tiando, magnum vero non diuturnum. Enimvero temptibili dispectore mandatam. Vobis autem hu- A et Epicurus (d) omnem cruciatum (e) doloremque demana æstimatio (1) innocentiam tradidit, humana pretiat, modicum quidem contemptibilem pronunitem dominatio imperavit; inde nec plense nec adeo timenda estis disciplinæ ad innocentiæ veritatem. Quanta est prudentia hominis ad demonstrandum quid vere bonum (2)? quanta auctoritas ad exigendum? tam illa falli facilis, quam ista contemni. Atque adeo quid plenius dictum est: non occides, an vero : ne irascaris quidem? Quid perfectius prohibere adulterium, an etiam ab oculorum solitaria concupiscentia arcere? Quid eruditius (a) de maleficio, an et de maleloquio interdicere? Quid instructius, injuriam non permittere, an nec vicem injuriæ sinere (b)? dum tamen sciatis ipsas quoque leges vestras, quæ videntur ad innocentiam pergere, de divina lege ut antiquiore formam (3) mutuatas. Diximus jam de Mosis B ætate. Sed quanta auctoritas legum humanarum, quum illas et (4) evadere homini contingat, et plerumque in admissis delitescere (5), et aliquando contemnere ex voluntate (6) vel necessitate delinquendi (c), recogitata etiam (7) brevitate supplicii enjuslibet, non tamen ultra mortem remansuri? Sic LECTIONES (1) Cod. Fuld. humana doctrina; in sq. Rhen, et Ald. hum. damnatio. (2) Tanta e. p. h. a. d. qui vere bonum Fran. Paris. (3) Antiquiore ferme. Ald. ut antiquiore forma Rhenan. ut antiquioris formæ Fran. ut antiquiores formas MS. Ludg. Occurrit porro illis, qui non de Deo Christianos sapere, sed ut Philosophiæ genus, fidem et spem illorum æstiment, paria in utrisque virtutum genera ponderantes: quibus ostendit, quantum nomen illud philosophorum infra christianum subsidat, dum illi inveniantur veritatis ignari et omnium scelerum rei, hi Deum intelligunt, et ab omni malitia, vel ipsis stupentibus inimicis, quam longissime sint remoti. 46. Constitimus (f), ut opinor, adversus omnium criminum intentionem (8), quæ Christianorum sanguinem flagitat. Ostendimus totum statum nostrum, et VARIANTES. (4) Illas etsi Fran. illas etiam Jun. (7) Pro addit. Seml. Intentationem Seml. COMMENTARIUS. nus ibi nullus, nisi aut reus suæ religionis, aut profugus. Scribi debet per hyphen, ut cap. II. iterumchristianus. quomodo etiam tantum-christianus. Hav. (a) Quid eruditius? Non satis ille eruditur ad virtutem, cui tantum interdicitur maleficium, nisi interdicatur maleloquium. Clarius: Rudis adbuc in virtute erit, qui tantum abstinet a maleficio: nam debet etiam a maleloquio. Similiter expende sequentia ut quis instructus sit in virtute, non solum ei abstinendum est ab injuria, sed ab umbra quidem injuriæ, et ab re omni quae habeat vicissitudinem injuriæ. LAC. (b) An nec vicem injuriæ. Hoc est, injuriam non inferre, sed nec referre. Sic libro adversus Marcionem 1. Vicem prohibet Deus, et lib. 4. Christus etiam vicem injuria cohibet. RIG. Vicem injuriæ sinere. Elegantissime loquitur ita pro injuriam rependere. Virgilius II. Æneid. versu 452. Testor, in occasu vestro, nec tela nec ullas ubi nugatur Servius. vices enim quas se non vitavisse (c) Contemnere ex involuntate vel necessitate delinquendi. Ego Rigaltium sequor et explico humanarum legum præ divinis nullam esse auctoritatem, quod tripliciter ostenditur; primo, quia pœnam sæpe datur evadere; secundo, quia lex sæpe illum non videt, adeoque scelus ejus in abdito est; tertio, quia contemnitur aliquando vis illarum, dum prætexitur peccatum involuntarium ei ad quod vi et necessitate sunt coacti. Quod in divinis longe aliter se habet. Et hisce jam quarto addet supplicii brevitatem mortemque adeo timendam, cum in divinis se in immensum ævum pœna extendat. Adde Rigaltium, qui illustrat exemplis. HAV. - Ex involuntate vel necessitate delin quenti. Involuntate, hoc est, Casu. Cujus delicti exemplum proponit Marcianus, I. XI. De pœnis : cum in C venando telum in feram missum, hominem interfecit; necessitate, cum aliter vitam suam tueri non posset. Fingamus igitur Sempronium in venando telum in feram misisse: eo telo, non feram, sed inimicum forte transeuntem interfecisse. Gaudebit Sempronius de prospero sibi errore; quod eo casu vitam inimico suo ademerit impune. Sed impune quidem, apud Coesarem, non apud Christum. Etenim ictum, initio ac destinatione involuntarium, acceptatione aut ratibabitione sua voluntarium fecit. Idem erit dicendum, si Titius furiosum, cujus ante furorem testamento hæres scriptus fuerat, irruentem in se, cum aliter vitam suam tueri non posset, interfecit. Gaudebit in sinu suo quod testatori mutandæ per intervalla dilucida voluntatis facultatem sustulerit, eoque gaudio apud Christum volens occidit, quem nolens et necessitate coactus interfecisse videtur apud Cæsarem, cognitione Christi potentiore ac perfectiore multo quam Caesaris. RIG. Ꭰ (d) Sic et Epicurus. Cujus sententiam luculentissimis versibus describens Lucretius errorem ejus magnitudine ingenii sui adauxit et multiplicavit, præsertim lib. 1. qui caute et præmunito pectore est legendus. Ibi: Scire licet nobis nihil esse in morte timendum, (e) Cruciatum doloremque depretiat. Vox ista auream latinitatem non sapit, videtur ex usu et more Tertuliani usurpata, hac utitur adhuc lib. 4. adv. Marcionem. Usi sunt etiam Sidonius Apollinaris in Burgo, depretiata suas turpant pigmenta figuras. item epist. 10. lib. 2. et Symmachus epist. 41. lib. 8. LE PR. (f) Constitimus ut opinor. Arte militari deductum, ubi firmiter stantes, locum quem ceperant tucbantur. plina? vel cur et illi ut pares nostri non urgentur ad officia, quæ nos non obeuntes periclitamur (5)? Quis enim philosophum sacrificare, aut dejerare, aut lucernas meridie vanas (a) prostituere compellit? (6) quibus modis probare possimus ita esse, sicut osten A ergo quibus comparamur de disciplina, proinde illis dimus, ex fide scilicet et antiquitate divinarum litte- non adæquamur ad licentiam impunitatemque discirarum, item ex confessione spiritualium (1) potesta tum. Quis nos (2) revincere audebit, non arte verborum, sed eadem forma, qua probationem constituimus de veritate? (3) Sed dum unicuique manifestatur veritas nostra, interim incredulitas, dum de bono, Quin imo et deos vestros palam destruunt (b), et suseciæ hujus obducitur, quod usui jam (4) et de commercio innotuit, non utique divinum negotium existimat, sed magis philosophiæ genus. Eadem, inquit, et philosophi monent et profitentur: innocentiam, justitiam, patientiam, sobrietatem, pudicitiam. Cur (1) Spiritalium Rig. (2) Existat qui nos cod. Fuld. Haverc. perstitiones vestras commentariis quoque accusant, laudantibus vobis. Plerique etiam in principes fatrant (c) sustinentibus vobis. Et facilius statuis et salariis (7 d) remunerantur, quam ad bestias pronuntiantur. Sed merito; philosophi enim non christiani LECTIONES VARIANTES. (3) Cod. Fuld. et Hav. Existat qui nos revincere audebit; non de veritate andebit reniti, quam scripturam et Rig probavit ejecta voce existat. In sqq. delevit' idem vv. dum u. m. v. nostra. COMMENTARIUS. Sic supra cap. IV. notavimus Nostrum sæpius uti formulis inde desumptis, ibique hujus verbi usum docuimus, Barr. et MS. L. B. constituimus. non probo. sed cum Fuld. et reliquis scribo constitimus. Affine est illud De Spectae. cap. XI. Satis, opinor, implevimus ordinem, quos et quibus modis etc. Hav. (a) Lucernas meridie vanas. Respicit ad illud quod dixit eap. xxxv. nec lucernis diem infringimus, ne quis Diogenis factum innui putet, de quo Adv. Marc. lib. 1. c. 1. Nam illa canicula Diogenes hominem invenire cupiebat, lucernam meridie circumferens. Hav. (b) Deos vestros palam destruunt. Quod cum in omnibus opusculis intendat Lucianus, tum præsertim in Jove Tragado. Ast ille totus ex irrisione factus. Quid veteres philosophi? De Speusippo in lib. de Nat. Deorum 1. Cicero: Censuit vim quamdam esse, qua omnia regantur, eamque animalem, volens evellere ex animis cognitionem Deorum. Sed quid ipse Cicero de diis suis censuerit optime patet ex censore ejus Lactantio. Is lib 1. Div. Inst. c. 5. Intelligebat Cicero falsa esse, quæ homines adorarent. Nam cum multa dixisset, quæ ad eversionem religionum valerent, ait tamen, non esse illa vulgo disputanda, ne susceptas publice religiones disputatio talis extingual. Hav. (e) In principes latrant. Quod gloriosum sibi imprimis Cynici putabant.Transeuntem Neronem clara voce corripuit Isidorus Cynicus, Quod, ut narrat Sueton. Jib. vi. Nauplii mala bene cantitaret, sua bona male disponeret. Callisthenem liber:e nimis linguæ fati sui olim admonuerat Aristoteles apud Laertium ; Ωκύμορος δή μοι τέκος ἔσσεαι, οἱ ἀγορεύεις. i. e. Qualia mi loqueris, vereor sis, nate, superstes. Nec Anaxarcho impune cessit asper spiritus, qui egregio convivio ab Alexandro exceptus et de cœna interrogatus, respondisse fertur: IIávtz noλutelãs. Edɛt dè λοιπόν κεφαλὴν σατράπου τινὸς παρατεθεῖσθαι. ἀποῤῥίπτων πρὸς τὸν Νικοκρέοντα. i. e. magnifice cuncta. Verum oportere jam caput satrapæ cujusdam apponi. Nicocreontem intuens. Horum omnium princeps facile Diogenes qui tyranno consulenti e cujusmodi ære statuam fundi præstaret, ausus est respondere, Quo Harmodius et Aristogiton fusi sunt. Erant vero hi tyrannicidæ et ob id statuis decorati. Camculà appellatur inde a Tertull. lib. Adv. Marcionem, c. 1. Cujus ad Alexandrum dictatu quasi liberum admirabantur nonnulli, merito autem ali derident et carpit Chrysostomus in lib. Adv. Gentes, seu de S. Babyla. Verba sunt: Dices, magnam vero philosophus orationis libertatem apud regem præ se tulit. Videamus ergo quæ sit egregia illa libertas, num etiam ea dolii præs C D tigiis vanior sit. quænam igitur illa? Proficiscenti cum exercitu adversus Persas Macedoni, eidemque philosophum magna instantia hortanti, diceret, si qua re indigeret: Nulla, ille inquit, nisi quod regem rogavit, sibi a sole ne obstaret, acciderat enim tum jam ut philosophus a solis radiis calefieret. Itaque sie in hanc stultitiam invebitur: fic non vos ipsos pudore suffundetis? Non oculos frontemque contegetis! Non hinc facessentes terra vos obruetis, ob ea ipsa vobis placentes, ob quæ pudore suffundi oportebat? Quanto enim præstiterat, veste aliqua sumpta, eaque crassiuscula ad opus aliquod se traducere, neque non a rege quidpiam, quod usui foret petere, quam lacero indutum pallio sedentem ad solis radios calefieri, parvorum lactentiumque puerorum more, quos nutrices lotos, atque inunctos ibi collocant, ubi tum philosophus idem sedebat, infelicis aniculæ gratiam flagitans. Quo spectat sapiens Elihu consilium apud Jobum xxxiv, 18. Regi quis diceret, Vis Belial es, principibusque, Estis impii ? Scilicet, c πολλῆς τῆς πραγματείας δεῖ τριβώνιον etc. id est haud enim magni est negotii, tritam vestem induere, et peram collo suspendere, et baculum in manu habere, et vociferari, imo potius rudere aut latrare omnibusque maledicere. ut ait Lucianus in Fugitivis. qui ibidem aliquanto post de iisdem canibus: Oi tò pèv xpropov etc. id est quod vero in canibus natura optimum est, veluti custodia, aut heri amor, aut memoria, id nequaquam imitantur : sed latratu, gulæ, rapinæ libidinibus, adulationi blandimentis et mensis diligentem operam dant. Quibus ibidem Homericum illud napadei: Hæ enim leges in quas jurant. Idem Lucian. in Vitarum auctione : ν δὲ μάλιστα δεῖ προςεἶναῖ, ταῦτά εστιν. etc. i. Hæc vero ante omnia tibi adesse necesse est: impudentem te esse oportet et audacem, et omnibus sine delectu, tam regibus quam privatis maledicere, ita enim fiet ut omnes in te oculos conjiciant, !eque fortem esse existiment. Barbara quoque vox, et absonus sonitus tibi sit, quique canino plane similis existat. Vide quae ibi sequuntur. Hav. (d) Statuis et salarii. Ita legunt Aldus, Rhen. Herald Junius Cod. Agob. La Gerda et Rigaltius. Quæ quidem salaria lauta fuerunt satis, ut potest colligi ex Luciano, Is in Cunucho : Συντέτακται μὲν, ὦ Πέμφιλε, ὡς οἶσθα, ἐκ βασιλέως μισθοφορά τις ele. Quae Latine ita Souant: Scis Pamphile salarium, idque neutiquam exiguum ab imperatore fuisse constitutum singulis philosophorum generibus: pula stoicis, platonicis, epicureis, cumque his etiam peripateticis ; ita ut unicuique sectæ præmium esset æquale. Cæterum demortuo ex hisce quopiam, alius aliquis in ejus locum subrogandus est, qui sit optimatum calculis probatus. Porro præmium illud. neque leve erat quidpiam, ut ait poeta, - cognominantur. Nomen hoc philosophorum dæmonia A mum omnium cecinit. O Apollinem inconsideratum! non fugat. Quidni, quum secundum deos philosophi dæmonas deputent (1)? Socratis vox est: si dæmo nium permittat. Idem et quum aliquid de veritate sapiebat, deos negans, Esculapio (a) tamen gallina ceum prosecari jam in fine jubebat (b) credo ob honorem patris ejus, quia Socratem Apollo sapientissi Sapientiæ testimonium reddidit ei viro, qui negabat deos esse. In quantum odium (2) flagrat veritas, in tantum qui eam ex fide præstat offendit; qui autem adulterat et affectat, hoc maxime nomine gratiam pangit apud insectatores veritatis, (qua et illusores et contemptores (3). Mimice (c) philosophi affectant veVARIANTES. Lugd. quam inclusores et corruptores, al. qua illusores et corruptores. COMMENTARIUS. nec ludicrum, verum singulos in annos decies mille num- (a) Esculapio tamen Gallinaceum prosecuri jam in D enim obvolverat, quod quidem ultimum ejus effatum fuit. O Crito, inquit, gallum debemus Esculapio. Vos persolvile, neque negligite. Unde Lucianus mortuum dicit ne gallo quidem Esculapio persoluto : Emity 20λLOS TOŨ κωνείου, μὴ δὲ τὸν ἀλεκτρυόνα τῷ Ασκληπίῳ ἀποδεδωκώς, ut verba ejus sunt in Bis Acensato. Inquirit in dicti hujus rationem Theodoretus Gr. Aff. Cur. p. 109. el scribity oîμae nai Σwxpátry, etc. i. e. Ego autem puto et Socratem, Sophronisci filium immolari gallum jussisse, ut illatum crimen refelleret; quippe quem Anytus et Melitus ut esse Deos abnegantem detulerant. Cum hoc, tum alia Socratis Tertullianus rid. in lib. De anima cap. 1. Quod si idcirco sapientissimus Socrales secundum Pythii quoque dæmonis suffragium, scilicet negotium navantis socio suo, quanto dignior atque constantiæ christianæ, atque sapientiæ assertio, cujus afflatui tota vis dæmonum cedit? Hæc sapientia de schola Coli deos quidem sæculi negare liberior, quæ nullum Esculapio gallinaceum reddi jubens prævaricetur, nec nova inferens dæmoniu, sed vetera depellens: nec adolescentiam vitians, sed omni bono pudoris informans, ideoque non unius urbis, sed universi orbis iniquam sententiam sustinens pro nominc veritatis, tanto scilicet operosioris, quanto plenioris, et ut mortem non de poculo per habitum jucunditatis absorbeat, sed de patibulo et vivicomburio per omne ingenium crudelitatis exhauriat, interea in isto tenebrosiore carcere sæculi inter suos Cebetas et suos Phædonas, si quid de anima examinandum est, ad Dei regulas dirigat. De gallinaceo tangit etiam in lib. De Corona Militis cap. X. Nam et ego mihi gallinaceum macto, non minus quam Esculapio Socrates. Vehementer vero Theodoretus dum caussam socratici gallinacei Apollini immolandi scrutatur, errat. Nam Tertullianus Noster, qui scire potuit, ad caussam suam detorsit. Solebant vero gallum vel gallinaceum illi qui ex morbo se receperant Esculapio immolare, quod apparet ex Sculptura gemmæ Gorlæanæ. Quare illi etiam in Chouliana notabili admodum gallus adjungitur inter cætera ornamenta quæ ita descripsit Sextus Pompeius Festus in voce Insula. In insula Esculapio facta ædes fuit, quod ægroti a medicis aqua maxime sustententur. Ejusdem esse tutela draconum, quod vigilantissimum sit animal, quæ res ad tuendam valetudinem ægroti maxime apta est. Canes adhibentur ejus templo, quod is uberibus canis sit nutritus. Bacillum habet nodosum, quod difficultatem significat artis. Laurea coronatur, quod ea arbor plurimorum sit remediorum. Huc galline immolantur. Certe quare illi gallum im- · molari voluerit Socrates patet, utpote qui jam convaluisset primum, ad meliorem vitam ex caduca hac et morbida emigraturus, inimicorum existimatione punitus, suo judicio finitus. Ut eleganter de Theramene Val. Maximus lib. III. cap. II. HAV. (c) Mimice. Vitiose in Fuld. inimici. Agob. inimicæ. In Lugd. Bat. descriptor assequi non poterat, solam litteram M. ponens, et spatium vacuum. Taxat tales Philo Judaeus in lib. Quod Deter. Pot. infid. his ver bis. Περύκασι δὲ οἱ σορισταὶ πολεμίοις χρῆσθαι ταῖς ἐν αὐτοῖς dvápsst, etc. i. e. Solent enim plerique omnes sophi COMMENTARIUS. viviis agunt, utque inebriantur, longum esset recensere. Et hæc faciunt, quomodo putas, dum ipsi ebrietatem, adulteria, luxuriam et avaritiam deprehendunt. Nihil igitur invenies inter se magis contrarium, quam ipsorum dicta factaque. Addit: Olov nodaxelav piGe past, etc. i. e. Quale illud, assentationem sibi odiosam esse dicunt, cum illa Gnathonidem et Struthiam superare possint, et alios vera loqui hortantur, cum ipsi ne linguam quidem movere queant, quin mentiantur. Voluptas omnibus verbo tenus est invisa, hostis Epicurus: sed reipsa quidvis ob eam faciunt. Iræ præterea vehementia, levissimarumque rerum perturbativne, nec non iræ facilitate nuper natos infantulos superant. Non parvum igitur risum spectatoribus movent, quum quavis de caussa bilis ipsis effervescit, lividoque colore cernuntur, impudentiam et animi impotentiam aspectu præ se ferentes. Os vero spuma, vel veneno potius, est refertum. Puto esse reponendum τον Στρυθίαν utrumque fuisse, non mulierem. Pergit, nam et illa valde ridicula, hoc modo Mỳ cúye ¿uêîði túxois, etc. i. e. Ne sis ibi, quum fœda illa_illuvies effunditur : Aurum aut argentum, hercle, possidere nolo: sufficit obolus, quo lupinos emam: nam potum fons seu rivus præbebit. At paulo post non obolos vel drachmas paucas, sed totas postulant divitias: adeo ut mercator quispiam tanto onere impleri posset, quantum illis ad quæstum philosophia confert. Inde postquam ad satielatem corrasere, et victum comparavere, abjecta illa infelici lacerna, agros nonnunquam, mollesque vestes, el crinitos pueros, tolasque domos emunt, Cratetis peræ, Antisthenis lacernæ, ac Diogenis dolio longum vale dicentes. Describit eosdem egregie quoque in Necromantia, Theodoretus quoque Socratis vitam acriter taxat in Gr. Aff. Cur. p. 174. ubi inter alia dicit: Koi ó Σwxfárns dè. etc. i. e. Socrates quoque suadelas omnes atque illecebras cavere non jubet, ut esurientes non comedamus, neque sitientes bibamus: pulchriorum quoque oscula et obtutus vitare penitus jubet; utpote quæ pejus et scorpionibus et phalangiis venenum infundant. Sed mera verba hæc sunt, rebus factisque carentia. Ibidem enim ostendit Socratem gymnasia assidue obiisse, ut oculos flagitioso conspectu pascere!, inter pocula defessis aliis pernoctasse, et quæ multo plura sequuntur, descripia ex vetustis auctoribus, qui jam perierunt Aristoxeno et Porphyrio. Est et alicubi apud Appianum de philosophis in hunc sensum locus perquam insignis sed qui jam non succurrit. Apud Laertium quoque Diogenes reprehendebat qui justos quidem, quod pecunias contemnebant, laudabant: pecuniosos vero imitari satagebant. Nec ipse adeo optimus imperator simul et philosophus Marcus evitare calumniatores potuit, quin similem illi labem adspergerent. Julius Capitolinus: Dederunt ei vitio quod et fictus fuisset, nec tam simplex quam videretur, aut quam vel Pius vel Verus fuisset. Martialis denique in cinadum philosophic studium simulantem, lib. IX. epigr. 77. slæ adversarias habere suasmet ipsorum facultates, A yàp ¿v roîs suμmastors, Spūst, etc. i. e. Quæ vero in condum verba eorum cogitationibus, et consilia verbis resistunt, haud ullo consensu intercedente. Deliniunt enim aures nostras disserendo, quam socialis res sit justitia, quantum omnibus conferat temperantia, quantopere probetur fortitudo, quam ingens capiatur ex pietate utilitas, quam salubres virtutes reliquæ: e contra injustitiam esse rem impacatam, intemperantiam morbiferam, impietatem nefariam, reliquam malitiam perniciosam et tamen contraria dictis suis sapere non desinunt; sed post decantatas laudes prudentiæ, temperantiæ, justitiæ, pietatisque, tum maxime desipiunt, lasciviunt, injuste impieque se gerunt: et ut verbo dicam, deprehenduntur omne fas jusque confundere ac subvertere. Noster vero apposite dicit philosophos mimum agere, quum alii videantur foris alii sint intus, adeoque aliquando detectis vitiis ridiculi fiant. Luciani accommoda illud in Gallo : Eir' ème(ÒÙY Tłowσιν. ὅμοιοι μάλιστα φαίνονται τοῖς τραγικοῖς ὑποκρίταις, elc. Β i.e. Qui ubi conciderint, persimiles esse videntur tragicis histrionibus. Nam multi, ut videre est, quoad Cecropes sunt, aut Sisyphi, aut Telephi, diademata gestant, eburneisque capulis gladios, comamque ventilatam, el chlamydem auro intertextam. Quod si quis, qualia plerumque accidunt illorum, impingens media in scena cadal, risum profecto movet spectatoribus: videlicet persona una cum ipso diademate contrita, vero autem actoris capite cruentato, cruribusque magna ex parte renudatis, ut jam interioris amictus panni quam sint miseri fiat conspicuum: ac cothurnorum quos pedibus induxerunt appareat deformitas, cum pedis modo non respondeant. Qui idem cum sæpius tum lepide irridet in Dialogis Mortuor. Charontis et Mercurii. Ibi deposito mimo, cuncta philosophi ridicula apparent. Sed ipsum audiamus Lucianum, apud quem Mercueurius ad barbatulum illum : Κατάθου σὺ τὸ σχῆμα πρῶτον εἶτα καὶ ταυτὶ πάντα. ὦ Ζεῦ, ὅσην μὲν τὴν ἀλαζονείαν κομίζει, ὅσον δὲ ἀμαθίαν, καὶ ἔριν, καὶ κενοδοξίαν, elc. i. e. Depone tu hunc habitum primum, deinde hæc quoque omnia. O Jupiter, quantam ille arrogantiam, quantam inscitiam, et quantum contentionum et inanis gloriæ, quantum quæstionum dubiarum, quantum spinosarum disputationum et cogitationum perplexarum circumfert! Imo quam multos vanos labores; et deliramenta non pauca, quantas item nugas et quantam curiositatem. Sed per Jovem aurum etiam hoc, et volu platem, el impudentiam, iracundiam, delicias et mollitiem secum habet: neque enim latent me ista, eliamsi studiose celas. Verum abjice mendacia etiam et superbiam, et opinionem illam qua existimas te omnibus reliquis præstantiorem esse. Nam si cum omnibus istis ingrediaris, quæ quinqueremis te acciperet Post hæc amputata barba et abraso supercilio etiam adulatio adimitur : Εν ἔτι τὸ βαρύτατον ὑπὸ μάλης ἔχει. Τί, ὦ Μένιππε; Κολακείαν ὦ Ερμή, πολλὰ ἐν τῷ βίῳ χρησιμεύσαταν 4075, i. e. Unum quiddam adhuc gravissimum gestal sub alis. Merc. Quid, Menippe? Men. Adulationem, Mercuri, quæ illi dum viveret multum profuit. Ubi idem paulo post pueriliter plorans, causam rogatus cum respondisset ideo plorare quod animam inimortalem putaverit, irridetur a Menippo, qui dicit mentiri illum et veras doloris caussas profert, scilicet őri μηκέτι δειπνήσει πολυτελή δείπνα, etc. i. e. Quia non amplius tam opiparas cœnas habebit, neque noctu exiens, clam omnibus circumvoluto palliolo capiti, ordine omnia accedet scorta, nec mane, deceptis adolescentibus sua sapientia, pecuniam accipiet : hæc sunt, quæ illi dolent. Describit eorum mores etiam in Bis Accus. p. 228. Éúpa záp ošpar, etc. i. e. Videbat enim, opinor, eos, qui de tolerandis ac perferendis laboribus multa commemorare solent, privatim autem voluptatem colunt, eo usque juveniliter se jactare, domi autem secundum voluptatis præcepta vitam degere: erubescentes quidem si deprehendantur aliquid de firmitate remittere, suamque professionem prodere. Idem in fugitivis; A μè, C D eos, Democritos, Zenonas, inexplicitosque Platonas, Dic mihi, præcidi, Pannice, dogma quod est. ritatem et affectando corrumpunt, ut qui gloriam A æquamur. Quid enim Thales ille princeps physicocaptant (a) Christiani eam necessario appetunt et integre præstant, ut qui saluti suæ curant. Adeo neque de scientia (1) neque de disciplina, ut putatis, (1) Conscientia Fran. Paris. rum (c) sciscitanti Croeso de divinitate certum (d) renuntiavit, commeatus deliberandi (e) sæpe frustratus? Deum quilibet opifex (f) christianus et invenit et LECTIONES VARIANTES. (2) Adæquamur MS. L. Bal. COMMENTARIUS. qui verbis alios antecellerent, quam ridiculos factis (a) Ut qui gloriam captant. Unde nostro philosophus gloria animal. De Anima cap. I. Et De Poenitentia cap. 1. Philosophi quidem, qui alicujus sapientiæ animalia deputantur. Alii legunt, sapientiæ animalis. Verum sapientem descripsit Plato lib. XI. Reip. ἄνδρα ἁπλοῦν καὶ γενναῖον, κατ' Αἰσχύλον, οὐ δοκεῖν, ἀλλ' εἶναι ἀγαθὸν ἐθέλοντα, etc. i. e. virum simplicem et generosum, qui ut ait Eschylus, esse quidem bonus appetat, minime autem videri. Illud enim videri velle, prorsus tollendum censeo. Nam si justus hominibus videatur, honores illum et munera insequentur. Incertum itaque erit, utrum is præmiorum et dignitatum caussa sit talis. Talis vir a Sallustio describitur Cato, qui esse, quam videri bonus malebatz ita, quo minus gloriam petebat, eo magis illam assequebatur. In Catil. cap. LIV. Sed negat in quemquam melius quam christianum cadere posse Theodoretus. Is Græc. Aff. Cur. Serm. XII. p. 170. postquam adduxit illa Platonis verba, subjungit : Kai taũra dè wsaúτws, etc. i. e. Hæc autem et athletis nostris maxime congruunt. Neque enim quæ recte faciunt fortiterque depugnant, Antisthenis, Diogenis, el Cratetis modo, inamis gloriæ caussa faciunt: sed honestatis solius habita ratione. HAV. (b) Et necessario appetunt. Non gloriam, sed veritatem. Et edidit Rigalt, reliqui eam. Cod. L. B. delet. Dicit necessario appetere, quoniam aliter finem spei suæ, salutem animarum, consequi non possunt illi, quibus impetrare debetur, famuli Dei, qui est veritas, qui illum soli observant, ut loquitur fere cap. XXX. Itaque non possunt non necessario appetere veritatem et appetitam præstare integre. Ut adeo illorum sit studium præstare id quod Scipioni Æmiliano tribuit Velleius Paterculus lib. II. qui nihil in vita nisi laudandum, aut fecit, aut dixit, aut sensit; illam virtutis perfectionem ambire, quam describit in Theæteto Plato, cujus verba sunt: Aéywuy dù mepì Tāv noρupaiwv, etc. i. e. Loquamur itaqué de summis philosophis, quis enim de iis loqui curet, qui aberrant a legibus institutisque philosophia? Hi vero qui summi sunt, neque viam norunt quæ ad forum ducit, neque ubi judicium senatusve sit, aliusve publicus civitatis consessus. Leges præterea et decreta, seu verbis ferantur, seu scripta sint, neque audiunt hi, neque inspiciunt. Studia vero populi, suffragiaque creandis magistratibus collata, cœtus alios et conventicula, et convivia lascivasque cum tibicinis comess tiones, ne per somnium quidem sibi obversuri velint. Neque vero etiam novit si quis malus est homo in civitate, neque si quid olim peccatum est ab antiquis vel viris vel mulieribus : imo autem magis hæc ignorat, quam quod dici solet, quot aquæ congiis mare constet. Verum et hæc omnia ignorare se nescit. Neque enim his abstinet rebus ea gratia ut laudetur, atque ut hominibus placeat. Solum itaque illius corpus in civitate versatur, mens autem illius, hæc omnia parvi faciens, ac veluti sint_nulla contemnens, evolat in partes omnes, ut ait Pindarus, tum inferna terræ loca, tum et summa dimetiens, nihiloque secius ad astra cœli se tollens, omnemque naturam scrutabunda perlustrans. Talem vero philosophiam, hosque summos sapientes non nisi apud vere sapientes, christianos, inveniri optime docet Theodoret. Gr. Aff. Cur. Serm. XII. p. 169. qui ubi hæc Platonis recitavit, illa de suo subjicit: Ev de ToTOIS Ó Πλάτων τὴν τῶν ἡμετέρων φιλοσόφων ἐξωγράφησε πολιτείαν· οὐ γάρ δή τις παρ' ἐκείνοις τοιοῦτος ἐγένετο. 1. e. His autem verbis Plato nostratium philosophorum, id est christianorum hominum vitam effinxit. Neque enim apud priscos illos Græcos philosophos talem ferme invenias vi. rum. Quorum deinde hypocrisin describit. HAV. (c) Princeps physicorum. Quod elogium ipsi tribuunt hi versus, quos narrat statuæ ejus adscriptos Diogenes Laertius in Vita Thaletis; sunt autem hi': Τόν δε Θάλην Μίλητος τὰς θρέψας, ἀνέδειξεν Quos ita vertunt: Hunc que nutrivit Milesia terra Thaletem, Dicitur autem illic antiquissimus. Et de illo multa D (d) De Divinitate certum. Quousque tamen pervenire natura duce potuerit, est legere apud Laertium, ibi ejus est sententia : Πρεσβύτατον τῶν ὄντων, Θεός, ἀγέννη Tov yap. i. e. antiquissimum eorum omnium quæ sunt Deus: ingenitus enim. Quæ totidem verbis repetit Stobæus Eclog. Physic. lib. I. cap. I. Oάins ¿pandeis τί πρεσβύτατον τῶν ὄντων, ἀπεκρίνατο, Θεὸς, ἀγέννητον γάρ, i. e. Thales interrogatus, quid omnium esse antiquissimum: Deus, respondit, nam ingenitus est. Idem apud Laert., interrogatus Tird Oetov, quid est Deus, respondit: Τὸ μήτε ἀρχὴν ἔχον μήτε τελευτήν : quod principio et fine caret. Quid alii statuerint ex Melissi exemplo patet, de quo Laert. et Hesychius : xì Tepì Θεῶν ἔλεγε, μὴ δεῖν ἀποφαίνεσθαι, μὴ γὰρ εἶναι γνῶσιν aurav. i. e. De diis nihil definiendum dicebat, neque enim illorum manifestam esse cognitionem. Hav. (e) Commeatus deliberandi. Proprie apud Romanos commeatum petere erat postulare veniam a principe vel imperatore, ut propter necessariam aliquain caussam ab urbe vel exercitu discedere et abesse liceret. Sueton. in Caligula cap. XXIX. Prætorium virum, ex secessu Anticyræ, quem valetudinis caussa petierat, propagari sibi commeatum sæpius desiderantem, cum mandasset mterimi, adjecit : Necessariam esse sanguinis missionem cui tam diu non prodesset elleborum. Inde ad omnem et dilationem translatum est. Hav. (f) Quilibet opifex. Ita fere de Chrysanthio suo in Vita ejus admirator Sophistarum Eunapios Sordiamus. Ως ἔδοξε κοινωνήσας καὶ τοῖς θεοῖς τὸ ἔργον περιφανώς, ὡς καν ἰδιώτην και βαναυτόν διακρίνει τα σημεία, i. e. Visis est ita manifeste cum Diis communicare, ut idiota quivis et sedentarius artifex e plebe, judicium de prodiguis facile dare posset. Hav. |