de re propositis quæstionibus docet primo, homi-
nem in hac vita sine peccato esse posse per Dei
gratiam et liberum ipsius arbitrium. Postea probat
non esse tamen quemquam in hac vita degentem
sine ullo prorsus peccato. Tertio, ideo non esse,
quia nemo est qui tantum velit quantum res exigit,
dum vel latet quod justum est, vel facere non dèle-
ctat. Quarto loco, nullum prorsus, excepto uno me-
diatore Christo, vel esse, vel fuisse, vel futurum
esse hominem ab omni peccato immunem.
CAPUT PRIMUM. Quid hactenus peractum, quidve hoc
libro tractandum.

181-152

H. Libero arbitrio quidam nimium tribuunt. Ignoran-
tia et infirmitas.

Ibid.

IX. Non semper Christiani Christianos, neque mun-
dati mundatos gignunt.

195

196

Ibid.

Ibid.
III. Quomodo Deus nihil præci, it impossibile. Opera
misericordiæ remedia sunt ad abolenda peccata. Ibid.
IV. Concupiscentia quatenus in nobis. Baptizatis non
ipsa concupiscentia, sed solus in eam consensus

nocet.

V. Voluntas hominis eget ope Dei.

VI. Quatuor de justitiæ perfectione quæstiones. Pri-
ma quæstio, an homo sine peccato possit esse in
hac vita.

Ibid.
155

162
164

165

X. Anima num ex traduce.
XI. Aculeus mortis quis.

XII. Præceptum de menstruata muliere non attingen-
da, non est figurate accipiendum. Sacramentorum

necessitas.

XIII. Epilogus. Sollicitos esse oportet ut baptizentur
infantes.
S. AURELII AUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI, DE SPI-
RITU ET LITTERA AD MARCELLINUM LIBER UNUS.

198

199

- Marcellino scribente se permotum eo quod in
superiore opere legisset fieri posse ut sit homo in
hac vita sine peccato, si velit, adjutus a Deo; nec
ullum tamen usquam in hominibus tam perfecte
justitiæ exemplum exstare; hanc Augustinus arri-
it occasionem disputandi contra Pelagianos de ad-
jutorio gratiæ Dei, ostenditque non in eo nos divini-
tus adjuvari ad operandam justitiam, quod legem
Deus dedit plenam bonis sanctisque præceptis; sed
quod ipsa voluntas nostra, sine qua operari bonum
non possumus, adjuvetur et erigatur impertito psi-
ritu gratiæ, sine quo adjutorio doctrina legis littera
est occidens, quia reos potius prævaricationis te-
net, quam justificat impios. Inde ad propositam
quæstionem, quam solvere incipit in principio libri,
rediens iterum in fine, demonstrat multa esse ne-
mine diffitente possibilia cum Dei auxilio, quorum
nullum usquam exstet exemplum: atque ita sine
exemplo esse in hominibus perfectam justitiam, et
tamen impossibilem non esse concludit.
CAPUT PRIMUM. Occasio scribendi hujus libri. Aliquid
posse fieri, tametsi factum sit nunquam.
II. Error eorum qui dicunt vivere hic hominem sine
peccato, minus perniciosus. Error negantium gra-
tiam necessariam gravior et acerrime confutandus. Ibid.
III. Gratia vera donum Spiritus sancti, quo fit in animo
delectatio et dilectio boni.

199-202

201

203

XXALI. Superbia etiam in recte factis cavenda. Libe-
rum arbitrium non tollitur cum gratia prædicatur.
XXXIII. Esse sine ullo omnino peccato nondum æquat
hominem Deo.

264

263

Ibid.

XXXV. Conclusio operis.

212
245-246

XXXVI. Præceptum dilectionis quando perfecte im-
plebitur. Ignorantiæ peccata. Justitia hujus vitæ.
Sine peccato qualis poni possit. Perfecta justitia etsi
hic non inveniatur, non tamen impossibilis.
ADMONITIO IN LIBRUM DE NATURA ET GRATIA.
S. AURELI AUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI, DE
NATURA ET GRATIA, AD TIMASIUM ET JACOBUM,
CONTRA PELAGIUM LIBER UNUS. — Principio pouitur
quid de natura et gratia exploratum sit. Naturam
scilicet ex Adæ prævaricatoris carne propagatam,
quia jam non qualem Deus primitus condiderat, in-
culpabilem et sanam, gratiæ auxilio, quo et ab ira
Dei redimatur, et ad justitiam perficiendam rega-
tur, indigere. Naturæ pœnale vitium ad vindictam
justissimam pertinere; ipsam autem gratiam non
meritis reddi, sed gratis dari; et qui non per cam
liberantur, juste damuari. Mox Pelagii eidem natu-
ræ contra gratiam patrocinantis liber, responsis ad
singulos apices redditis confutatur; inter alia
præcipue quod posse esse hominem sine peccato,
suadere cupiens, naturam per peccatum debilita-
tam et mutatam non esse contendat; alioquin ma-
teriam peccati (quod absurdum putat) vindictam
fore, si ad hoc peccator infirmatus est, ut plura pec-
caret. Præterea quod commemoratis justis cum ve-
teris tum Novi Testamenti, quos peccato caruisse
sentit, dicat possibilitatem non peccandi, homini a
natura inesse; eamque ideo gratiæ Dei tribuendam,
quia iHius naturæ Deus auctor est, cui ea non pec-
candi possibilitas inseparabiliter insita sit. Veterum
denique, quas pro se Pelagius adducit, ac nomina-
tim Hilarii, Ambrosii, ipsius quoque Augustini, sen-
tentiæ expenduntur.

XXXIV. Verissime dicimus nos non esse sine peccato.
Nec modestiæ causa mentiendum. Laus humilitatis
in parte non est ponenda falsitatis.
XXXV. Quorumdam cur scripta peccata. Desperatio
in peccatis perdere se putat si quid non fecerit
quo instigat libido. An sancti mortui sunt sine pec-

cato.

XXXVI. Sancta virgo Maria sine ullo vixit peccato.
Nullus præterea sanctorum absque peccato.
XXXVII, Cur non omnia peccata Scriptura commemo-
raverit.

XXXVIII. Cain ex Eva matre genuisse cur putatum a
quibusdam fuerit. Peccata justorum; et justus quis
esse et sine peccato non esse potest. Si quid minus
est charitatis, ex vitio est.
XXXIX. De eodem argumento.

XL. Christum ad quid necessarium nobis fuisse puta-
vit Pelagius.

XLI. Quomodo accipienda vox, omnes, in verbis Apo-
stoli, de quibus movetur quæstio.

XLII. Potest homo sine peccato esse, sed auxiliante
gratia. Possibilitas in sanctis simul cum effectu pro-
venit.

XLIII. Deus non jubet impossibilia.

XLIV. Status quæstionis inter Pelagianos et Catholi-
cos. Antiqui justi eadem qua nos Christi fide sal-

266

207
Ibid.

268

260

270

Ibid.

271

Ibid.

vati.

272

XIX. Negat Pelagius naturam humanam peccato de-
pravatam aut corruptam.

Ibid.

LXX. Charitatis gradus faciunt et justitiæ gradus.
ADMONITIO IN LIBRUM DE PERFECTIONE JUSTITIE HOMI-

290

XX. Peccato, et si substantia non sit, quomodo vitiari
natura potuerit.

257

XXI. Adam Christi misericordia liberatus.
XXII. Idem peccatum et pæna peccati.

Ibid.

258

XXIII. Non deserit Deus nisi dignos deseri. Ad pec-
candum nobis ipsi sufficimus; ad justitiam vero ut
redeamus, non item. Mors pœna est, non causa
peccati.

239

XXIV. Christus mortuus potestate. Etiam mala Dei mi-
sericordia prosunt.

260

XXV. Errantium ingenium. Cum hæreticis quibusdam
non tam disputationibus quam orationibus agen-
dum.

Ibid.

XXVI. Similitudo qua intelligitur Dei gratiam faciendo
cuivis operi bono necessariam.

261

XXVII. Peccatum peccato tollitur. Sanandi ordinem
cœlestis medicus non ab ægroto accipit, sed a

289-290
S. AURELII AUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI, AD
EPISCOPOS EUTROPIUM ET PAULUM EPISTOLA Sive
LIBER DE PERFECTIONE JUSTITIE HOMINIS. - Dala
sibi chartula definitionum, quæ Cœlestii esse dice-
bantur, Augustinus ratiocinationes primum singu-
las, quibus ille, vel si quis alius erroris socius.
perperam definiebat posse hominem hic sine pec-
cato esse, dissolvit brevibus responsis, docens per-
fectionem plenitudinemque justitiæ illam, qua ho-
mo sine ullo prorsus peccato sit, nec sine gratia
possibilem per vires naturæ, præsertim vitiatæ,
nec unquam esse præsentis hujus vitæ. Pergit inde
ad auctoritates, quas eadem chartula de Scripturis
corrogatas continebat, alias quibus homini præcipi-
tur ut sit immaculatus et perfectus, alias quibus
commemoratur non esse gravia Dei mandata, alias

NIS.

tandem quasi his, quæ a Catholicis contra Pelagia-

nos proferri solerent, auctoritatibus contrarias. 291-292

D MONITIO IN LIBRUM DE GESTIS PELAGII.
317-318
S. AURELII AUGUSTINI HIPPONENSIS EPISCOPI, DE GE-
STIS PELAGI AD AURELIUM EPISCOPUM LIBER UNUS.
Singula errorum capita Pelagio apud Palæstinam
synodum objecta, cum ejusdem ad illa responsioni-
bus, minutatim excutiuntur. Quanquam autem ab-
solutionem a synodo Pelagius consecutus sit, in co
tamen residere adhuc suspicionem bæreseos, mon-
strat Augustinus; ac denique hominem synodi sen-
tentia sic esse absolutum, ut ipsa hæresis, propter
quam in judicium venit, incunctanter damnata fue-
rit.

319-320

S. AURELH AUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI, DE

GRATIA CHRISTI ET DE PECCATO ORIGINALI CON-

TRA PELAGIUM ET COELESTIUM LIBRI DUO. 359-360

LIBER PRIMUS. DE GRATIA CHRISTI.—Pelagium gratiæ

confessione fucum facere ostendit: quippe qui gra-

tiam vel in natura et libero arbitrio ponat, vel in

lege atque doctrina : qui præterea divina gratia

solam voluntatis et actionis possibilitatem, ut vo-

cat, non ipsam voluntatem et actionem adjuvari

dicat: et illam insuper adjuvantem gratiam a Deo

secundum merita hominum dari, atque ad id solum

juvare cos putet, ut præcepta facilius possint im-

plere. Expendit Augustinus loca opusculorum

ipsius, quibus ille Dei gratiam diserte a se com-

mendalam jactabat; et hæc de lege ac doctrina,

seu de divina revelatione ac de Christi exemplo,

quæ ad doctrinam æque revocantur, aut de pecca-

torum remissione interpretari posse demonstrat,

nec apparere omnino an vere christianam gra-

tiam, id est, adjutorium bene agendi adjunctum

naturæ atque doctrinæ per inspirationem flagran-

tissimæ et luminosissimæ charitatis agnoscat Pela-

gius: qui postremo Ambrosium, tantopere ab ipso

laudatum, præclara quædam in commendationem

divinæ gratiæ dicentém audire jubetur.

Ibid.

385-386

S. AURELI AUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI, DE

GRATIA CHRISTI ET DE PECCATO ORIGINALI CONTRA

PELAGIUM ET COELESTIUM LIBRI DUO.

LIBER SECUNDUS. DE PECCATO ORIGINALI. - Ostendit

Augustinus, Pelagium in quæstione de originali pec-

cato ac de parvulorum Baptismate, nihil reipsa dis-

sentire a discipulo ipsius cœlestio, qui peccatum

originale confiteri nolens, vel etiam aperte negare

ausus, Carthagine prius, ac postea Romæ, episco-

palibus judiciis damnatus est. Quæstionem enim

istam non earum esse, ut hæretici iidem volebant,

in quibus præter fidei periculum errare contingit:

imo hunc eorum errorem ipsa omnino fidei chri

stianæ petere fundamenta. RefeHit postea eos qui

originalis vitii dogmate nuptiarum bonitati detrahi,

Deoque ipsi, hominis qui per nuptias generatur

conditori injuriam fieri contendebant.

ADMONITIO IN LIBROS DE NUPTIIS ET CONCUPISCEN-

TIA.

Ibid.

409-410

EPISTOLA AD VALERIUM COMITEM, cui Augustinus trans-

mittit nuncupatum ipsi librum primum de Nuptiis et

Concupiscentia.

S. AURELIL AUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI, DE

NUPTUS ET CONCUPISCENTIA AD VALERIUM COMI-

TEM LIBRI DUO.

LABER PRIMUS.

-

V. Libidinis vituperatio non est damnatio nuptiarum.

Pudor in corpore humano unde. Adam et Eva non

sunt cæci creali. Apertio oculorum in primis paren-

tibus quid.

VI. Carnis suæ inobedientia homini juste retributa.

Erubescentia de inobedientibus membris.

VI. Libidinis malum non tollit nuptiarum bonum.

VIII. Morbus concupiscentiæ in nuptiis, non sit volun-

tatis, sed necessitatis. Quæ fidelium in usu matri-

monii debeat esse voluntas. Concupiscentiæ malo

quis uti, et nou vinci existimandus. Sancti patres

quomodo olim conjugibus usi.

IX. Cur viro plures aliquando uxores, nunquam au-

tem feminæ plures viros habere permissum.

X. Sacramentum nuptiarum. Matrimonium indissolu-

bile. Lex sæculi quoad divortium alia a lege Evan-

gelii.

XI. Mutuum continentiæ votum conjugium non diri-

mit. Verum conjugium inter Mariam et Joseph.

Joseph quomodo pater Christi. In matrimonio Ma-

rie et Joseph omnia fuere conjugii bona.

XII. Omnis quæ de concubitu nascitur, caro peccati

XX. Etiam infantes non baptizatos esse in diaboli po-

testate. Exorcismus in parvulis, et renuntiatio dia-

bolo.

413-414

Nuptiarum propria et naturali bona

exponit. In illis bonis non computandam carnis con-

cupiscentiam probat: hanc enim omnino esse ma-

luin, quod non de nuptiarum natura venit, sed ex

antiquo peccato nuptiis accidit: quo tamen malo

nuptiæ bene utuntur ad liberorum procreationem.

Propter hanc vero concupiscentiam fieri ut etiam

de legitimis nuptiis filiorum Dei, non filii Dei, sed

filii sæculi nascantur, qui peccati vinculo, licet ab

eo per gratiam liberatis parentibus, obstricti sunt,

atque sub diaboli potestate captivi, nisi eadem si-

militer Christi gratia liberentur. Explicat quomodo

concupiscentia in baptizatis maneat actu, non rea-

tu. Baptismi sanctitate non hunc tantummodo origi-

nalem reatum, sed peccata alia et omnia prorsus

hominum mala auferenda esse docet. Tandem con-

cupiscentiæ malum a nuptiarum bonitate distin-

guendum esse, Ambrosii auctoritate confirmat.

CAPUT PRIMUM. De hujus operis argumento..

II. Cur opus ad Valerium scripserit.

I. Pudicitia conjugalis donum Dei. De infidelium pu-

dicitia difficultas. Pudicus verus nonnisi fidelis.

IV. Nuptiarum bonum naturale. Omnis societas natu-

raliter fraudulentum socium refugit. Conjugalis pu-

Ibid.

Ibid.

Ibid.

415

XXXIV. Baptismi sanctitate non solum peccata, sed

mala prorsus omnia tollenda. Ecclesia nondum ca:

ret omni macula.

XXXV. Carnis concupiscentiam, velut naturale bo-

num laudantes Pelagiani, refelluntur auctoritate

B. Ambrosii.

LIBER SECUNDUS.

-

Sententias Juliani, ex primo libro-

rum quatuor, quos ille contra librum de Nuptiis et
Concupiscentia priorem ediderat, incerti auctoris.
manu decerptas, et sibi comite Valerio curante al-
Jatas, refellit Augustinus posteriore hoc libro: ca
tholicum dogma de originali malo vindicat ab ad-
versarii calumniis et argutiis, atque in primis id a

Manichæorum nefaria hæresi procul abesse demon-

strat.

opus, etc.

367

437-438

473-474

XIX. Initium bonæ voluntatis, donum gratia. Yenire
ad Christum, est credere. Vis gratiæ.
XX. Gratiæ Dei vis demonstratur.

567

568

XXI. Quinta Juliani antithesis, de justis Veteris Testa
menti.

ADMONITIO IN LIBROS DE ANIMA ET EJUS ORIGINE.
S. AURELI AUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI, DE
ANIMA ET EJUS ORIGINE LIBRI QUATUOR,
475-476
LIBER PRIMUS, ad Renatum monachum. -- Acceptis a
Renato duobus libris vincentii Victoris, qui Augu-
stini sententiam de animæ natura, et ejusdem de
ipsius origine cunctationem improbabat, ostendit
Augustinus, juvenem arroganter de se ipso sen-
tientem, ut de re tam abdita decideret, in errores
intolerandos incurrisse. Tum deinde Scripturarum
testimonia, quibus probare se Victor existimabat,
animas a Deo, non ex propagine fieri, sed novas
singulis nascentibus insufflari, demonstrat ambi-
gua esse, atque ad hanc ipsius opinionem confir-
mandam najnime idonea.
LIBER SECUNDUS, ad Petrum presbyterum. — Petrum
admonet Augustinus ne committat ut libros de ani-
mæ Origine a Vincentio Victore ad eum scriptos
laudando approbasse, aut quæ temere ille scripsit
fidei christianæ contraria, pro dogmatibus catholi-
cis habere existimetur. Errores Victoris varios,
eosque gravissimos notat, et verbis confutat pau.
cis. Petro demum ipsi suadet, ut Victorem ad eos
corrigendos adducat.

Ibid.

495-496

509-510

LIBER TERTIUS, ad Vincentium Victorem. - Vincentio
Victori monstrat quæ necesse est in suis de Ori-
giue auimæ libris emendet, si vult esse catholicus:
eaque superioribus libris ad Renatum et ad Petrum
jam refutata, hoc tertio ad victorem ipsum scripto
perstringit breviter Augustinus, et ad undecim er-
Torum capita revocat.
LIBER QUARTUS, ad eumdem.-Primum cunctationem
suam de animarum origine immerito reprehendi,
Vincentio Victori demonstrat, et se ab eo, quia nihil
hinc definire ausus est, injuria pecoribus com¡ a-
rari. Deinde vero quod incunctanter dixit, am-
mam spiritum esse, non corpus, hoc temere etiam
redargui a Victore, ut animam corpoream natura
sua, et spiritum ab ipsa in hominibus, distinctum
statuere conetur. Quem refellens Augustinus,
osteaquam ea diligenter excussit, quibus pro-
bare ille nitebatur corpoream esse animam :
ostendit hanc ipsam spiritum etiam vocari in Scri-
pturis, quamvis revera isto nomine proprie, id
ipsius animæ, quo ratiocinamur et intelligimus,
nuncupetur.

523-524
547-548

ADMONITIO IN OPUS CONTRA DUAS EPIST. PELAG.
S. AURELII AUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI, CON-
'TRA DUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM, AD BONIFA-
CIUM, ROMANÆ ECCLESIÆ PRESBYTERUM, LIBRI
QUATUOR.

549-550

LIBER PRIMUS.- -Epistolæ a Juliano, ut ferebatur, Ro-
mam misse respondet Augustinus: ac primum ca-
tholicam doctrinam vindicat ab illius calumniis ;
tum Pelagianorum hæreticum sensum in ea fidei
professione, quam Epistolæ auctor catholicis oppo-
nebat, latentem retegit et refellit.
CAPUT PRIMUM. Exorditur a Romani episcopatus præe-
minentia.

Ibid.

1

XXII. Sexta antithesis, de gratia omnibus necessária
et de Baptismo parvulorum.
XXIII. Septima antithesis, de baptismi effectu.
XXIV. Juliani Fpistolæ conclusionem retellit.
LIBER SECUNDUS. -Epistolam Pelagianorum alterarn,
calumniis in catholicos instar primæ refertam, quæ
octodecim episcoporum nomine Thessalonicam ab
ipsis missa est, excutiendam suscipit. Ac primo ca-
tholicos haudquaquam incidere in Manichæorum
errores, dum pelagianorum dogmata detestantur,
hæreticis iisdem inter se collatis ostendit. Calum-
niam prævaricationis in posteriore Pelagii Cœlestii-
que sub Zosimo damnatione admissæ propulsat a
Romanis clericis, ostendens Pelagiana dogmata nun.
quam Romæ approbata, tametsi Zosimi clementia
lenius aliquandiu actum sit cum cœlestio, ut ad cor-
rigendos errores suos adduceretur. Gratiæ nomine
nec fatum asseri a catholicis, nec personarum ac-
ceptionem Deo tribui : quamvis revera Dei gra-
tiam non secundum merita hominum dari dicant, et
boni cupiditatem primam inspirari a Deo, ita ut
omnino non incipiat homo ex malo in bonum com-
mutari, nisi hoc in illo agat indebita et gratuita mi-
sericordia Dei.

Ibid.

X. Secundum cujus propositum vocentur electi
LIBER TERT.
Pergit refutare cætera quæ calumniose
a Pelagianis in eadem Epistola Thessalonicam missa
objectantur; exponitque contra eorum hæresim.
quid vere catholici dicant de Legis utilitate, quid.
de Baptismi effectu et virtute doceant, quid de
utriusque Testamenti, Veteris ac Novi discrepan
tia, quid de Prophetarum et Apostolorum justitia et
perfectione, quid de peccati in Christo appella-
tione, cum in similitudine carnis peccati de peccato
damnasse peccatum dicitur, vel actus ipse pecca-
tum; quid postremo de præceptorum in futura vita
impletione profiteantur.

Ibid.

Ibia.

573

575

577

578

580

583

585

586

. Julianum impugnat asserentem liberum arbitrium
peccato Adæ periisse.

CAPUT PRIMUM. Exordium.

Ibid.

531

III. Gratia non secundum merita datur.

552

VII. De impletione præceptorum in futura vita.
VIII. Tria præcipua hæresis Pelagianæ capita. Nebulæ
Pelagianorum, et calumniarum capita quinque.
IX. Ostendit catholicorum sententiam inter Manichæo-
rum et Pelagianorum mediam, utramque refellere.
X. Pelagiani latendi locum moliuntur adhuc injecta
non necessaria de animæ origine quæstione.
LIBER QUARTUS.-Postquam conjectas in catholicos
criminationes diluit superioribus libris, hic jam Au-
gustinus aperit insidias, quæ reliqua parte Epistolæ
secundæ Pelagianorum in quinque doctrinæ eorum
capitibus latent, in laude sc licet creaturæ, laude nu-
ptiarum, laude legis, laude liberi arbitrii et laude
sanctorum: penes quæ capita non magis Manichæis
quam catholicis repugnare se Pelagiani maligne
jactant cum illa quinque ad hoc referre noscan-
tur, ut triplicem errorem suum obtrudant ; nempe
duo priora, ut negent originale peccatum; duo se
quentia, ut grat am statuant secunduni merita

607

608

600

606

dari, quintum, ut sanctos in hac vita peccatum non
habuisse dicant. Ostendit Augustinus utrasque hæ-
reses, Manichæorum et Pelagianorum hinc inde op-
positas et pariter exosas fidei catholicæ, qua profi-
temur primum, bonam esse naturam a Deo bono
conditam; sed eani tamen salvatore indigere pro-
pter originale peccatum, quod ex primi hominis
prævaricatione in omnes pertransiit; tum deinde
bonas esse nuptias, vere a Deo institutas; sed ma-
lam isam concu; iscentiam, quæ nuptiis accidit ex
peccato bonam quoque esse Dei legem, sed ita
ut peccatum ostendat solummodo, non tollat: li-
berum certe arbitrium naturæ hominis insitum esse;
nunc tamen ita captivatum, ut ad faciendam justi-
tiam non valeat, nisi cum fuerit per gratiam libera-
tum: sanctos autem seu Novi seu Veteris Testamenti
fuisse quidem vera justitia præditos, non perfecta
tamen, nec tam plena, ut caruerint omni peccato.
In fine profert Cypriani et Ambrosii testimonia pro
catholica fide, quædam de originali peccato, alia de
gratiæ adjutorio, ultima de præsentis justitiæ im-
perfectione.

Ibid.

CAPUT PRIMUM. Latebræ Pelagianorum quinque.
II. Laus creaturæ; laus nuptiarum; laus legis; laus
liberi arbitrii; laus sanctorum.

609-610
ibid.

III. Catholici naturam, nuptias, legem, liberum arbi-
trium et sanctos sic laudant, ut Pelagianos simul
et Manichæos damnent.

IV. De laude creaturæ. Pelagiani, Manichæi.
V. De laude nuptiarum. De laude legis.

611
Ibid.

VI. De laude liberi arbitrii. Inscrutabilis quæstio.

617

VII. De laude sanctorum. Ecclesia hujus temporis non

est sine macula et ruga. Insidiæ Pelagianorum.

621

VIII. Testimonia veterum adversus Pelagianos.
IX. Cypriani testimonia de gratia Dei.

626

X. Cypriani testimonia de justitiæ nostræ imperfe-
ctione.

XI. Ambrosii contra Pelagianos testimonia, de originali
peccato, de gratia Dei et de præsentis justitiæ im-
perfectione.

XII. Hæresis Pelagiana multo post Ambrosium exorta.
Fides catholica semper vigilans ad repellendum er-
rorem. Synodi congregatio ad haereses damnandas
non semper necessaria.

ADMONITIO IN LIBROS CONTRA JULIANUM.
AUGUSTINI EPISTOLA CCVIL.

615

623

629

656

637-638
639-610

S, AURELII AUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI, CONTRA
JULIANUM, HÆRESIS PELAGIANÆ DEFENSOREM, LIBRI
SEX.

LIBER PRIMUS. — Catholicam sententiam de originali
peccato a se in primo libro de Nuptiis et Concupi-
scentia explicatam suscipit defendendam contra.
Julianum, qui eam quatuor grandioribus libris inse-.
ctari ausus, in ejus defensores Manichæorum nun-
cupationem conferre non vereatur. Hanc exsecrabi-
Jem criminationem in clarissimos quosque Patrum
tam græcorum quam latinorum recidere ostendit Au-
stinus, allatis in eam rem ipsorum testimoniis,
cum responsione ad illa nominatim Basilii et Joan-
nis Chrysostomi loca, quæ suffragari sibi Julianus
putat. Extrema parte libri monstrat, Manichæorum
hæresim temerariis quibusdam Juliani ipsius sen-
tentiis lurimum adjuvari.
LIDER SECUNDUS.

Pelagianorum contra originale pec-
catum argumenta quinque convellit auctoritate ac
sententiis catholicorum doctorum qui ante in Ecclesia
claruerunt, episcoporum scilicet illustrium decem,
Irenæi, Cypriani, Reticii, Olym; ii, Hilarii, Gregorii
Nazianzeni, Ambrosii, Basilii, Joannis Constantino-
politani et Innocentii, necnon presbyteri Hiero-
nymi, viri sancti ac pereruditi.
LIBER TERTIUS. Julianus deinceps ea ratione ac di-
ligentia confutandus, ut ad singulos quatuor ipsius
libros seorsim respondeatur singulis totidem libris.
Hoc itaque tertio suo Augustinus primum Juliani
librum refellit, id agens ut liquido appareat, cum
Deus verus et bonus sit hominum conditor, bonæ-
que sint nuptiæ et ab ipso institute, malam tamen
esse concupiscentiam, qua caro contra spiritum
concupiscit. Hoc malo bene uti pudicitiam conjuga-
lem, meliusque non uti eo continentiam sanctio-
rem. Malum autem istud non ex alia substantia
quam non Deus condiderit, ut Manichæus insanit,
nobis esse permixtum; sed per Adæ inobedientiani
exortum atque traductum, et per Christi obedien-
tiam expiandum atque sanandum: cujus mali obli-
gatione implicat debita pœna nascentem, solvit in-
debita gratia renascentem. Ex i sis quoque Juliani

LIBER QUARTUS. Libro Juliani secundo respondet
Augustinus, dicta ipsius, ut in primi libri confuta-
tione fecit, singula excutiens, iis tantum silentio
prætermissis, quæ aliquem nodum quæstionis ad
rem pertinentis non habent. Atque hic duo præ-
sertim probat: unum quidem, virtutes infidelium
veras non esse; alterum vero, malum esse con-
cupiscentiam, quod ipsis etiam Gentilium sententiis,
præbente occasionem adversario, commonstrat.
Circa medium libri paucis obiter docet quomodo
gratia non secundum merita detur, nec tamen in fa-
tum sit referenda; atque intelligendum quod Aposto-
lus dicit, Deum velle omnes homines salvos fieri. 737-738
LIBER QUINTUS.
Aggreditur librum Juliani tertium,
docetque primum cur novam hæresim, quæ pec-
catum originis rejicit, detestetur multitudo chri-
stiana; quia nimirum videt imaginem Dei tantos
hic in arvulis cruciatus pati, et si absque Sacra-
mento regenerationis intereant, novit excludi a re-
gno Dei. Perizomata a parentibus primis ob pudo-
rem expeccato venientem assumpta fuisse probat.
Peccatum posse esse præcedentis peccati pœnam :
veluti cum Deus impios tradit in reprobum sensum,
ut faciunt quæ non conveniunt. Ex eadem enim
damnationis massa peccatores alios esse gratis ele-
ctos et prædestinatos, quos per misericordem bo-
nitatem adducit ad pœnitentiam, alios vasa iræ fa-
clos, quos secundum justum judicium non adducit.
Concupiscentiam non ideo laude dignam, quod per
eam hominis inobedientia puniatur; sed vitium
esse, atque in eis etiam qui pravis ipsius motibus
non consentiunt, semper malum. Quomodo intelli-
gendum Apostoli dictum, et sciat unusquisque suum
vas possidere, etc. Verum sine concubitu esse, quale
Mariæ cum Joseph fuit, conjugium. Frustra Julia-
aum ex Aristotelicis categoriis arguere contra pec-
catum ex parentibus traductum. Östendit quid caro.
Christi a cæterorum hominum carne peccati distet.
Manichæis minime favere Catholicos, dum libidinis
malum et originale peccatum agnoscunt, sed Pela-
gianos potius, cum de ea re qua a peccato libera est,
dicunt peccata non nasci. Passim vero monstrat in-
cassum niti adversarium, ut pro se aliquid ex ipsius
sententiis quasi inter se contrariis eliciat. 781-782
LIBER SEXTUS. - Libro Juliani quarto, ejusque in reli-
quam artem prioris libri de Nuptiis.et Concupiscen-
tia cavillationibus et calumniis respondet. Nasci
hominem cum peccato confirmat ex Baptismo par-
vulorum, ex ostoli verbis ad Romanos et ad co-
rinthios, ex ritu exorcismi et exsufflationis quæ fit
cum parvuli baptizantur. Ostendit oleæ et oleastri
exemplum apposite datum, ut intelligatur quomodo
ex parentibus regeneratis ac justis nascantur filii
peccatores et regenerandi. Peccatum originale ia
primis parentibus voluntarium esse, ac nobis qui-
dem alienum proprietate actionis, nostrum tamen
contagione propaginis. Hujus peccati merito fieri,
ut tantis ab infantia miseriis atteratur genus hu-
manum, utque parvuli sine regenerationis gratia
morientes excludantur a regno Dei. Sanctificatio-
nem per Ba; tismum nunc et animæ et ipsi corpo-
ri conferri, non tamen auferri hac in vita corruptio-
nem corporis, quæ i sam quoque aggravat ani-
mam. Docet quomodo concupiscentia maneat actu,
prætereat reatu. Pauli apostoli testimonia perverse
à Juliano exposita, revocat ad catholicum intelle-
ctum. Ad extremum Ezechielis auctoritatem, qua
ille abutebatur, secundum legitimum sensum in-
terpretatur.
821-822
AUGUSTINI AD VALENTINUM ET CUM ILLO MONACHOS AD-
RUMETINOS EPISTOLÆ DUÆ SIMUL CUM LIBRO DE GRA-
TIA ET LIBERO ÁREITRIO TRANSMISSÆ.
875-876

-

S. AURELII AUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI, DE GRA-
TIA ET LIBERO ARBITRIO AD VALENTINUM ET CUM ILLO
MONACHOS LIBER UNUS.- Docet cavendum esse, ne
vel gratia negato libero arbitrio, vel negata gratia
liberum arbitrium defendatur: nam liberum volunta-
tis arbitrium inesse homini, constare ex Scripturarum
testimoniis; de ipsa etiam gratia Dei, sine qua
nilil boni agere possumus, data esse in iisdem
Scripturis divina documenta. Postea contra Pelagia-
nos probat gratiam non secundum merita nostra
dari. Explicat quomodo vita æterna, quæ bonis