12

stolorum Petri et Pauli; in quo loco platomam 2 ipsa, ubi jacuerunt corpora sancta, versibus adhornavit. Eodem vero anno post Axente morte Mediolani Ambrosio episcopo constituto, omnis a fidem rectam Italia convertitur. !llarius (18) episcopus Pictavis moritur; Martinus episcopus successit. De quo apostolus dicens : « Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi (Il Cor. v, 19); » de quo voce dominica loquitur: « Ego si exaltatus fuero, omnia traam a me ipsum (Joan. x11, 32). » Damasus papa construxit æcclesia sancti Silvestri in monte Serapti cum omni studio, et quidquid rebus acjacentia ejus abstracta fuerat, per perceptione constituit. Hanc orante in basilica consecrationis beatissimi Silvestri episcopi, et gratias agebat Domino, dicens : Grates tibi reffero spes vita bonorum, Qui mihi ritem donasti noscere sancta Quem impius apostatam Julianus destruxit Ac superare malos regni cælestis amore. Fac rogo queso, Deus, sine me complere beata, Et tua que cupio fac gaudia cernere sancta, Omnipoiens Dominus, qui constat machina mundi, Qui cælum terramque regis, fulmina mittis, Qui sine nulla vigent cælum terram creata, Te cælum tellus, laudet te potens in evo; Omnis te benedicat homo, laudet, versetur honore. Namque tuis pedibus lapis est lacus ille probatus, Atque Petrus tua dextera levans statuit super undas. Et Israhelite quondam, te duces, superno Vestigio sicco paragerunt marmora (19) Rubra. Sit tibi cum Patrem simul et cum Flamine sancto Gloria, magestas, virtus per secla conpar.

per medium pontis lapideum in fluvium cum uno A catecumba, ubi jacuerunt corporr sanctorum apopuerulo, qui manibus suis traebat. Et non post multos hoc tempore interea(8)irruentibus intra Galeas(9) barbaris, Julianus impiissimus cesar cetum (10) in unum exercitum apud Vangionum civitatem, donativum cœpit erogare militibus. Ut est consuetudinis, singulis recitabantur, donec a Martinus inventus (11) est; quem presentari sibi jussit. Quem aloquitur dicens: « Numquid et pater tuus et vos inscriptionem inter scolares aulas sub rege Constantio militasti? » Cui vir Domini Martinus respondit dicens : « Christi enim sum miles; mihi pugnare non licet.» Ab hac vocem tirannus infremuit dicens: «Non religionis gratia detractare militia! » Retrudi ergo eum in custodia jubetur. Tunc consignans se Martinus et in nomine Domini Jesu signo crucis, non B clippeo protectus a (12) galea, ostium cuneo penetrabo (13) securus. Postera autem dies hostes legatos de pacem miserunt sua omnia (14). Quo vir Domini de persecutione tiranni liberavit. Quo Romæ reversus est augustus. Tanta 1 denique nequitiæ temporibus suis extitit, quantum narrare non possum. Cœpit æcclesiæ sanctorum claudere, et templa idolorum patefacere, et rebus æcclesiarum in fisco daretur. De qua re consilio facto cum apparitoribus suis, de æcclesia sancti Silvestri in monte Sirapti et de appendiciis suis, quod extruxit a fundamentis æcclesiæ hujus, et res ipsius æcclesiæ in fisco daretur, et quasi per hodium Constantini principi patrata dextrueretur. Eodem vero tempore nutum Dei omnipotenti surrexit bellum Persarum adversus im- C piissimus imperator Julianus; ambulavit in Persida. Qui cum ambulasset, quanta malitia insercuit (15) in beato Basilis archiepiscopus, modo taceamus. Qui cum ambulasset usque ibidem pervenisset, pugnam conflicta Romani cum Persida, victus tenetur Julianus impiissimus imperator, et nimis aflictus a Persis; quibus ipse Julianus decoratus est ab extremo vertice usque ad ungulas pedum. Et corium ejus dictus coccinum ibidem omni tempore regis Persarum dum pacem haberet super corium Juliani sedentem et congratulabantur. Regnavit autem Julianus anni 2 et mense 8.

Quo versos composuit in lapide a corpore sancto. Coeperunt multi nobiles Romani mundus relinquere ad eundem prefata æcclesia quasi cebium (20) sanctæ conversationis vitam ducere. Interea neque hoc sileam de hujus apostolica gloria pretermittenda. Quoniam quidem quanquam omnes apostoli ante secla electi a Domino esse credantur, docente Apostolo: « Qui elegit nos ante mundi constitutione,ut essemus sanctiet immaculati in conspectu ejus(Ephes 1, 4); » redemptor et salvator noster dominus Jesus Christus antequam de interitus Satane triumphans, victor exultans, penetraret regna polorum, sancta hujus æcclesia, quam pretioso suo sanguines hacquisivit per beatos apostolos, et apostolicos viros Silvester VARLE LECTIONES.

2. Jobianus facto christianissimo imperator, aperte sunt æcclesiæ, et cæpit religio christiana gaudere. Regnavit ipse Jobianus menses 8. Da- D maxus (16) Rome episcopus fecit basylicam jux theutrum (17) sancto Laurentio, et alia basilica in

immobiliter muniens fundavit,mirabiliter Constan- A monium hac maritis suis,cunctaque sacrarum æccletinus augustus corroborans solidavit, scilicet ut ipsa inviolata semper et gloriosa maneret, et illorum hædificatione nova et projenie (21) plurimos filios aggregaret.

3. Que post hæc acta sunt, Valens (22) cum Gratiano, Valentiniani fratri sui filius,anni 4. Valens talem legem datam, ut monachi militare nolentes, fustibus jussit interfici. Gens Hunorum et Guandalorum (23) divina accessisse & cluse montibus repentina rabie percita exarsit in Gothos; eosque sparsi sunt, conturbati ab antiquis sedibus expulsi. Gothi transit Danubium fugientes. A Valens augustos sine armorum depositione suscepti, mox per Avarorum gens maxima ducis fame ad rebellandum coactisunt. Victoque Valentis augusto, exercitum per tra- B cia sese mittentes simul omnia cedibus incendiis rapinisque fuderunt.

4. Gratianos cum frater Valentiniano anni 6. Theodosius augustus a Gratiano illa Sciticas gentes, hoc est Alanos, Unos, et Gothos, magnis multisque preliis vincit etc.

5. Arcadius augustus,fratres Theodosii, cum fratres Honorio,anni 13.Gothi in Italia ingressi sunt; qui prius Vandali atque Ilani, postmodum Gothi etc.

siarum, ædificare precepit. Abebat autem agrum cum montem,qui vocitatur Campana,territorio Colinense est posita; nam uno latere fines Cusiano, dasecundo latere ribos cum aqua qui dicitur Cava,qui incole locis vocitantur Carba. Nam de tertio latere rivos Grifianello vocatur. De quarto vero fluvium magnum, de qua a fundamento juxta aqua parietinis. edificare jussit.Super cunc macerie murorum construxit æcclesiam in onore sancti Andree apostoli juxta ipso flumen. Et juxta ipsa ecclesia, portus qui vocatur Bonus. Nam in agro Pontianello construxit æcclesia in onore sancti Laurentii martyris et levite. Qui dum agrum cum monte de Campana,cum ejus affinibus in monasterium sancti Silvestri,qui dicitur montem Serapti, per instrumentum cartarum constituit. Edificavit autem ecclesia sancti Johannis Baptiste juxta qui dicitur Tarega,territorio Nepesino cum omnia sua rebus proprietatis in ecclesiis sancte Dei genitricis semperque virginis Marie, domine nostre, episcopatum Nepesine civitatis. Construxit autem excellentissima Galla patricia ecclesie duabus territorio Colinense, in onore principis apostolorum Petri,basilica qui dicitur mater ecclesia,et alia qui dicitur Ascuto 7,cum rebus omnium suarum pertinentes,in integrum in episcopatum Nepesino constituit,Item territorio Savinense, infra massa qui dicitur Cornicle,que vulgo diciturSeptimiliana,basilica in onore sancti Valentini æpiscopi cum omnia jacentia ipsius ecclesie constituit in episcopatum Savinense, qui edificatum est in civitate que dicitur Forum novum. In superscripto territorio Sabinensis æcclesias sancti Petri in Tarano cum sua omnia jacentia, in prephatum episcopatum.Post expletum opus Dei æcclesiarum constructio, et traditiones venerabilium locorum,abjecto sucularis habitum,ad omnipotentis Dei servitium sese aput beati Petri apostoli æcclesia in monasterio se tradidit.Ibique multis annis simplicitatis cordis, atque orationibus dedita, larga indigentibus elemosinarum opera impendit. Cumque omnipotens Deus pene jam mercede reddere laboribus ejus decrevisset, cancri ulcera in mamilla percussa est. Que dum nocte quadam hec eadem jaceret infirmitatem fatigata, vidit beatum Petrum apostolum ante se. Eique dixit : «Quid est domine meus? Dimissa sunt mihi peccata mea? » Cui ille princeps apostolorum benigne adest vultus,inclinato capite annuit dicens : « Dimissa sunt; veni! » As igitur expletis, visio apostoli assistentis, et colloquentis, ablatum est. Tertio autem die cum ea que superius dictum est, defuncta est. Quod factum est, nunc usque in eodem monasterio manet memoriam VARLE LECTIONES

6. Honorius cum Theodosio minore fratri sui filio anni 15. Alaricus rex Gothorum Romam invasit, partemque ejus cremavit incendio, 9. Kalend. Sebtembrio,anno conditionis 1164,hac sexto die quam ingressus fuerat depredata urbem, ceperunt in regno Italie ignis ferro devastare.

Pagina 3' usque 6' scribitur Anastasius sub Nonnoso præposito monasterii sancti Silvestri monachus. Miracula in monasterio sancti Silvestri.Lampas fracta, orationibus «< sana repperitur. Quo crevit famam per universo Italico regno, etiam Gothi quam audaces sunt,ejus ecclesiæ nullo modo valebant adtingere. » Alia miracula. «< Symmachus papa audiens de sancto viri, totum agrum Transpaitano cum colonis et colone hibidem abitantibus et residentibus per preceptionem hibidem constituere in superscripta ecclesia. » Pergit auctor:

7. Tempore illo de quo diximus, Theodoricus, rexGothorum,Symachum consulis ac patriciis Ravenna trucidavit.Abebat autem Symachus filia una tantummodo,nomine Galla,intra adulescentie tempore marito tradita; in unius anni spatio ejus est morte viduata.Qui dum fervente mundi copia ad iterandum thalamum, et opes et ætas vocaret, eligit magis spiritalibus nuptiis copulari Deo; in quibus a luctus incipitur, sed ad gaudia eterna pervenitur.Hic itaque omnes res suas quas patrimonium et matri

C

D

diu inaccessis reclusa Beda. sparsim Beda. 5 per avaritiam Maximi Beda. 6 miscentes Beda. 7 ascuto cum cod. 8 S. q. e. e. i. c. q. d. F. n. alia manu aut alio temoore scriptum, sed ejusdem ævi.

NOTE.

(21) Progenie.

omnia ex Beda

(22) Quæ sequuntur usque c. 6, depredata urbem,

(23) Et G. desunt apud Bedam.

16

ejus. Qui Gothorum tempore Alarico rex hec acta A cunctæ ecclesie infra Romanam hurbem donaria

sunt.

8. Quo mortuo Alarico, successit in regnum Totilam impiissimus rex Gothorum. In temporibus namque ejus multa nequitie in regno Italie et in Romane finibus subjugantum est. Quo in sancto Dei confessores extorti,et verberati, et afflicti,pro Christo trucidati,atque plures ecclesie inItalico regno destructe, atque civitatibus a ferro,igne exuste sunt.Nam pontes flubii Tyberinis vie Salarie, qui prius Albula dicebatur, qui Tyberinus rex, filius Capis regis, a quo flubium appellatus est Tyberis, et pontes constructus a fundamentis ruere fecit.Justinianus Justini uxore nepos Narsus, Rome patricius avocatus est, et ab omni populo Romano helectus; forme erat dissimilis, peritissimus erat in mentem. Vox ejus B melliflua, rectoque ad investigandum Romanum imperium.Tunc surrexerunt viri scelerati de Romanis finibus, cum Gothi laborantes et negotio tractantes de Interitus Narsi patricii, qualiter expulsus et ejectus a Romano imperium.

9 Mortuo hidem Justiniano, successit in regno Justinus minor. Narsus patricium Totilum, Gothorum regem, Italia superaverat et occidit. Postmodum Gothi regem non habuerunt in Italia.

multa constituit,et conventum factum cum Rothario rege, de Pentapolim, et de Tuscie finibus, quo modo Constantinus sancte Romane ecclesie constituit, sic eam immobilem permanere. Et accepto breviario a Rothario regem in ecclesia beati Petri apostoli,aTicine civitatis Langobardi perrexerunt; factum est regnumItalie habitatioLangobardorum. Unde accepit eas Narsum monasterium Seraptis montis, et donaria simul et rebus eique constituit, et factus est pax inter Langobardos et Romanos,verumptamen non multum tempus. Postea Roma per patricius principabantur. Tiberius (29) Constantinus principem. Gregorius, apochrisarium sancte Romane æcclesie in Constantinopolim missus, post Romanus libros expositione in Job condidit; Euticium ejusdem hurbis episcopus errasset, Tyberio presentem correxit etc. ex Beda.

10. Mox efferam Langobardorum gens, de vagina sue habitationis educta, in nostra cervice crassata est. Atque umanum genus quod in hac terra pre multitudine nimia quasi spisse segetis more surrexeerat succisus aruit. Nam depopulate hurbes, eversa castra, concremate æcclesie. Destructe sunt monasteria virorum atque feminarum, desolata ab omnibus predia,atque ab omni cultore destituta in solitudine vacat terra. Nullus in hac possessor inabitat, medactum 10 est monasterium montes Scraptis in solitudine, et cuncta ejus predia destructa. Occupaverunt bestie loca, que prius multitudo hominum tenebat, et quod in aliis mundi partibus agatur ignoro. Rotharius rex Langobardorum, lubricum suis corporis, et multum vinolentum, fecit synodum cum 11 episcopi, et dictis (30) legibus Langobardorum composuit, quomodo Langobardorum in Italia cum lege viveret, Sed eorum prisco tempore gentilitatis non deserunt, quo Langobardi more suo immolabant caput capre diabolo in pugnantes hoc ei currentes per circuitum, et carmine nefandos decantaret. Et qui hoc non hacquiesceret, sine dubio interrogationis, capite punirentur. Rotharius rex Langobardorum obiit,et appositus est a Langobardis gentis sue Ravenne civitatis. Sergius (31) papa in sacrario beati Petri apostoli sime jacuerat, et in ea crucem diversis lapidibus capsa argentea que in angulo obscurissime diutisadornata, Domino revelantem,repperit.De qua tractis quatuor petallis, quibus gemme incluse erant mire magnitudinis, portione ligni salutiferi dominice crucis interius reposita inspexit. Que ex tempore illo annis omnibus in basilica Salvatoris que VARIE LECTIONES.

Sequitur narratio de Narsidis rixa cum Romanis, de « Sufficia » Augusta.Joannes (24) episcopus Romane æcclesie pontifex, ecclesia apostolorum Philyppi et Jacobi, quam prodecessor ejus Pelagius ceperat fecit et dedicavit, que a fidelibus populi << Sancti Apostoli » vocitant. De Albuino Narside C in Italiam accito ex Bedæ Chronico; pergitque Narsus vero patricius fecit amica causa cum Langobardos, et ceperunt inter se pactum et convenientia de regno Italico. Mortuo idemAlbuin rex Langobardorum, successit Rotharius (25) rex, qui facti sunt Narsus et Rotharius quasi germanis in regno, et emerunt (26) consilio, quomodo regno Italico a Justini principe et ejus successoribus eripere posset. Quem (27) Rotharius rex, vir excellentissimus, belligerrimus, factus est robustus, nullus ei similis suis temporibus. Narsus dedit ei consilio de portora que sunt in regno Italie, ut omnes eas destrueret; et quo eam (28) ita factum est, et absolutum est regno Italico a jugo Constantinopolitane, ab illo die deinceps amplius Romani dationes Grecorum D principem non solverentur. Narsus vero patricius fecit æcclesia cum monasterium beati Pauli apostoli, qui dicitur ad Aquas Salvias,reliquiæ beati Anastasii martyris adductæ venerantur. Construxit pontem flubii Tyberinus meliusque reformavit ab yma. Nam

justinian corr. justini. 10 i. e. redactum. 11 synodum. Cum cod.

immobiliter muniens fundavit, mirabiliter Constan- A monium hac maritis suis,cunctaque sacrarum æccletinus augustus corroborans solidavit, scilicet ut ipsa inviolata semper et gloriosa maneret, et illorum bædificatione nova et projenie (21) plurimos filios aggregaret.

3. Que post hæc acta sunt, Valens (22) cum Gratiano, Valentiniani fratri sui filius,anni 4. Valens talem legem datam, ut monachi militare nolentes, fustibus jussit interfici. Gens Hunorum et Guandalorum (23) divina accessisse cluse montibus repentina rabie percita exarsit in Gothos; eosque sparsi sunt, conturbati ab antiquis sedibus expulsi. Gothi transit Danubium fugientes. A Valens augustos sine armorum depositione suscepti, mox per Avarorum gens maxima ducis fame ad rebellandum coactisunt. Victoque Valentis augusto, exercitum per tra- B cia sese mittentes 6 simul omnia cedibus incendiis rapinisque fuderunt.

4. Gratianos cum frater Valentiniano anni 6. Theodosius augustus a Gratiano illa Sciticas gentes, hoc est Alanos, Unos, et Gothos, magnis multisque preliis vincit etc.

5. Arcadius augustus,fratres Theodosii, cum fratres Honorio,anni 13.Gothi in Italia ingressi sunt; qui prius Vandali atque Ilani, postmodum Gothi etc.

siarum, ædificare precepit. Abebat autem agrum cum montem,qui vocitatur Campana,territorio Colinense est posita; nam uno latere fines Cusiano, dasecundo latere ribos cum aqua qui dicitur Cava,qui incole locis vocitantur Carba. Nam de tertio latere rivos Grifianello vocatur. De quarto vero fluvium magnum, de qua a fundamento juxta aqua parietinis edificare jussit.Super cunc macerie murorum construxit æcclesiam in onore sancti Andree apostoli juxta ipso flumen.Et juxta ipsa ecclesia, portus qui vocatur Bonus. Nam in agro Pontianello construxit æcclesia in onore sancti Laurentii martyris et levite. Qui dum agrum cum monte de Campana,cum ejus affinibus in monasterium sancti Silvestri,qui dicitur montem Serapti, per instrumentum cartarum constituit. Edificavit autem ecclesia sancti Johannis Baptiste juxta qui dicitur Tarega, territorio Nepesino cum omnia sua rebus proprietatis in ecclesiis sancte Dei genitricis semperque virginis Marie, domine nostre, episcopatum Nepesine civitatis. Construxit autem excellentissima Galla patricia ecclesie duabus territorio Colinense, in onore principis apostolorum Petri,basilica qui dicitur mater ecclesia,et alia qui dicitur Ascuto 7,cum rebus omnium suarum pertinentes,in integrum in episcopatum Nepesino constituit,Item territorio Savinense, infra massa qui dicitur Cornicle,que vulgo diciturSeptimiliana,basilica in onore sancti Valentini æpiscopi cum omnia jacentia ipsius ecclesie constituit in episcopatum Savinense, qui edificatum est in civitate que dicitur Forum novum. In superscripto territorio Sabinensis æcclesias sancti Petri in Tarano cum sua omnia jacentia,in prephatum episcopatum.Post expletum opus Dei æcclesiarum constructio, et traditiones venerabilium locorum, abjecto sucularis habitum,ad omnipotentis Dei servitium sese aput beati Petri apostoli æcclesia in monasterio se tradidit.Ibique multis annis simplicitatis cordis, atque orationibus dedita, larga indigentibus elemosinarum opera impendit. Cumque omnipotens Deus pene jam mercede reddere laboribus ejus decrevisset, cancri ulcera in mamilla percussa est. Que dum nocte quadam hec eadem jaceret infirmitatem fatigata,vidit beatum Petrum D apostolum ante se. Eique dixit : «Quid est domine meus? Dimissa sunt mihi peccata mea? » Cui ille princeps apostolorum benigne adest vultus,inclinato capite annuit dicens : « Dimissa sunt; veni ! » As igitur expletis, visio apostoli assistentis, et colloquentis, ablatum est. Tertio autem die cum ea que superius dictum est, defuncta est. Quod factum est, nunc usque in eodem monasterio manet memoriam VARLE LECTIONES

6. Honorius cum Theodosio minore fratri sui filio anni 15. Alaricus rex Gothorum Romam invasit, partemque ejus cremavit incendio, 9. Kalend. Sebtembrio,anno conditionis 1164,hac sexto die quam ingressus fuerat depredata urbem, ceperunt in regno Italie ignis ferro devastare.

Pagina 3' usque 6' scribitur Anastasius sub Nonnoso præposito monasterii sancti Silvestri monachus. Miracula in monasterio sancti Silvestri.Lampas fracta, orationibus « sana repperitur. Quo crevit famam per universo Italico regno, etiam Gothi quam audaces sunt, ejus ecclesiæ nullo modo valebant adtingere. »> Alia miracula. «< Symmachus papa audiens de sancto viri, totum agrum Transpaitano cum colonis et colone hibidem abitantibus et residentibus per preceptionem hibidem constituere in superscripta ecclesia. » Pergit auctor:

7. Tempore illo de quo diximus, Theodoricus,rexGothorum,Symachum consulis ac patriciis Ravenna trucidavit.Abebat autem Symachus filia una tantummodo,nomine Galla,intra adulescentie tempore marito tradita; in unius anni spatio ejus est morte viduata. Qui dum fervente mundi copia ad iterandum thalamum, et opes et ætas vocaret, eligit magis spiritalibus nuptiis copulari Deo; in quibus a luctus incipitur, sed ad gaudia eterna pervenitur. Hic itaque omnes res suas quas patrimonium et matri

4

diu inaccessis reclusa Beda. sparsim Beda.

C

5 per avaritiam Maximi Beda. 6 miscentes Beda.

7 ascuto cum cod. 8 S. q. e. e. i. c. q. d. F. n. alia manu aut alio temvore scriptum, sed ejusdem ævi.

NOTE.

(21) Progenie.

omnia ex Beda

(22) Quæ sequuntur usque c. 6, depredata urbem,

(23) Et G. desunt apud Bedam.

ejus. Qui Gothorum tempore Alarico rex hec acta A cunctæ æcclesie infra Romanam hurbem donaria sunt.

8. Quo mortuo Alarico, successit in regnum Totilam impiissimus rex Gothorum. In temporibus namque ejus multa nequitie in regno Italie et in Romane finibus subjugantum est. Quo in sancto Dei confessores extorti, et verberati, et afflicti,pro Christo trucidati,atque plures ecclesie inItalico regno destructe, atque civitatibus a ferro,igne exuste sunt.Nam pontes flubii Tyberinis vie Salarie, qui prius Albula dicebatur, qui Tyberinus rex, filius Capis regis, a quo flubium appellatus est Tyberis, et pontes constructus a fundamentis ruere fecit. Justinianus Justini uxore nepos Narsus, Rome patricius avocatus est, et ab omni populo Romano helectus; forme erat dissimilis, peritissimus erat in mentem. Vox ejus B melliflua, rectoque ad investigandum Romanum imperium.Tunc surrexerunt viri scelerati de Romanis finibus, cum Gothi laborantes et negotio tractantes de Interitus Narsi patricii, qualiter expulsus et ejectus a Romano imperium.

9 Mortuo hidem Justiniano, successit in regno Justinus minor. Narsus patricium Totilum, Gothorum regem, Italia superaverat et occidit. Postmodum Gothi regem non habuerunt in Italia.

C

multa constituit, et conventum factum cum Rothario rege, de Pentapolim, et de Tuscie finibus, quo modo Constantinus sancte Romane ecclesie constituit, sic eam immobilem permanere. Et accepto breviario a Rothario regem in ecclesia beati Petri apostoli,aTicine civitatisLangobardi perrexerunt;factum est regnumItalie habitatioLangobardorum. Unde accepit eas Narsum monasterium Seraptis montis, et donaria simul et rebus eique constituit, et factus est pax inter Langobardos et Romanos,verumptamen non multum tempus. Postea Roma per patricius principabantur. Tiberius (29) Constantinus principem. Gregorius, apochrisarium sancte Romane æcclesie in Constantinopolim missus, post Romanus libros expositione in Job condidit; Euticium ejusdem hurbis episcopus errasset, Tyberio presentem correxit etc. ex Beda.

10. Mox efferam Langobardorum gens, de vagina sue habitationis educta, in nostra cervice crassata est. Atque umanum genus quod in hac terra pre multitudine nimia quasi spisse segetis more surrexeerat succisus aruit. Nam depopulate hurbes, eversa castra, concremate ecclesie. Destructe sunt monasteria virorum atque feminarum, desolata ab omnibus predia,atque ab omni cultore destituta in solitudine vacat terra. Nullus in hac possessor inabitat, medactum 10 est monasterium montes Seraptis in solitudine, et cuncta ejus predia destructa. Occupaverunt bestie loca, que prius multitudo hominum tenebat, et quod in aliis mundi partibus agatur ignoro. Rotharius rex Langobardorum, lubricum suis corporis, et multum vinolentum, fecit synodum cum 11 episcopi, et dictis (30) legibus Langobardorum composuit, quomodo Langobardorum in Italia cum lege viveret, Sed eorum prisco tempore gentilitatis non deserunt, quo Langobardi more suo immolabant caput capre diabolo in pugnantes hoc ei currentes per circuitum, et carmine nefandos decantaret. Et qui hoc non hacquiesceret, sine dubio interrogationis, capite punirentur. Rotharius rex Langobardorum obiit,et appositus est a Langobardis gentis sue Ravenne civitatis. Sergius (31) papa in sacrario beati Petri apostoli capsa argentea que in angulo obscurissime diutissime jacuerat, et in ea crucem diversis lapidibus adornata, Domino revelantem,repperit.De qua tractis quatuor petallis, quibus gemme in cluse erant mire magnitudinis, portione ligni salutiferi dominice crucis interius reposita inspexit. Que ex tempore illo annis omnibus in basilica Salvatoris que VARIE LECTIONES.

Sequitur narratio de Narsidis rixa cum Romanis, de « Sufficia » Augusta.Joannes (24) episcopus Romane æcclesie pontifex, ecclesia apostolorum Philyppi et Jacobi, quam prodecessor ejus Pelagius ceperat fecit et dedicavit, que a fidelibus populi <«< Sancti Apostoli » vocitant. De Albuino Narside in Italiam accito ex Bedæ Chronico; pergitque : Narsus vero patricius fecit amica causa cum Langobardos, et ceperunt inter se pactum et convenientia de regno Italico.Mortuo idemAlbuin rex Langobardorum, successit Rotharius (25) rex, qui facti sunt Narsus et Rotharius quasi germanis in regno, et emerunt (26) consilio, quomodo regno Italico a Justini principe et ejus successoribus eripere posset. Quem (27) Rotharius rex, vir excellentissimus, belligerrimus, factus est robustus, nullus ei similis suis temporibus. Narsus dedit ei consilio de portora que sunt in regno Italie, ut omnes eas destrueret; et quo eam (28) ita factum est, et absolutum est regno Italico a jugo Constantinopolitane,ab illo die deinceps amplius Romani dationes Grecorum D principem non solverentur. Narsus vero patricius fecit æcclesia cum monasterium beati Pauli apostoli, qui dicitur ad Aquas Salvias,reliquiæ beati Anastasii martyris adductæ venerantur. Construxit pontem flubii Tyberinus meliusque reformavit ab yma. Nam