a b retinuerunt: ut aut nulli supersint de inimicis, aut, qui superfuerunt, amicissimi sint. Sed tamen, cùm in animis hominum tantæ latebræ sint, et tanti recessus, augeamus sanè suspicionem tuam: simul enim15 augebimus et diligentiam: nam quis est omnium tam ignarus rerum, tam rudis in repub. tam nihil unquam nec de sua, nec de communi salute cogitans, qui non intelligat, tuâ salute contineri suam? et ex unius tuâ vitam pendere omnium? Equidem de te dies noctesque, ut debeo, cogitans, casus duntaxat humanos et incertos eventus valetu-20 dinis, et naturæ communis fragilitatem extimesco; doleoque cùm respublica immortalis esse debeat, eam in unius mortalis animâ consistere: si verò ad humanos casos, incertosque eventus valetudinis, sceleris etiam accedat, insidiarumque consensio; quem deum, etiam si cupiat, opitulari posse reipublicæ credamus? Omnia sunt excitanda25 tibi, C. Cæsar, uni, quæ jacere sentis, belli ipsius impetu, quod necesse fuit, perculsa atque prostrata: constituenda judicia, revocanda fides, comprimendæ libidines, propaganda soboles: omnia, quæ dilapsa defluxerunt, severis legibus vincienda sunt. Non fuit recusandum in tanto bello civili, tantoque animorum ardore et armorum, quin30 quassata respublica, quicunque belli eventus fuisset, multa perderet et ornamenta dignitatis, et præsidia stabilitatis suæ; multaque-uterque dux faceret armatus, quæ idem togatus fieri prohibuisset: quæ quidem nunc tibi omnia belli vulnera curanda sunt, quibus præter te mederi nemo potest. Itaque illam tuam præclarissimam et sapien-35 tissimam vocem invitus audivi; satis te diu vel naturæ vixisse, vel gloriæ: satis, si ita vis, naturæ fortasse; addo etiam, si placet, gloriæ; at, quod maximum est, patriæ certe parùm. Quare omitte, quæso, istam doctorum hominum in contemnenda morte prudentiam; noli nostro periculo sapiens esse; sæpe enim venit ad aures meas, te idem40 istud nimis crebrò dicere, satis te tibi vixisse; credo; sed tum id audirem, si tibi soli viveres, aut si tibi etiam soli natus esses; nunc, cùm omnium salutem civium, cunctamque rempublicam res tuæ gestæ complexæ sint, tantum abes à perfectione maximorum operum, ut fundamenta, quæ cogitas, nondum jeceris. Hic tu modum tuæ45 vitæ, non salute reipublicæ, sed æquitate animi definies? quid, si istud ne gloriæ quidem tuæ satis est? cujus te esse avidissimum, quamvis sis sapiens, non negabis. Parumnè igitur, inquies, gloriam mag b firmanda. a improbitates. 25. Omnia sunt excitanda tibi.] Cicero now urges Cæsar to restore the republic with its dignity and privileges; in doing which he manifests all that honesty, free dom, and firmness, which became a true lover of his country, and at the same time with inimitable address. 27. Fides.] Public credit. 33. Togatus] The toga was the dress of the citizens, and never worn by those who were engaged in military duty. 34. Belli vulnera.] The injuries which the republic sustained during the civil wars. 35. Itaque illam tuam.] Alluding to what Cæsar had said in the senate in relation to Marcellus, when, after complaining of his cruelty, and of the snares which he suspected to be laid for him, he remarked that he had now lived long enough. It is said by Suetonius that Cæsar gave some of. his friends reason to think that he did not. wish to live any longer, and that he was not grieved at his enjoying so bad a state of health; this declaration Cicero here attempts to refute. 36. Vel nature vixisse.] Cæsar was now in his fifty-fourth year. 39. Istam doctorum hominum.] This is said, no doubt, in allusion to the Stoic philosophers, who strenuously maintained that the fear of death ought to be despised nam relinquemus? immo verò aliis, quamvis multis, satis; tibi uni 50parùm; quidquid enim est, quamvis amplum sit, id certe parùm est tum, cum est aliquid amplius. Quod si rerum tuarum immortalium, C. Cæsar, hic exitus futurus fuit, ut, devictis adversariis, rempublicam in eo statu relinqueres, in quo nunc est? vide, quæso, ne tua divina virtus admirationis plus sit habitura, quàm gloriæ: siquidem 55gloria est illustris ac pervagata multorum et magnorum vel in suos, vel in patriam, vel in omne genus hominum fama meritorum. Hæc igitur tibi reliqua pars est: hic restat actus: in hoc elaborandum est, ut rempublicam constituas, eaque tu in primis, cum summâ tranquillitate et otio, perfruare: tum te, si voles, cum et patriæ, quod de60bes, solveris, et naturam ipsam expleveris satietate vivendi, satis diu vixisse dicito. Quid est enim omnino hoc ipsum diu, in quo est aliquid extremum, quod cùm venerit, omnis voluptas præterita pro nihilo est, quia postea nulla futura sit? quanquam iste tuus animus nunquam his angustiis, quas natura nobis ad vivendum dedit, con65tentus fuit: semper immortalitatis amore flagravit. Nec vero hæc tua vita dicenda est, quæ corpore et spiritu continetur: illa, inquam, illa vita est tua, Casar, quæ vigebit memoriâ sæculorum omnium, quam posteritas alet, quam ipsa æternitas semper tuebitur; huic tu inservias, huic te ostentes oportet: quæ quidem quæ miretur jampri70dem multa habet; nunc, etiam quæ laudet, expectat: obstupescent posteri certe Imperia, Provincias, Rhenum, Oceanum, Nilum, pugnas innumerabiles, incredibiles victorias, monumenta, munera, triumphos audientes et legentes tuos; sed nisi hæc urbs stabilita tuis consiliis et institutis erit, vagabitur f modò nomen tuum longè atque a beneficiorum. b restat. c quod habet aliquem finem. d hac brevitate. piratione. f tantummodo. 54. Admirationis plus, quam gloria.} The various and numerous victories and triumphs of Cæsar, excite the highest admiration; but his glory was greatly diminished by his refusing to restore the republic, now almost extinct by civil broils, to its former glory. 56. Hic restat actus.] This figure is borrowed from the drama. One scene yet remained to be exhibited, that the conduct of Cæsar might appear to the greatest advantage, namely the restoration of the republic. 60. Satis diu.] Cæsar said in the case before alluded to, that he had lived long enough; Cicero now refutes this expression, and shows that he was under a mistake. 62. Pro nihilo est.] Pleasure that is past is to be esteemed as nothing, because it is not any longer perceptible. 68. Huic tu inservias.] For this you must exert yourself; intimating again the necessity of his exerting himself for the restoration of the republic, if he wished to procure immortal fame. 69. Ostentes.] It was in this way only that Cæsar could show to succeeding ages his greatness and true dignity of character. 71. Imperia.] Gaul, Britian, Germany, e res and Africa, were under the command of Cæsar. Ib. Provincias.] That is, Spain and Gaul. Ib. Rhenum] Cæsar was the first who built a bridge, and led an army across the Rhine; he conquered the Germans who lived beyond it. Ib. Oceano.] The British channel; Cæsar was the first who crossed over to Britian with a fleet. Ib. Num.] The principal river of Egypt where he conquered Ptolomy. 72. Monumenta.] After the termination of the war with Pompey, honours were attributed to Cæsar, as if he were a god. Monuments and statues were erected to him in the temples, and public places, in different parts of the Roman empire. Ib. Munera.] It was the custom of the Roman generals after obtaining a victory, to give to those who had distinguished themselves by their bravery, presents, that were called congiaria, which was the general name of all gifts bestowed on the occasion. Ib. Triumphos.] Cæsar obtained five triumphs, one over Gaul, one over Pontus, one over Egypt, one over Africa, and one over Spain. a late; sedem quidem stabilem, et domicilium certum non habebit. Erit75 · inter eos etiam, qui nascentur, sicut inter nos fuit, magna dissensio; .cùm alii laudibus ad cœlum res tuas gestas efferent, alii fortasse aliquid requirent, idque vel maximum, nisi belli civilis incendium salute patriæ restinxeris: ut illud fati fuisse videatur, hoc consilii. Servi igitur iis etiam judicibus, qui multis post seculis de te judicabunt, et80 quidem haud scio, an incorruptiùs, quàm nos; nam et sine amore et sine cupiditate, et rursus sine odio, et sine invidiâ judicabunt. Id autem etiam si tunc ad te, ut quidam falsò putant, non pertinebit, nunc certe pertinet, te esse talem, ut tuas laudes obscuratura nulla unquam sit oblivio. Diversæ voluntates civium fuerunt, distractæque senten-S5 tiæ; non enim consiliis solùm et studiis, sed armis etiam et castris dissidebamus. Erat autem obscuritas quædam, erat certamen inter clarissimos duces: multi dubitabant, quid optimum esset; multi, quid sibi expediret; multi, quid deceret; nonnulli etiam, quid liceret. Perfuncta respublica est hoc misero fatalique bello: vicit is, qui non90 d fortunâ inflammaret odium suum, sed bonitate leniret; nec qui omnes, quibus iratus esset, eosdem etiam exilio, aut morte dignos judicaret: arma ab aliis posita, ab aliis erepta sunt. Ingratus est injustusque civis, qui armorum periculo liberatus, animum tamen retinet * armatum: ut etiam ille sit melior, quo in acie cecidit, qui in causâ95 animam profudit; quæ enim pertinacia est quibusdam, eadem aliis constantia videri potest. Sed quia jam omnis fracta dissensio est armis, et extincta æquitate victoris; restat, ut omnes funum velint, qui modò habent aliquid non solùm sapientiæ, sed etiam sanitatis. Nisi te, C. Cæsar, salvo, et in istâ sententiâ, quâ cùm antea, tum hodie vel100 maximè usus es, manente, salvi esse non possumus. Quare omnes te, qui & hæc salva esse volumus, et hortamur, et obsecramus, ut vitæ, ut saluti tuæ consulas: omnesque tibi (ut pro aliis etiam loquar, quod de me ipse sentio) quoniam subesse aliquid putas, quod cavendum sit, non modò excubias et custodias, sed etiam laterum nostrorum op-105 positus et corporum pollicemur. PERORATIO. h Gratias egit Cæsari pro Marcello restituto; redditque rationes, cur cæteris tacentibus potissimùm ipse dixerit. V. Sed ut, unde est orsa, in eodem terminetur oratio mea; maxi a ut arbitror, incorruptiùs. b error. f consentiant. g Rempublicam salvam. 79. Ut illud fati fuisse, &c.] Cicero wished that the civil wars might, by succeeding generations, be attributed to fate; but the restoration of the republic to the prudence of Cæsar. 80. lis Judicibus.] That is, posterity, would judge more impartially concerning Cæsar than his cotemporaries would be likely to do. 82. Id autem.] Cæsar did not believe in the immortality of the soul, as Sallust informs us, for which Cicero gently reproves him in this place. 83. Non pertinebit.] Reasoning from Cæ d victoria. e hostilem. c liberata. h oppositiones. sar's notion of the nature of the soul. 85. Diversæ voluntates, &c.] Some were during the civil wars, friendly to Pompey, and some to Cæsar, according to the different views they had taken of the subject. 93. Arma ab aliis posita.] When Pompey was conquered, some gave up his cause entirely, others pertinaciously adhered to it, and followed Cato and Scipio into Africa, nor relinquished the cause till they were completely vanquished by the superior power of Cæsar. 100. Tum hodie.] The day on which Marcellus was restored. mas tibi gratias agimus, C. Cæsar, majores etiam habemus. Nam omnes idem sentiunt, quod ex omnium precibus et lacrymis sentire potuisti. Sed quia non est stantibus omnibus necesse dicere, à me cer 5 tè dici volunt, cui necesse est quodammodo, et quod volunt, et quod M. Marcello à te huic ordini populoque Romano et Reipublicæ reddito, præcipuè id à me fieri debere intelligo; nam lætari omnes, non ut de bunius solùm, sed ut de communi omnium salute, sentio: quod autem summæ benevolentiæ est, quæ mea erga illum omnibus semper 10nota fuit, ut vix C. Marcello, optimo et amantissimo fratri, præter eum quidem cederem nemini; cum id solicitudine, curâ, labore, tam diu præstiterim, quamdiu est de illius salute dubitatum; certè hoc tempore magnis curis, molestiis, doloribus liberatus præstare debeo. Itaque, C. Cæsar, sic tibi gratias ago, ut omnibus me rebus à te non 15conservato solùm, sed etiam ornato, tamen ad tua innumerabilia in me unum merita, quod fieri jam posse non arbitrabar, maximus choc tuo facto cumulus accesserit. a videre. b Marcelli c Marcello restituto. PRO Q. LIGARIO, AD C. CÆSAREM. ARGUMENTUM.-Quintus Ligarius, civis Romanus, cum C. Considio legatus in Africam fuerat profectus. Decedente provinciâ Considio, Ligarius invitus Africæ præfectus est. Bellum interim Cæsarem inter et Pompeium exarsit. A Pompeio verò Attius Varus missus est, ut Africam occuparet. Paulò post, dum in Africâ Ligarius adhuc esset, L. Tubero, cum filio Q. Tuberone, in eam provinciam à Senatu, rei frumentariæ causâ, mittitur. Is à Q. Ligario et Varo non recipitur, ita ut nec filium ægrotum in littore poni pateretur. Pulsus igitur Tubero in Macedoniam, ad Pompeium concessit, ubi etiam adversus Cæsarem arma tulit. Victo autem Pompeio, se ad Cæsarem adjunxit, eumque est ad bellum Alexandrinum et Africanum secutus. Itaque finitis bellis civilibus, cùm multis Cæsar pepercisset, duo Ligarii fratres, T. Brocchus ejus avunculus, et C. Pansa, aliique Ligarii propinqui et amici, sæpe Cæsa rem precati fuerunt, ut Ligario ignosceret. Quod cùm animadverteret, Q. Tubero Lucii filius, cujus patri Cæsar pepercerat, injuriæ nondum oblitus, Ligarium in foro apud Cæsarem accusavit, ut ab eo Cæsaris Clementiam averteret. PERSONÆ.—Reus Q. Ligarius, accusator Q. Tubero, patronus Cicero, Judex Cæsar, apud quem causa agitur. TEMPUS.-Habita est hæc Oratio anno urbis conditæ 707. Julio Cæsare tertiùm, M. Emilio Coss. Ciceronis verò 61. GENUS CAUSE.—In genere judiciali est; accusatus enim defenditur à Cicerone Ligarius. STYLUS.-Acutus est et subtilis, et in mediocri dicendi genere; suavitate enim condita est hæc Oratio, et iis figuris quæ suavitatem afferunt. PARTES.-Quatuor sunt: Exordium, Narratio, Contentio, et Peroratio. EVENTUS.-Plutarchus in Ciceronis vitâ refert, Cæsarem dixisse, cùm Cicero Ligarii patrocinium suscepit, Quid est causæ cur Ciceronem orantem non audiamus? nam reum quidem hominem improbum et hostem esse, jampridem certum est. Ubi verò Cicero ingressus est dicere, mirificos motus concitavit : nam oratio visa fuit tum affec tibus varia, tum venustate admirabilis. Perspicuè cognitum aiunt, varios colores Casaris vultum subiisse, ejusque animum omnibus modis fuisse commutatum : ac tandem cum Pharsalici prælii mentionem facere cœpisset, immodicis perturbationibus incitatum corpore contremuisse, et libellos quosdam è manu ejecisse. Victus igitur orationis vi, Ligarium crimine liberavit. I. EXORDIUM. Totum istud Exordium ironicum est. TOVUM crimen, C. Cæsar, et ante hunc diem inauditum, propinquus meus ad te Q. Tubero detulit, Q. Ligarium in Africâ fuisse: id C. Pansa, præstanti vir ingenio, fretus fortasse eâ fami |