultui dedicavit, et scit cur creatus sit, cur versetur in mundo, quo abire festinet. Unde et Apostolus loquitur : Quando infirmor, B tunc potens sum (I Cor. x11). Et, Si exterior noster homo corrumpitur, sed interior renovatur de die in diem (II Cor. iv): Et, Cupio dissolvi et esse cum Christo (Philip. 1). Et, Carnis curam ne feceritis (Rom. xu). Quodque sine quatuor sensibus vivere possumus id est, sine aspectu, auditu, odoratu, atque complexu. Absque gustu autem et cibis impossibile est humanum corpus subsistere. Adesse ergo debet ratio, ut tales et tantas sumamus escas, quibus non oneretur corpus, nec libertas animæ prægravetur. Quia et comedendum est, et deambulandum, et dormiendum, et digerendum, et postea inflatis venis incentiva libidinis sustentantur [Al. sustinenda]. Sunt quidem sensus nostri portæ, per quas ad animam nostram sæculi blandimenta C descendunt, et per quas sensus carnis introeunt. Per quas nisi lata strage facta viam virtutibus potius quam impietate fecerimus, numquam ad regem. pietatis pervenire poterimus. Dicat enim unusquisque quo dolet [Al. quod vult]: ego loquor conscientiam meam. Scio mihi abstinentiam, et nocuisse intermissim, et profuisse repetitam. Nec tales ergo recipiamus cibos, quos aut difficultate digerere, aut comestos magno partos et perditos labore doleamus. Olerum et pomorum ac leguminum, et facilior apparatus est, et arte impendiisque coquorum non indigent, et sine cura sustentant humanum genus, moderateque sumptus: quia nec avide devoratur. Quod irritamentum gale non habet, leviori digestione decoquitur. Nemo enim uno et duobus cibis, hisque vilibus usque ad inflationem ventris oneratur, quæ diversitate carnium et saporis delectatione concipitur, cum variis nidoribus fumant patinæ, et ad esum sui, expleta esurie, quasi captivos trahunt. Unde et morbi ex saturitate nimia concitantur. Multique impatientiam gulæ vomitu remediantur: et quod turpiter ingesserunt, turpius egerunt. Postquam enim venit Christus in fine temporum, et revolvit omega ad alpha, id est, finem ad princi repudium dare permittimur, nec carnes comedimus. Hippocrates in Aphorismis docet crassa et obesa corpora, quæ crescendi mensuram impleverint: nisi cito ablatione sanguinis minuantur, paralysim et pessima morborum genera parere [Al. erumpere]. Et idcirco esse necessariam demptionem, ut rursum habeaat in quæ possint crescere. Non enim manere in uno statu naturam corporum, sed aut crescere, aut decrescere, nec posse vivere animal nisi crescendi capax sit. Unde et Galenus ille doctissimus flippocratis interpres, athletas, quorum vita et ars sagina est, dicit in exhortatione medicinæ, nec vivere posse diu, nec sanos esse: animasque corum ita nimio sanguine et adipibus quasi luto involutas, nihil tenuc, nihil cœleste; sed semper de carnibus et ruciu et ventris ingluvie cogitare. Diogenes tyrannos et subversiones urbium bellaque hostilia vel civilia non pro simplici victu olerum pomorumque, sed pro carnibus epularumque deliciis asserit excitari. Quodque mirandum sit, Epicurus voluptatis assertor, omnes libros suos replevit oleribus et pomis e: vilibus cibis, dicens ita esse vivendum : a quia carnes et exquisitæ epul ingenti cura ac miseria præparantur, majoremque pœnam habe. nt in quarendo, quam voluptatem in abutendo. Bibere et comedere non deliciarum ardorem debet excitare: sed sitim famemque restinguere. Qui carnibus vescuntur, indigent etiam his quæ sunt [44. non sunt] carnium. Qui autem simplici victu utuntur, eos carnes non requirere. D Sapientiæ ergo operam dare non possumus, si mensæ abundantiam cogitemus, quæ labore nimio et cura indigent. Cito expletur naturæ necessitas: frigus et fames, simplici vestita et cibo expelli potest. Deliciæ et epularum varietas fomenta sunt avaritiæ. Quod si quis existimat se abundantia ciborum potionumque perfrui, et vacare posse sapientiæ, hoc est versari inter delicias, et deliciarum vitiis non teneri, seipsum decipit. Sensus noster illud cogitat, quod videt, audit, odoratur, gustat, attrectat, et ad ejus trahitur appetitum, cujus capitur voluptate. D.fficile, immo impossibile est, divitiis et voluptatibus affluentes non ea cogitare que gerimus. Frustraque quidam simulant salva fide et pudicitia [Al tacet et pudicitia] et integritate mentis se abuti voluptatibus: cum contra naturam sit, copiis voluptatum, sine voluptate perfrui. Sensus corporum quasi equi sunt, sine ratione currentes. Anima vero in aurige modum retinet frena currentium. Grandis exsultatio anima est, cum parvo contentus fueris, mundum habere sub pedibus : et omnem ejus potentiam, epulas, libidines, propter que divitiæ comparantur, vilibus mutare cibis, et crassiore tunica compensare. Tolle epularum et libidinis luxuriam : nemo quæret divitias, quarum usus, aut in ventre, aut sub ventre est. Qui ægrotat, non aliter recipit a Rubeus hæc per incuriam verba prætermisit, quia carnes et exquist!æ epulæ ingenti cura ac miseria præparantur. sanitatem, nisi tenui cibo et castigato victu. Quibus A noverant, verum et ipsum parum propter nauseam ergo cibis recipitur sanitas, bis et servari potest : ne quis putet morbos o'eribus concitari. Si autem vires olera non ministrant, quæ nascuntur et aluntur carnibus, quid tamen necesse est sapienti viro et philosopho Christi tautam habere fortitudinem, quæ athletis et militibus necessaria est, quam cum habuerit ad vitia provocetur? Illi arbitrentur carnes sanitati congruas, qui volunt abuti libidine, et in cœnum demersi voluptatum, ad coitum semper exæstuant. Christiano sanitas absque viribus eximiis [Al. nimis] necessaria c. t. et asperitatem gutturis leniendam. Quid loquar, inquit, de volatilibus, cum ova quoque pro carnibus vitaverint et lac? quorum alterum caines liquidas, alterum sanguinem esse dicebant colore mutato. Cubile eis de foliis palmarum contextum erat. Scabellum acclive ex una parte obliquum in terra pro pulvillo capiti supponebant: bidui triduique inediam sustinentes, et humores corporis, qui nascuntur ex otio, et ex mansione unius loci, nimia victus castigatione siccabant. Item Josephus, in secunde Judaicæ captivitatis historia, et in decimo octavo Antiquitatum libro, tria describit dogmata Judaeorum, pharisaos, sadducæos, essæos [Al. essenos]: quorum novissimos miris effert lau Nec turbare nos debet, si rari sunt hujus propositi sectatores, quia rari sunt, et amici boni fideles, et pudici, et continentes, semperque virtus rara est. Legimus quosdam morbo articulari et podagræ hu- B dibus, quod et uxoribus, vino et carnibus semper moribus laborantes, proscriptione bonorum ad simplicem inensam et ad pauperes cibos redactos, convaluisse. Caruerant enim sollicitudine dispensandæ domus, et epularum largitate, quæ et corpus frangunt, et animam. Irridet Horatius appetitum ciborum, qui consumpti relinquunt pœnitentiam. Sed etiam ex vilissimis cibis vitanda satietas. Nihil enim ita obruit animum, ut plenus venter et æstuans, et huc illuc se vertens, et in ructus, et in crepitus ventorum efflatione respirans. Quale autem illud jejunium, aut qualis refectio post jejunium, cum pridianis epulis distendimur, et gultur nostrum meditatorium efficitur latrinarum? Dumque volumus prolixioris inedix famem quærere, tantum voramus, quantum vix alterius diei nox di-C gerat. Itaque non tam jejunium appellandum est, quam crapula, ac fetens et molesta digestio. CAPUT XII. De Abstinentia Philosophorum, antiquorum Sacerdotum, aliorumque Sanctorum. Dicæarchus in libris Antiquitatum et Descriptione Græciæ, refert sub Saturno, cum omnia humus funderet, nullum comedisse carnes, sed universos vixisse frugibus et pomis, que sponte terra gignebat. Cheremon quoque Stoicus, vir eloquentissimus, narrat de vita antiquorum Ægypti sacerdotum, quod omnibus mundi negotiis curisque postpositis, semper in templo fucrint, et rerum naturas, causasque ac rationes siderum contemplati sint, numquam se mulieribus miscuerint, numquam cognatos et propinquos, ne liberos quidem viderint, et ex eo tempore quo cœpissent divino cultui deservire, carnibus et vino semper abstinuerint propter tenuitatem sensus, bet maxime propter appetitus libidinis, quæ ex his cibis et ex hac potione nascuntur. Pane vero non vescebantur, ne onerarent stomachum, et si quando comedebant, tunsum pariter byssopum sumebant in cibo: ut escam graviorem, illius calore decoquerent. Oleum tantum in oleribus • Deerant, quibus sensus maxime constat, verba, tamen necesse est. D abstinuerint, quotidianum jejunium verterint in naturam. Super quorum vita et cibo [Al. tacet cibo], Philo vir doctissimus proprium volumen edidit. Eubulius narrat apud Persas tria genera Magorum, quorum primos, qui sint doctissimi et eloquentissimi, excepta farina et olere, nil amplius in cibo sumere. Orpheus quoque in carmine suo esum carnium penitus detestatur. Pythagoræ etiam, Socratis, Antisthenis, et reliquorum frugalitatem referrem in confusionem nostram, nisi et longum esset, et proprii operis indigeret: ut qui paupertatem Apostolorum et crucis duritiem, aut nesciunt, aut contemnunt, imitentur saltem gentilium parcitatem [Al. paupertatem]. Ad ea venio, quæ Asella post duodecimum annum sudore proprio elegit, arripuit, tenuit, cœpit, implevit. Unius cellule clausa angustiis, latitudine paradisi fruebatur. Idem terræ solum, et orationis locus exstitit et quietis. Jejunium habuit pro ludo, inediam pro refectione. Et cum eam non vescendi desiderium, sed humana confectio ad cibum traheret, pane et sale et aqua frigida concitabat magis esuriem, quam restinguebat: et operabatur manibus, sciens scriptum esse : Qui non laborat, non manducet (II Thess. ). Et ita ad quinquagenariam pervenit ætatem, ut non doleret stomachus, non visce rum cruciaretur injuria, non sicca humus jacentia membra confringeret, non sacco asperata cutis fe torem aliquem situmque contraheret, sed sana corpore, anima sanior, solitudinem putaret esse delicias, et in urbe turbida inveniret eremum monachorum. Paulo quoque cibum et vestimenta palma prabebat; et ne cui impossibile videatur, Jesum testor et angelos ejus, quod in eremi, quæ juxta Syriam Saracenis conjungitur, monachum vidi, qui per triginta annos inclusus, hordeaceo pane et lutulenia aqua vivebat. Alter in cisterna veteri per dies singulos quinque carycis sustentabatur. Unde si mihi Dominus optionem daret, multo magis eligerem tu b Addit Rubeus, et vertiginem capitis. Idem mox habet, Pane raro vescebantur, etc. niçam Pauli cum meritis, quam regum purpuras A cæterarum virtutum fundamentum est, et sanctifica cum regnis [Al. pœnis] suis. Quid tamen nos ventris animalia, tale umquam fecimus? quos si vel secunda hora legentes invenerit, oscitamus, manu fac em defricantes, continemus stomachum, et quasi post multum laborem, mundialibus rursus negotiis occupamur. tio atque pudicitia ; et sine qua nemo videbit Deum. Nam Christus pro animi voluntate omnia in acceptum refert. Displicent namque in teneris maxime ætatibus longa et immoderata jejunia, quibus junguntur hebdomades, et oleum in cibo ac poma vetantur. Experimento didici, asellum in via cum lassus fuerit, diverticula quærere. Hoc enim in perpetuo jejunio præceptum est, ut longo itineri vires perpetes suppetant, ne in prima mansione currentes, corruamus in mediis. Cæterum in Quadragesima continentiæ vela pandenda sunt, et tota aurigæ retinacula equis laxanda properantibus quamquam alia sit conditio sæcularium, alia monachorum. Sæcularis homo in Qua Prætermitto prandia, quibus mens onerata premitur. Pudet dicere frequentiam salutandi, qua aut ipsi quotidie ad alios pergimus, aut ad nos venientes cæteros exspectamus. Deinceps itur in verba, sermo teritur, lacerantur absentes, vita aliena describitur, et mordentes invicem consumimur ab invicem. Talis nos cibus occupat et dimittit. Cum vero amici recesse int, ratiocinia supputamus. Nunc ira personam nobis inducit, nunc cura superflua in B dragesima ventris ingluviem decoquit, et in colleaannos plurimos duratura præcogitat. Nec recordamur Evangeli dicentis, Stulte hac nocte auferent animam a te, que autem præparasti cujus erunt? Nec vero hoc dicens condemno cibos, quos Deus creavit ad utendum cum gratiarum actione, sed juven bus incentiva esse assero voluptatum [Al. aufero voluptatis]. Non Ætnæi ignes, non Vulcania tellus, non Vescvus Olympusque tantis ardoribus æstuant, ut juveniles medulle vino plenæ, dapibus inflammata. Avaritia caleatur a plerisque, et cum marsupio deponitur. Maledicam linguam indictum silentium emendat: cultus corporis, et habitus vestium unius horæ spatio commutatur. Omnia alia peceata extrinsecus sunt, et quod foris est facile abjicitur. Sola bilo insita est, et quadam lege nature in coitum gestit erumpere. Grandis igitur vir:utis est et solicita di igentia superare quod natus sis, et in carne non carnaliter vivere. CAPUT XIII. De temperatis Jejuniis. Tantum bi jejuniorum as ume, quantum ferre potes: diversus est enim hominum stomachus. Alii amaris, alii dulcibus, alii austerioribus, ali levibus [1. lenibus] delectantur cibis. Ileo non tibi immoderata imperamus jenunia, et enormem ciborum ab tinentiam, quibus statim corpora delicata franguntur. Philosophorum quoque sententia est, moderatas esse virtutes, excedentes modum atque mensuram inter vitis deputari. Unde et unus d. sep'em sapientibus: Ne quid, sit, nimis. Novi enim ego in utroque sexu propter nimiam abstinentiam cerebri sanitatem quibusdam fisse vexatam, præsertim qui in bumidis, et frigidis habitavere cellulis. ita ut nescirent quid agerent, que se verterent, quid loqui, quid facere deberent. Sic ergo debes jejunare, non ut palpites, et respirare vix possis : sed mi fracto corporis appetitu, nec ia lectione, nec in psalmis, nec in vigiliis solito quid minus facias. Jejanium non perfecta virtus, sed Hæc vero, Maledicam linguam indictum silentium wendat, Rubeus omitut, atque alio transtulit. rum morem, succo victitans suo, futuris dapibus ac saginæ aqualiculum parat. Monachus in Quadragesima suos dimittat equos: ut sibi meminerit semper esse currendum. Finitus labor major, infinitus moderatior est. Ibi enim respiramus: hic perpetuo incedimus. Sic tamen comedas, but statim post cibum possis legere, orare, et psallere. Ideo sint tibi casta, simplicia, moderata, et non superstitiosa jejunia. Sed quid prodest oleo non vesci, et molestias quasdam difficultatesque ciborum quærere, carycas, piper, nuces, palmarum fructus, similam, et mel? Tota hortorum cultura vexatur, ut cibario pane 1.0 vescamur et dum delicias sectamur, a regno cœloCrum retrahimur. Nec si biduo aut triduo jejunaveris, putes te jejunantibus esse meliorem. Tu jejunas et irasceris ille comedit, et forte [Al. fron e] blanditur. Tu vexationem mentis et ventris esuriem jejunando Al. rixando] digeris, ille moderatius alitur, et gratias agit Deo. Unde quotidie clamat Isaias: Non tale jejunium clegi, dicit Dominus. Et iterum: In diebus jejuniorum vestrorum inveniuntur voluntates vestræ et omnes qui sub potestate vestra sunt, stim latis. In judiciis et litibus jejunatis, et prcutitis puguis humilem: ut quid mihi jejuratis (Isai. Lvm)? Quale illud potest esse jejunium, cujus iram non dicam nox occupat : sed luna integram derelinquit? Teipsum considerans noli in alterius ruina, sed in tuo opere gloriari: nec illorum tibi exempla proD ponas, qui carnis curam facientes, possessionum redditus et quotidianas domus impensas supputant. Nec enim undecim Christi apostoli Judæ proditione sunt fracti: nec Phileto et Alexandro naufragium faciente, cateri a cursa fidei substiterunt (I T.moth. u). Convivia quoque tibi sunt vitanda sæcularium maxime eorum qui honoribus tument. Nam pinguis venter non gignit sensum tenuem. Decet Æsopi fabula, plenum muris ventrem per angustum foramen egredi non valere. Quoscumque namque formosos, calamistratos, crine compositos, b Addunt alii libri, ut semper esurias. Į sunt. bona vel buccis rubentibus videris, de armento Joviniani A satiatus, de boni co: dis thesauro profert ea qua: Crebrius lege, et disce quamplurima, et tenente te codicem, somnus obrepat, et cadentem aciem pagina sancta suscipiat. Et quanquam Apostolus semper orare nos jubeat, et sanctis etiam ipse somnus oratio sit, tamen divisas orandi horas debemus habere : ut si aliquo fuerimus opere detenti, ipsum nos ad officium tempus admoneat. Nec cibi ante sumantur, nisi oratione præmissa. Nec recedatur a mensa, nisi referantur gratie Creatori. Egredientes hospitium armet oratio, et ingredientibus occurrat oratio antequam sessio: nec prius corpusculum requiescat, quam anima pausetur [Al. pascatur]. CAPUT XIV. Ad omnem actum, et ad omnem incessum, manus pingat crucem. Dominicis diebus orationi [Al. add. tantum] et lectioni vacetur. Quod quidem in on.ni tempore completis opusculis faciant. Quotidie de Scripturis sanctis aliquid discatur [Al. dicatur], Providendum etam ut diem solemnem, non tam ciborum abundantia, quam spiritus exsultatione celebremus quia valde absurdum est nimia saturitate velle martyrem honorare, quem scas D. o placuisse jejuniis. Sacerdo'es quoque pro omnibus orare debent [ Al. solent, quorum eleemosynas oblationesque recipiunt. Sape in manibus tuis divina sit lectio et crebrae orationes, ut omnes cogitationum sagittæ, quibus adolescentia percuti solet, hujuscemodi clypeo repellantur. Quoniam difficile, immo impossi De Contemplatione, Oratione, et Lectione. Si monachus esse vis, non videri, babeto curam, non rei familiais, cui renuntiando hoc esse cœpisti, sed animæ tuæ. Ama scientiam Scripturarum, el carnis vitia non amabis. Corpus pariter animusque tendantur ad Dominum. Sic teipsum in cœlum, animogestiente, præcurras [Al. procures], ut dum corpore moraris in terra, jam ad Christum mente pervenias. Assuescas quoque ad orationes et psalmos nocte consurgere, mane hymnos canere tertia, sexta, nona hora stare in acie quasi bellatorem Christi, accensaque lucerna reddere sacrificium vespertinum. Sie dies transcat, sit nox inveniat labo- C-bile est perturbationum vitiis carere quempiam. rantem: orationi lectio, lectioni succedat oratio. Præcipue ea quæ sancti faciunt, in conspectu Dei faciunt, et pleniorem scientiam Dei accipiunt et plenius divinis imbuti sunt disciplinis. Si enim ægrotus et ærstuans febribus aquam frigidam postulet, et dieat ad medicum : Vim patior, crucior ( Al. uror), exanimor, usquequo, medice, clamabo, et non exaudies? Et respondeat sapientissimus medicus: Scio quo tempore debeam dare quod postulas, non misereer modo, quia misericordia ista crudelitas est, et voluntas tua contra te petit. Ita Dominus noster sciens Clementiæ suæ pondera atque mensuras, interdum non exaudit clamantem: ut eum probet, et magis provocet ad rogandom, et quasi igne excoctum, justiorem et puriorem faciat. Ad orationem nocte consurgenti non indigestio cibi ructum faciat, sed inanitas. Nam quidam vir inter pastores eximius: Sicut fumus, inquit, fugat apes, sic indigesta ructatio avertit Spiritus sancti el arisma. ia. Ructus autem dicitur proprie digestio cibi, et concoctarum escarum in ventum efflatio. Quomodo ergo juxta qualitatem ciborum de stomacho ructus erumit, et vel boni, vel mali odoris flatus indicium est: ita interioris hominis cogitationes verba proferunt : et ex abundantia cordis os loquitur. Justus comedens replet animam suam. Cumque sacris doctrinis fuerit Rubeus, immo inter ejus sues grunniunt, Mox locum psalmi, Heu mihi, etc., prætermittit. Nam freque:s lectio, quotidiana meditatio, solet magis labor mentis esse quam carnis. Quomodo enim quid manu et corpore fit, manus et corporis labore completur: ita quod ad lectionem pertinet, magis mentis est labor. Litteræ namque marsupium non sequuntur: sudoris tamen comites sunt et laboris, socia jejuniorum, non saturitatis: continentiæ, non luxuriæ. Unde quidam Origenis discipulus dixit: numquam se cibum, Origene præsente, sine lectione sumpsi-se: numquam inisse [Al. evenisse] somnum, nisi unus e fratribus sacris Litteris perso naret. Edentes autem cucullis capita sua velent, ne alter alterum aspiciat manducantem: ne loqui quidD quam liceat doin manducant. Igitur quando comederis, cogita quod statim tibi orandum illico, et legendum sit. De Scripturis sanctis habeto fixum versum numerum. Istud pensum Domino tuo redde. Nec aute membra quieti concedas, quam calathum [Al. palladium] pectori tui hoc subtegmine compleveris. Post sancias Scripturas, doctorum hominum tractatus lege, eorum dumtaxat quorum fides nota est : Quoniam eruditio timorem creat, imperitia confidentiam. Sed tunc Scriptura proderit legenti: si quod legeris, opere compleatur. ↳ Perperam Martianœus, et alia peccatorum, potentiæ innocentem circumvenire, astutia: Lumilem despexisse, nobilitatis. Sic erroribus plena funt omnia et ad hoc usque veritas obscuratur, ut in mortis gremio jacuisse beatitudo dicatur. Illorum igitur tractatibus, illorum delecteris in- A pientis injuriam fecisse, virtutis: aliena possidere, geniis et libris, quorum pietas fidei non vacillat. Cæteros sic lege, ut magis judices quem sequaris. Caveas omnia apocrypha : et si quando ca non ad dogmatum veritatem legere volueris, scias non eorum esse quorum titulis prænotantur: multaque in bis admixta vitiosa. Et grandis prudentiæ est aurum in luto quærere. Quid enim facit cum Psalterio lloratius? cum Evangeliis Maro? cum Apostolo Cicero ? Quæ societas lucis ad tenebras? Ne ergo legas philosophos, oratores, poetas, ne in eorum lectione requiescas: nec nobis blandiamur, si his quæ scripta sunt non credimus, cum aliorum conscientia vulneretur et putemur probare quæ dum legimus, non reprobamus. Absit ergo ut de ore christiano sonet Jupiter omnipotens, et Mehercule, et Mecastor, B et cætera magis portenta quam numina. At nunc etiam sacerdotes Dei, omissis Evangeliis et Prophetis, videmus comœdias legere amatoria Bucolicorum versuum verba cantare [Al. tentare]: tenere Virgilium: et id quod in pueris necessitatis est, crimen in se facere voluntatis. Scientia autem pietatis est, nosse, legere Scriptu:as, Prophetas intelligere, Evangelio credere, Apostolos non ignorare. Nec putemus in verbis Scripturarum esse Evangelium, sed in sensu : non in superficie, sed in medulla non in sermonum foliis, sed in radice rationis. Si quid autem ignoras, si quid de Scripturis dubitas, interroga eum quem vita commendat, excusat as, fama non reprobat. Aut si non est qui possit C exponere melius est aliquid nescire, secure [Al. tac. serure], quam cum periculo discere. Memento quia in medio laqueorum ambulas. Malo enim apud te verecundia parumper quam causa perichtari. Qui tamen quod novit interrogat, non voto [Al. modo] discendi, sed studio cognoscendi, an noverit ille qui responsurus est, in similitudinem pharisæorum, non quasi discipulus, sed quasi tentator accedit. Plerique etiam detractorum, dum verba sacri eloquii plus quam debent discutiunt, in carnalem intellectum cadunt. In divinis autem Scripturis et libris melius est, obscura relinquere ut sunt, quam aliquid temere vel prave imitari, quod nescias. Sunt quoque nonnulli, qui, rugata fronte, demisso supercilio, verbis- D que trutinatis, auctoritatem doctorum sibi vendicant. Non quod ipsi dignum aliquid arrogantia noverint: sed quod simplices fratres quædam videntur sui comparatione nescire. Evenit etiam interdum, ut cum modicum scientiæ quis habuerit, elatus in superbiam discere desistat [Al. add. et legere]: et paulatim eo quod nihil additur, subtrahitur, ut b vacuus disciplinis penitus remaneat ferrumque quod acutum erat, hebetetur. Sed et jam Prophetam horrere, eloquentis est; non Christum sapere sa Nobis vero nil placet, nisi quod Ecclesiasticum est, et quod publice in Ecclesia [Al. add. dicere] non timemus. In his tamen ita facere solemus. Quando enim philosophos legimus, quando in manus nostras libri veniunt sapientiæ sæcularis, si quid in eis utile reperimus, ad nostrum dogma convertimus. Si quid vero superfluum, de idolis, de amore, de cura sæcularium rerum, hæc radimus, his calvitium inducimus, hæc in unguium morem ferro acutissimo desccamus. Referam tibi meæ infelicitatis historiam. Cum ante annos plurimos domo, parentibus, sororibus [Al. sorore], cognatis, et quod his difficilius est, consuetudine lautioris cibi, propter cœlorum me regua castrassem, et Jerosolymam militaturus pergerem bibliotheca, quam mihi Roma sumo studio confeceram, carere non poteram. Itaque miser ergo lecturus Tullium jejunabam. Post noclium crebras vigilias, post lacrymas, quæ prætertorum recordatione [Al. recordatio] peccatorum ex intimis visceribus fluebant [Al. eruebat], PlauLus sumebatur in manus. Si quando in menietipsum reversus Prophetam legere cœpissem, sermo horrebat incultus. Et quia lumen cæcis oculis non videbam, non oculorum putabam culpam esse, sed solis. Duin ita me antiquus serpens illuderet in media ferme Quadragesima medullis infusa febris, corpus invasit exhaustum, et sine ulla requie, quod dictu quoque incredibile sit, sic infelicia membra depasta est út ossibus vix hererem. Interim parantur exsequiæ, et vitalis animæ calor, toto jam corpore frigescente, in solo tantum ¡epente pectusculo palpitabat ; cum subito raptus in spiritu ad tribunal Christi pertrahor: ubi tantum luminis eral, et tantum ex circumstantium claritate fulgoris, ut projectus in terram sursum aspicere non auderem. Interrogatus de conditione, Christianum me esse respondi. Et ille qui præsidebat : Mentiris, ait. Ciceronianus es, non Christianus. Ubi enim est thesaurus tuus, ibi et cor tuum (Matth. vi). Illico obmutui, et inter verbera, nam cædi me jusserat, conscientia magis igne torquebar: illum mecum versiculum repetens: In inferno autem quis confitebitur tibi (Psalm. vi)? Clamare tamen cœpi, et ejulans dicere: Miserere mei, Domine, miserere mei! Hæc vox inter flagella resonabat. Tandem ad præsidentis genua provoluti qui astiterant, precabantur ut veniam tribueret adolescentiæ, et errori locum pœnitentiæ daret [Al. commodarct], exacturus deinde cruciatum, si gentilium aliquando litterarum libros legissem. Ego qui in tanto constrictus arti bidem et vacuum disciplinis pectus rem ducal, olc. |