1380.

ED. BARRÆANA. —Parisiis apud Mich. Julianum ad mont. divi Hilarii sub insigni stellæ coronatæ, ‹Opera Tertulliani et Arnobii quotquot ab interitu vindicari summorum virorum industria potuerunt, cum veterum exemplarium tum recen'iorum collatione restituta, locis Scripture aucta et illustrata commentariis, que alias auctoribus subobscuris et difficillimis non med.oe:em lucem afferre poterunt. Omnia studio et labore Renati Laurentii de la Barre. Additis indicibus fidissimis et amplissimis.› La fine: « Excudebat Petrus Le Voirrier, regius in Mathematicis Typographus, Anno sal. hum. M. D. LXXX. mense Junio. (a) Primus Laurentius Barræus id egit, ut, quæ passia in scriptis variis VV. DD. imprimis Beroaldus, Alciatus, Crinitus, Turnebus, Vertranius, otomannus, Cujacius, Scaliger ad emendandum explicandumive Tertullianum contulissent, conquireret, et excerpta una cum suis adnotationibus Rhenani commentariis allineret; ubi vero illi deficerent, in libris scilicet post Rhenanum additis, de suo proferret: in co tamen lectoribus molestus, quod sua nusquam a Rhenani aliorumve distingueret. Rhenani epistolam nuncupatoriam itemque admonitionem de quibusdam Tertulliani dogmatis repeti curavit, vitam Tertulliani de suo addidit, præterea amplum præfixit autorum, quo rum fide annotatt. conscripta sunt, catalogum. Nuncupavit hanc editionem præceptori suo De La Bigne Th. D. Quod externam faciem spectat, admodum nitida est editio, adornataque satis commode annota tionibus sub textu dispositis diversis quoque typis expressis.

num doctorum varias observationes Quibus admini- A
culis tantum sane profecit, ut loca innumera casti-
gasse, hiulea supplesse, quædam etiam superflua,
qua ex margine in contextum irrepserant, non injuria
rescidisse sibi videretur. Primum etiam in capita
libros omnes distinxit, argumentaque nova ad capi-
tum distinctionem comparata et ipsius Tertulliani
verbis conscripta addidit. Deinde totum opus in
quinque tomos partitum est: quorum primo conti-
newtur libri adversus Gentes et Judæos; secundo
Parametica; tertio scripta adversus Ilereses; quarto
Peemata cum Fragmentis operum, quae desiderantur;
quinto denique ea quæ adversus Ecclesiam scripsit,
et aliena quædam; librorum in singulis partibus eo-
dem quo conscripti putantur, ordine habito. Admoni-
tionem etiam de Tertulliani dogmatibus seu erroribus B
ca quam Renanus conscripserat, longe lucupletio-
rem et ordine alphabetico confectam cum Antidoto,
ut vocat, edidit (a). Ordo vero contentorum hic est:
1° Dedicatio ad Pontif. Max. Gregorium XIII, data
Duaci ipsa Exaltationis Crucis die 1579; 2° Dedicatio
altera ad Philippum II Hisp. regem script. ib. eod.
14 septembr.; 3° Indices librorum quovis tomo con-
tentorum et auctorum codicumque, qui Tertulliano
castigando usui fuere, notitia; tum 4° vita Ter-
tulliani per Pamelium, et 5° Paradoxa Tertulliani
cum antidoto Pamelii; 6° Tertulliani jurisconsulti
romani legum rescripta; tandem 7° Indices in Ter-
tullianum, cum locor., tum aliorum auctor. ab eo
citator., tum rerum.— Qui quarto tomo comprehen-
duntur, li ros poeticos et fragmenta seu indicia po- C
tius librorum deperditorum apud alios auctores aut
ipsum Tertullianum obvia primus hic Pamelius ope-
ribus Tertull. inseruit. Ad poemata quod attinet,
in libris adversus Marcionem et carmine de Judicio
Domini Tertulliano vindicandis, Ge. Fabricii (in
poctis christianis ), in carmine de Sodoma vero
Sixti Senensis (Bibl. Sanct. lib. IV) auctoritatem
sequebatur; Genesin autem et ad senatorem quæ cum
Sodoma carmine Cypriano olim asseruerat, propter
orationis similitudinem, Tertulliano nunc demum ad-
judicavit et denuo recensuit. Hæc excipiunt Græco-
rum operum fragmenta: ad amicum philosophum de
Nuptiarum angustiis seu de Virginitate; de Fato; de
mundis et immundis Animalibus; de Circumcisione ;
de vestibus Aaron; de Trinitate; de censu Anime D
adversus Hermogenem; adversus Appelletianos; de
Paradiso; de Spe fidelium; de Ecstasi lib. sex; ad.
versus Apollonium; Aliorum aliquot et falso inscripto-
rum. T. V. continentur: de Exhortatione Castitatis;
de Monogamia; de Fuga in persecutione, ad Fabium :
de Jejuniis adversus Psychicos; de Pudicitia; Nova-
tiani de Trinitate; cjusdem de Cibis judaicis; ejusd.
epistolarum de vera Circumcisione et vero Sabbato
notule.

(a) Prima quidem editio Pamelii ad manus non est, neque typographos et Bibliopolas, apud quos prodiit, indagare potuimus, sed desuinta hæc sunt ex ed. Par. 1598, cui quæ insuper accessere, suo lo o commemorantur. ScHOENEM.

TERTULLIANI I.

1582.

VERSIO GERMANICA 1. Libri De Patientia a Luc. Maio, Smaikalace, in 8".

1583.

ED. PAMELIANA-PARISIENSIS I. — Parisiis sub scuto Basiliensi sol. Pameliana recusa. Huic demum editioni accessisse videntur: (b) Proverbiales Formulæ Operis Tertullianici contenta, brevibus scholiis illustrate per Andream Hoyum Brugensem, cui banc curam ipsc Pamelius injunxerat, ut præfixa Hoyi ad Pamelium epistola, data apud Atrebates Kal. Januar, 1585, nos docet. (c) Utrum vero et ejusdem Hoyi in Tertullianum Pamelii op. restitutum Epigranima, quo singulorum librorum, qui hoc quinquepartito opere continentur argumenta ex ordine indicantur, hac demum editione accesserit, an olim jam fuerit vulgatum, nescio. Hujus exemplaris apolageticus cum cod. MS. collatus exstabat in Bibl. Baluziana.

Plantin. fol. eadem repetita; in Cat. Bibl. Lei- A temporis historiam contexere voluisse). Hæc in

dens. (Lugd. Bat. 716.) scribitur: Tertulliani Op. ex emend. Jac. Pamelii cum coll. codicis MS. Agobardi per Jo. Mercerium. Antverp. 1584. f.

1585.

ED. PAMELIANA PARISIENSIS II.-Parisiis, ap. Mich. Sonnium. f. Q. Sept. Flor. Tertulliani opera omnia, ad exemplaria MSS. collatione recognita, aliquot etiam libris auctiora, ex editione et cum annotationibus Jacobi Pamelii: accedunt ejusdem Tertulliani vita, aliaque prolegomena. Cat. de la Bibl. du Roy. T. I. p. 363. Non succurrit jamjam, ubi laudata invenerim Tertulliani opera cum nott. Jac. Pamelii Paris. apud Mich. Somnium. 1548. quod hinc constat errorem esse typographicum.

fronte gerunt ad Q. S. Fl. Tertulliani opera quæ extant omnia castigationes et notæ, quam maxime in tam vetustum et gravem scriptorem fieri potuit, perspicuæ et breves (c). In quibus tum omnes ferme omnium sæculi nostri doctissimorum hominum lectiones, emendationes, interpretationesque necessariæ ex MSS. fide et conjecturis probabilibus adunantur et adscribuntur suis auctoribus; iis etiam expressis, quæ non visa sunt plane rejiculæ tum ex collatione exemplarium loci quam plurimi ad veritatem rerum proprietatemque verborum de penitissimæ antiquitatis tenebris proferuntur suppleti, correcti, illustrati atque confirmati. Post Rhenani anno tationes accessit variantium lectionum in librum ApoloB geticum et adversus Judæos indiculus, quas ex MSS. membranarum præsertim MS. Fuldensis collatione Franciscus Modius Brugensis olim observaverat, et posteaquam diu apud M. Velserum Augustanum delituerant, ab eo cum Gasp. Schoppio Franco, tum juvene, communicatæ erant, qui Junio tandem cas transmiserat. Laudat imprimis Junius multas Pame-lii emendationes Fuldensis MS. auctoritate esse firmatas. Collatio quidem ipsa ad ed. Barræi 1580, Paris. (a) facta erat nec mutata a Junio, sed paginæ tantum novæ editionis sunt adscriptæ. In Bibl. Leidensi extant duo h. e. exemplaria, unum manu Josephi Scaligeri notatum, alterum cui a Dominico Baudio adscriptæ sunt castigationes Josephi Scaligeri ex autographo (b).

1597.

ED. PAMELIANA-GENEVENSIS I.-Geneva cum not. Pamelii (Sand. Du Pin, Cave).

1598.

ED PAMELIANA-PARISIENSIS III.-Parisiis apud Laurentium Somnium ia Jacobæa in Circino aureo. M. D. XCVIII. Vide titulum ed. 1579, cui hic insuper addita Accessere et loci ex conjectura LATINI LATINI Viterbiensis restituti, et erudita in lib. de Pallio JOANNIS MERCERII Antecessoris Bituricensis Commentaria. Catalogum totius operis inveniet lector post epistolas dedicatorias; et in singulis tomis. praf tiunculas de librorum ordine. » — - Lat. Latinii emendationes f. conjectura post edit. Pamel. a. 1585. conscriptæ (Præfatio ipsius d. Roma Kal.

ED. PAMELIANA-FRANECKERÆ I.-Franeckeræ C excudebat Æg. Radæus ord. Frisia typ. Q. Septimii Florentis Tertulliani Carthag. Presbyteri, auctoris antiquissimi quæ adhuc reperiri potuerunt omnia : ex editione Jacobi Pamelii Brugensis. Quibus seorsim additæ sunt annotationes Beati Rhenani Seletstadiensis, auctæ censura inquisitionis Hispanica: (a) itemque castigationes ac notæ perspicue et breves FRANCISCI JUNII Biturigis, tum ex MSS. fide, et Latini Latinii Viterbiensis, aliorumque symbolis comportatæ, tum conjecturis gravissimis atque lectissimis accurate. Communes præterea indices accesserunt locorum Scripturæ sacra, aliorum auctorum itemque verborum et rerum locupletissimus. Pamelii textum atque ordinem Junius religiosissime servavit, nisi quod tomo quarto fragmenta et indicia D Novemb. M. D. LXXXIII.) et scorsim edita erant deperditorum librorum penitus omisit. Annotationes item Pamelii omnino absunt. (b) Post textum seorsim primum ipsius Junii, deinde Rhenani animadversiones subjectæ sunt. Ac ista quidem, quibus etiam Junii, ad Ordines Belgii F. dedicatio; data Lugd. Bat. a. d. Kalend. Martias 1597, cum vita Tertulliani ab ipso recens conscripta præfigitur (de Pamelio enim judicat non vitam eum Tertulliani, sed curiosam illius (a) In Catalogo libr. expurgator. Madriti 1584, jussu Card. Gasp. Quiroga Archiep. Toletani. gen. inquis. Hisp. edito. SCHOENEM.

-

(b) Perperam laudatur a Fabricio cum notis Rhenani, Pamelii et Fr. Junii. (Det. SS. pro Ver. Rel. Ckr. p 213.) SCHOENEM.

Roma 1584, per Francisc. Zannetum et repetitæ postea sunt accuratius a C. Macro in Latinii Bibl. Sacr. et Prof. p. 191. Codices quidem non habebat, ulcbatur tamen codicum ab aliis laudatorum varietate;

(a) Que breves et perspicua ipso Junio visa sunt animadversiones, eædem et Scaligero castigatione dignissima, et Schoenemann mera hariolationes habitac sunt. Doctissimus Gretserus edidit vindicationem quorumdam locorum Tertullianicorum a Francisci Junii Calviniste depravationibus. In opp. Gretz. t. V, pars V, p. 505, edit. Ratisben. 1735. f. › Edd..

(b) Hane editionem Renatum Laurentium Lutetie Parisior. 1580, Barræo auctore edidisse Junius scribit. Tu vide suo loco a nobis dicta. SCHOENEM.

46

insunt quoque et P. Ciaconii Toletani quedant partim A satis prædicabo. Quanquam valde voluissem diutius

ex ingenio, partim ex Cod. Vaticano. Cæterum typɔum et chartac nitore admodum hæc eruditis commendatur.

1599.

ED. PAMELIANA-HEIDELBERGENSIS II. Heidelb. apud Commelin. f. Repetita Pameliana Du Pin.

1599.

Coloniæ apud Arnold. Mylium. 12. Q. Sept. Flor. Tertullianus liber de præscriptionibus adversus Hæreticos, ex ed. et cum annotationibus Jacobi Pamelii.

1599.

VERSIO GALLICA II. Iterum edita lib. De Corona per eumd. Florimund. Ad calcem tract. ejusdem de Antichristo et Antipapissa Johanna. ›

SÆCULO XVII. 1601 - 1700.
1600.

Parisiis per Ambros. Drouart. 8. Tertulliani liber de Pallio cum interpretatione gallica et notis latinis Edm. Richerii. (Cat. de la Biblioth. du Roy. p. 364.)

1601.

ED. PAMELIANA HEIDELBERGENSIS III. Heidelberga. f. c. notis Pamelii. Sand. Cave. Eamdem hoc anno Geneva prodiisse Dupinius adnotavit.

1601.

apud me delituissent, donec illis ab ingenio nostro decentior cultus accessisset. Sed jam sponte currentem incitavit nescio quis clamor, ut haec publicare festinarem, quo satisfieret curiositati illorum, qui pati non poterant, hunc exilem et fugientem gloriol splendorem ad me pertingere.

1605.

Cracovia, in off. Andr. Petriconii. Q. Sept. Flor. Tertulliani de Præscriptionibus adversus omnes hæreticos liber, distinctus in capita et brevibus notationibus, ex Jacobi Pamelii commentariis illustratus.

1607.

ED. PAMELIANA-FRANECKERÆ. III. Franeckeræ f. B repetita ed. a. 1597. Sand. Geneva f. c. not. Pamelii. Du Pin.

Coloniæ Agripp. in-12. Tres gravissimi perpetuæ Catholicae fidei constantia testes. Tertullianus de præscriptionibus. Vincentius Lirinensis adversus C profanas omnium hæreseon novationes. Edmundi Campiani oblati certaminis in causa Fidei rationes decem. Catal. Bibl. Regalis Carthusia S. Martini. Neapoli 1764. f.

1602.

In librum de Præscriptionibus notas edidit Justus Calvinus in libro Moguntiæ edito sub hoc titulo: Præscriptionum adversus hæreticos perpetuarum tractatus

sex.

1603.

Theodori Petreii confessio Tertullianica et Cyprianana in IV libr. digesta. Paris., in-8°. ›

1605.

Francof. 8. Jo. a Wower. Emendationes Epidictice D ad Q. S. Fl. Tertulliani opera. Jo. a Wower lectori: Totus hic libellus non tam in speciem, quam usum paratus emendationes promittit, quibus Tertulliani opera infinitis mendis liberantur, eas exemplo veterum Epidicticas inscripsi; quia specimen et pozulάpʊμz majoris operis; cui me, quam primum per rerum mearum varietatem licebit, accingam. Beneficium tamen illarum, ne quid erres, non tam mihi, quam Fulvio Ursino, eruditissimo viro, debes; ex ipsius enim libro, qui in Bibliotheca Vaticana asservatur, ea excerpsi, et ne fides mea apud te dubia istius libri usum mihi concessit doct. vir Dominicus Raynaldus, ejusdem Bibl. præf., cujus erga me humanitatem et singulare studium nunquam

Lutetiæ Parisiorum. Ex off. Plantiniana, apud Hadrian. Perier, via Jacobea. Q. Septimii Flor. Tertul liani Apologeticus. Desiderius Heraldus ex antiquis libris emendavit, commentario libro illustravit, et duos digressionum libros, quibus ejusdem Tertulliani et aliorum scriptorum plurima loca qua emendantur, qua explicantur et illustrantur, adjecit.

M. Minucii Felicis Octavius. Desiderius Heraldus MS. Reg. ope emendavit et notas addidit (Minucii F. libro peculiaris tamen titulus præligitur, quem suo loco vide). In emendando hoc Tertulliani libro usus est Heraldus duobus codd. MSS. altero Puteani patris per filios tamen ipsi communicato, altero Jacobi Bongarsii. Illum etsi jam olim adhibuerat Jacobus Pamelius, tamen aliorum librorum præsidio destitutus, non spicilegium, sed messem integram Heraldo reliquisse videbatur. Præter codices istos adhibuit etiam librum Cujacii manu notatum, quem Bongarsii cura nactus erat; unde, quæ ex re esse viderentor laudato auctoris nomine deprompsit. In Commentario nostro, inquit, shoe temperamentum sequi st!!❤

47

liber de Pallio. Claudins Salmasius recensuit, explicavit, notis illustravit. Notarum liber titulo peculiari gaudet. Ac de his satis quidem constat; id modo notare juvat, prærter veteres editiones cod. manu exaratum satis velustum et optimæ notæ iuspexisse Salmasium ejusque scripturam (quæ cum prima et sccunda Rhenani in omnibus fere consentiret) ubique fideliter expressam exhibuisse. Dedicavit librum edi tor patri Benigno Salmasio in sup. Divionensi curia regio consiliario. Contra hanc Salmasii editionem eodem a. Rhedonis ap. Ivonem Halecium typographum juratum prodiit ANTONI KERKOETII Aremorici (Dionys. Petavii ex S. I. ) animadversorum liber ad Claudii Salinasii notas in Tertullianum de Pallio. Cui opposita confutatio animadversorum Antonii Kerkoetii ad Claudii Salmasii notas in Tertullianum de Pallio, auctore Francisco Franco 1. C. Middelburgi 1623, et cum mox iterum prodiisset: Antonii Rerkoetii Aremorici Mastigophorus secundus, sive Elenchi confutationis,quam Claudius Salmasius sub ementito nomine Animadversis Kerkoetianis opposuit, Pars secunda, Parisiis 1625, responsum est codem anno, Parisiis Refutatione utriusque Elenchi Cerco Petaviavi, auctore Francisco Franco I. C. et contra denuo emissus : Mastigophorus tertius f. Elenchi confutationis Salmasiana Pars III, ibid. eod. a. Ad Tertullianum ex hac conviciorum mutuorum colluvie parum fructus redundavit.

duimus, ut neque ea quæ mediocriter eruditis satis A Jacobea, sub scuto solari. Q. Sept. Flor. Tertulliani clara sunt, illustraremus, id est, soli accenderemus facem, neque ea quæ homines, alioquin eruditos, sed aliis scientiis occupatos morari possint, prorsus inexplicita omitteremus. Libri istius ea mixtura est, ut non modo ad humanioris eruditionis studiosos, sed ad theologos præcipue et jureconsultos adeo ipsos ejus lectio pertineat; argumentum autem, et quæ in co disputantur, ea sunt, ut omnium qui a sæculi fermento sibi cavere volunt, manibus libellus hic versari debeat. Hæc igitur fecerunt, ut nonnulla quæ absque caussa hac forent, prorsus omisissem, quandoque attigerim, sed attigerim tantum, et quantum ad lucem satis esset. Sed et quia morem istum inolevisse videmus, ut dictionis aut ritus alicujus et moris veteris occasione homines paulo longius excurrant B sæpissime, et multa tractent, quæ ad scriptorem, quem præ manibus habent illustrandum, faciant plane nihil; et consuetudini satis faceremus, et incommoda tamen, quæ inde sequuntur, effugeremus, placuit ca quæ erant præter tò egyʊv in alios libros rejicere; quibus ideo Digressionum nomen dedimus. Atque corum priore, quæ ad humaniorem literaturam pertinebant, complexi sumus; posteriore quæ ad rituum ccclesiasticorum illustrationem. Epistola dedicatoria ad Nic. Brulardum, Francia Cancellarium, propter temporum istorum casus lectu digna. Data est Lutetiæ Paris. a. d. Kal. Decembr. 1615. Hujus libri exemplo, quod Bibl. Regio Ac. possidet, varietas lectionis Codicis MS. Baliol. Oxon. adscrip

ED. PAMELIANA-COLONIE 1. Coloniæ Agripp.

C

1624-1630.

EDITIO LA CERDÆ IMPERFECTA. Q. Sept. Flor. Tertulliani presb. Carthag. opera, argumentis, explicationibus, et notis illustrata, authore J. Lud. DE LA CERDA Soc. Jesu, cum indice locupletissimo, Parisiis, sumptibus Mich. Somnii, via Jacobæa, sub scuto basileensi, tom. I, ann. 1624; t. II, ann. 1630. Quorum prior libros sexdecim complectitur, eo scilicet ordine, de Pallio lib. I; Apologetic. lib. II; de Testimonio Animæ, lib. III; Ad Scapulam, lib. IV; de Pœnitent. lib. V; de Orat. lib. VI; ad Martyras lib. VII; de Patient. lib. VIII; de Spectaculis, lib. IX; de Idololatria, lib. X; de habitu muliebr., lib. XI; de Cultu fœminar., lib. XII; ad Uxorem, lib. XIII et XIV; de Coron. militis, lib. XV; de Veland. Virgin., lib. XVI. Nihil de editoris opera, nec de Tertulliano prævium occurrit;

fol. apud Antonium Ilierat. cadem ac superior. Sand. D præmittitur tantum epistola nuncupatoria Clariss. Fab. Cave. Mus. Britt.

1620.

HERM. RATHMANI Theosophia priscorum patrum Tertulliani et Cypriani fidei antiquæ et vite vere christianæ certa et salutaria tradens documenta, e monumentis corum propriis reddita et recitata verbis. ›

1622.

In libr. de Præscriptionibus notas edidit Albaspinous annexas ipsius observationum Ecclesiasticar. libb. II. Paris., 1622. Helmstad., 1672. ›

1622.

Lutetiæ Parisiorum, sumpt, b. llier. Drouart via

Heroi D. Ant. de la Cerda, Atanconis, Poci, Olmillorum toparcha, Piozii ejusque arcis despota, Macenati ac fratri suo amantissimo. 1° tomo altera præfigitur dedicatio Excell. Dynast. Gaspari de Guzman, Comiti de Olivares, etc.; quæ litteræ unice in laudibus patronorum ita occupantur, ut vix semel Tertulliani nomen in iis appelletur. In 1° tom. quinque, libri seqq. continentur: De Præscriptionibus adversus hæreticos lib. I. De Baptismo adversus Quintillam lib. II. De Anima lib. II. De Carne Christi adversus hæreses quatuor lib. IV. De Resurrectione Curnis lib. V. Cæteri Tertulliani libri desiderantur, dolendumque est imperfectam remansisse hanc editionem

iniquo supercilio plerumque despectam. In utroque A simus, nisi locis admodum paucis, nunquam supressa

tom. edito textus capitibus a Pamelia editione acce
plis, nec non et quam plurimis sectionibus distingui-
tur. Cuique libro præmittitur breve argumentum
nimis jejunum; singulis vero capitibus titulus, sum-
marii instar, locupletior: singulis autem sectionibus
subjicitur explicatio in qua textus παραφραστικώς evol-
vitur, completoque capite subeunt amplissimæ notæ,
eo uberiores quo amplius crescit opus, in verborum et
orationis illustratione plurima, pauciores in rerum
ac dogmatum indagatione, in utroque parumper pro-
lixæ, neutiquam vero omnino superfluæ. Ad calcem
tom. I. adduntur in libr. de Pallio exercitationes in
quibus Salmasii liber ad strictos judicis apices defer-
tur, in quibusdam probatur, in multis damnatur, in
omnibus doctissime pensatur. Haec laudare juvat qui- B
bus concludit Rev. Auctor: ‹ Mihi sæpe contigit præ
meditanti ejus lectiones, gaudere, quod Scripturam
sacram ita integram habeamus et in corruptam, ut
nemini sit dubitandi locus, quod nisi esset, et Salina-
sio vel alteri traderetur, quot commutarent, dele-
rent, transferrent, cum in uno Tertulliano ita sint
variæ circa litteram lectiones. - Raro in biblioth.
refertissimis occurrunt duo isti Lacerda tomi, rarius
secundo primus sociatur. Unde multas ineunte admi-
serunt mendas fabricatores catalogorum biblioth.,
imo et patristica bibliograph. auctores peritissimi.
Sic enim in cat. biblioth. Barberine t. I et II. ad
ann. 1624 referuntur. Sic falso asserunt Oudinus,
comm. de Script. Eccl. t. I, p. 218, Tertull. opera
omnia, et Fabricius in del. s. s. de vera relig. christ.
p. 213, pleraque duobus voluminibus a. 1624 et to-
tidem iterata via a. 1650 prodiisse. De Oudini errore
jam admonuit Ittig. hist. eccles. JI sæcul. p. 69 et de
errore Fabricii Schoenemann. Bibl. Patr. latin. t. I,
p. 36. Sic doctiss. Schoenemann, errorum istius modi
rigidus exactor, erravit et ipse in describendo quem
non viderat tom. I, in quo XIII libros tantum conti-
neri, haud ita firmus asserit.

1625.

EDITIO PRINCEPS libror. ad Nationes.

C

libri veteris scriptura. Dicitur nonnunquam hæc editio a. 1624 facta; unde utriusque anni notam diversis exemplaribus inscriptam esse suspicamur. Utrum vero et quomodo ab hac Genevensi editione diversa sit, quæ eodem anno (1625) Aureliopoli impressa circumfertur, dicere non ausim. Hujus ed. exemplari in Bibl. Leidensi quædam sunt adscripta a Salmasio. 1626.

Lugd. f. Tertull. de Pallio cum comm. de la Cerda. 1628, 1629 (a).

Lutetiæ, typis Rob. Stephani apud viduam Olivarii Varennæi. 8°. Q. Sept. Flor. Tertulliani libri IX. ex codice MS. Agobardi in Bibl. Reg. obvio emendati et observationibus illustrati. Nic. Rigaltius, cujus nomen hic siletur, horum opusculorum editione futuris suis egregiis de Tertulliano meritis præludere voluit. Sunt autem libelli isti novem sequentes: de Oratione; ad Uxorem l. 2: de Cultu fœminarum 1. 2; (b) de Exhortatione Castitatis; de Corona; de Præscriptione hæreticorum et Scorpiace. Codex Agobardi libros XXIV complexus fuerat, nempe, preter novem illos, etiam librum I et II ad Nationes, nec non de Testimonio animæ, de Spectaculis, de Idololatria, de Censu animæ, de Carne Christi : et que hodie Tertulliani scripta desideramus, de Spe fidelium, de Paradiso, de Animæ submissione et de Superstitione sæculi. Inscripsit hæc Tertulliani Rigaltius Card. Armando duci Richelio.

1650.

Fragmentum ex libris Tertulliani de execrandis gentium Diis, erutum e Biblioth. Vaticana, studio Joseph. Mar. Suarezii. Rom., 1650. Paris., eod. ann. 8°.) 1632.

Joh. Crojus specimen conjecturarum in quædam loca Origenis, Irenæi. Tertulliani, et Epiphanii edidit Oxon. in-8°.

1634.

ED. RIGALTIANA I. Lutetiæ, sumptibus Mathurini Du Puis, via Jacobæa, sub signo Coronæ. f. Q. Sept. Flor. Tertulliani Opera ad vetustissimorum exemplarium fidem locis quam plurimis emendata, Nicolai Rigaltii I. C. observationibus et notis illustrata. Cum indice glossario styli Africani.›-Quid nova hac omnium Tert. operum recensione, quæ et nunc etiam Ꭰ principatum tenet, effecerit, aut efficere saltem volucrit Rigaltius, ipsius puto verbis, etiamsi paulo plenioribus, audire sit pretium. Tertulliani, in

Geneva, ap. Petr. et Jac. Chouet, in-4°. Q. Sept. Flor. Tertulliani libri duo ad Nationes, ad exemplar Agobardi, Lugdunensis episcopi, cum notis, labore et studio Jacobi Gothofredi. — Ipsa hæc editio ad manus non est. De cod. qui Agobardi dicitur, antiquis-D simo sane et horum librorum quidem haud dubie unico, quem fidei suæ diligentiæque testem Regiæ Bibl. Parisiensi postea donavit editor, Rigaltius in proxima Tertulliani editione scribit, paginas complures adeo fœde fuisse vetustatis injuria, seu potius barbarorum incuria corrosas corruptasque, ut lacu. næ sæpenumero etiam in sua editione occurrant, de quibus sine codicis integrioris ope explendis prorsus desperat. Sunt autem, pergit, et præter lacunas, alia quæ ipsius antiquarii manus haud raro peccavit, quorum certe nonnulla conjecturis nostris emendari videantur. Sed is tamen absque veteris scripturæ vestigiis male credi non diffitemur, neque id nobis permi

(a) In Cat. de la B. du R. p. 364. titulus ita concipitur Tert. libri IX. seu tractatus varii locis quam plurimis emendati, ex bibliotheca regia editi, ex recensione et cum observationibus Nicolai Rigaltii, 1628.› Anni nota sic quoque diversimode passim exscribitur, ut in exemplaribus sic eam reperiri necesse sit. Diserte enim in editione Opp. Tert. Rigaltiana a. 1641, dedicatio Rigaltii ad ducem Richelium ex novem libror. editione a. MDCXXIX. repeti dicitur. SCHOENEM.

(b) Nempe libellos de Habitu muliebri et Cultu fæ minarum codicis laudati auctoritate in unum ducrum librorum tractatum redegit. SCHOENEM,