na pietate non graveitem dolorem nepoti etrahet, si ejus appeoqui nostro curandus es, quarum nullam non nfidit infirmitates. Inne valere desidero, et ipue juvare dignemini A LXI. ENSEM EPISCOPUM. eneratione suspiciendo lesiæ antistiti, cun20 famulatibus Lupus rrariensis congregatio ris quod, perturbatiosocietas quæ a præcesino, inita est, nulla dicia charitatis. Nunc s, et recepta cella sanus, curavimus, ut par Osque sive ad repetenicitiam provocare. Ac d AD ALTSIG. ABBATEM. Venerabili Altsig, abbati Lupus monasterii Bethlehemitici sive Ferrariensis in Domino salutem. Ingenti clementia Dei nostri discordiæ peste mitigata, quæ totas Gallias Germaniamque hactenus vexavit atrociter, inter ipsa pacis exordia fœdus quod inter nostram vestramque olim fuit Ecclesiam directis ad reverentissimum Guigmundum episcopum litteris studui renovare. Quia vero vos amore sapientiæ, cujus et ego sum avidus, flagrare comperi, B vel secundum illud Tullii, pares cum paribus facile congregantur, vel juxta receptæ Scripturæ assertionem, Omne animal diligit sibi simile, sic omnis homo, hac epistola meam offero et vestram expeto amicitiam, ut nobis vicissim cum in sacris orationibus, tum etiam in quibuslibet aliis utilitatibus prodesse curemus. Atque ut quod polliceor vos exsequamini priores, obnixe flagito ut quæstiones beati Hieronymi, quas, teste Cassiodoro, in Vetus et Novum testamentum elaboravit; e Bedæ quoque vestri similiter quæstiones in utrumque Testamentum, itemque memorati Hieronymi libros explanationum in Jeremiam, præter sex primos, qui apud nos reperiuntur, cæteros qui sequuntur; præterea Quintiliani Institutionum oratoriarum libros XII, per certissimos liciter poscimus, ut et C nuntios mihi ad cellam sancti Judoci, quæ tandem cibus nostri memores us ut vicissim nobis gratiosum fore litteris et facultas permiserit. pandere voluntatem, Continuo præparemur, , sanctis Marcellino et æ exstant in basilisis, illuc delatæ cura auctor Annalium Fulora beatorum Christi mense Novembri in asilicam incepit EginHilpericus vero pictor, at ad ornandam basiesanctis Marcellino et scivit ab urbe istituitque locum. →sbyter aula hunc titulum. ensem episcopum in stat apud Willelmum dum nomen. Vocatur it anno 854, ut tradit Franciscus Godwinus, eum in cathedra EboIlicque sedisse annis ogo archiepiscoporum prodiit opera ac beneur: ‹ Post Eanbalium , Eanredo regnante. ndum habuit succes D aliquando nobis reddita est, dirigatis tradendos Lan- c Deo famulantibus. Id est, monachis Ecclesiæ d Ad Altsig. In editione Massoni legitur, Ad Altisigum abbatem. Ego vero nolui recedere a scriptura veteris codicis. Erat autem ille abbas monachorum Ecclesiæ Eboracensis, ut dixi. e Bedæ vestri. Id est, ex Anglia vestra oriundi, illicque nati. Fuit autem vir magni nominis, ut lippis etiam tonsoribusque notum esse arbitror. Obiit anno 735, hoc est, centum plus minus annis ante quam Lupina isthæc epistola scriberetur. Vide Labbeum in Dissertatione historica de scriptoribus ecclesiasticis el notas nostras ad epistolam 76 Lupi. f Reddita est. Hinc colligitur eam epistolam non esse scriptam ante annum 847. Nam ex epistola 51 constat nondum Lupo redditam cellam S. Judoci, quo tempore reges ad Trajectum conventuri erant. Id vero colloquiam haritum est initio anni 847, vt adnotatum est ad epistolam quinquagesimam. L ris. Valete, nosque mox ut se opportunitas obtulerit exoptabili responso lætificate. EPISTOLA LXIII. a AD PRUDENTIUM EPISCOPUM. Charissimo suo Prudentio Lupus in Domino salutem. d с minibus nostris aliquid remittendum quin agamus quod cæteri, si motus his qui hactenus vexarunt exstiterint similes. EPISTOLA LXIV. EXHORTATIO AD REGEM CAROLUM. Ut pacifice feliciterque regnetis observanda vobis fideli devotione collegi. Creatori vestro Deo et judici futuro gratias habete semper et agite, qui vos hactenus malis pluribus liberavit, et bonis multiplicibus exornavit; utque vobis initium, profectum atque perseverantiam in bonis actibus largiatur quotidianis precibus flagitate. Cum essetis parvuli, loquebamini ut parvuli, sapiebatis ut parvuli. Nunc autem ad virilem perducti ætatem, secundum eumdem Apostolum (I Cor. x), in quo evidenter Dei Spiritus loquebatur, evacuate quæ fuerunt parvuli. Scilicet stulta quæque atque inania declinantes, rationabilia, præsenti et futuræ saluti profutura, sectamini. 107 Quæ agenda sunt prospicite diligenter et retractate subtiliter, communicato consilio cum Dei vestrisque perfecte fidelibus, quia, ut divinum nos instruit eloquium, qui sibi nequam est, cui bonus erit? (Eccli. xiv.) Nec vos cuilibet ita subjiciatis ut ad ejus arbitrium omnia faciatis. Cur enim regium nomen prætenditis, si regnare nescitis? ut pace cunctorum dixerim, non expedit vobis et populo ut aliquem vobis æquetis, nedum præponatis: quoniam Deus, qui scit quid sit in homine, præmonet ne des C potestatem filiis tuis in vita (Eccli. xxxIII), quia melius est ut illi te deprecentur quam tu illos. Si filiis hoc non est concedendum, quanto minus aliis? Vicem vos gerere Dei quis ignorat? At ipse dicit : Gloriam meam alteri non dabo (Isa. XLII). Non admittantur ergo a vobis monitores, quos f bajulos Septimo Idus April., b Heriboldus episcopus paulo ante regressus a rege, mandavit mihi ex præcepto ejusdem regis ut quoniam se ipse e legationis functione absolvisset, eamdem nos strenue ac celeriter exsequeremur, ut in conventu generali memoratus rex de singulis locis posset certior fieri. Itaque quia et tempus appropinquat, nec sine difficultate, maxime propter equorum pabulum, colloqui possu- B mus, nec vero ante copiam herbæ quod jubetur inchoare, et valetudinem vestram, et quid super hac re vobis placeat continuo directis litteris declarate. Ut autem hinc meam sententiam vobis aperiam, supervacuum judicio loca quorum statum jam perspeximus, iterum adire, quando nulla sit correctior subsecuta, et in Aurelianensi ac Senonico, et vestro ac nostro pago, restent quædam cœnobia in quibus tempus interim terere possimus, ut sicut in aliis locis, ita et in his etiam emendanda per nos rex cognoscat. Et ne in legatis ejus ipsius 106 jussio contemnatur, si voluerit, sanciat. Quanti enim simus habiti, imo ipse qui nos miserat, nobis impensus honor patefecit et monasteriorum instaurata religio. Proinde antequam legationem adoriamur, regi per me de his quæ videbuntur suggerere statui et e tractorias accipere, et tunc favente Dei gratia proficisci. Vicissim ergo sensum vestrum litteris expriinite, ut optimum factu ex utriusque ingenio colligatur. Illud autem non vos fugiat, quantumcunque a Ad Prudentium episcopum. Trecassinum, ut habebat titulus in editione Massoni, et aliunde satis notum est. b Heriboldus episcopus. Antissiodorensis, ad quem sunt plures ipsius Lupi epistolæ. e Legationis functione. Ea legatio Lupi et Prudentii contigit anno 844, ut dictum est in Vita ipsius Lupi. Quod confirmatur ex epistola 32, Superiore anno, inquit, missus in Burgundiam, decem equos amisi. Epistola autem illa scripta est anno 845, ut illic adnotavimus. a Exsequeremur. Id est: Quoniam Heriboldus episcopus se excusavit ab obeunda legatione quam illi Carolus commiserat, jussit princeps ut ego tuque, Prudenti, eam curam susciperemus, quam Heriboldus detrectavit. Legatio autem illa hujusmodi erat, ut legati illi vice regia visitarent monasteria in regno Caroli constituta, et si quid animadversione dignum existimarent, ad principem referrent, ut diximus ad epistolam 12. e Tractorias. Missis omnibus, ut ad Capitula Caroli Calvi adnotat Sirmondus, ad legationes suas profecturis tractoria dabatur, id est, epistola cujus beneficio suscipiebantur et conjectum accipiebant, id est, pensitationem et tributum, quod ab iis haud dubie exigebatur quorum causa legati mittebantur. In tractoriis porro adnotari solebat quantum cuique D Vide lib. IV Capitul., cap. 73, et Marculfum, lib. 1, cap. 11, cum notis eruditissimi Hieronymi Bignonii, itemque notas Justelli ad codicem Canonum Ecclesize Africanæ, pag. 93. f Bajulos. Id est monitores, ut interpretatur Lupus, verbo Sallustii utens, sive rectores imperatoriæ juventæ, ut verbo Taciti utar. Gesta Dagoberti !, Francorum regis, qui Clotarii II filius fuit: Huic fuit filius nomine Dagobertus, quem ex Bertedrude regina susceperat, qui patri succederet et industria dignus et viribus. Hic denique in annis puerili bus positus traditus est a genitore venerabili ac sanctissimo Arnulfo Metensium urbis episcopo, ut eum se cundum suam sapientiam enutriret, eique tramitem Christianæ religionis ostenderet, atque ei custos et bajulus esset. Annales Bertinfani ad annum 861: Karolus dimisso filio suo Ludoico sub Adalardi, Irmintrudis reginæ avunculi, bajulatione, › etc. Item ad annum 879: Filium et æquivocum suum Ludovicum bajulationi Bernardi, comitis Avernici, specialiter committens. Inde tutela vocatur ballium in actis ævo D. Ludovici regis Francorum confectis. Sic Ludovico Pio adhuc in cunis vagienti Carolus Magnus præposuit bajulum Arnoldum, ut scribit auctor Vita Ludovici. Vide epistolam 11 Hincmari ad Carolum III imp., cap. 2, 6, 7. Hanc epistolam Baronius sentire videtur scri terreat, et quod semel gesta nunquam ■ fidem vestram atque -. Fugite levitatem, Hite, ut vestra probitas ctis. Vitate malorum um recolitis, corrumala (I Cor. xv). Am, quoniam cum sancto cente innocens eris. Et n perverso perverteris noster admonet: Discite a me quia mitis sum et humilis corde, et invenietis requiem animabus vestris (Matth. x1). Eleemosynis assiduis Deum vobis placate secundum illud: Miserere animæ tuæ placens Deo (Eccli. xxx), quia, ut sacræ continent Litteræ, eleemosyna a morte liberat, et non patitur animam ire in tenebras (Tob. iv). Salvator quoque hanc ita 109 commendat: Date eleemosynam, et omnia munda sunt vobis (Luc. x1.) Glorificate Deum in omnibus, quia ipsa testatur : Qui glorificat me, glorificabo eum; qui autem contemnunt me, erunt ignobiles (I Reg. 11). regem et prophetam B Rex etiam et propheta eximius sic sibi Deum præes in via immaculata, on habitabit in medio 2: qui loquitur iniqua, lorum meorum (Psal. uos ipsi fecistis, et Dotestis. Ne confidatis um, in quibus non est erte spem vestram ad ■m, qui custodit veritaOnestam veritatem, ut , nemo scienter a voate multa, nec dicatis Scripturam qui custois animam suam (Prov. eraturam: Quod occul C uomodo namque poteris ▪ tibi ipse non præstas. everti (Horat. de Arte, nmunem utilitatem et rissimam vobis omnes mes sibi vos præferre nas leges, justas dunere, quia malorum im-, erit incrementum. Huc est, in judiciis ferenquem non est acceptio es et pauper æque tuti etiam Cassiodorus, cutola 8 libri : Quis gitur quam qui sacerdo- D itiæ, personaliter nescial En commune, locum non us in exhortatione ad synodi Vernensis : « Nec quod majestatem tuam Onstantissimum, persṇaim de moribus, qui See. Quippe testimonium litteratura, id est, ex nceps ergo superest inSenecæ, an vero Martini usdam. Ego crediderim postea vero a Martino qua arte librum Seneca s sententiæ, quæ haud lo libro, aliis verbis, et ponit: Non nobis, Domine, non nobis, sed nomini tum. EPISTOLA LXV FRATRIBUS QUIBUS PRÆERAT. Dilectis fratribus suis Lupus abbas in Domino salutem. Flagrante cupiditate hostes nostri multa quidem conati sunt, sed protegente nos Domino meritisque sanctorum spe sua dejecti sunt, eodemque opitulante, nunquam optatum sibi consequentur effectum. Quod vobis declarare studui, ut Deo et sanctis ejus dignæ gratiæ referantur, et recepta securitate mentes vestræ quietis gratia perfruantur. EPISTOLA LXVI. d AD REGINFRIDUM EPISCOPUM, Reverentissimo præsuli, Reginfrido Lupus in Domino salutem. Profecturus Romam, transitum nobis fore haud quidem elegantioribus, proferuntur a Lupo quam habeantur apud Martinum Dumiensem, apud quem sic scriptum est : Quod tacitum esse velis, nemini dixeris. Si tibi non imperasti, quomodo ab alig silentium speras? Itaque fragmentum Seneca habemus in hac Lupi epistola. a Reginfridum episcopum. Cujusnam sedis episcopus fuerit non liquet. Neque enim mihi placet quod adnotant Sammarthani, eum nimirum esse qui Meldensis episcopus fuit, synodoque Pontigonensi inte:fuit anno 876. Nam multis ante annis obierat Lupus, quam Ragenfridus fieret episcopus Meldensis. Ei fortassis iste Reginfridus fuerat antea notarius Ca roli Calvi regis. Nam in præceptis illius temporis reperio Raginfridum notarium subscripsisse ad vicem Ludovici. De Pontigone porro, quoniam occasio tulit, afferam verba Caroli Simplicis, quæ litem de situ illius loci dirimunt. Sic autem loquitur in præcepto quo dotem constituit conjugi suæ Friderinæ : Pontigonem, quin etiam in pago Pertensi super fluvios Saltum et Brustionem. Nominatur autem Pons Hu• gonis in Annalibus Anianensibus, vitio haud dubie librariorum. Vide lib. Iv de Re diplom., pag. 317. 1 humanitatem, quam animo præcipimus, re ipsa cupimus experiri, maximeque, cujus penitus copia deest, Italicæ monetæ argento, quod solum usui futurum est nobis, permutandi; id interrogati concorditer quique confirmant. Conspectum quoque vestrum, favente Deo, nobis exhibetis, ut officii beneficium hac, ut decet, gratia cumuletis. Sane adventus nostri certum tempus præfigere non valeo. Tamen hunc futurum aut præcipiti æstate aut prima suspicor parte autumni. Bene vos valere cupio. EPISTOLA LXVII. Venerabili V. Lupus. AD W. Nec opinanti mihi, optanti tamen, videndi vos oc- B casio sese obtulit, quod ab urbe quæ in vestra cura et patrocinio requiescit Romam proficiscentibus, quo ipse tendo, iter patere cognovi. Facite itaque ut, positis aliis occupationibus, sinceræ charitatis fruamur alloquiis, et de præsenti utilitate et futura salute tractemus. Otiosum autem existimo præmonere ut me juvare his quæ usus poposcerit studeatis, cum nihil derogare debeam vestræ prudentiæ et liberalitati confidere plurimum. Peritiam ergo regionis in qua versamini, affectumque patriæ in qua orti sumus, præstare nobis contendite. Transbo vero, si Deus vult, per vos, ut opinor, aut extremo estate aut certe primo autumno. Cubio vos valere feliciter. 111 EPISTOLA LXVIII. AD DOMINUM MARCWARDUM ABBATEM. Charissimo ac desiderantissimo Patri Marcwardo Lupus plurimam salutem. a Apostolici. Id est, Romani pontificis. studio causarum, quas, Deo volente, reversus, cum vos videro, paternitati vestræ aperiam, Romam proficiscor. Et quoniam in conficiendis rebus a apostolici notitia indigebo, ea vero sine b munerum intercessione iniri commode non potest, velut ad paternum, imo ad maternum gremium ad vos confugio, supplicans ut sicut nunquam mihi in ulla necessitate defuistis, ita in hac adesse dignemini, mihique, si ullo modo potestis, per præsentes nuntios duo saga veneti coloris et totidem lintea, quæ Germanice glizza vocantur, dirigatis, quæ illi comperi esse charissima atque gratissima. Horum si fuerit vobis integritas ardua, nequidquam videbisæculari eruditione docti sumus ut sperantes minotur nobis ipsa medietas contemnenda. Namque ita ra, majora poscamus. Ac ne ingenio nostro latiorem defuisse materiam suspicemini, si equo tollutario, vel quolibet alio fortissimo, nostrum iter sublevaveritis, plurimum nobis collatum esse ducemus. Sane nibil me obtinuisse moleste non feram, si communicatis his litteris cum communi filio Eigile, a risum uterque vestrum tenuerit. Cupio vos valere feliciter, meique benigne memoriam gerere. 112 EPISTOLA LXIX. e AD ANSBALDUM. Dilecto suo Ansbaldo Lupus salutem. Moleste tuli quod tanta opportunitate comperta, ut parcissime dicam, nihil mihi vel mandare vel scriC bere voluisti. Tamen, quanquam curam nostri tam facile deposueris, quod in te reprehendo, ipse nequaquam imitabor, sed me aspernantem pio complectar colloquio. Tullianas epistolas, quas misisti, manæ tum Ecclesiæ præsidentem avaritiæ vitio laborasse. Nihilominus sancta est Ecclesia Romana. Aliud enim sunt jura sedium, aliud vitia præsidentium, ut ait sanctus Leo. b Munerum intercessione. Jam tum videlicet persuasum erat orbi nostro curiam Romanam esse munerum avidissimam, nihilque apud eam obtineri posse gratis, adeoque omnia Romæ esse venalia. Itaque profectus Romam Lupus, viatico se instruere cogitabat, ne repulsam ab apostolico pateretur. Corrogare ergo studuit munera quibus illum permulceret. Hunc Lupi locum laudat reverendus Pater Cellotins in Historia Gotteschalci, ut eorum refellat opinionem qui scribunt Gotteschalcum Romam profectum ad papam penetrasse. Id vero negat Cellotius, eam videlicet ob causam quod probabile non sit aures Romani pontificis patuisse pauperculo mo- D nacho nihil munerum offerenti, cum eadem tempestate vir præcipuæ dignationis apud Carolum Calvum regem, Lupus, inquam, abbas Ferrariensis, non existimaverit propitiuni sibi fore episcopum Romanum, nisi munerum oblatione permulceretur. Ex qua Cellotii observatione discimus vanam et futilem esse illustrissimi cardinalis Baronii interpretationem, qui munera illa Lupi interpretatur de muneribus que amicitiæ ergo dabantur pontificibus Romanis, adeoque symbolum charitatis exprimerent in dante, et in accipiente non arguerent avaritiam, ut ad annum 865 scribit Baronius. Nam si ea de causa Lupus munera corrogare studuit, quod existimaret propi tium sibi non futmrun annstolicum nisi muneriĥns Glizza. Unde camisia' glizzina apud monachum Sangallensem in Vita Caroli Magni. Sic enim legit Franciscus Pithoeus, non autem cilicina, ut perperam habet editio Duchesnii lib. 1, cap. 39. Et patet telam glizzinam fuisse magni pretii. 4 Risum tenuerit. Respicit ad sales superiores quibus perstrinxit curiam Romanam. Ac sibi gratulatur quasi rem palmariam ac triumpho dignam fecerit. Sic semper melioribus ingeniis placuit industriam suam in talibus jocis exercere, etiam cum periculo offensionis. De se testatur Cicero non posse se effugere hanc offensionem. Sic enim scribit in epistola 16 libri 1x epistolarum ad familiares: Effugere autem si velim nonnullorum acute aut facete dictorum offensionem, fama ingenii mihi est abjicienda; quod si id possem, non recusarem. Manifesta autem hic erat offensio, si Marewardus hanc epistolam misisset Romam. Sed nimirum existimabat Lupus multa joca esse in epistolis, quæ prolata si sint, inepta esse videantur, multa seria, neque tamen ullo modo divulganda, ut in secunda Antonianarum scribit Tullius. Id quod Marcwardum quoque virum prudentem et amicum suum non latere putabat. Itaque libere se ad eum scribere posse credidit. e, et tuis me semper LXX. itate vitæ merito suLupus perpetuam sa tias non valemus, sèd tare non debemus. Si m plurima præstitistis, fecistis participes, cuecessarium nemo nisi non istis gratam rem simam nobis omnibus um fratrem Eigilem et lætus excepi. Sed ut impenderent, justo cee obstrictos ut per nos, . Sumus enim de eorum causa vehementer solum cursorem nostrum mus, omni genere conespondentem, nisi quod s nocturnos, solus culere feliciter, meique inisse. LXXI. ECUPERATIONEM CELLA. mi rex, humiliter supvotissimi famuli digneris menter tractare. Relivicus, vestræ nobilitatis Sissimæ memoria Judith lam sancti Judoci mo, et suum donum a præchi absque inopia in mon præfata cella hospitaperegrinis impenderent, e et prosperitate Domient. Eorum eleemosynam B sunt, leguminibus emptitiis sustentantur, piscium et casei consolationem rarissime consequuntur, famuli debita indumenta non accipiunt: quæ omnia nobis ex prædicta cella ministrabantur, in qua in termissam transmarinorum curam aliorumque pauperum et neglectam sui culturam utinam vobis Deus non imputet. Me, præter communem necessitatem et singularem laborem, gravissimus pudor onerat, quia id quod alii abbates ad stabilitatem religionis munificentia imperiali consecuti sunt, ego quasi omnium vilissimus et inutilissimus amisi. Tamen spem gerens recuperandi meo servitio quod nulla in vos culpa, ut Deus testis est, perdidi, maxime cum vestram promissionem inde teneam, quam fallere nefas est; imploro quod juste reposcimus, ne ulterius differatis, sed continuo vobis nobisque dignemini consulere, ut et Deum faciatis vobis propitium, et nos ultimos famulos vestros reddatis ad intercedendum pro vobis omni tempore promptiores. 115 EPISTOLA LXXII. C AD DIDONEM Ex persona Marcwardi. Reverentissimo et plurimorum præconiis celebrando Didoni abbati Marcwardus plurimam saC lutem. Artis vestræ singularis peritia multorum oratione pervulgata fratris Nithardi potissimum relatione nobis innotuit: quo etiam referente comperimus passim vos accessum indigentibus aperire, et sempiternam usuram temporali ægrotantium remedio procurare. Unde tametsi vobis adhuc sumus ignoti, non dubitavimus propter e ejusdem religionis unitatem, cujus etiam vos observantissimos gratulamur, materiam præstandi nobis beneficii ultro proponere, parati vestræ opinatissimæ liberalitati modis quibuscunque possumus respondere. Namque et filii nostri, quos et vestros optamus, molestia corporis laborabant; quam aliquot adhibiti apud nos medici propulsare nequiverunt. Hos, Domino et vestræ chari -, 114 novo etiam præ- D tati fidentes, curandos vobis off rimus; ut per vos ad persuasionem eorum timent ditescere, eva, volum sæcularium de mate regio. Sic enim tum Nos hodie vocamus lit t. His enim solemnibus regia monasteriis conachos pro nobis, conjuge ilitate totius regni nostri, am exorare delectet. Sic epto Ludovici Pii de cella m monasterii sancti Petri ¤ S. Petri Vivi · · Dofuneto optatæ sanitatis solatia temperantes, auctori ejusdem nobiscum gratias referant et vestro labori. Illi quidem devotionem, quam solam possunt, utpote monachi, Dido, anno nimirum 847. Obiit autem anno 869 successoremque habuit Aquilam, Eigilis archiepiscopi Senonensis discipulum, ut in eodem Chronico scrip |