ZESTAWIENIE PRZEDMIOTÓW zawartych w 136 tomach BIBLIOTEKI WARSZAWSKIEJ" z lat 1841--1874 przez Karola Estreichera. W KRAKOWIE, W DRUKARNI LEONA PASZKOWSKIEGO pod zarządem Józefa Łakocińskiego. 1875. OD REDAKCYI. W pośród głuchej ciszy na niwie duchowej, i słabych objawów prasy polskiej: grono zwolenników literatury ojczystej na zebraniu swojem dnia 12 Września 1840 r. postanowiło zawiązać Redakcyę, celem wydawania pisma czysto naukowej treści. Grono pomienione składali: Baliński Michał, Aleksander i Adolf Kurtzowie, Łubieński hr. Leon, Majewski Wincenty, Potocki Leon, Szabrański Antoni, Tyszyński Aleksander i K. Wł. Wójcicki. Tytuł dano Biblioteki Warszawskiej, postanowiono wydawnictwo rozpocząć od d. 1 Stycznia 1841 r. zeszytami miesięcznemi, cztery tomy stanowiły komplet roczny. Na redaktora głównego wybrano Antoniego Szabrańskiego i określono ściśle jego obowiązki. W dniu 2 Grudnia r. 1840 Redakcya ułożyła pierwszy zeszyt swego pisma. Za pojawieniem się swojem Biblioteka Warszawska doznała najprzychylniejszego przyjęcia, rozeszło się jej bowiem przeszło tysiąc egzemplarzy. Redakcya pierwsza w dniu 13 Stycznia 1841 r. przyjęła w zasadzie płacenie honorariów autorom i drukowanie osobno własnym kosztem prac ważniejszych tych, których niepomieszczała w swem piśmie. Dla staranniejszego wydawnictwa podzieliła się na wydziały filozoficzny, historyczny, prawa, nauk administracyjnych, literatury i przemysłu w tym też celu przybrała na członków rzeczywistych Antoniego Wage, Augusta Cieszkowskiego, Feliksa Zielińskiego i Franciszka Gąsiorowskiego. Rozszerzając zakres swej działalności, na zebraniu d. 8 Marca 1842 r. postanowiła wydawnictwo Biblioteki Zagranicznej tomami, po cenie jaknajtańszej, aby tylko koszta pokryć, i na Redaktora takowej wybranym został Michał Baliński. Od 1 Października t. r. Antoni Szabranski złożył obowiązki Redaktora głównego, następnie zaś na przemiany, zajmowali się redakcyą Biblioteki Warszawskiej: Wójcicki, Baliński, Leon Potocki, Antoni Waga i Leon Łubieński. Po wypadkach w latach 1846 i 1848, gdy się pismo zachwiało, tak przez zmniejszenie liczby prenumeratorów jak i grona współpracowników, za staraniem Członków Redakcyi: Aleksandra Kurtza, Wincentego Majewskiego i Leona Łubieńskiego, znalazły się zasoby nowe finansowe: Leopold Kronenberg i Matias Rosen, złożyli każdy po złpol. 6000 bez zwrotów, a na Redaktora Głównego wybranym został K. Wt. Wójciki, który pełni te obowiązki przez ciąg lat 25 bez przerwy do obecnej chwili. Od tego roku do 1859, powiększyli grono współredaktorów Józef Korzeniowski, Antoni Cyprysiński, Aleksander Przezdziecki, Wacław Łuszczewski, Matias Rosen, Leopold Kronenberg, Edward Rastawiecki, I. J. Kraszewski, Edmund Stawiski, Fryderyk hr. Skarbek, Cypryan Walewski, Gustaw Zieliński. Od roku zaś 1860 do końca 1874: Antoni Wrotnowski, Tadeusz książę Lubomirski, Ludwik Górski, Adam Goltz, Władysław Gruszecki, Feliks Sobański, Jakób Natanson, Kazimierz Kaszewski, Józef hr. Zamoyski, Ludwik hr. Krasiński, A. E. Odyniec, Józef Majewski. Od r. 1850 powiększono objętość zeszytów, tak przez druk ściślejszy jak i ilość arkuszy. Od r. 1859 do końca 1874 Redakcya ogłaszała konkursa na powieść, na plany do budowy Instytutu Agronomicznego, i na napisanie Słownika synonimow polskich, wreszcie na dziełko dla dzieci do wychowania domowego. Honoraria wyznaczone były od 1400 do 6000 złpol. Dla większego zespolenia sił naukowych z korzyścią dla ogółu społeczności naszej, Redakcya mając myśl przeobrażenia się w Towarzystwo Naukowe, na zebraniu swojem d. 2 Stycznia 1859 ustanowiła Wydziały: I. Historyczny, II. Literacko-filozoficzny, III. Nauk społecznych, IV. Nauk przyrodniczych i w tym celu, każdy uzupełniła już to członkami z grona swego, już to zawezwaniem znanych pracowników w każdej gałęzi, jakoteż zaproszeniem zagranicznych na korespondentów. Gdy pomienione wydziały, rozwinęły się w pełni, i pokazały się siły odpowiedne,. Redakcya w dniu 4 Marca 1862 r. powzięła myśl przetworzenia się w Towarzystwo Naukowe. W dniu 6 Maja 1862 r. wybrano komitet do ułożenia projektu ustawy dla Towarzystwa pomienionego, które miało nosić miano Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Do redakcyi tegoż projektu przeznaczeni zostali: I. J. Kraszewski, Tadeusz książę Lubomirski i Wincenty Majewski. Fundusze odpowiedne zostały już obmyślone i zapewnione, projekt cały przyjęty przez Redakcyę Biblioteki Warszawskiej został, a książę T. суе Lubomirski wybrany, ażeby takowy przedstawił właściwej władzy. Projekt ten jednak nie został uwieńczony pomyślnym skutkiem. Równocześnie, bo w tymże samym 1862 roku, otrzymała Redakcya Biblioteki Warszawskiej, odezwę egzekutorów testamentu s. p. Michała Konarskiego, w którym zgasły ten mąż, oddawał pod opiekę tejże Redakcyi rubli sr. 20,000 dla rozdania jej, wciągu lat dziesięciu od swego zgonu, pomiędzy niezamożnych studentów. Skoro suma powyższa nadeszła, po obmyśleniu właściwego porządku, ażeby wola testatora spełnioną ściśle została, wybrano ko |