functus est legatione pro Carolo in Burgundia, annoque eodem exeunte habita fuit Vernum palatium regium, cui interfuit Lupus noster. Tantaque tum erat ejus fama, rus, Lupus tamen ab universa synodo rogatus sit scribere canones in ea decretos. ui apud Marsnam, secus Trajectum : quo Lotharius imperator, Ludovicus rex us rex Francorum, convenerant, pacis causa. Per eas tempestates, anno nimirum -olo missus est ad Leonem IV papam; et anno 843 interfuit concilio Suessionensi, olumen gestorum depositionis Ebbonis Rhemorum archiepiscopi. Pervenit autem papa; obiitque post annum 861. Familiares habuit præstantissimos quosque sui Rhemensem, Rabanum Moguntinum, Wenilonem Senonensem, Heriboldum AnLaudunensem, Prudentium Tricassinum, Jonam Aurelianensem, Odonem Bellosem, Eginhardum abbatem Seligenstadiensem, Hilduinum, Ludovicum, et Hugonem beiensem, Ratramnum monachum Corbeiensem, Gotteschalcum monachum Orbacene hæc omnia, et multo plura, colligi abunde possunt ex ipsius Lupi epistolis, atis. ab Ansegiso Senonensi arpi ætatem, coronati sunt Ludovicus et Carlomannus, filii Ludovici Balbi regis. NOTITIA BIBLIOGRAPHICA. ter, et ab anno 838 (a) A ronius ad annum 741, n. 45; unde factum ut Caroli tri quod Bethlehem sive i Galliæ Senonensi ordim Maurum præceptorem ejus adhuc diaconi rogatu Pauli fecit. Abbas Lupus msi interfuit, et superstes t a Caveo bene notatum. • ei collectaneum testimonibus; de libero arbitrio, um et malorum, et de omnibus, ut omnes vult ulpa propria non omnes cam in Belgio anno 1648 Sirmondus anno 1650, Deribus tom. II, p. 1227, ris. 1650 4° in parte aln sæculi ix de Prædesticommentitio Lupi Sersis. Consulendus etiam otteschalci, Paris. 1655 Verno palatio anno 844 prehensa ad Hincmarum pist. 42, edita in tomis Conciliis Galliæ, tom. III, e Cointe, tom. VIII An2. (d) ex Papyrii Massoni in Bibl. Patrum edit. s. codicem emendatus, Scriptorum de rebus B i Trevirensis, anno 839 ■um. 6. S. E. stini plura, tum Hieroregorii papæ, Fulgentii Rom., Isidori episc., sive Chrysostomi, resententiam Faustus Martelli gesta a Lupo tradita quidam scripserint. Vita S. Wigberti, abbatis Fritzlariensis in Hassia; ad Bunum, sive Brunum, (e) abbatem Herveldensem sive Hirsfeldensem, edito a Joanne Busæo S. J. ad calcem epistolarum Hincmari Rhemensis, et Constitutionum Caroli Magni, Moguntiæ 1602 4o, p. 339. Scripta anno 836. Homiliæ duæ in solemnitates S. Wigberti, et hymni totidem vulgati sub Lupi nomine ab eodem Busro in paralipomenis Opusculorum Petri Blæsensis, Joan. Trithemii aliorumque, Mogunt. 1604 8°. Haec Lupi scripta recensuit atque eruditis notis illustravit Stephanus Baluzius Paris. 1664 8°, que editio recusa in Bibl. Patrum Lugd. 1672, tom. XV, statim in limine. Sed prodiit deinde iterum Lupus (licet titulus Antuerpiam præferat) 1710 8°, ex secunda laudati Baluzii recensione. Vide Acta Erudit. 1715, p. 205.* Vitam S. Maximini Baluzius scriptori huic tribuit; reliqui tamen omnes Lupo alteri Catalaunensi episcopo, qui cadente sæculo 1x florebat, ascribendam esse censent. Vide auctores Historia litteraria Gallicæ, tom. V, pag. 267. Ita pariter Romilias geminas in solemnitate S. Wigberii alte rius esse scriptoris ex styli diversitate viri illi docti dijudicant; opinanturque insuper unicam esse homiliam in geminas dissectam; altera enim ex illis incipit: Restat; quod Sermonis continuationem non ambigue demonstrat. Sermonem Lupi (sed certe junioris, Wulfstani forsan (f) de quo infra, archiep. Eboracensis et episcopi Vigorniensis, super incursu Dacorum sive Danorum anno 1094, edidit Anglo-Saxonice et Latine Georg. Hickesius in diss. epistolari tom. II Thesauri septentrionalis, p. 99, 106. Axon., 1703 fol., et alterum in festum S. Jodoci, mss. in Bibliothecis Angliæ exstare Caveus adnotavit. (d) In his 128 et 129 sunt illæ duæ epistolæ ad Carolum Calvum et Hincmarum Rhemensem 9 quas cum libro de tribus Quæstionibus Sirmondus vulgaverat. (e) Vide Vossium, II, 35, pag. 317. () Vide Humfredi Wanleji Catalogum librorum Veterum sententrionalium. pag. 140 sea.. in tomo B. SERVATI LUPI PRESBYTERI ET ABBATIS FERRARIENSIS ORDINIS SANCTI BENEDICTI BALUZI OPERA. STEPHANUS BALUZIUS Tutelensis in unum collegit, epistolas ad fidem vetustissim dicis emendavit notisque illustravit. (Juxta editionem anno 1710 datam et posterioribus curis ab ipso Baluzio multis in locis auctam atque emendat STEPHANI BALUZII PRÆFATIO. observationem esse verissimam ego quoque d hendi. Itaque optandum esset, ceu diximus, ut diligentiorem operam in his suis editionibus buisset Massonus. Ex eadem porro indiligentia ctum est ut Lupi epistolas habeamus fœlis conspurcatas, adeoque miseras ac perditas, Lupus hodie revivisceret, vix se ipse, opinor, turus esset. Quo factum est ut, cum vir eruditus dreas Duchesnius vetustum codicem Lupina: epistolarum nactus esset, novam earum editio adornaverit ac pul:licaverit : in qua, ut id dicam res est, quamplurimos errores sustulit, non ta omnes. Erant enim adhuc multo plura quæ eme tione indigebant. Tandem ad me ventum est, Led novissimum editorem operum Lupi abbatis Fe riensis. Itaque necessarium videtur nonnulla pra de nova hic editione et tecum paucis agere de meo instituto. Annus agitur centesimus et vicesimus ex quo vir A editio corrupte obtrudit recusias illas; quam clarissimus Papirius Massonus in publicum emisit epistolas Lupi, abbatis monasterii Ferrariensis, descriptas ex veteribus membranis ejusdem monasterii, quarum illi copiam fecerat Petrus Daniel ballivus fani sancti Benedicti ad Ligerim. Sane dubium non est quin plurimum debeamus eruditis vigiliis Massoni, qui nonnullos veterum scriptorum libros e lenebris eruit quibus fortean hactenus careremus. Sed tamen optandum esset ut quam in conquirendis veterum lucubrationibus diligentiam adhibuit, eamdem in edendis adhibuisset, neque totam fiduciam collocasset in amanuensibus et librariis. Nam his imputandum arbitror quod vetustos auctores a Massono editos tam fœde maculatos habemus. Neque enim suspicari licet eam in Massono sive oscitantiam sive B supinitatem fuisse ut in singulis fere lineis recederet a codicibus quibus utebatur. Et tamen certum est nullos auctores indiligentius esse tractatos quam quos Papirii Massoni cura vulgavit. Exemplo sint opera Agobardi, archiepiscopi Lugdunensis, et Gesta Collationis Carthaginensis inter catholicos et Donatistas. Et Gestorum quidem exemplar veius, illud ipsum nimirum quo usus est Massonus, exstat hodie in bibliotheca Colbertina, sed adeo diversum ab editione Massoni, ut ea deinde ad ejusdemmet codicis fidem recudenda fuerit studio Petri Pithæi viri eruditissimi et in hujuscemodi rebus multum exercitati, a nobis demum multo felicius emendata et edita in tomo primo nostræ collectionis Conciliorum. Agobardi vero codex manuscriptus, quo usus est Mas- C sonus, exstat in bibliotheca regia. Hunc ego codicem manibus meis tractavi, contuli cum edito, et compertum habeo editionem Massoni immensum differre a veteri codice. Neque ego tamen id primus adnotavi, sed Franciscus Juretus vir clarissimus. Is enim in notis ad epistolam 91. Ivonis Carnotensis, afferens Locum illum ex epistola Agobardi ad imperatorem Ludovicum Pium, reiculas illas pro quibus contendit, arbitrari ut stercora, admonuit sic scriptum se vi Cum primum ad hæc studia, quæ nunc exeri viros eruditos, animum appuli, id mihi negoti didi in primis dari ut, si quo modo possem, ea o verterem in usum publicum. Et a puero magna n semper antiquitatis cura. Itaque semper amavi cutere forulos bibliothecarum, sic existimans fu rum ut aliquid fortuito nanciscerer quod utiliter publicum ederetur; vel si obtineri id non poss saltem vetustos editorum auctorum codices rep rem, quorum ope renovari et restitui possent quæ jam edita fuerant. Id vero jam satis felicit opinor, tentatum est in Salviano Massiliensi et V centio Lirinensi, quos dedimus et meliores et eme datiores. Tandem anno 1664 vir eruditissimus mihi amicissimus Nicolaus Cocquelinus, doctor socius Sorbonicus, mihi utendum dedit vetustis mum codicem, optimæ illum notae, in quo tur epistolæ Lupi abbatis Ferrariensis, qui codice exstat in bibliotheca Colbertina. Hunc ego contine טח avide statim contuli cum edito; adeoque di-cr pare ab eo vidi editiones ut non ultra dubitaveri Luni epistola Lupo laudatur, ex meliontiquis codicibus manumpli causa, locus unus ex no sive Trogo Pompeio, iam scriptore. obatem haud alium esse pum presbyterum, cujus iones seorsim editæ, eas dicam cum et breviarium vitæ ejus habeas in initio notarum mearum, et passim vitam ejus illustraverim in ipsis notis. Habes præterea, post hanc præfationem, illustrium scriptorum testimonia, quæ sufficere tibi abunde possunt. Vale, Lector; et si quid emendatione arbitraberis indigere, admoneto. Dabimus enim operam ut corrigatur. ELOGIA DE B. LUPO, onachus, in Vita Rabani B Ex vita sancti Faronis, episcopi Meldensis, scripta ab ldensis. , hortatu LUPI diaconi, ns de diversis opusculis as eorum, et in ordinem illum determinavit. oguntinus, in epistola ad n Wormaciensem. tem laboris mei, quem ■Scripturarum, prout velle, et maxime in Epinsmisi sanctitati vestræe anctorum Patrum opusem nuper rogante LUPO D confeci. Estola ad Lupum. ilitoni Lupo Christi miDrum Dei in Domino sa Dili præsentia tua, etc. C Rabani Mauri, hujusce 273. Ralramnum monachum bro Lupi de tribus quæ roprium indere sensum, rutilantibus ore, vera referre. e mihi reddidit uno : catus, est moderatus, ponsa libelli, mine parti nsis habiti anno 853. erabilibus episcopis in hemensis Ecclesiæ arense, etc. Residentibus s, Dodone, abbate mo- D abbate monasterii Betur, etc. usdem concilii. illud (scilicet Gesta depi Rhemensis) synodo. olo a Lupo, venerabili sterio sancti Petri quod ur. it ancipitem et neutri i inter cætera, cum de pro omnibus fusus sit Hildegario, ejus successore, cap. 118. Publicatam siquidem ex tertia persona rem admodum mirabilem hac insertione notavimus ut posteris quoque futuris sit monimentum. Nam non de incerta alicujus fama hoc dictum ab imo emanabit mentis, sed de illius ore accepimus cui_ostensum est mirabiliter, qui dicitur de nomine LUPUS, ornatus luce sapientiæ, pastor modo pro religione sanctitatis in monasterio famosissimo Ferrariensi, ubi cœtus monachorum in Christo cum illo toto orbe est venerandus. Hic vero cum in viridi ætate, videlicet juvenili, studio sophiæ floreret, et ob hoc ab abbate suo, qui vocabatur Olo, cujus amor spiritualis reverendissimum cunctis præstabat, dulcissime tractaretur, quoniam altera spes illius loci ex beneplacitis initiamentis jam præmeditabatur, accidit aliquando abbati præfato itinere eum sibi sociari quo palatium quod vulgo dicitur Franghenewrt attingeret. Qui cum jam longitudinem vix disposite superasset ex parte, parsque residua ad superandum sollicitasset, forte juveni prædicto LUPO ipsum iter jam prope mediatum acerrimum dedit dolorem corporis in inguine, intantum ut etiam via absumpta uno in Joco sacrato qui dicitur de nomine sancti Trudonis eum defectum debilitate gravi collocaret, et ibi per omnia membra cruciatus molestior acriter ei inferendo deponeret. Jam vero languor validissimus eum ex supremis tantum sollicitabat. Et ecce salutifer visitator clementissimus Faro cubiculo adest, ubi sopor inanis ejus membra pressa fatigabat. Ex quo loco umbris noctis fugatis amicus Christi Faro nivea sui famosa corporis ac lactiva canicie vultus apparuit, et cum eo puer præstanti forma bajulus ampullæ olei gressus illius cereo accenso quasi regens, sicque blandis luminibus in eum juvenem intentus his lenibus ex media parte lectuli astitit verbis: Agnoscisne me? inquit. Si nescis, episcopum atque patronum urbs Meldica me habet, et nomen meum, quod est Burgundofaro, ipsius incolæ dum sæcula labentia current, per generationum successiones suarum decurrere facient. Me etenim auctor medicinæ tibi misit. Fidus esto advenire sanitatem hac mea unctione olei. Ad hæc autem ubi in eum deduxit juvenis præfatus oculos intuitumque defixit, leniter admovit Dei antistes vulneri manum liquore olei madefactam, et membra dolentia tactu mollissimo cuncta percurrens, donec ampulla manualis sostomi. Ex quo sane apparet Lupo ac si partium suarum frustra gloriari et Gotteschalci fautores, quem Gotteschalcus ipse sibi in hoc libro non satis vasculum refice. Hæc dixit beatus Faro ad cognoscendam medicantis faciem reique veritatem. Evigilans juvenis a vano sopore, hausit cœlum tristitiæ molestiis dissolutis; et, quod dictu est mirabile, convocatis qui aderant comprehendit vera esse hæc, non vana somnia, dum clara luce pertractant oculis membra ejus sudare madentis pinguedine olei. Sigebertus de ecclesiasticis Scriptoribus, cap. 94. Lupus Servatus librum composuit de tribus quæstionibus, id est, de libero arbitrio, de prædestinatione bonorum et malorum, de sanguinis Christi quadam superflua taxatione vel redemptione usque ad salutem impiorum. Nam super hac re orta est quædam fidei turbatio anno Domini octingentesimo quadragesimo nono. Joannes Trithemius de Scriptoribus ecclesiasticis. Lupus Servatus presbyter, ad quem Rabanus abbas Fuldensis octo libros in Epistolam Pauli apostoli ad Romanos scripsisse legitur, vir in divinis SeriPuxias saten sus et poiss, augue in secularibus juxta ætatem sui temporis copiose peritus, scripsit nonnulla ingenii sui opuscula. Exstat ejus volumen de tribus Quæstionibus, et quædam epistolæ, et alia. Papirius Massonus in præfatione sua, edita anno 1588. facit. Ad maximos principes, Lotharium Cæsa Carolum Galliæ, et Edilulphum Angliæ reges; ad Carolum multo plures leguntur, quod Senor et Francorum genti in Gallia imperaret. Ad d quoque suæ ætatis viros Einbartum et Rabal quos præceptores suos honorifice vocat, Jonam relianensem episcopum cujus exstant libri de imaginum, eidem Carolo dicati; Hinemarum, de simum Rhemorum metropolitanum, et Hildaim quo scripta sunt Areopagitica; ut alios præter excepto Marcwado, abbate Prumiensi. Pru vulgo Prom, monasterium est in finibus Treviro et virum illam magni fecisse Lupus videtur. Ac quidem ab Aldrico decessore Guenilonis epi Senonum in Germaniam studiorum causa m est, quod in ea provincia tunc florerent lit fuitque deinceps curiosus optimorum librorm B quos e Germania, Italia, Anglia Galliaque sit exscribendum mitti petiit, ut ex pluribus loci parebit. Cæterum quia unicum exemplar ha epistolarum in veteribus membranis a Petro D ex ipso monasterio Ferraria allatum penes me h idque propter vetustatem multis locis corrup quibusdami lacerum et mutilum, fieri non poter hic liber integer et incorruptus doctis homin videatur. Maluimus tamen utcunque affectum quam omnino non esse. Invenientur enim for alia. Quanquam hoc scio, in tota Senonum provi non reperiri, ubi et multa monasteria et freque ecclesiæ sunt et Lupus honestissimis parentibus tus est. Utilitatem vero magnam afferet iis qui lent illius temporis calamitates nosse, que nos nihilo mitiores fuere. Ferraria antiquum nomen adhuc retinet; estque monasterium Galliæ in diocesi Senonum, quod Bethlehemiticum etiam appellatur, quatuor tantum millibus a Montargi oppido distans in Lugdunensi via ad Lupam amnem sito, qui in Sequanam influit. Ejus monasterii abbatem fuisse Lupum et ex synodo Suessionensi habita Caroli Calvi temporibus anno 853, et ex hoc epistolarum libro satis apparet. Quin et sancti Judoci monasterio vel Cellæ maritimæ ad C ostium Cantii inter Stapulas et Montrolium urbes positæ etiam præerat : quam sibi ereptam et Odulfo comiti attributam a rege, posteaque redditam, pluribus epistolis nunc queritur, nunc ketatur. Sunt autem hæ non contemnendæ propter rerum et eorum Bellarminus in libro de Scriptoribus ecclesiastic Lupus, abbas monasterii Ferrariensis in Ga scripsit librum epistolarum, qui exstat. Cum inter cæteros scribat ad Benedictum Ill papam, illum hoc tempore floruisse colligitur, quod et patet ex synodo Suessionensi, anno 853 habita a sanctum Medardum, cui Lupus hic abbas inter ut synodi Acta testantur. B. SERVATI LUPI ABBATIS FERRARIENSIS Epistolæ. 1 EPISTOLA PRIMA. AD EGINHARDUM a. Charissimo Eginhardo Lupus salutem. Diu cunctatus sum, desiderantissime hominum, auderem necne excellentiæ vestræ scribere. Et cum me ab hoc officio aliæ rationabiles causæ, tum etiam ea maxime deterrebat quod posse id contingere videbatur ut dum vestram cuperem amicitiam comparare, offensam incurrerem. Scilicet quod præpropero et inusitato prorsus ordine ab ipso familiaritatis munere inchoaverim, qui nec primordia notitiæ D contigissem. Ita vehementer æstuanti facilis et desta et quæ sane philosophiam deceat animi ves natura tantæ rei obtinendæ spem tribuit. Verum aliquid rationis afferre videar, taceo quidem sæcu rium litterarum de amicitia sententias, ne, quonia eis apprime incubuistis, Horatianum 2 illud doctis morum ore tritum merito accipiam : In silvam ne ligna feras. HORAT, Satyr. lib. 1, sat. 10. Deus certe noster nedum aliquam aspernandi am a Ad Eainhardum. Hic Caroli Magni imperatoris notarius fuerat, et vir erat, quantum ferebat il itate. Amor Huerarum mihi est innatus, nec vocantur, superstitiosa tercessisset inopia præpsa priorum studia pene o meæ aviditati satisfaquidem vestra memoria orem Carolum, cui litt ut æternam ei parent aliquantun quidem extitit veritate subnixum gravitate, quam insignes quoque Christianæ religionis viri æmulati sunt, oberrarent, venit in manus meas e opus vestrum, quo memorati imperatoris clarissima gesta (liceat mihi absque suspicione adulationis dicere) clarissime litteris allegastis. Ibi elegantiam sensuum, ibi raritatem conjunctionum, quam in auctoribus notaveram, ibidemque non longissimis periodis impeditas et implicitas ac modicis absolutas spatiis sententias inveniens, amplexus sum. Quare cum et ante propter opinionem vestram, quam sapiente viro dignam imbiberam, tum præcisalit artes, et accendun- B pue propter expertam mihi illius libri facundiam, . Nunc oneri sunt qui on illud Carolo Magno Illud vel maxime at memoriam, quod faudium erga immortales 10 repræsentatis, verum re transcenditis; dum ibus, vos fomento mulm auctoritatis, usque- D t sublimibus sublimia is. Et videtur omnino hanc Lupi epistolam. ree Vallis, laudatus a otationibus ad tomuni Im Leodiensium, pag. et Walcandi, Leodienamosissimus imperator entis construxit Eccle m ex Cicerone in libro num. Meminit ejus loci A. 43: Vetus sententia ri. Vide eumdem Symusdem libri. abbate post Adalber desideravi deinceps aliquam nancisci opportunitatem ut vos præsentes alloqui possem; ut quemadmodum vos meæ parvitati vestra tum probitas sapientia fecerat claros, ita me vestræ sublimitati meus etiam erga vos amor et erga disciplinas studium commendaret. Neque vero id optare desistam quandiu ipse f incolu'mis in hac vita vos esse cognovero. Quod posse contingere hoc magis in spem ducor quo ex Gallia huc in Transrhenanam concedens regionem & vobis vicinior factus sum. Nam a præfato episcopo ad venerabilem Rabanum directus sum, uti ab eo ingressum caperem i divinarum Scripturarum. Ergo eum ad vos iturum hinc ejus nuntium comperissem, primo e Opus vestrum. Id est, liber Eginhardi de Vita Caroli Magni, qui in omnium manibus versatur. Ex hoc porro Lupi loco recte collegerunt viri docti falli eos qui librum illum de Vita Caroli abjudicant Eginhardo. f Incolumis. Pro incolumes, in accusativo plurali. Istud enim refertur ad Eginhardum. Notus est vele. run mos, qui arbitrio consilioque auris usi, accusa. tivos plurales tertiæ declinationis interdum inflectebant per is, interdum per es, ut Probus Valerius observat apud A. Gellium lib. xm, cap. 19, Noctium. Atticarum. Ego existimo antiquos non aliam ob causam variasse cas inflexiones quam ut vitarent similiter cadentia, quæ esse insipida et inertia et puerilia facetissime significat Lucilius apud eumdem Gellium lib. xvm, cap. 8. Patrum denique nostrorum memoria nonnulli viri eruditissimi vetustum hunc usum revocarunt in scribendo. Vide Priscianum, lib. v. 5 Vobis vicinior. Quia nimirum Lupus, qui studio-. rum causa profectus erat in Germaniam, morabatur apud Rabanum in monasterio Fuldensi. Eginhardus vero habitabat in monasterio Seligenstadiensi. Utrumque autem monasterium in diœcesi Moguntina situm est. h Rabanum. Monachum et abbatem Fuldensem, tandem vero archiepiscopum Moguntinum, virum eruditissimum, cujus multa exstant illustria ingenii monumenta. Ad eum scripta est epistola 40 Lupi, in qua eum vocat præceptorem suum. i Divinarum Scripturarum. Quarum celeberrimus per ea tempora interpres erat Rabanus, abbas Fuldensis. Tum vero Lupus erat diaconus. Mirum autem in modum deditus erat studio sacrarum litterarum. Quæ causa fuit ut Rabanum oraverit commentaria scribere in Epistolas Pauli: cui operi tum demum incubuit Rabanus, postquam Lupus a Fulda redierat in Galliam. Vide epistolam Rabani ad Lupum, quæ |