plicamus disputationem illam Caii Scriptoris Eccle- A elx, quorum sententiæ accedimus: sed quia ille prisiastici adversus Proclum, cujus meminerunt Euseb. lib. sexto, capite decimo quarto: Beatus Ilieronymus, in Catal. scr.eccl., et latius in hæc verba Niceph. loco jam citato Floruit, inquit, sub Zephyrino Romæ Episcopo Caius, Antonino Severi filio imperante. > Is adversus Proclum Montani propugnatorem dissertationem copiosissimam habuit et composuit, temerariæ audaciæ, quod novam introduxerit Prophetiam, illum redarguens et confutans. Quam quidem nos aliquando existimavimus ansam dedisse Auctori ad Montani partes deficiendi ; quod verisimile fit in Proclum hac disputatione convictum, nec re-ipiscentem, a Zephy rino Excommunicationem latam fuisse, et omnes ejus asseclas, inter quos haud dubie Auctor, utpote Montanistarum xxx Proclum sectator, non eorum qui B secundum Æschinem dicebantur, contra quos egit libro adversus Praxean. Verum jam antea illum deficere cœpisse, imo contra Ecclesiam scripsisse, ex superioribus manifestum fit. Fortassis etiam hoc tempore contigit Origenis discipuli Clementis Alexandrini et Ammonii Romana sub Zephyrino profectio, cujus meminerunt Eusebius et Nicephorus, quorum ille lib. 6. cap. 12. causam illius cam scribit, quod in optatis illi esset antiquissimam illam Ecclesiam invisere. Quo tempore etiam alii Ecclesiastici scriptores ab illis enumerantur, Berillus Arabiæ Bostrenus, Hippolytus juxta quosdam Portuensis, Alexander primum Cappadociæ,deinde Hierosolymorum Episcopus, quibus interserit B. Hier. etiam Minutium Felicem, qui Apologeticum Auctoris per multa imitatus est. Anno Domini ccx v. 33. S. Zephyrini Papæ Romani xv. Antonini Imper. I. IMP. CÆS. M. AUREL. DIVI SEVERI. F. ANTONINO AUG. BRITAN. GERMAN. HIII. ET P. CELIOP. F. BALBINO II. COSS. ipse Antoninus Imp. Trib. potest, XVI. de Britannis triumphavit. Quo anno a TERTULL. scriptum existimamus etiam adversus Ecclesiam librum DE MONOGAMIA. In eo inter cætera sic legitur : Quum magis nunc tempus in colLecto factum sit, annis circiter clx exinde productis (L. de Monog. c. 3.). Quos qui a Passione Domini computandos voluerit, tota via aberrare ex superioribus plus satis manifestum est, etiamsi, juxta erroneum calculum Auctoris a passo Christo usque ad devastationem Hierosolymorum anni duntaxat computarentur 22, quos alii enumerant 25; quia usque ad annum præsen tem non solum 160, sed producti essent 188. Sunt etiam qui ab Apostolis hunc computum ineant, eo quod præmittatur post Apostolos; in qua sententia et nos fuimus, quum Annotationes nostras in eum scriberemus locum. Verum SS. Petrus et Paulus primum passi sunt anno Neronis ultimo, qui in annum incidit Christi 69, a quo adhuc non nisi computantur anni 146. et S. Joannes Evangelista vixit ad Trajanum usque, mortuus primum anno circiter 100, unde non plures sunt anni quam 114. Propius accedunt qui ab Apostoli Pauli atate computant annos illos circiter mum martyrio affectus fuit cum Apostolo Petro (uti jam dictum est), censemus ab co tempore numerandos quo Epistolam scripsit priorem ad Corinthios, ab anno nempe Domini circiter LIV. Imprimis enim scriptam Epistolam utramque ad Corinthios, postquam ab ipso ad fidem essent conversi, ex eisdem lit manifestum ; que conversio contigisse putatur anno Domini 51, quum ibi hesit ad annum et menses sex. Deinde si Ephesi scripta sit (sicuti quidam et rectius habent Græci codices) ex historiis Peregrinationis Pauli satis patet dicto anno, qui incidit in duodecimum Claudii Imperatoris, Ephesi il'um habitasse. Sive ex Philippis (quod plures præ se ferunt et Latini et Græci codices), certe anno 55. Per Philippos iter fecisse, postquam Epheso discesserat, sub festum Paschæ, testantur Acta Apostolorum capite vigesimo. Et vero sic intelligi debere Auctorem, vel ex illis dictis verbis colligitur quæ legerat fere 1. Cor. VII, 29: Quum nunc tempus in collecto factum sit. Atqui in hunc annum hoc incidere, non in xv Severi (uti quidam etiam viri eruditi conjecturam faciunt), ex eo perspicuum est, quod ille idem sit cum anno Domini ccvin, ad quem proinde ab eo quem diximus, non nisi anui CLV. conficiuntur, nec ulterius extendi possunt, quod anno primum 51. fidei catholicæ initiati fuerint Corinthii. Porro fuit hic aunus nobilitatus Consulatu trium Imperatorii Ordinis virorum; nam præter Antoninum et Balbinum, qui quartus ab illo imperavit cum Pupieno, etiam suffectus fuit ex Kalend. Martiis M. ANC TON. M. F. GORDIANUS, qui postea Imperat. Cæs. Aug. appellatus, a Balbino interfectus fuit, sicuti rursum ex Kalend. Maiis P. Helvius D. Pertinacis F. P. N. Pertinax paulo post occisus ab Antonino. Anno Domini ccxv. 34. S. Zephirini Romani Pontificis xvI. Antonini Imper. IV, SILIO MESSALA ET Q. AQUILIO SABINO COSS. Imperator ex expeditione Gallica, cujus Spartianus meminit, Romam reversus, a vestis talaris genere inde allatae, quam plebi distribuit, ut eo vestitu sese salutaret, Caracalla nuncupatus est. Hoc fere anno scriptum censemus a TERTULLIANO etiam adversus Ecclesiam librum ᎠᎬ JEJUNIIS ADVERSUS PSYCHICOS D (L. de Jejun. c. 1. Ibid. c. 13. Ibid. c. 16.). Ex quo imprimis fit verisimile, cum Proclo reliquisque Montanistis post dictam disputationem, etiam Tertullianum a Papa Zephyrino excommunicatum fuisse, ex verbis inquam illis :Dum quaqua ex parte anathema audiamus, qui aliter annuntiamus. Deinde varia tum fuisse celebraLa per Græcias concilia, ita testatur: Aguntur præterea per Græcias illas certis in locis Concilia ex universis Ecclesiis, per quæ et altiora quæque in commune tractantur, et ipsa repræsentatio totius nominis Christiani magna veneratione celebratur. Conventus autem illi stationibus prius et jejunationibus operati. Quæ maxime contra Montanistas convenisse, vel inde mihi colligere videor, quod etiam in Episcopos quosdam ea hæresis canceris in morem serpere cœpisse videatur, ex his Auctoris verbis: Hæc erunt exempla, et populo, et episcopis A P. F. ANULLINO COS. censemus scriptos TERTUL etiam Spiritalibus; nam spiritales Montani as-eclas Psychicis (ita Catholicos calumniose appellat) opponit (Ibid. c. 15.).Porro si vera sit lectio apud beatum Hieronymum Epistola quinquagesima quarta ad Marcellam de Montanistis, quod illi tres in anno Quadragesimas facerent, quasi tres passi essent Salvatores; incipit ab illis nonnihil dissentire Auctor in duarum duntaxat observatione, sicuti ex his verbis, etiam juxta MS. cod. manifestum fit: Duas, inquis, in anno hebdomadas Xerophagiarum, nec totas, exceptis Sabbatis et Dominicis, offerimus Deo, abstinentes ab iis, quæ non rejicimus, sed differimus. Verum de hoc latius in Annotationibus nostris. Anno Domini CCXVI. ( LIANI LIBROS SEX DE ECSTASI, et ADVERSUS APOLLONIUM SEPTIMUM (Inter fragmenta), quos etiam adversus Ecclesiam scriptos testantur B.Hierony. mus,Sophron.et Nicephor. Nec obstat quod Apollonium collocet Beatus Hieronymus Catal. Script.Eccles. ante Auctorem,quia, quod alias facere solet, nullius imperatoris ascribit tempora. Euseb. quoque Eccles. histor. lib. 5. cap. 17. et post eum Nicephorus, eum inter eos quidem recenset qui adversus Montanum scripserunt, sed aliquandiu postea conscriptum satis indicant illa verba: Porro Apollonius scriptor Ecclesiasticus, quum ea quæ Cataphrygum Hæresis nominata est adhuc in Phrygia vigere videretur, Librum separatim ad patronos ejusdem confutandos conscripsit. Deinde conB vincit illud ejusdem : Idem iste Apollonius in eodem Libro commemorat, quod quadragesimus jam annus, in quo quidem ad hoc opus scribendum se contulit, agebatur, ex quo Montanus confictam et commentitiam prophetiam incœperit. Atqui ab initio pontificatus sancti Eleutherii, quo Montanus hæresim sparsit suam, uti supradictum est, ad hunc usque intercedunt anni XLI. Sedit enim Eleutherius post consulatum Cethegi et Clari (utpote creatus pridie Idus Maii, quum exstet illis consulibus Epistola Decretalis sancti Soteris Papæ data x. Calend.Junii) usque ad Maternum et Praduam consules, defunctus vit. Cal. Junii, id est ab anno Domini czxxII. usque ad annum CLXXXVI. per anuos xiv, dies xin Sanctus Victor, ut supra dictum est, annos XI; mensem, dies xxviu; cum Sancti Zephyrini XVII fient anni XLII. C 35. Saneti Zephyrini Romani Pontificis XVII. Antonini Imper. V. AIMILO LÆTO ( quem paulo post ab Antonino interfectum scribit Spartianus) ET ANICIO CEREALI COSS. co ipso quo Antoninus in expeditione Germanica (teste Spartiano) juxta Rhetias multos barbaros interfecit, inde potissimum GERMANICUS appellatus, putatur scripsisse TERTULLIANUS librum DE PUDICITIĄ (Lib. de Pudicit. c. 7. et cap. 10. ). In quo sententiam sancti Damasi in Pontificali de vasis vitreis ad sacrificium ordinatis a sancto Zephyrino, confirmant hæc illius verba: Cui ille si forte patrocinabitur Pastor, quem in calice depingis; maxime qued sequitur: At ego ejus Pastoris scripturam haurio qui frangi non potest; frangi enim facillime possunt calices vitrei; quos etiam depingi tum solitos esse, hinc fit manifestum. Ilic etiam in hoc a Montanistis dissentit, quod quum, teste B. Hieron. Epist. supracitata, Montanus sensisset non posse renovari per pœnitentiam Lapsos, atque adeo illum cum Novatiano conjungat; Auctor duntaxat mœchis et fornicatoribus (etsi perperam, el contraquam antea scripserat libro de Pœnit.) paeem Ecclesia neget, oppugnans ex proposito illud Zephyrini (quem Pontificem Maximum etiam jam hæreticus et Episcopum Episcoporum appellat): Ego et machiæ et fornicationis delicta pœnitentia functis dimitto (Lib. de Pudic. c. 1.). Atque hoc est mea quidem sententia quod de illo scribit B. August. lib de Hares., postmodum abs Cataphrygibus divisum sua conventicula propagasse, fortassis quod jam defunctis illis qui D) zará Proclum (cujus ipse sectator) dicebantur, obtinerent palmam illi qui secundum Eschinem. Utpote contra quos tacite scripserit librum adversus Praxean de Patre et Filio non eisdem. Dissensisse etiam illum annotavimus de duabus duntaxat Quadragesimis. Quare falluntur, qui ex eo loco coiligunt eum ad catholicam Ecclesiam rediisse, maxime quum B. August. causam hæres. duplicem assignat, tum quia transiens ad Cataphrygas coepit secundas nuptias damnare, tum quia sua conventicula propagavit. Anno Domini ccxvi. 36. Sancti Zephyrini Pape Romani xvi. et Antonini vi. Q. AQUILIO SABINO. II (ad quem Ulpianus Libros 51. Digestorum scripsit) ET SEXT. AURELIO. Anno Domini ccxvi. § XVII. Quonam ultimo tempore floruerit. -37. S. Zephyrini Papæ Romani xix. Antonini vn. utriusque ultimo, BRUTTIO PRÆSENTE ET MESSIO EXTRICATO COSS. nos ctiam historiæ nostræ Tertullianica finem imponimus. Non quod certo velimus asserere postea non supervixisse TERTULLIANUM, quem Trithemius scribit vixisse usque ad senectam et scnium, sed quod saltem a scribendo destiterit. Sentiebamus aliquando, quum in illum Annotationes scriberemus, Librum de Jejuniis, sub S. Calixto papa editum fuisse, quod Jejuniorum meminerit citra illos dies quibus ablatus est sponsus (Lib. de Jejun. c. 13, n. 78. ibid. c. 4 ), id est extra quadragesimam, existimantes alludi ad jejunia IV. Temporum ab illo instituta. Sed ubi penitus inspe ximus, potest referri aut ad id quod sequitur: Et stationum semijejunia inter ponentes (nempe feriæ quartæ et sextæ ad horam usque nonam) et interdum pane et aqua victitantes, aut ad jejunium Sabbati, quod Romæ celebrabatur ex statuto, non in Africa (cujus etiam paulo post meminit) aut ad jejunia Pœnitentium etiam Catechumenorum, de quibus ipse in haec verba ante hæresim: Ingressuros baptismum, orationibus crebris, jejuniis et geniculationibus et pervigiliis orare oportet (Lib. de Baptis. c. 20), aut denique ad jejunia in Vigiliis Festivitatum Ecclesiasticarum. Atque adeo placet B. Hieronymi, Sophronii et Nicephori sententia qui non sub Macrino aut Heliogabalo, sed sub Severo principe ediderat, nempe lib. de Pœnitentia, ex quo multa ipsum descripsisse alibi annotavimus. Certe si ita creditum fuisset, non tantopere haeresim hujus boni viri deplorasset S. Vincentius Lirinensis, cujus interim verba Antidoti loco, ne quis forte ex eo scandalizetur, addenda putavimus: «Fuit iste quoque ( alludens ad Origenem, de quo simília scripserat, qui a fine imperii Severi ad Decium usque supervixit) in Ecclesia magna tentatio. Sed de hoc nolo plura dicere: hoc tantum commemorabo, quod contra Mosis præceptum, exurgentes in Ecclesia novellas Montani furias et insana illa insanarum mulierum novitii dogmatis somnia veras prophetias asseverando, meruit ut de se et Antonino Caracalla floruisse et scripsisse testantur A quam post hæresim, sed quam antea adhuc Catholicus hunc auctorem nostrum; maxime quum sub S. Zephyrino Pontifice omnes illum claruisse scribant, non sub Calixto; præter unum aliquem neotericum, qui tamen eum jam antea sub Adriano Cæsare eumdem fecerat cum Tertyliano JC. Porro postremum fuisse hunc annum Antonini Caracalla Imp. non sequentem (uti Cassiodorus habet), patet ex Fastis Consularibus emendatioribus, in quibus sic scribitur: Hoc anno ad vi. Idus April. IMP. CES.M.Aurelius Divi Severi filius Antoninus Augustus Britannicus Germanicus occisus est (Apolog. cap. 15.). Quum enim (inquit Spartianus) vellet iterum Parthis bellum inferre atque hybernare Edessæ, atque inde Carras Luni Dei gratia (dè quo, quod insuper addit, ad intellectum facit Auctoris, qui B quoque et scripturis suis diceretur: Si surrexerit in alicubi Masculum Lunam ridet) venisset, die Natalis sui ipsis Meglensibus, insidiis a Macrino Pref. Præt. positis, qui posteum invasit Imperium, interemptus est, ab eodem tamen in Deos relatus, et templo ei ædificato, et Saliis additis. › Confirmatur hæc mea sententia, quod nullæ extent leges Antonino et Advento Coss. sed Antonini Aug. titulo duæ Præsente et Extricato Coss. altera lib. ix. Cod. data vin. Kal. Mart, altera lib. vm. Tit.38.lib.3. ex Kal. Martiis paulo ante obitum. Imperavit proinde a pridie Nonas Febr. anni Domini ccxn. usque ad dictum diem, annos vi. menses . dies iv. Atqui S. Zephyrino Papr, quen et S. Damasus et alii omnes his consulibus vitam finiisse scribunt, non possunt plures anni tribui quam xix.ct dies xvi. quod a iv. Idus Augusti anni Domini CLXXXIX. usque ad vii. Kal. Septemb., quo defunctus est, totidem computentur.Quem quum Ecclesia inter Martyres celebret, oportet, ut absente jam Antonino, iterum per Pontifices Idolorum excitata firerit Romæ, et fortassis a Macrino continuata (qui proinde etiam post annum, mensem 1. dies aliquot, a Deo cæde punitus est) Christianorum persecutio, sed quia localis duntaxat, non computata ab historicis. C Ac finierit. 38. Cæterum etiam hic adjiciendum pro historiæ veritate, frustra quosdam illum denuo ad Catholicam fidem rediisse opinari. Nam imprimis id ex S. Augustino colligi non posse ad annum abhinc secundum ostendimus. Deinde inter Martyras minime computandum TERTULLIANUM, sed Tertul. Jinum, supra in ipsis auspiciis annotavimus (Lib. de Pænit. in calce Argumenti et suis quibusque locis). De- D nique S. Pacianus ad Sympronianum contra Novatianos nihil pro eis facit: Tertullianus, inquit, post hæresin (etiam addendum censuimus) vester est: nam mufta inde sumpsistis. Ipsum Epistola sua, et ea ipsa quam Catholicus edidit, audies confitentem, posse Ecclesiam peccata dimittere. Neque enim loquitur de epistola, medio tui propheta, etc. non audies verba prophetæ illius. Quare? Quia, inquit, tentat vos Dominus Deus vester, utrum diligatis eum, an non. His igitur tot ac tantis cæterisque ejusmodi ecclesiasticorum exemplorum molibus, evidenter advertere, ac secundum Deuteronomii leges luce clarius intelligere debemus, quod si quando aliquis ecclesiasticus magister aberraverit, ad tentationem nostram id fieri providentia divina patiatur, utrum diligamus Deum, an non, in toto corde ét in tota anima nostra. › § XVIII. De Tertullianistis.— 39. Denique coronidis vice, non prætereundum, quod ex B. August. didicimus, durásse adhuc, ad sua usque tempora TERTULLIANISTAS Hæreticos, et tum primum in Catholicam Ecclesiam transfisse. Quibus etiam magis, quam ipsi Tertulliano, censemus imputandam absurdissimam illam hæresim qua dicebant animas hominum pessimas post mortem in dæmonas converti, maxime quum ætate primum Augustini post Donatistas et Jovinianistas collocentur [Tertullianista, qui id senserint, tum ab ípso, tum à S. Isidorò, Honorio Augustodunensi, Rhabano et Gratiano in Catalogis hæreticorum: Tertullianista (inquit ille ad Quod vultdeum, lib. de læres.) a Tertulliano, cujus leguntur opuscula multa eloquentissime scripta, usque ad nostrum tempus paulatim deficientes, in extremis reliquiis durare non potuerunt (sic enim castigamus) in urbe Carthaginiensi. Me enim ibi posito ante aliquot annos, quod etiam te meminisse arbitror, omni ex parte consumpti sunt. Paucissimi etiam qui remanserunt, in Catholicam transierunt; suamque Basilicam, quæ nunc etiam notissima est, Catholicæ tradiderunt. Quod utinam illorum exemplo, jam quoque in nostro Belgio (1) fatiscentes nostræ tempestatis hæretici, propediem faeiant, Deo auxiliante, cui honor, potestas et gloria, in sæcula sæculorum. Amen. (1) Hæc de coævis et concivibus pius præsul. TERTYLIANI JC. ROMANI D. Lib. 1. Tit. 3. de Leg. Senatusque cons. l. 27. usitatum est semper, quasi hoc legibus inesse credi oportet, ut ad eas quoque personas et ad eas res pertineant, quæ quandoque similes erunt. D. Lib. 29. Tit. 5. de acquir. vel amitt. hæred. lib. 82. A miles fecisset testamentum, deinde postea vivo eo, juxta MS. cod. Bald. Si servus ejus qui capere non potest, hæres instituatur, et antequam jussu Domini adeat hæreditatem, manumissus alienatusque sit, et nihil in fraudem legis factum sit, ipse admittitur ad hæreditatem. Sed et si partem capere tantum possit Dominus ejus, eadem dicenda sunt de parte quam ille capere non potest. Nihil enim interest, de universo quæratur quod capere non possit, an de portione. D. Lib. 41. Tit. 2. acquir. vel amit. possess. 1. 28. Si aliquam rem possideam, et eamdem postea conducam; an amittam possessionem? Multum refert in his quid agatur. Primum enim refert, utrum sciam me possidere, an ignorem, et utrum quasi non meam rem conducam, an quasi meam. Et sciens meam esse, utrum quasi proprietatis respectu, an possessionis tantum. Nam et si rem meam tu possideas, et ego emam a te possessionem ejus rei, vel stipuler, utilis erit et emptio et stipulatio, et sequitur ut et precarium, et conductio, specialiter possessionis solius conducendæ, vel precario rogandæ animus interve niat. et adhuc avo quoque superstite, nasceretur ei posthumus, non rumpitur ejus testamentum,quia cum id quod nasceretur, in potestate ejus non perveniret; non videtur suus hæres agnosci, ac ne avo quidem suo hunc nepotem posthumum, cum vivo filio nasceretur, suum hæredem protinus adnasci. Et ideo nec avi testamentum rumpi, quoniam licet in potestate avi protinus esse inciperet; tamen antecederet cum filius. Secundum quæ si filius familias miles testamentum fecerit, et omiserit posthumum per errorem, quem non volebat adhæredatum, deinde posthumus post mortem avi vivo adhuc filio, id est patre suo, natus fuerit; omnimodo rumpet illius testamentum. B Sed si quidem pagano jam illo facto natus sit, nec convalescet ruptum. Si vero militante adhuc natus fuerit, rumpetur. Deinde si voluerit ratum illud esse pater, convalescet sic, quasi denuo factum. Sed et si vivo avo nascatur posthumus, hic non rumpet continuo patris testamentum. Si supervixerit post mortem avi vivo adhuc patre, rumpet; quod novus illi nunc primum hæres adnascitur. Ita tamen, ut nunquam possit duorum simul testamenta rumpère, et avi, et patris. EX LIBRO SINGULARI DE CASTRENSI PECULIO. Ibidem, leg. 33. Si filius familias miles fecisset testamentum more militiæ, deinde post mortem patris posthumus ei na. sceretur, utique rumpitur ejns testamentum. Verum si perseverasset in ea voluntate, ut vellet adhuc illud testamentum valere, valiturum illud, quasi rursum aliud factum si modo militaret adhuc eo tempore quo nasceretur illi posthumus. Sed si lilius familias D. L. 49. Tit. 17. De castr. pecul. I. 4. Miles præcipua habere debet quæ tulit secum in castra concedente patre. Actionem, persecutionemque castrensium rerum semper filius etiam invito patre habet. Si paterfamilias militiæ vel post missionem arrogandum se præbuerit: videndum erit, ne huic quoque permissa intelligatur earum rerum adminis tratio, quas ante arrogationem in castris acquisierit : quamvis constitutiones principales de his loquantur, qui ab initio quum essent filii familias, militaverit, quod admittendum est. Dissertatio DE VERA ÆTATE AC DOCTRINA SCRIPTORUM |