Q. HORATII FLACCI

EPISTOLA AD 'PISONES:

SIVE

DE ARTE POËTICA LIBER.

UMANO capiti cervicem pictor equinam ungere si velit, et varias inducere plumas Indique collatis membris, ut turpiter atrum Desinat in piscem mulier formosa superne, pectatum admissi risum teneatis, amici ? Credite, Pisones, isti tabulae fore librum Persimilem cujus, velut aegri somnia, vanae 'ingentur species, ut nec pes nec caput uni Reddatur formae. Pictoribus atque poëtis Quidlibet audendi semper fuit aequa potestas.

;

Scimus et hanc veniam petimusque damusque vicissim ;
Sed non ut placidis coëant immitia, non ut
Serpentes avibus geminentur, tigribus agni.
nceptis gravibus plerumque et magna professis
Purpureus, late qui splendeat, unus et alter
Assuitur pannus, cum lucus et ara Dianae

Et properantis aquae per amoenos ambitus agros,
Aut flumen Rhenum aut pluvius describitur arcus:
Sed nunc non erat his locus. Et fortasse cupressum
Scis simulare; quid hoc, si fractis enatat exspes
Navibus aere dato qui pingitur? Amphora coepit
[nstitui: currente rota cur urceus exit?

5

10

15

20

Denique sit quidvis simplex duntaxat et unum.
Maxima pars vatum, pater et juvenes patre digni,
Decipimur specie recti. Brevis esse laboro,
Obscurus fio; sectantem levia nervi

Deficiunt animique; professus grandia turget;
Serpit humi tutus nimium timidusque procellae ;
Qui variare cupit rem prodigialiter unam,
Delphinum silvis appingit, fluctibus aprum.
In vitium ducit culpae fuga si caret artę.
Aemilium circa ludum faber unus et ungues
Exprimet et molles imitabitur aere capillos,
Infelix operis summa quia ponere totum
Nesciet. Hunc ego me, si quid componere curem,
Non magis esse velim quam naso vivere pravo,
Spectandum nigris oculis nigroque capillo.
Sumite materiam vestris, qui scribitis aequam
Viribus et versate diu quid ferre recusent,
Quid valeant humeri. Cui lecta potenter erit res,
Nec facundia deseret hunc nec lucidus ordo.
Ordinis haec virtus erit et venus, aut ego fallor,
Ut jam nunc dicat jam nunc debentia dici,
Pleraque differat et praesens in tempus omittat;
Hoc amet, hoc spernat promissi carminis auctor.
In verbis etiam tenuis cautusque serendis,
Dixeris egregie notum si callida verbum
Reddiderit junctura novum.
Indiciis monstrare recentibus abdita rerum,
Fingere cinctutis non exaudita Cethegis
Continget, dabiturque licentia sumpta pudenter;
Et nova fictaque nuper habebunt verba fidem si
Graeco fonte cadant, parce detorta. Quid autem
Caecilio Plautoque dabit Romanus ademptum
Virgilio Varioque? Ego cur acquirere pauca
Si possum invideor, cum lingua Catonis et Enni
Sermonem patrium ditaverit et nova rerum
Nomina protulerit? Licuit, semperque licebit
Signatum praesente nota producere nomen.
Ut silvae foliis pronos mutantur in annos,
Prima cadunt; ita verborum vetus interit aetas,
Et juvenum ritu florent modo nata vigentque.

Si forte necesse est

bemur morti nos nostraque: sive receptus
rra Neptunus classes aquilonibus arcet,
gis opus, sterilisve diu palus aptaque remis
inas urbes alit et grave sentit aratrum,
u cursum mutavit iniquum frugibus amnis
ctus iter melius, mortalia facta peribunt,
dum sermonum stet honos et gratia vivax.
alta renascentur quae jam cecidere, cadentque
ae nunc sunt in honore vocabula, si volet usus,
em penes arbitrium est et jus et norma loquendi.
es gestae regumque ducumque et tristia bella
o scribi possent numero, monstravit Homerus.
ersibus impariter junctis querimonia primum,
st etiam inclusa est voti sententia compos;
is tamen exiguos elegos emiserit auctor,
rammatici certant et adhuc sub judice lis est.
rchilochum proprio rabies armavit iambo:
unc socci cepere pedem grandesque cothurni,
ternis aptum sermonibus et populares
incentem strepitus et natum rebus agendis.
usa dedit fidibus divos puerosque deorum

t pugilem victorem et equum certamine primum
t juvenum curas et libera vina referre.
escriptas servare vices operumque colores
ur ego si nequeo ignoroque poëta salutor?
ur nescire pudens prave quam discere malo?
ersibus exponi tragicis res comica non vult;
dignatur item privatis ac prope socco
ignis carminibus narrari coena Thyestae.
ingula quaeque locum teneant sortita decenter.
terdum tamen et vocem comoedia tollit,
atusque Chremes tumido delitigat ore;
It tragicus plerumque dolet sermone pedestri
elephus et Peleus, cum pauper et exsul uterque
'rojicit ampullas et sesquipedalia verba,
i curat cor spectantis tetigisse querela.
Ton satis est pulchra esse poëmata; dulcia sunto
t quocunque volent animum auditoris agunto.
It ridentibus arrident, ita flentibus adsunt
Iumani vultus: si vis me flere dolendum, est

Primum ipsi tibi; tunc tua me infortunia laedent,
Telephe vel Peleu: male si mandata loqueris
Aut dormitabo aut ridebo. Tristia maestum
Vultum verba decent, iratum plena minarum,
Ludentem lasciva, severum seria dictu.
Format enim natura prius nos intus ad omnem
Fortunarum habitum; juvat aut impellit ad iram,
Aut ad humum maerore gravi deducit et angit;
Post effert animi motus interprete lingua.
Si dicentis erunt fortunis absoña dicta
Romani tollent equites peditesque cachinnum.
Intererit multum divusne loquatur an heros,
Maturusne senex an adhuc florente juventa
Fervidus, et matrona potens an sedula nutrix,
Mercatorne vagus cultorne virentis agelli,
Colchus an Assyrius, Thebis nutritus an Argis.
Aut famam sequere aut sibi convenientia finge.
Scriptor honoratum si forte reponis Achillem,
Impiger, iracundus, inexorabilis, acer
Jura neget sibi nata, nihil non arroget armis.
Sit Medea ferox invictaque, flebilis Ino,
Perfidus Ixion, Io vaga, tristis Orestes.
Si quid inexpertum scenae committis et audes
Personam formare novam, servetur ad imum
Qualis ab incepto processerit, et sibi constet.
Difficile est proprie communia dicere; tuque
Rectius Iliacum carmen deducis in actus,
Quam si proferres ignota indictaque primus.
Publica materies privati juris erit, si
Non circa vilem patulumque moraberis orbem,
Nec verbo verbum curabis reddere fidus
Interpres, nec desilies imitator in arctum

Unde pedem proferre pudor vetet aut operis lex.
Nec sic incipies, ut scriptor cyclicus olim :
"Fortunam Priami cantabo et nobile bellum."
Quid dignum tanto feret hic promissor hiatu?
Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus.
Quanto rectius hic, qui nil molitur inepte :
"Dic mihi, Musa, virum, captae post tempora Trojae
Qui mores hominum multorum vidit et urbes."

105

110

115

120

125

130

135

140

on fumum ex fulgore sed ex fumo dare lucem
ogitat, ut speciosa dehinc miracula promat,
ntiphaten Scyllamque et cum Cyclope Charybdin.
ec reditum Diomedis ab interitu Meleagri,
ec gemino bellum Trojanum orditur ab ovo;
emper
ad eventum festinat et in medias res
Ton secus ac notas auditorem rapit, et quae
Desperat tractata nitescere posse relinquit;
tque ita mentitur, sic veris falsa remiscet,
'rimo ne medium, medio ne discrepet imum.
Tu quid ego et populus mecum desideret, audi:
i plausoris eges aulaea manentis et usque
Sessuri donec cantor Vos plaudite' dicat,
Aetatis cujusque notandi sunt tibi mores,
Iobilibusque decor naturis dandus et annis.
Reddere qui voces jam scit puer et pede certo
Signat humum, gestit paribus colludere, et iram
Colligit ac ponit temere, et mutatur in horas.
Imberbis juvenis tandem custode remoto

6

Gaudet equis canibusque et aprici gramine campi,
Cereus in vitium flecti, monitoribus asper,
Utilium tardus provisor, prodigus aeris,
Sublimis cupidusque et amata relinquere pernix.
Conversis studiis aetas animusque virilis
Quaerit opes et amicitias, inservit honori,
Commisisse cavet quod mox mutare laboret.
Multa senem circumveniunt incommoda, vel quod
Quaerit et inventis miser abstinet ac timet uti,
Vel quod res omnes timide gelideque ministrat,
Dilator, spe longus, iners, avidusque futuri,
Difficilis, querulus, laudator temporis acti
Se puero, castigator censorque minorum.
Multa ferunt anni venientes commoda secum,
Multa recedentes adimunt. Ne forte seniles
Mandentur juveni partes pueroque viriles,
Semper in adjunctis aevoque morabimur aptis.
Aut agitur res in scenis, aut acta refertur.
Segnius irritant animos demissa per aurem,
Quam quae sunt oculis subjecta fidelibus, et quae
Ipse sibi tradit spectator: non tamen intus

145

150

155

160

165

170

175

180