Obrazy na stronie
PDF
ePub

From that time forth the confessional began to be considered as the alone means of obtaining forgiveness for deadly sin, which

perceptione duxerit abstinendum: alioquin et vivens ab ingressu Ecclesiae arceatur, et moriens christiana careat sepultura.—Si quis autem alieno sacerdoti voluerit justa de causa sua confiteri peccata, licentiam prius postulet et obtineat a proprio sacerdote, cum aliter ille ipse non possit solvere vel ligare. Sacerdos autem sit discretus et cautus, ut more periti medici superinfundat vinum et oleum vulneribus sauciati : diligenter inquirens et peccatoris circumstantias et peccati, per quas prudenter intelligat, quale illi consilium debeat exhibere, et cujusmodi remedium adhibere, diversis experimentis utendo ad sanandum aegrotum. Caveat autem omnino, ne verbo, vel signo, vel alio quovis modo prodat aliquatenus peccatorem, sed si prudentiori consilio indiguerit, illud absque ulla expressione personae caute requirat: quoniam qui peccatum in poenitentiali judicio sibi detectum praesumpserit revelari, non solum a sacerdotali officio deponendum decernimus, verum etiam ad agendam perpetuam poenitentiam in arctum monasterium detrudendum.

Sicut

Compare particularly Thomas in Summa theol. p. iii. qu. 84-90, and Supplementum tertiae partis, qu. 1-20. Especially Suppl. p. iii. 6, art. 1, on the question: Utrum confessio sit necessaria ad salutem? Passio Christi, sine cujus virtute nec originale nec actuale peccatum dimittitur, in nobis operatur per sacramentorum susceptionem, quae ex ipsa efficaciam habent. Et ideo ad culpae remissionem, et actualis, et originalis, requiritur sacramentum Ecclesiae, vel actu susceptum, vel saltem voto, quando articulus necessitatis, non contemptus, sacramentum excludit: et per consequens illa sacramenta, quae ordinantur contra culpam, cum qua salus esse non potest, sunt de necessitate salutis. Et ideo sicut baptismus, quo deletur originale, est de necessitate salutis, ita et poenitentiae sacramentum. autem aliquis per hoc, quod baptismum petit, se ministris Ecclesiae subjicit, ad quos pertinet dispensatio sacramenti: ita etiam per hoc, quod confitetur peccatum suum, se ministro Ecclesiae subjicit, ut per sacramentum poenitentiae ab eo dispensatum remissionem consequatur: qui congruum remedium adhibere non potest, nisi peccatum cognoscat, quod fit per confessionem peccantis. Et ideo confessio est de necessitate salutis ejus, qui in peccatum actuale mortale cecidit. Art 3: Utrum omnes ad confessionem teneantur? Ad confessionem dupliciter obligamur. Uno modo ex jure divino,-et secundum hoc non omnes tenentur ad confessionem, sed illi tantum, qui peccatum mortale incurrunt post baptismum. Alio modo ex praecepto juris positivi, et sic tenentur omnes ex institutione Ecclesiae, edita in Concilio generali sub Innocentio III. (see above note 5.)-Ex vi sacramenti non tenetur aliquis venialia confiteri, sed ex institutione Ecclesiae, quando non habet alia quae confiteatur. Qu. 10, art. 2: Utrum confessio liberet aliquo modo a poena? Confessio simul cum absolutione habet vim liberandi a poena dupliciter. Uno modo ex ipsa vi absolutionis, et sic quidem liberat in voto existens a poena aeterna, sicut etiam a culpa: quae quidem poena est poena condemnans, et ex toto exterminans: a qua homo liberatus, adhuc manet

obligatus ad poenam temporalem, secundum quod poena est medicina purgans et promovens et sic haec poena restat in purgatorio patienda etiam his, qui a poena inferni liberati sunt.-Alio modo diminuit poenam ex ipsa natura actus confitentis, qui habet poenam erubescentiae annexam: et ideo quanto aliquis pluries de ipsis peccatis confitetur, tanto magis poena minuitur. Still there was at first a consciousness in the church, that these determinations were new, cf. Glossa. ad tract. de poenitentia (i.e. Gratiani Decret. p. ii. caus. 33 qu. 3) dist. v. on the title to the question. Quando oris confessio fuerit instituta? Dicunt quidam institutam fuisse in paradiso (to wit Gen. iii. 9.)-Alii dicunt, quod sub lege fuit primo instituta, quando Josua praecepit Achan crimen suum confiteri (Jos. vii. 19). Sed melius dicitur, eam institutam fuisse a quadam universalis Ecclesiae traditione potius, quam ex novi vel veteris Testamenti auctoritate.-Ergo necessaria est confessio in mortalibus apud nos, apud Graecos non, quia non emanavit apud illos traditio talis.Illud ergo Jacobi : Confitemini alterutrum peccata vestra (Jac. v. 16) fuit consilii primo: alioquin ligaret et Graecos non obstante eorum consuetudine. Further Bonaventura in Sent.

lib. iv. dist. 17, p. 2. Exposit. textus on Lombard's words Quibusdam visum est sufficere, si soli Deo fiat confessio: Quaeritur hic, utrum tales fuerint haeretici. Et quod non, videtur, quia Magister recitat hoc tamquam opinionem probabilem. Sed contra hoc est, quia negans confessionem negat absolutionem, ac per hoc negat clavium virtutem, et ita manifeste est contra Scripturam, et ita contra fidem. Resp. Dicendum, quod si quis esset modo hujus opinionis, esset haereticus judicandus, quoniam in concilio generali hoc determinatum est sub Innocentio III. Sed ante hanc determinationem hoc non erat haeresis, quia ipsi non negabant clavium potestatem, sed negabant necessitatem et bene concedebant, quod utile erat confiteri, et sacerdotes poterant absolvere. Ideo Magister et Gratianus in Decretis hoc referunt tanquam opinionem: tamen uterque (?) improbat hoc, et determinat in contrarium. Et si quis pertinaciter assereret contrarium, esset haereticus judicandus.-On the other hand already says Duns Scotus in Sent. lib. iv. dist. 17. qu. 1: Si teneatur, quod confessio non cadit nisi sub praecepto Ecclesiae, non potest faciliter comprobari, nisi quia vel Ecclesia non attentasset tam arduum praeceptum imponere omnibus Christianis, nisi esset praeceptum divinum, vel quia non invenitur, ubi ab Ecclesia imponatur istud praeceptum, quin ante hoc Sancti reputarent, hoc praeceptum de confessione obligare. With regard to the Cap. Omnis utriusque sexus (see note 6), ante illud tempus per multos annos fuit Augustinus plus quam per octingentos annos, qui praedicavit confessionem valde esse necessariam: ut patet in libro suo de vera et falsa poenitentia (see above note 4). Then he endeavours to refute the Gloss ad tract. de poen. dist. v. (see above), for instance in reference to the Greeks he says; multas laudabiles consuetudines omiserunt, ex quo ab Ecclesia recesserunt, et istam non solum laudabilem, sed etiam necessariam, potuerunt omittere); and he concludes; Breviter, videtur rationabilius tenere, quod confessio cadat sub praecepto divino positivo.-Confession was universally believed to be indispensably necessary only for the forgiveness of deadly sins:

the priest as the representative of God actually granted,' and

with reference to venial sins, the judgment of St Augustine quoted by Lombard lib. iv. dist. 16, was received (see vol. i. Part 2. § 104 note 29): De quotidianis levibusque peccatis, sine quibus haec vita non ducitur, quotidiana oratio fidelium satisfacit. Duns Scotus ad lib. iv. dist. 17. qu. 1 § 24. accordingly, controverts those (among others also Thomas Aquinas see above suppl. P. iii. qu. 6. art. 3), who asserted that if a man was guilty of no deadly sin, propter praeceptum Ecclesiae tenetur in illo casu ad venialium confessionem, and even lays down the proposition: Nec aliquis tenetur ad aliquam contritionem de venialibus: immo in actuali voluntate vel actu venialis moriens salvabitur, vapulabit

tamen.

7 Against Lombard's opinion (see above note 2) sacerdotes non habere potestatem ligandi atque solvendi, sed ostendendi homines esse solutos, sive ligatos, Richardus a s. Victore wrote in the tract. de potestate ligandi et solvendi cap. 12 (following the view of Hugo a s. Victore de Sacram. lib. ii. Pars. xiv. c. 8.) and calls it sententiam tam frivolam, ut ridenda videatur potius, quam refellenda. However even Richard was just as little satisfactory to later writers, for he only attributes to the Priests, potestatem remittendi peccata, quantum ad liberationem poenae, while he reserves for God alone liberationem a culpa per gratiam divinitus infusam. On the other hand Thomas in Summa, suppl. P. iii. qu. 18. art. 1: Utrum potestas clavium se extendat ad remissionem culpae? Virtus clavium operatur ad culpae remissionem-sicut et aqua baptismi. Sed sicut baptismus non agit sicut principale agens, sed sicut instrumentum, non quidem pertingens ad ipsam gratiae susceptionem causandam etiam instrumentaliter, sed disponens ad gratiam, per quam fit remissio culpae : ita est de potestate clavium. Unde solus Deus remittit per se culpam, et in virtute ejus agit instrumentaliter baptismus, ut instrumentum inanimatum; et sacerdos, ut instrumentum animatum.-Et sic patet, quod potestas clavium ordinatur aliquo modo ad remissionem culpae, non sicut causans, sed sicut disponens ad eam. Unde si ante absolutionem aliquis non fuisset perfecte dispositus ad gratiam suscipiendam, in ipsa confessione et absolutione sacramentali gratiam consequeretur, si obicem non poneret. Accordingly he explains the power of Priests to remit sins, secundum opinionem, quae sustinetur communius, to this effect, ut significent divinam operationem ad remissionem culpae praesentem, et ad ipsam aliquid dispositive et instrumentaliter operentur. Art. 2. Utrum sacerdos possit remittere peccatum quoad poenam? Illi, qui per contritionem consequutus est remissionem peccatorum, quantum ad culpam, et per consequens quantum ad reatum poenae aeternae, quae simul cum culpa dimittitur ex vi clavium, ex passione Christi efficaciam habentium, augetur gratia, et remittitur temporalis poena, cujus reatus adhuc remanserat post culpae remissionem: non tamen tota, sicut in baptismo, sed pars ejus. In baptismo-fit per gratiam baptismalem novus homo, et ideo nullus reatus poenae in eo remanet pro praecedenti peccato. Sed in poenitentia homo non mutatur in aliam vitam, quia non est regeneratio, sed sanatio quaedam : ideo ex vi clavium-nou tota poena

8

which he alone could grant. Thus confession to laymen died away of itself. The common people were more easily won over

remittitur, sed aliquid de poena temporali, cujus reatus post absolutionem a poena aeterna remanere potuit. Accordingly in Thomas' time the forma absolvendi deprecatoria (see above note 2) was changed into the indicativa: Ego absolvo te, &c. Still Guilelmus ep. Paris. († 1249) de sacramento poenitentiae, says towards the end: neque more judicum forensium pronunciat Confessor: absolvimus te, non condemnamus; sed magis orationem facit super eum, ut Deus absolutionem et remissionem atque gratiam sanctificationis tribuat. However soon after this time that form was adopted, and Thomas defended it against the attack of an unknown writer, in the opusc. xxii. de forma absolutionis. He asserted (cap. 5), quod non debet sacerdos dicere "Ego te absolvo," tum quia hoc pertinet ad potestatem Dei, tum quia sacerdoti incertum est, an ille absolvatur. Addit etiam objiciendo, quod vix xxx anni sunt, quod omnes hac sola forma utebantur " Absolutionem et remissionem tribuat tibi Deus." Sed quomodo de omnibus potest testimonium perhibere, qui omnes non vidit ? Compare Thomae Summa P. iii. qu. 84. art. 3: Utrum haec sit forma hujus sacramenti, Ego te absolvo? E.g. In sacramentali absolutione non sufficeret dicere: "Misereatur tui omnipotens Deus" vel "Absolutionem et remissionem tribuat tibi Deus :" quia per haec verba sacerdos absolutionem non significat fieri, sed petit ut fiat. Praemittitur tamen etiam in sacramentali absolutione talis oratio, ne impediatur effectus sacramenti ex parte poenitentis. The formula deprecatoria was retained as the Absolution in some places down to the 14th cent., see Franciscus Mayronius (1325) in Sent. lib. iv. dist. 14. qu. 1. art. 2, afterwards it was used only as an introduction to the Absolution.

8 Thomas in Summa, suppl. P. iii. qu. 8. art. 1: Gratia, quae in sacramentis datur, a capite in membra descendit: et ideo solus ille minister est sacramentorum, in quibus gratia datur, qui habet ministerium super corpus Christi verum: quod solius sacerdotis est, qui consecrare eucharistiam potest. Et ideo cum in sacramento poenitentiae gratia conferatur, solus sacerdos minister est hujus sacramenti: et ideo ei soli facienda est sacramentalis confessio, quae ministro Ecclesiae fieri debet.

9 The following gradations are worthy of note: After Albertus M. had declared confession to a layman to be confessio sacramentalis (see above note 3), Thomas represents it (Supplem. tertiae partis Summae qu. viii. art. 2) only as quodammodo sacramentalis with the following mode of reasoning: In sacramento poenitentiae non solum est aliquid ex parte ministri, scilicet absolutio et satisfactionis injunctio: sed etiam ex parte ipsius, qui suscipit sacramentum, quod est etiam de essentia sacramenti, sicut contritio et confessio.-Sed quando necessitas imminet, debet facere poenitens, quod ex parte sua est, scilicet conteri et confiteri, cui potest: qui quamvis sacramentum perficere non possit, ut faciat id quod ex parte sacerdotis est, absolutionem scilicet; defectum tamen sacerdotis summus sacerdos supplet. Nihilominus confessio ex defectu

to these alterations in doctrine and practice, because it was made a fundamental maxim not to impose on the person confessing a penance that would be burdensome to him.10

sacerdotis laico facta sacramentalis est quodammodo: quamvis non sit sacramentum perfectum, quia deest id quod est ex parte sacerdotis. On the other hand Bonaventura in Sent. lib. iv. dist. 17. pars 3. in exposit. textus, dub. 1: dicunt (aliqui), quod talis confessio quodammodo est sacramentum Ecclesiae. Probabilius tamen est dicere; quod non sit sacramentum ecclesiae, cum deficiat ibi formale, scilicet potestas clavis, sed est aliquid loco ejus. At last Duns Scotus in lib. iv. dist. 17. qu. 1. §. 27: Talis confessio potest esse materia verecundiae, quae est una poena debita peccato: et in hoc confitens solvit aliquam poenam, quam solveret, si confiteretur sacerdoti. Sed quia accusatio ad hoc ex praecepto fit, et non ad aliud, ut sequatur sententia, et laicus nullam habet sententiandi auctoritatem in isto foro : sequitur, quod nullum praeceptum est de accusando se laico: et forte utilius esset non accusare se illi, si posset aequalem verecundiam habere apud se recogitando eadem peccata, et sic aeque puniri.-Viro dis creto, qui bene sciret, ad quid est confessio instituta, nec forte utile foret, nec (sine forte) necessarium, talem confessionem facere. Nevertheless the Synod of Treves, in the year 1310. c. 116 (Mansi xxv. 279), directed in case of danger of death, when no priest was at hand that confession should be made to a Catholic layman. An example of such confession is to be found (about the year 1250) in Joinville hist. de. s. Louis (in the Collection des mémoires relatifs à l'hist. de France depuis Philippe-Auguste par M. Petitot. Tom. ii. (Paris 1819. 8.) p. 296. When Joinville and his companions were taken prisoners by the Saracens, and expecting the approach of death, he writes: Encouste moy se agenoilla messir Guy d'Ebelin, connestable de Chippre, et se confessa á moy: et je lui donnay telle absolucion, comme Dieu m'en donnoit le povoir. Other instances may be seen in H. Klee die Beichte, eine hist. krit. Untersuchung, Frankf. a. M. 1828. 8. S. 260 ff.

10 Robertus de Flammesburg, Canon. s. Victoris (about 1180) in Poenitentiali si poenitens canonicam non vult recipere poenitentiam, i. e. a canonibus institutam, diligenter admoneo, ne animam suam ullo modo laedat, et promtissimum me offero ad quantamlibet poenitentiae alleviationem.-Petrus Pictaviensis Canon. s. Victoris (about 1180) in Poenitentiali: Non videtur, quod pro peccatis occultis debent poeni tens aliquis arctari praecise ad aliquod genus satisfactionis nolens, sed redimere potest, vel aliter compensare.-Raymundus de Pennaforti Summa de poenitentia et matrimonio §. 41: Ex his poterit quis invenire processum ad satifactionem pro diversis criminibus secundum poenitentiales canones imponendam: nec debet sacerdos a praedicta forma recedere, nisi propter causam, et in hoc consistit ejus arbitrium, scilicet pro qua vel pro quibus circumstantiis, et quantum et quando possit augeri vel minui poenitentia canonica: et haec est opinio quorundam. Alii vero dicunt, indistincte omnes poenitentias esse arbitrarias, et hanc ultimam opinionem videtur amplecti consuetudo. Prima tamen est tutior, licet difficilior.--Duns Scotus in lib. iv. dist. 15. qu. 1. no. 14: Poenitenti illud

« PoprzedniaDalej »