el civitatibus operam impendi jubeant unitati. Ut gratiarum actiones de Carthaginensi Ecclesia pro universa Africa, de exclusione Donatistarum, cum episcoporum litteris ad comitatum mittantur. Recitatæ sunt litteræ Papæ Innocentii: ut episcopi ad transmarina pergere facile non debeant; quod hoc ipsum episcoporum sententiis confirmatur. Ut propter gratiarum actionem et exclusionem Donatistarum duo clerici Ecclesiæ Carthaginensis ad comitatum mittantur. (Conc. Afr. can. 61; Cod. can. Eccl. Afr. can. 94). XXIV.

LEX HONORII

QUA MULTA (2) STATUITUR IN DONATISTAS. Ex Cod. Theod. Lib. XVI, Tit. v, De llæreticis, L. 39. Impp. ARCAD. HONOR. et THEOD. AAA. Diotimio suo Sal.

Donatistæ superstitionis hæreticos, quocumque loci, vel fatentes, vel convictos, legis tenore servato, pœnam debitam absque dilatione persolvere decernimus. Dat. vi, idus Decembr. Raven., Stilichone II, et Anthemio Coss.

rum, provincialibus, item et defensoribus hanc curam injungit, multaque adeo minatur Honorius, huic rei conniventibus, vel vim non arcentibus. Quod tralatitium, et quidem eidem Honorio gemina germana leg., ab eodem Honorio Imp. l. 40, supr. de hæs ret., similiter in negotio Manichæorum, Phrygum, sive Priscillianistarum usurpatum, ut et l. 45, eodem tit., et l. 46; similiter ut iisdem injunxit ut vim a Judæis et Gentilibus amolirentur, in quiete degen tibus, l. 24 infr. de Paganis, ita et a Patribus Äfricanis postulatum: sic enim in commonitorio: Sed nos illud poscimus ut Catholicis Ordinum (et sic Principalium) per civitates singulas, et vicinorum quorumque possessorum per diversa loca sine ulla dissimulatione tuitio præbeatur. Et mox: Ad hæc autem omnią præsidio opus est potestatum suarum quarumcumqué provinciarum. Quatuor hæc scilicet hominum genera in provinciis erant, qui oppressis tuitionem præbere debebant, quosque vigilare oportuit, ne quid adversus leges admitteretur: de defensoribus, vid. quæ in Paratition tit.de defensorib. congesta sunt; de principalibus vide Paratitlon de decurionib.

C

(1) Edictum de unitate, seu έvwtexov missum ab Ilonorio Imp. in Africam adversus Manichæos el Donatistas fuerat ipso anno 405, mense superiore Februario. Quod Idacii quoque consularia testantur Stilichonen et Anthemio: His Coss. inter Catholicos el Donatistas unitas facta. Cujus quidem edicti Hænotici pars est lex 38 supr. de Hæreticis, et lex 4 supr. D Ne sanctum baptisma iteretur. Ejusdemque mentio fit triennio post in concilio Carthaginensi decimo anno 407, Canone 99 Codicis Africani.

Huic igitur Edicto exsequendo ut eodem die simul specialia ab Honorio mandata ad Hadrianum PP. Italia (sub quo Africa erat) missa fuere (quæ continentur l. 4. et 5, Ne sanctum baptisma iteretur), ita uno mense post, Martio, inquam, peculiari hac ad proconsulem Africæ lege, Edictum istud per Africam Honorius proponi jubet, quo omnibus innotesceret. De quo proponendorum Edictorum more et ratione alibi dictum plene.

Cæterum de Henotico hoc, aliisque Henoticis, vide quæ dixi plenius ad d. l. 38, supr. De Hær. J.G.

(2) MULTA auraria DECEM AURI LIBRARUM clericis hæreticorum Ministris a Theodosio Magno imposita,

anno 392, 1.21, supr. hac Honorii filii ipsius constitutione ad Donatistas hæreticos (qui tamen se hæreticos negabant) ubicumque, fatentes vel convictos, expresse porrigitur: porrigitur, inquam, nam hoc est illud quod illis verbis indicatur: legis tenore servato pœnam des bitam absque dilatione persolvere decernimus. Ut mirer Baronium consignata hac leg. nihilominus scribentem, Honorianam de multa auraria decem librarum persolvenda constitutionem desiderari. Nos illud videamus, quibus gradibus ad hanc leg. ferendam Ilonorius adductus fuerit. Primo, quidem anno superiore 404, Patres Africani eo concilio ita decreverant, t habetur can. 93 Cod. Africani, simul etiam petendum, ut illam legem quæ a religiosæ memoriæ eorum patre Theodosio de auri libris decem in ordinatores vel ordinatos hæreticos, seu etiam in possessores, ubi eorum congregatio deprehenditur, promulgata est, ita deinceps confirmari præcipiant, ut in eos valeat contra quos propter eorum insidias Catholici provocati contestationem deposuerint: ut hoc saltem terrore a schismatica vel hæretica pravitate desciscant, qui consideratione æterni supplicii emendari corrigique dissimulant. Sequantur nunc Augustini loca, hanc in rem; primum procedat locus epistolæ 50 ad Bonifacium comitem rei militaris, de moderate coercendis hæreticis pag. 219: Antequam istæ leges quibus ad convi vium sanctum coguntur intrare, in Africam mitterentur, nonnullis fratribus videbatur in quibus et ego eram, quamvis Donatistarum rabies usquequaque sævirel, non esse petendum ab imperatoribus, ut ipsam hæresim juberent omnino non esse, pœnam constituendo eis, qui in illa esse voluissent, sed hoc potius constituerent ut eorum furiosas violentias non paterentur, qui veritatem Catholicam vel prædicarent loquendo vel legerent constituendo. Quod eo modo fieri aliquatenus posse arbitrabamur, si legem piissimæ memoriæ Theodosii, quam generaliter in omnes hæreticos promulgavit, ut quisquis eorum vel Episcopus vel Clericus ubilibel esset inventus, decem libris auri multaretur, expressius in Donalistas, qui se negabant hæreticos, ita confirmarent, ut non omnes ea multa ferirentur, sed in quorum regionibus aliquas violentias a clericis vel a circumcellionibus vel populis eorum Ecclesia catholica pateretur, ut scilicet post protestationem Catholicorum, qui fuissent ista perpessi, jam cura Ordinum ad persol

XXV.

DECRETUM CONCILII

HABITI HONORIO VII, ET THEODOSIO II, AUG. Coss. Idibus Junii Carthagine in Basilica Regionis secundæ.

De plebibus vel diœcesibus ex Donatistis conversis.
Ut illa plebes, quæ conversæ sunt a Donatistis, et

vendam multam episcopi sive ministri cæteri tenerentur. Ita enim existimabamus, eis territis et nihil tale facere audentibus, posse libere doceri et teneri catholicam veritatem, ut ad eam cogeretur nemo, sed eam qui sine formidine vellet, sequeretur, ne falsos et simulatores catholicos haberemus. Et quamvis aliis fratribus aliud videretur, vel ætate gravioribus, vel multa

B

rum civitatum et locorum exempla currentibus, ubi firmam et veram Catholicam videbamus, quæ tamen ibi lalibus beneficiis Dei constituta esset et firmata, dum per priorum imperatorum leges ad communionem homines Catholicam venire cogerentur, obtinuimus lamen, ut illud potius quod dixi ab imperatoribus peteretur, decretum est in concilio nostro, legati ad Conitarum missi sunt. Sed Dei major misericordia qui sciret, earum legum terror, et quædam medicinalis molestia, quam pravis vel frigidis animis necessaria, et illi duritiæ quæ verbis emendari non potest, sed tamen aliquantula severitate disciplina potest, id egit ut legati nostri, quod susceperant obtinere non possent. Jam enim nos prævenerant ex aliis locis quædam episcoporum querelæ gravissimæ, qui mala fuerant ab ipsis multa perpessi, et a suis sedibus exturbati: præcipue horrenda et incredibilis cædes Maximiani episcopi catholici Ecclesiæ Vaggiensis effecit, ut nostra legalio jam quid ageret non haberet. Jam enim lex fuerat promulgata, ut tantæ immanitatis hæresis Donatistarum, cui C crudelius parci videbatur quam ipsa sæviebat, non tantum violenta esse, sed omnino esse, non sineretur impune. Non tamen supplicio capitali, propter servandam etiam circa indignos mansuetudinem christianam, sed pecuniariis damnis propositis, et in episcopos vel ministros eorum exsilio constituto. Et mox: Hinc ergo factum est ut Imp. religiosus et pius perlatis in noti tiam suam talibus causis mallet piissimis legibus illius impietatis errorem omnino corrigere, et eos qui contra Christum Christi signa portarent, ad unitatem Catholicam terrendo el coercendo redigere, quam sæviendi tantummodo auferre licentiam et errandi ac pereundi relinquere. Jam vero cum ipsæ leges in Africam, etc. Idem epistola 68: Crispinus judicatus hæreticus, nec pœna decem librarum auri, quæ in hæreticos ab imperatoribus fuerat constituta, per mansuetudinem Catho licam feriri permissus est, et tamen ad Imp. appellandum putavit. Cujus appellationi quod ita responsum est: Nonne vestrorum præcedens improbitas et eadem ipsius appellatio extorsit, ut fieret? nec tamen etiam post ipsum rescriptum, intercedentibus apud Imp. nostris episcopis eadem auri condemnatione multatus est. Ex concilio 220 autem nostri episcopi legatos ad comitatum miserunt qui impetrarent, ut non omnes episcopi et clerici partis vestræ ad eamdem condemnationem decem librarum, quæ in omnes hæreticos constituta est tenerentur, sed hi soli quorum in locis aliquas a vestris violentias Ecclesia catholia pateretur. Sed cum legati Romam venerunt, jam cicatrices episcopi catholici Vagitani horrendæ ac recentissimæ imperatorem commoverant, ut LEGES TALES mitterentur, quales et missæ sunt. Idem epist. 169, ad Donatistas: Et tamen cum Crispinus propter hoc factum in proconsulari judicio convinceretur hæ reticus, ejusdem episcopi Possidii intercessu decem libras auri non est exactus. Cujus benevolentiæ et mansuetudini ingratus, ad Imperatores Catholicos ausus est appellare. Unde hanc in vos iram Dei de qua murmuratis, multo importunius et vehementius provocavit. Idem, lib. 3, contra Cresconium, cap. 47: Crispinus episco

D

pus vester exhibitus est, quod se esse proconsuli quærenti negaverat, facillime CONVICTUS hæreticus; decem tamen LIBRAS AURI, quam multam in omnes hæreticos Imperator major THEODOSIUS Constituerat, intercedente Possidio non est compulsus exsolvere. Qua mitissima sententia non contentus, nescio quo consilio, quod displicuisse cæteris omnibus dicebatur, ad ejusdem Theodosii filios provocandum putarit. Acceptum est rescriptum quod pars Donati jam sciret se ad illum POENAM aurariam cum cæteris hæreticis pertinere; et quæ mox sequuntur, ubi vocat recentissimas leges. Idem contra litteras Petiliani lib. vi, cap. 83: Ipsa Cutholica Ecclesia solidata principibus catholicis imperatoribus terræ marique armatis turbis ab Optato atrociter et hostiliter oppugnata est. Quæ res coegit tunc primo adversus vos allegari apud Vicarium Seranum legem illam de decem libris auri, quas vestrum nullus adhuc pendit, et nos crudelitatis arguitis. Idem epistola ad Crispinum ipsum 173: Nam possemus agere, ut decem libras auri secundum Imperatoria jussa persolveres. An forte propterea non habes unde reddas quod dare jussi sunt rebaptizatores, dum multam erogas, ut emas quos rebaptizes. Possidonius quoque in v Au gustini, cap. 12: Crispinus, inquit, proconsulari, etc. libellari sententia est PRONONCIATUS hæreticus. Proque illo apud cognitorem catholicus episcopus interces sit ne auraria multa exigeretur, ei et beneficium impetratum. Unde cum ingratus ad pissimum Imp. provocasset, ab Imperatore relationi debitum est responsum solutum, et conseculum PRÆCEPTUM NULLO prorsus LOCO Donatistas HÆRETICOs esse, et ad jura LEGUM omnium contra hæreticos latarum UBIQUE teneri debere. Ex quo et judex propter officium, et idem Crispinus quod minime fuerat EXACTUS præcepti sunt denas libras auri fisci juribus INFERRE. Qui postremus Possidonii locus hujus legis sententiam et verba prope ipsa exprimit: Ait, Donatistas hæreticos esse. Lex ipsa habet, Donatista superstitionis hæreticos, et infr. Ï. 44, Donatistarum hæreticorum, de quo mox plura. Ait, nullo prorsus loco : item UTIQUE ipsa lex, quocumque loci. Ai1; ad jura legum omnium contra hæreticos latarum ubique teneri debere: lex ipsa ait, legis tenore servato. Denique ait, præceptos quod minime fuerant exacti denas libras auri fisci juribus inferre. In ipsa lege ait Honorius, pœnam debitam absque dilatione persolvere decernimus. Itaque jam dubium nullum, hanc illam esse Honorii legem, de multa decem librarum auri Donatistis hæreticis imposita: Hæreticis, inquam, Donatistis. Qua unica voce Honorius indicat rationem hujus leg. et cur multam a Theodosio M. patre in hæreticos generaliter latam, in Donatistas quoque proroget: quia et ipsi hæretici sint: quod etiam indicat Augustinus epist. 50 ad Bonifacium, et Possidonius in vita Augustini cap. 12, locis quos superius consignavi. Quare et Donatistarum hæreticorum idem Honorius dixit l. 44, infr. ubi vide adime quæ dicam; et l. 41, bæreticorum sive Donatistæ sive Manichæi sint; et l. 46, ne Donatiste vel cæterorum vanitas hæreticorum. Quamquam proprie adhuc hac hæreticorum voce ministri, clerici et episcopi Donatistarum intelligi videntur. Neque enim omnibus Donatistis hæc pœna hac lege imposita: neque Donatist omnes multati (quod factum post demum 1.52 et 54. infr.) idque alia et alia pœna. Denique historia hujus rei sic habet: Patres Africani superiore anno decre verant, petendum ab flonorio, ut multa illa auraria

XXVI.

OCCASIO LEGUM SUBSEQUENTIUM.

221 ANNO DOMINI 408. XXVII.

LEGES HONORII

QUIBUS POENAS ADVERSUS DONATISTAS ALIOSQUE HÆRETICOS LATAS RENOVAT.

Ex Cod. Theod. l. XVI, tit. 5, De Hæreticis, 1. XLI. Impp. ARCAD. HONOR. et THEOD. AAA. Porfyrio Proc. Africa.

Licet crimina soleat poena purgare, nos tamen

concilio ejusdem anni 407, habito Carthagine die 13 octob. legationem contra Paganos et hæreticos susceperunt Restitutus et Florentius episcopi, eo tempore quo Severus et Macarius occisi sunt: et propter eorum causam Evodius et Theasius et Victor episcopi cæsi

sunt.

Legationis causam discere licet ex Augustini ad Olympium epistola 96, n. 2, quo nimirum per novum Imperatoris edictum noverint inimici Ecclesiæ, leges illas quæ de idolis confringendis et hæreticis corrigendis vivo Stilichone missæ sunt, ex voluntate Imperatoris

volumus emendare. Quicumque igitur hæreticorum (sive Donatistæ sint, sive Manichæi, vel cujuscumque alterius pravæ opinionis, ac secta), profanis ritibus adgregati, catholicam fidem et meritum (quæ omnes homines cupimus observare) simplici confessione susceperint, licet adeo inveteratum malum longa ac diuturna meditatione nutriverint, ut etiam legibus ante latis videantur obnoxii; tamen hos, statim ut fuerint Deum simplici religione confessi, ab omni noxa absolvendos esse censemus (1): ut ad omnem reatum, seu ante contractus est, seu postea (quod

violentis tantum Donatistis et Circumcellionibus imponeretur. Verum et Crispini provocatio et cicatrices episcopi Vagitani id apud Honorium effecere, ut omnibus Donatistarum clericis et ministris fatentibus vel convictis pœnam afrariam imponeret. Quamquam hoc ipso anno ante hanc legem, septem mensibus post legationem Patrum Africanorum, severiorem longe ab Honorio pœnam Donatistis rebaptizantibus impositam, puta bonorum proscriptionis, docet d. l. 4, 5, in fine. Ne sanctum bapt. iter. J. G.

(1) Pœnitentibus seu conversis hæreticis per Africam, Donatistis et Manichæis et similibus, hac Honorii constitutione humana prorsus et benigna venia datur, pariter ut hoc ipso jam anno . XL prox. supr. vers. alioquin, circa filios tantum Manichæorum: non circa ipsos pariter ut pœnitentibus et conversis Donatistarum filiis 1. 4 infr. ne sanctum Baptisma. Et hac quidem lege adeo pœnitentibus seu conversis venia datur, ut simplici confessione, quocumque tandem tempore, etiam exsecutionis mox faciendæ, licet vel sera confessione conversis detur, licet inveteratum malum longa et diuturna meditatione nu- D triverint, inter ipsa quoque pericula atque in miseriis ipsis invocato religionis subsidio. Neque quidquam interesse vult Honorius, de quo tamen vel maxime dubitatum videtur, sive ante leges a se in hæreticos latas, sive post eas latas ad hæresim prolapsi, conversi dein fuerint. Sera nempe numquam est hæreticorum conversio ad evitandas pœnas hæreticis propositas. Ita, inquam, Honorius generaliter et quoad evitandas pœnas, et ad abolitionem, ut loquitur. Quod omne velut singulare notandum est. Alioquin quoad lucrum emergens captandum concilio Carthaginensi 8, quod habitum anno 404, ante triennium Patribus Áfricanis aliquod temporis discrimen placuisse video, ut patet ex Canone 93 Cod. Afric.: Calerum, inquiunt, illis qui consideratione unitatis et pacis se corrigere voluerint, absque interdicto hujus legis, capiendæ hæreditatis aditus pateat, si adhuc in errore hæretico constitutis aliquid ante donauonis vel hæreditatis obvenit;

Suffragio igitur justæ pœnitentiæ quamlibet seræ hæreticos absolvi voluit Honorius. Neque dubium mihi id ab Honorio constitutum, occasione concilii Carthaginensis 10, quod hoc ipso anno D. 407, habitum fuit ante sex ferme menses pariter, ut ad ejusdem postulationem legem 34, supr., de Episcopis dedit, quæ lex huic jungenda est: ut ad eam probatum est. Quod primum hujus rei præjudicium habeo. Alterum accedit ex canone ejus quod dixi concilii, ubi hæc inter alia habentur Canone 99 Cod. Africani: Sane ut illæ plebes, quæ conversæ sunt a Donatistis, et habuerunt episcopos, sine dubio, inconsulto concilio habere mereantur: quæ autem plebes habuerunt episcopum, el eo defuncto voluerint non episcopum proprium habere, sed ad alicujus episcopi diœcesin pertinere, non eis esse denegandum. Nec non et illud suggestum est, quod plebes ante legem imperatorum de unitate latam, quicumque converterunt episcopi ad Catholicam, ipsi eas obtinere debeant: verum a lege [id est post legem] unitatis, et deinceps oporteat universas ecclesias vindicare sibi episcopos catholicos evrum locorum, ad quos loca sub hæreticis pertinebant, vel conversorum ad catholicam vel non conversorum hæreticorum, et diœceses, et si qua forte sunt instrumenta Ecclesiæ, vel ad ejus jus pertinentia. Qui vero aliqua usurpaverunt post legem usurpata conventi restituant. Vides de conversis pariter agi; vides tempora, quæ hic miscentur, distingui, puta conversionem ante legem de unitate latam, et post eam latam. JACOB. GOTHOFR.

cutionem plenissimam effectumque deduci: ita ut ædificia quoque, vel horum, vel cœlicolarum etiam, (que nescio cujus dogmatis novi conventus habent) Ecclesiis vindicentur. Pœna vero lege proposita veluti convictos tenere debebit eos, qui Donatistas se confessi fuerint, vel Catholicorum communionem refugerint sævæ religionis obtentu, quamvis Christianos esse se simulent, etc. Dat. xvi kalend. Decemb. Romæ Basso et Philippo Coss.

222 XXIX.

IBID. L. XLIV (1).

Idem AA. Habe Donate K. NB.

Donatistarum hæreticorum, Judæorum nova atque inusitata detexit audacia, quod catholicæ fidei velint sacramenta turbare. Quæ pestis atque contagio ne latius emanet ac profluat. In eos igitur qui aliquid quod sit Catholicæ sectæ contrarium adversumque tentaverint, supplicium justæ animadversionis expromi præcipimus. Dat. vi kalend. Decemb. Rav. Basso et Philippo Coss.

(1) Confirmantur his legibus, ut et l. xix infr. de Paganis (quæ his jungenda est), ab Honorio anno D. 408, post, cæsum Stilichonem, superiores a se Jatæ constitutiones in Donatistas, Manichæos, Priscillianistas, Gentiles; quin et ad Coelicolas eædem propagantur; de quibus dicam suo titulo de Judæis Cælicolis. Confirmantur, inquam, per præfecturam prætorianam Italiæ, ac nominatim Romæ (quod Montensium mentio ostendit, qui utique nonnisi Romæ fuere). Donatista quippe Montenses Romæ dicti, ideo quod Romæ primum Ecclesiam suam in monte habuere. Optatus Milevitanus lib. 2: Speluncam quamdam foris a civitate gradibus sepserunt, ubi ipso tempore conventiculum habere potuissent, unde Montenses appellati sunt. Augustinus libro de hæres. ad Quodvulideum: Isti hæretici in urbe Roma Montenses vocantur, quibus hinc ex Africa solent episcopum mittere. Meminit idem et epist. 165. Hieronymus chronico anno 556: Quidam sectatores Donati etiam Montenses vocant, eo quod Ecclesiam Romæ primum in monte habere cœperunt. Et in Lucifer: Marcionitas, Valentinianos, Montenses sive Campates. Et in epist. ad Marcellum: Quum Reticii Augustodunensis episcopi qui quondam a Constantino (male legitur Constantinopolitano) imperatore sub Sylvestro episcopo ob Causam Montentium missus est Romam. Augustinus epist. 165, de quodam episcopo Donatista loquens: Sed ex transverso, inquit, ex Africa ordinatum miserunt qui paucis præsidens Afris in urbe Roma Montersium vel Cuzupitarum vocabulum propagavit. Ubi Balduinus pro Cuzupitarum suspicabatur Legendum Rupitarum. Nam et idem Augustinus de Unitate Ecclesiæ cap. 3: Si enim, inquit, sanctæ Scripturæ in Africa sola designaverunt Ecclesiam et in paucis Roma Rupitanis vel Montensibus, et in domo vel patrimonio unius et Hispanæ mulieris, quidquid de chartis aliis aliud proferatur, non tenent Ecclesiam nisi Donatista. Nempe Rupitani dicti, simili allusione et ludibrio quo Montenses et Campates: Donatista igitur Montenses dicti Roma. Quare allucinatur Epiplanius qui Novatianos Romæ ait vocalos Μοντεσίους. Sed multo magis errant qui Montenses a Montano dictos autumant. Nunc ad rem. Quin et subscriptio legis 43 supr. hoc tit. et l. 9 infr. de Paganis, id evincit, hanc legem ad urbem Romam pertinere : Data Romæ, id est, reddita, proposita. Nam hoc tempore Honorius Ravenna consistebat (ut præter Chronologiam Cod. Theod. docet et Zosimus). Rur

C

D

sum nominatim per Africam; Donatus enim cui lex 44 inscribitur, proconsul Africa hoc tempore erat, ut docet l. 19, supr., de pœnis. Et Augustinus epist. 157 et 138.

Et vero ferendarum harum legum hæc occasio fuit: Nempe Stilichone hoc ipso anno caso, ante trimestre ferme, illico hæretici et pagani jactare cœperunt, leges adversus se latas de idolis confringendis et haereticis corrigendis, vivo Stilichone missas, ac nominatim in Africam, non ex voluntate Honorii constitutas, verum eo nesciente vel nolente, quod Augustinus disertis verbis scribit epist. 129 ad Olympium comitem magistrum officiorum, cui superior lex inscribitur. Unde eas irritas esse putabant et intendebant, pariterque cum cæteris Stilichonis actibus rescindendas quinimo et hac occasione in Catholicos insurrexere, vimque eis intentavere. Ideo et privatim et publice eas leges recentari ac confirmari catholici illic petiere. Nempe Patres Africani hoc anno, 3 Id. Octobr., legationem ad Honorium destinavere contra paganos et hæreticos, episcopi privatim ad comitatum profecti: Augustinus quoque privatim eo fine ad Olympium, eam quam dixi epistolam dedit, que hic tota reddenda foret, nisi modum horum Commentariorum excederem. Ex eo nempe liquet, de illis quas dixi gentilium et hæreticorum post cæsum Stilichonem molitionibus, de privatorum querelis, et ad comitatum profectione, de legatis ex Africa mittendis ad Honorium admittendis, de celeritate exhibenda. Tam gravibus igitur querelis excitus, et, ut credere par est, Olympii studio, Honorius has leges promulgavit, confirmandis anterioribus suis legibus. Omnia, inquit Honorius, quæ a nobis generalium legum auctoritate decreta sunt, nedum MANERE decernimus, verum in exsecutionem plenissimam effectumque deduci. Quamquam mihi mens ea, hasce leges non ad Patrum Africanorum postulationem latas (utpote quorum legatos serius ad Honorium pervenisse, Augustinus d. epist. 179 ad Olympium testatur), verum latas ad privatas Augustini ipsius et aliorum querelas, quæ media hyeme, ut ipse Augustinus tesiatur, ad Honorium pervenerunt et legatos prævenerunt. Atque ipse Augustinus apud Olympium hoc instanter egit, ut negotium hoc diligentissima acceleraretur instantia, quacumque primitus exorta occasione maturaretur: neque illud ullo modo differendum; etiam antequam episcopos qui ideo profecti erant, videret,