Obrazy na stronie
PDF
ePub

episcopum post collationem, quo res quibus illi vincuntur vel victi esse monstrantur, breviter complectebatur. Qui liber periit, sed extat ejus liber de gestis cum Emerito, et sermo eo præsente ad Cæsariensis Ecclesiæ plebem dictus.

gilianarum collationis tempore fuissent conclusi. A gustinus, cui titulus erat Ad Emeritum Donatistarum Quæ vitilitigatorum effugia merito ridebant Catholici: nam corruptum auro judicem gratis et sine teste dicebatur; si quid vero proponendum erat adversus eum, id ante disputationis exordium facere eos oportuerat. Quod non modo non fecerant, sed et offerenti ut alium judicem qui secum sederet eligerent, responderant se alterum nolle judicem, atque hunc prolixe non semel laudaverant : quod ad actionem pertinet, unicuique clepsydra adjecta quidquid voluisset et quantum voluisset dicendi licentiam dedisse. De vi illata quia in Gargilianis Thermis inclusi fuerant non magis conqueri posse, si locus fuisset querelæ, catholicos quam Donatistas cum ibi utrique essent: at quomodo pro carcere habebatur locus ubi erat et judex et in quo retenti non sunt, B sed unde dimissi quando voluerunt? De sententia noctu lata forensis rabulæ Petiliani cavillatio erat; nihil enim obstat quin si causa postulet, diutius judex possit etiam sedere. Nihilominus hæc Donatistarum calumniandi audacia atque protervia ita increvit, ut de remedio apponendo Patres Africani in commune consuluerint in synodo Cirtensi seu Zertensi anno post collationem habito, cujus nomine Augustinus epistolam scripsit ad Donatistas olim CLII nunc CXLI, qua hujusmodi calumniam diluit. Data est xvi kalend. Julias.

Mors Marcellini. Confirmatio sententiæ Marcellini. -At Donatistæ non contenti Marcellini honorem calumniis suis infamare, vitam etiam appetiverunt, ei, quasi Heraclianæ factionis hominem, sub invidia C tyrannidis oppressum licet innocentem, ut die 13 Septembris anni 413, jussu Marini comitis qui Heraclianum in Africa debellaverat, capite plecteretur effecerunt. Hinc occasionem cœperunt jactitandi irritum esse judicium a Marcellino latum : quod cum intellexisset Honorius, severissimam in eos legem tulit die 22 Junii anni 414, et alia lege data 30 Augusti anni 415, statuit ea quæ a Marcellino, quem spectabilis memoria virum appellat, in Donatistas gesta erant et in publica monumenta translata, firmitatem perpetuam habere.

Non melius Donatistis cessit importuna apud Bonifacium comitem interpellatio, qui rejectis mendacissimorum hominum calumniis Augustini consilia

Interea Dul

22 Concilium Donatistarum.-Circa idem tempus habitus est Donatistarum conventus, cui Petilianus cum aliis plusquam triginta episcopis interfuit. In eo consilium inierunt, quo pacto edictis quibus adeo premebantur, obviam irent, cum viderentur se potius pristinis ignibus daturi (imo id reipsa facerent spe nominis martyrum apud suos potiundi) quam ut in insulas deportarentur. In eodem conventu ab iis id statutum est: Ut qui catholicis communicaverint, episcoporum vel presbyterorum tantum si sacrificium non obtulerint aut in populo non tractaverint, ad veniam perveniant et in suis honoribus recipiantur. Donatistarum schisma debilitatum. citius Tribunus et Notarius imperialium jussionum contra Donatistas in Africa executor, poenas legibus in eos sancitas severe exigebat, intestabiles Donatistas esse declarabat, mulctas imperatas imponebat, basilicas eorum et bona ecclesiæ catholicæ adjudicabat, episcopos et clericos in insulas et provincias longinquas exulatum mittebat. Hujus igitur vigilantia multi tum temporis ad Ecclesiam redierunt, et Donatiana secta, quæ antea in Africa vigebat, fracta et debilitata prorsus est. At nonnulli in pervicacia sua obstinati perdurabant, quorum alii basilicas ne Catholicis traderent, alii pro suo more vario mortis genere mortem sibi conciscebant, ut pro martyribus haberentur. Nonnulli in catholicos irruebant et ex iis plurimos neci tradebant: dum e contra catholici antistites sollicite mortis pœnam a Donatistarum capite depulsarent.

De Gaudentio Thamugadensi.- Cum malorum hujuscemodi dux et fax esset Gaudentius Thamugadensis, unus e septem actoribus Donatistarum in collatione, dedit ad illum litteras Dulcitius exhortans eum ad unitatem catholicam et dissuadens incendium quo se ac suos cum ipsa Ecclesia consumera minabatur: addens etiam ut si se justos putarent, fugerent potius secundum præceptum Domini Christi quam se nefandis ignibus concremarent. Respondit

prætulit sibi præscripta in eximio illo libro seu epis- D Gaudentius duabus litteris, breviore una, festinante tola quæ est de Correctione Donatistarum.

Gesta Augustini cum Emerito.- Anno 418, prima Maii, universalis concilii Carthaginensis Patres deerela condidere ad extinguendas Donatianæ sectæ reliquias. Mense vero septembri proximo, cum Augustinus apud Juliam Cæsaream versaretur cum quibusdam collegis, occurrit forte in Emeritum hujus urbis episcopum ex parte Donati, qui unus fuerat ex actoribus collationis, quem cum ad Ecclesiam adduxisset, cum eo concertare voluit. At Emeritus ne mutire quidem aut hiscere ausus est, et Augustini sermonem patienter contra suos audivit. Librum paulo ante adversus hune Emeritum scripserat Au

ut aiebant perlatore, alia prolixa, quasi plenius diligentiusque respondens. Dulcitius ambas ut eas Gaudentii epistolas existimavit ad eum esse mittendas refelleret, simulque eum per litteras consuluit, quodnam istis hæreticis responsum dari oporteret. Augustinus ambas Gaudentii epistolas uno libro redarguit, qui cum in ejusdem pervenisset manus, rescripsit ille quod ci visum est; sed Augustinus responsionem ejus contempsit nec dignam refutatione judicavit. Ad postulatum vero Dulcitii respondit istorum insaniam non debere obstare quominus ad unitatem faciendam allaboraret et Principis leges exsecutioni demandaret.

Lex Theodosii Junioris in Donatistas.- Eædem le- A nicus, Carthaginensis episcopus, omni cura incum

ges a Theodosio Juniore renovatæ sunt, lege data 30 Maii anno 428, sed paulo post Donatistarum secta Vandalorum irruptione a legibus imperatorum tuta fuit. Nonnullis etiam ex iis qui se Arianorum adversarios non esse fingebant, Vandali favisse videntur. Nihilominus eamdem plerique eorum ac Catholici sortem subierunt et sub Arianorum jugo miseram vitam traxere. Certe Fastidiosus episcopus Arianus cujus verba referuntur a Fulgentio, Donatistas æque. ac Catholicos insectatur.

Reliquia Donatistarum ad sextum usque sæculum. -Superfuerunt tamen diutissime in Africa schismatis hujus quamvis languentis et attriti reliquiæ, ut ex epistolis Gregorii Magni ad Afros datis liquet, ex quibus intelligimus non paucos in Africa Donatistas fuisse eorumque numerum hoc ipso tempore li- B cet a Gennadio Exarcha compescerentur crevisse, plures ab eis in suam sectam adductos et rebaptizatos, quosdam etiam Catholicos episcopos ab iis ex ecclesiis suis pulsos. Cui malo ut mederetur Gregorius, jussit synodum congregari quam habuit Domi

bens ut Africanam Ecclesiam ab hac labe purgaret. Adversus cos tum temporis a Mauricio imperatore nissa sunt rescripta; sed conquesti sunt Africani episcopi ea exsecutioni non demandari. Qua de re missis Africanorum ad eum litteris certiorem fecit Gregorius imperatorem, rogavitque ut severe in eos animadverteretur. Ipse vero episcopis Africanis scripsit Donatistas episcopos qui ad Ecclesiam accedebant ea lege recipiendos, ne pateret eis ad Primatum aditus.

Ita per ter centum annos et amplius in Africa duravit illud schisma, quod infausto tempore ac omine ortum; sub Constantino neque judiciis Ecclesiasticis neque civilibus extingui potuit; sub Constante imperatore compressum, ad tempus sub Juliano recruduit, et per multos annos magnam Africæ partem implevit; donec scriptis, disputationibus et legibus imperatoriis imminutum est et ad paucos redactum, quorum infelices hæredes ad sextum aut septimum usque sæculum in aliquibus Africa angulis latita

runt.

23 GEOGRAPHIA SACRA

AFRICA

SEU NOTITIA OMNIUM EPISCOPATUUM ECCLESIÆ AFRICANE

EX COLLATIONE CARTHAGINENSI, NOTITIA EPISCOPORUM AFRICE SUB HUNERICO, EX CONCILIO
CARTHAGINENSI SUB CYPRIANO, ALIISQUE CONCILIIS TUM AFRICANIS, TUM GENERALIBUS,
AC MONUMENTIS SACRIS ET PROFANIS EXCERPTA.

--

Itinerarium MCCCCXXXI: sin autem soli, hoc est, sinuum et amfractuum littoris ratio non habeatur; sed tantum cœli, hoc est, si linea recta ducatur, a Cotibus ad Mercurii Promontorium millia passum MXXX. A Mercurii Promontorio ad Syrtis minoris internum latus expositum Orienti, Polybio, Plinio et Antonino sunt ccc millia passuum, a quo non multum distant nostræ rationes. Regio quæ inter duas Syries interjacet versa in Septentrionem, Plinio CCL millia passum, Antonino CCCLXXX, mille passuum, secundum nos CCCL mille passuum. Syrtis major, si Plinio fides, circuitus est DCXXV millia passuum, aditus autem CCCXV, circuitus CCCCL. Secundum nos aditus non plus quam CCL millia passuum. A Promontorio ad sinus intima ccx millia passuum. Ibi sunt Aræ Philenorum qui extremus est Africa limes. Ab Austro Africa montibus et interiori adjacet Libyæ, ac plus vel minus late patet, quo magis vel minus in mare terræ prominent. Hac omnia in Tabula Geographica videre est.

Africæ descriptio. Africae nomen tripliciter olim C Plinium sunt millia passuum Mcx secundum Antonini et nunc acceptum legimus. Primum pro tertia orbis parte, quæ ab Asia, Isthmo vel Nili ostiis disterminatur, et undequaque mari ambitur. Quo in terraruin tractu non modo provinciæ quæ mari Mediterraneo alluuntur, Mauritania scilicet, Zeugitana provincia cujus caput Carthago, Libya, et Ægyptus sed et interiora terrarum Antiquis vix nota, Æthiopie appellatione designata continentur. Haud tam late patet altera Africa acceptio, juxta quam non modo Æthiopia ab Africa secernitur, sed et hae peculiarem diœcesim, ut aiunt, constituit, ab Ægypto distinctam, et ab Oceano, scilicet Atlantico ad intimum majoris Syrtis sinum protenditur: que provincias Mauritaniam, Numidiam, Tripolitanam et Zeugitanam continet. Hæc autem ultima provincia proconsularis, D Africa nomine proprie donatur, quæ tertia est, eaque strictissima hujus vocis acceptio. Africa secundum mediam illam acceptionem ab Occidente et Septentrione littorum obliquo spatio mari alluitur, patetque in longitudinem latus ejus Occidentale ab Atlante ad Cotes Promontorium juxta fretum DM passuum. Inde a parte Septentrionali ab Herculei freti ostiis ad Mercurii Promontorium secundum

Africæ divisio.

Dividitur autem Africa a Plinio in Mauritanias duas (Tingitanam, et Casariensem) Numidiam et Zeugitanam quæ Africa proprie dicitur

rem constituit, alteram fuisse e duabus Numidiis censeant. Sed in concilio Carthaginensi anni 416, diserte distinguuntur Numidia duæ a Mauritaniis Sitifensi et Cesariensi.

ac in duas distribuitur, quarum una dicitur Byza- A que deinceps a Numidia avulsa provinciam peculiacena, altera Tripolitana. In veteri Notitia Africe Constantii imperatoris, ut ferunt, temporibus facta, sic describitur et dividitur Africa: Vergentem ad Austri terram invenies terram Mauritaniam, cujus homines barbari quantum ad vitam et mores, Romanis tamen subditi..... Exinde post Mauritaniam Numidia provincia.... Proxima huic provinciæ Africæ regio in omnibus dives occurrit. Apud Ptolemæum ac Pomponium Melam Africa quoque dividitur in tres tantum partes, Mauritaniam, Numidiam et Africam stricte sumptam, sub qua comprehenduntur Byzacena et Tripolitana.

Hæc quoque fuit antiquissima Ecclesie Africanæ divisio, ut testis est omni exceptione major D. Cyprianus in epistola edit. Oxon. 48, ad Cornelium, B ubi limites et partes Africanæ Ecclesiæ sic describit: Sed quoniam latius fusa est nostra provincia : habet enim Numidiam et Mauritanias duas cohærentes. In concilio Carthaginensi de iteratione baptismi sub eodem Cypriano habito, cum in unum Carthagini convenissent 24 Episcopi plurimi ex provincia Africa, Numidia, Mauritania: quibus constat jam tum Ecclesias istarum provinciarum unum corpus Ecclesiarum constituisse et in quatuor provincias Ecclesiasticas fuisse tum divisas.

Nihil aut parum videtur Constantini imperatoris temporibus in ea divisione Africa immutatum; nam is in epistola ad Cæcilianum Carthaginensem, quæ refertur ab Eusebio 1. x Hist. Eccl., c. 6, quatuor item provincias Africa enumerat his verbis: Quan- C doquidem placuit nobis ut per omnes provincias Africa, Numidiæ, et utriusque Mauritanice. Nihilominus idem in epistola ad Ablavium de Arelatensi concilio, Tripolitanam addit provinciam, et Numidias plurali numero enuntiat, Ablavio injungens ut Cæcilianum cum aliquibus ex his quos ipse delegerit, sed et de Byzacenæ, Tripolitanæ. Numidiarum et Mauritaniarum provinciis singulos quosque cum aliquibus ex suis quos putaverint eligendos Arelatem mittat. Ibi Tripolitana statui videtur tamquam Africa provincia a quatuor aliis jam tum distincta. Licet autem Numidiarum hic et alibi in plurali fiat mentio, non propterea tamen existimandum est duas fuisse provincias Numidiæ, seu civiles, seu Ecclesiasticas. Nam e duabus Numidiis una semper coaluit provincia, quæ unam tantum- D modo Metropolim urbem et unum Primatem habebat, ut constat ex concilio Milevitano anni 402, in quo statuitur ut Archivus Numidiæ et apud primam sedem sit et in Metropoli, id est, Constantina. Ecce unam Metropolim et unum Primatem totius Numidie. Et ne quis dicat de una tantum Numidia hic agi in concilio Carthaginensi anni 397: Crescentianus dicitur primæ sedis Numidiarum Episcopus: in Greco πρώτης καθέδρας τῶν δύο Νουμιδιών. S. Augus tinus ep. LIX ad Victorinum agens de contentione quæ erat inter duos episcopos circa Primatum Numidiæ, omnes episcopos Numidia uni paruisse Primati supponit. Sunt qui Sitifensem Mauritaniam,

Circa tempora Theodosii imperatoris Africa in sex est divisa provincias, que a Sexto Rufo, et in Notitia imperii enumerantur, suntque Africa stricte sum. pta, sive proconsularis provincia, Numidia, Byzacium, Tripolis, Mauritania Sitifensis, et Mauritania Cæsariensis. Tingitana vero ab Africa avulsa Hispaniæ attributa est. Eamdem divisionem provinciarum et formam induit Ecclesiastica Tolereia, ut ex conciliis ex universis Africæ provinciis congregatis notum est, in quibus sex illæ provincia enumerantur. Sunt qui Sitifensem provinciam existiment non ante annum 419, inter Ecclesiasticas Africæ provincias locum peculiarem obtinuisse et Primatem habuisse, idque ex canone 17 concilii Carthaginensis hujus anni. Sed hi oppido falluntur. Nam in concilio Carthaginensi anni 397, legati Mauritania Sitifensis, provinciæ suæ nomine leguntur Carthaginem venisse ad concilium et omnia postulata detulisse : quod solis provinciis quæ primas sedes habebant licebat, ut constat ex canone 18 Cod. Afric. In epistola Augustini ad Victorinum, quæ nunc 59, anno 401 scripta, diserte habetur non tantum duas esse Mauritanias, sed utramque suum habere Primatem : Legi, inquit, in eadem tractatoria etiam ad Mauritanias esse scriptum, quas provincias scimus habere Primates. Anno 402 Nicetius Sitifensis, qui concilio Milevitano interfuit, vocatur Episcopus primæ sedis Mauritaniæ Sitifensis. Anno 403, Lucianus et Macrianus Sitifensis provincia Episcopi, legatione funguntur in concilio Carthaginensi. Anno 407, separatim enumerantur Sitifenses episcopi ut provinciæ a cæteris diversa. Anno 414, in collatione Carthaginensi seorsim enumerantur sex provincia, et inter eas Sitifensis: Præsto sunt universi de omnibus scilicet provinciis Africanis, id est, de provincia Proconsulari, de provincia Byzacensi, de Numidia, de Mauritaniis Sitifensi et Cæsariensi et de Tripolitana provincia. Et cap. 72 coll. Carthag. diei 1: Si de numero dubitatur, eant provinciales ad Mauros, eant ad Numidas. eant ad Byzacenos, eant quoque ad Tripolitanos, cant ad Provinciæ Proconsularis. Anno 418, legati eliguntur ex hac provincia qui Carthagini demorentur. Demum initio concilii anni 419, legati Sitifensium nomine præsentes adsunt concilio antequam canon 17 fuisset exaratus. Nihil ergo absurdius quam fingere tum primum in hoc concilio Mauritaniam Sitifensem, diversam a Cæsariensi provinciam Ecclesiasticam constituisse. Quod spectat ad canonem 17, conciliis Carthaginensis anni 419, in codice canonum Ecclesiæ Africanæ sic habetur: Placuit ut Mauritania Sitifensis, ut postulavit, Primatem provincia Numidia ex cujus cœlu separatur, ut suum habeat Primatem : quem consentientibus omnibus primatibus provinciarum Africanarum, et omnibus episcopis, propter longin

quitatem habere permissa est. Ita lectus iste canon, A mates, ut sæpe sæpius vocantur in conciliis Africa

Sitifensem provinciam Primate suo spoliaret, eam-
que Primati Numidiæ subjiceret, quod a Sitifensis
provinciæ legatis postulatum, aut a synodo decretum
esse nemo dixerit. Aliter porro legitur iste canon
in duobus manuscriptis in hanc sententiam: De pri-
matu Mauritaniæ Sitifensis. Primatem vero proprium
cum Mauritania Sitifensis episcopi postularent, omne
concilium episcoporum Numidiæ, consentientibus om-
nibus primatibus vel universis episcopis provinciarum
Africanarum, propter longi itineris novitatem, prima-
tem habere permissa est. Cum consilio Carthaginensis
Ecclesiæ factum est. Eodem modo Ferrandus hunc
canonem legit, ita hujus decretum exponens in bre-
viatione Canonum c. 82: Ut Primatem proprium
Mauritania Sitifensis habeat. Sed ita intelligendus B
est iste canon, non quasi tum primum Primatem ha -
buerit provincia Sitifensis, cum contrarium ex dic-
tis aperte constet; sed hoc sensu quod tum fuerit
confirmatum ipsi istud juris concilii decreto, idque
consentientibus episcopis Numidiæ qui huc usque
reclamaverunt. Hinc forte in epistola concilii Cabar-
sussitani, quod anno 393 a Donatistis celebratum
est, unius tantum Mauritaniæ fit mentio, ita: Sanctis-
simis fratribus atque collegis per universam Africam,
hoc est provincium Proconsularem, Numidiam, Mau-
ritaniam, Byzacenam et Tripolim constitutis. Sed, uti
jam observatum a nobis est, concilio Catholicorum
anni 397, ac cæteris deinceps adfuerunt Sitifensis
Mauritania Legati tamquam provincia Africanæ ab
aliis diversa, suumque Primatem habentis. Quam
quam autem Tingitana Hispaniæ foret attributa, at-
que inter provincias Africæ non amplius numeretur,
in istis conciliis attamen hujus provinciæ episcopi
accensebantur episcopis Mauritaniæ Cæsariensis, ut
constat ex Notitia Episcoporum Africæ sub Hunerico
digesta, in qua Tingitanæ provinciæ episcopi sub
Caesariensi Mauritania recensentur. Hinc verisimile
est Tingitanas ecclesias semper ad Africanam per-
tinuisse unde in epistola Siricii ad Himmerium
Tarraconensem, Hispaniarum provincia quinque
tantum enumerantur: Tarraconensis, Carthaginen-
sis, Bætica, Lusitania, 25 et Gallecia, nec ulla Tin-
gitanæ fit mentio. Demum Justinianus imperator re.
cuperata Africa anno æræ vulgaris 534, Constitu-
tione sua, quæ exstat in codice Instit., leg. A tit. 27, D
hanc regionem in pristinum statum restituit et in
sex dioceses partitus est, Tingitanam, Carthaginem,
Byzacium, Tripolim, Numidiam, Mauritaniani, qui-
bus Sardiniam adjecit.

De Primatibus Africæ. - Unicuique provinciæ suus erat in Africa Primas, verum non ut in aliis orbis partibus Ecclesiastice Metropoles Metropolibus urbibus affixæ erant, sed illic tota Metropolitani episcopi auctoritas seniori episcopo provinciæ deferebatur, si Carthaginensem sedem excipias, quæ non tantum provinciæ proconsularis certa Metropolis erat, sed et totius Africa Occidentalis caput. Atque hinc non dicebantur vulgo Metropolitani, sed Pri

C

nis, Metropolcon nomine Metropolibus civilibus servato. Hinc Primates non semper ejusdem sedis episcopos fuisse comperimus, sed diversarum. Sic Numidia Metropolitanus Cypriani tempore erat Novatus Thamugadensis, ut constat ex concilio Cypriani, Anno 305, Secundus Tigisitanus ex Optato. Anno 395, Megalius Calamensis ex Augustino. Anno 397, Crescentianus alterius sedis episcopus ex concilio Carthaginensi. Anno 401 et 402, Xantippus Tagosensis ex Augustino. Anno 411, Silvanus Summitanus ex collatione Carthaginensi. Anno 418, Valentinus Vaianensis. Anno 484, Felix Berceritanus ex catalogo episcoporum Catholicorum Africæ sub Hunerico. Similiter Byzacena provincia Primas tempore Cypriani Polycarpus Adrumetinus. Circa tempora collationis Carthaginensis Mizonius Zellensis. Anno 417, Latomius Tenitanus. Anno 418, Donatianus Teleptensis. Tempore Hunerici Nobasinnensis episcopus. Mauritaniæ Cæsariensis Primas in collatione Carthaginensi est Martinus Taborensis. In catalogo episcoporum Africæ sub Hunerico Glorinus Juncensis. Mauritania, Sitifensis anno 402 Nicetius Metropoleos civilis episcopus, sed in collatione Novatus ejusdem sedis episcopus nullam habet prærogativam, et anno 408, legatus est nomine provinciæ suæ, non igitur præses concilii et Primas. At tempore Hunerici Primas est Ruffinus Tamallumensis. Ex quibus abunde constat Primatum seu Metropoliticum jus in Africa non fuisse annexum Metropoli civili, sed antiquitati episcopi, et sic Metropolim ecclesiasticam fuisse sedem senio. ris episcopi.

Idipsum non obscure testatur Augustinus, cum querit a Profuturo epist. CXLIX, nunc xxxvIII, quis Megalii Calamensis in Primatu successor sit. Successorem Primatus ejus nosse volumus, et ep. CCLXI, nunc CCXCIX (si tamen ejus est hæc epistola quam multi eruditi in dubium revocant) scribit ad Cœlestinum, Prisco provinciæ Cæsariensis episcopo episcopatum esse relictum, ca tamen conditione, ut ipsi non pateret aditus ad Primatum sicut cæteris: Clamet, inquit, Priscus, provinciæ Cæsariensis episcopus, aut ad Primatum locus sicut cæteris et mihi patere debuit, aut Episcopatus mihi remanere non debuit. Unde luce clarius infertur Primatum omnibus Africanis episcopis patuisse, nec Metropoli civili annexum fuisse, quandoquidem Cæsariensis antistes, qui Metropoleos civilis episcopus erat, non privatur jure Metropoli tico Ecclesiastico, sed aditus ei ad jus Metropoliticum intercluditur. Epistola ccxvii, quæ nunc est LIX, excusat se Augustinus, quod ad concilium Numidiae vocatus a Victorino, non venerit, eo quod senex Xantippus Tagosensis, rectius Tagorensis, Primatum sibi vindicaret; proinde et jus convocandi concilii. Quod si Metropolitica jura urbi fuissent annexa, de Primatu nulla potuisset inter episcopos esse difficultas, cum manifestum foret, quæ urbs esset Numidiæ Metropolis. Ut autem liquido constet contentionem tantum fuisse de antiquitate episcopi, non autem

res, inquit, et aliis injuriosa est satis, et mihi invidiosa: idque luculenter confirmatur 26 ex can. 56 concilii Africani supra relato.

[ocr errors]

de urbis dignitate, consulenda est concilii Milevitani A cæterisque qui antiquiores erant, præpositum : Que anni 402 definitio, cui ipse Xantippus aderat Primatus Numidiæ jure fruens, ut videre est can. 53 concilii vulgo Africani. Hæc autem definitio ejusmodi est, cap. 56: Placuit ut quicumque deinceps ab episcopis ordinantur per provincias Africanas, litteras accipiant ab ordinatoribus suis manu eorum conscriptas continentes consulem et diem, ut nulla altercatio de posterioribus vel anterioribus oriatur. Ex his intelligere est totam inter episcopos Africanos dignitatem ab antiquitate episcopatus fuisse repetitam; nullatenus autem ab urbis magnitudine aut dignitate. Speciatim vero de Numidia idem constat ex canone 55 in quo statutum est, ut matricula, et Archivus Numidiæ apud primam sedem sit, et in Metropoli, id est,

Carthaginensis Antistitis prærogativa. Cæterum ab hac lege semper excipiendus Carthaginensis antistes, qui universæ Africæ Primas erat et Exarchus, seu, ut ita loquar, Patriarcha. Diu ante ipsummet Cyprianum Agrippinus hoc jure fruebatur, is enim a Cypriano reliquorum episcoporum præses fuisse insinuatur: Quod quidem, inquit, cum cæteris episcopis qui illo tempore in provincia Africa et Numidia Ecclesiam Dei gubernabant, statuit.

Maxima quoque hujus sedis privilegia et jura in epistolis Cypriani elucent: sic ep. xLv, totam Afri

Constantina. Ecce apertam distinctionem Metropoleos B cam provinciam suam vocat : Quoniam, inquit, latius

civilis,et Ecclesiastica: propterea auctor Vitæ S. Fu-
gentii, c. 29, testis est, Fulgentium in concilio Jun-
censi, Quodvultdeo in contentione de Primatu præ-
Jatum, jus suum illi postea cessisse, quo relato sub-
dit auctor iste: Ubi sunt nunc illi quibus eminendi
super cæteros dominentur affectus, qui se etiam suis
prioribus anteponunt, indebita sibi privilegia vindican-
tes? Ecce beatus Fulgentius nec primatum quem me-
ruit, defendere voluit. Primatus ergo apud Africanos
episcopos ipsius Fulgentii tempore prioribus debeba-
tur, nec ulli sedi annexus erat. Demum Victor Tu-
nonensis in chronico refert Boetio, Byzaceno defuncto,
Primasium Adrumetinum damnationi trium capitulo-
rum consensisse ut primatus jure frueretur. Hic mos
in Africa permansit usque ad tempora Gregorii Ma- C
gni. Nam is lib. 1, epist. LXXV, ad episcopos Numidia
statuit: Ut illorum consuetudo de primatibus consti-
tuendis, cæterisque capitulis immota maneat, exceptis
his qui ex Donatistis ad episcopatum perveniunt, quos
provehi ad primatus dignitatem etiam cum ordo cleri-
corum eos ad locum eumdem deferat, modis omnibus
prohibet. Igitur tempore Gregorii inter Africanos Pri-
matus non erat sedibus annexus, sed eo antiquiores
omnes episcopi indiscriminatim fruebantur, exceptis
iis qui fuerant hæretici, quos ab hoc jure excidere
vult Gregorius: quemadmodum olim Augustino teste
ab eo exciderat Priscus.

Quin etiam in Provincia proconsulari summus honos habebatur antiquiori episcopo, licet eum præce

fusa est nostra provincia, habet Numidiam et duas Mauritanias sibi cohærentes. Hinc ex universis Africa provinciis consulitur, et respondet veluti præcipuam auctoritatem habens, ut videre est ep. LIX, LX1, LXX, LXXI, LXXIII et præsertim LXV.

Post hæc tempora illa Carthaginensis episcopi dignitas non imminuta, ut videre est ex omnibus conciliis Africanis, quæ ad hujus episcopi nutum fiebant, et quibus ille, licet cæteris junior, præsidebat, ac omnium quæ gerebantur, auctor et caput erat : si quæ scribendæ erant epistolæ a conciliis, eas dictabat; iis omnium nomine subscribebat: ad hujus etiam concilium ex omnibus Africæ provinciis et synodis provocabatur, ut regulæ Ecclesiasticæ per totam Africam observarentur, utque fides illibata servaretur, invigilabat: diem Paschæ universis Africanis ipse nuntiabat, ut constat ex canone 51 codicis Africani uno verbo, curam ac sollicitudinem omnium Ecclesiarum Africanarum ipse gerebat. Unde Aurelius episcopus can. 55 cod. Afric. ait, se multarum Ecclesiarum, et ordinandorum curam sustinere..... Et postea, cunctarum se Ecclesiarum, dignatione Dei, sollicitudinem sustinere; quapropter conceditur ei ibidem, ut unde vellet, et de cujus nomine fuisset conventus, pro desiderio cujusque Ecclesiæ ordinaret episcopum. Hinc tenebatur provincias omnes Africæ visitare, ut intelligitur ex canone concilii Carthaginensis anni 397, in cod. Canonum Ecclesiæ Africanæ, c. 52, ubi Honoratus et Urbanus Legati provinciæ Maurita

deret Carthaginensis episcopos totius Africae primas. D niæ Sitifensis aiunt in concilio Hipponensi constitu

Sic in concilio Carthaginensi n, Victor Abderitanus, et in tertio ejusdem nominis episcopus Pupianensis, cæteris, excepto Carthaginensi, præferuntur et de hoc Victore hæc ait Epigonius, c. 54 cod. can. Eccl. Afric. Etate pater, et ipsa promotione antiquissimus, vir laudabilis, frater et collega noster Victor vult hanc petitionem generalem omnibus effici.

Uno verbo in Africa tum honor, tum dignitas, tum etiam jura et privilegia episcoporum tribuebantur antiquitati episcopatus, non autem Ecclesiæ cui præerant dignitati. Id constat ex dictis, præcipue vero ex epistola Augustini 59, in qua queritur se tertium nominatum, qui haud ita pridem episcopus erat,

tum esse singulas provincias tempore concilii visitandas esse et rogant Aurelium ut dignetur etiam hoc anno vel alio Mauritaniam provinciam visitare. Quibus Aurelius respondit: Tunc de provincia Mauritania, propterea quod in finibus Africæ posita sit, nihil statuimus, siquidem vicinæ sunt barbarico, sed præstet Deus ut ex abundanti non pollicentes venire possimus ad vestram provinciam. Cogitare enim debetis, fratres, quia hoc sibi, et Tripolitani, et Arzugitani fratres potuerunt exi gere, si ratio pateretur.

Hic fortasse alicui veniet in mentem hæc quæstio, utrum melius et convenientius Metropolitica dignitas antiquitati, quam urbi fuerit affixa, de qua quid sen

« PoprzedniaDalej »