ac Inquisitoris heretica pravitatis in regnis et terris ditioni Serenissimi Domini Regis Aragonum subjectis a Sede Apostolica spetialiter deputati quandam patentem pergameneam litteram Domini Gregorii sanctisimæ memoriæ Papæ XI. eiusdem Domini Papæ vera bulla plumbea in cordulis canapis more Romanæ curiæ bullatam, non viciatam, non cancellatam, non abolitam, non abrasam, neque suspectam in aliqua sui parte, sed omni prorsus vicio et suspicione carentem cuius tenor inferius est insertus, præfato reverendo Domino Episcopo exhibuit, obtulit seu etiam presentavit, petiitque et requisivit humiliter et instanter quatinus ad ipsius litteræ Apostolicæ el contentorum in ea executionem procedere dignaretur juxta formam in ipsa littera sibi traditam seu directam. Prefatus vero reverendus Dominus Episcopus litteram eandem recipiens de manibus porrigentis cum debitis reverentia et honore habebat ut dixit et habuit illam pro presentata et lecta offerens tamen se paratum deliberato primitus super ipsa mandatis Apostolicis eficaciter obedire. Dictus vero Berengarius Tortosa procuratorio nomine supra dicto petiit et requisivit sibi a dicto reverendo Inquisitori de predictis fieri et tradi quotquot vellent publica instrumenta per me notarium publicum superius et subscriptum. Tenor vero dicta litteræ Apostolicæ de verbo ad verbum sequitur, et est talis.

Gregorius Episcopus servus servorum Dei. Venerabilibus fratribus Archiepiscopo Terraconensi eiusque suffraganeis salutem et Apostolicam benedictionem. Conservationi puritatis catholicæ fidei quam multi nequam filii scelerati suis falsis assertionibus maculare nitentes inter triticum purum agri Dominici pestiferum semen zizaniæ seminare, cum ad nostrum præcipue spectet officium ut evellamus prava, et destruamus perversa, providere salubriter et animarum illaqueationibus obviare confestim plenis desideriis affectantes, opportuna in hiis quæ possumus remedia studio pastoralis solicitudinis adbibemus. Dudum siquidem dilectus filius Nicholaus Aymerici, ordinis Fratrum Prædicatorum, professor in Sacra Theologia, Magister in regnis Aragoniæ, Valentiæ et Majoricarum, Inquisitor hereticæ pravitatis nobis exposuit se in regnis eisdem invenisse viginti volumina diversorum librorum in vulgari scriptorum a quodam Raymundo Lull, cive Maioricensi editorum, in quibus ut ipsi Inquisitori vide

batur multi continebantur errores et hereses manifeste et quod nonnulli de prædictis et aliis regnis libris utebantur eisdem, et eorum doctrinæ dabant fidem non modicam in grande suarum periculum animarum, supplicavitque nobis Inquisitor ipse ut ne simplices deciperentur ex libris ipsis dignaremur in hac parte de opportuno remedio providere. Nos autem cupientes animarum jam forsan imbularum et quæ imbui possent ex perverso dogmate dictorum librorum periculis celeriter obviare, diclos libros per venerabilem fratrem nostrum Petrum, Episcopum Ostien. et per quam plures etiam ultra vigenum numerum in eadem Theologia magistros examinari fecimus diligenter, per quorum relationem tandem habuimus quod ipsi dictos libros omnes cum multa diligentia legerant et examinaverant et quod ultra ducentos articulos erroneos et hereticales invenerant in eisdem. Super quibus inter eosdem Episcopum et magistros sepius et demum coram nobis habita disputatione solemni ipsos articulos quos ad vitandum prolixitatis tedium et horribilitatem eorum haberi volumus presentibus pro expressis, erroneos et manifeste hereticales de dictorum Episcopi et Magistrorum concordi consilio censuimus reputandos. Cum autem sicut Inquisitoris prefati continebat assertio, in prædictis regnis alii libri qui asseruntur editi a jam dicto Raymundo reperti dicantur, in quibus huiusmodi jam reperti et alii errores et hereses creduntur probabiliter contineri, Nos volentes de huiusmodi aliis libris et eorum doctrina informari plenarie et super eis providere salubriter, ne fideles in errores huiusmodi dampnabiliter prolabantur, fraternitati vestræ de fratrum nostrorum consilio per Apostolica scripla committimus et mandamus quatinus diebus dominis et festivis in singulis ecclesiis vestris cathedralibus ac curatis necnon religiosorum quorumcumque ordinum exemptorum et non exemplorum, etiam Cisterciensium, Cartusiensium, Cluniacensium, Præmontratensium, Grandimontensium, Sanctorum Benedicti et Auguslini ac Fratrum Prædicatorum, Minorum, Heremitarum eiusdem Sancti Agustini ac Carmelitarum et aliorum ordinum vestrar m civitatum et dioc. intra Missarum sollempnia existentibus populis ad divina, et in prædicationibus per vos vel alios quam cito comode poteritis, faciatis proponi quod omnes et singulæ personæ utriusque sexus cuiuscumque status, ordinis vel conditionis existant, earundem vestrarum

civitatum et diocessuum seu commorantes in eis, habentes libros quoscumque a præfato Raymundo editos ut prefertur ipsos infra uuius mensis spatium vobis assignare, et illi qui sciunt alias personas libros eosdem habentes eas vobis revelare ac nominare procurent, vosque libros recipi faciatis eosdem. Quos cum habueritis eos quam cito comode poteritis, curetis nobis fideliter destinare, ut ipsos simili examini subicere valeamus. Cœterum quia doctrina seu potius dogmatizatio predictorum librorum examinatorum reperitur erronea, hereticalis et periculosa nimium animabus, et vehemens suspicio est habenda quod in aliis libris editis a dicto Raymundo similes vel alii ut prefertur contineantur errores, vobis mandamus quod omnibus et singulis eisdem personis vestrarum civitatum et dioc. doctrinam seu potius dogmatizationem et usum huiusmodi librorum interdicere studeatis, donec super hiis per Sedem Apostolicam aliud fuerit ordinatum, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo: non obstantibus si aliquibus comuniter vel divisim a Sede Apostolica sit indultum quod interdici, suspendi, vel excomunicari aut extra vel ultra certa loca ad judicium vocari non possint per litteras Apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mentionem, et quibuslibet exemptionis ac aliis privilegiis et litteris Apostolicis quibuscumque locis personis vel ordinibus sub quacumque forma vel expressione verborum ab eadem Sede concessis de quibus quorumque totis tenoribus et de verbo ad verbum in nostris litteris mentio sit habenda et per quæ presentis mandati nostri efectus valeat quomodolibet impediri. Insuper volumus quod per se, frater Archiepiscope, tenor presentium sub tuo vel officialis tui sigillo vobis, fratres sufraganei, transmittatur, cui per vos adhiberi volumus velut ipsis originalibus plenam fidem. Datum Avinione VIII. kalendas februarii, pontificatus nostri anno sexto. Quæ quidem fuerunt acta Gerundæ die, mense, anno et loco ac presentibus testibus per me superius expressatis. Fuit factum unum publicum instrumentum et missum magistro M. de Podio apud Barchinonam Predicatori.

Item prefatus Dominus Episcopus mandavit inde fieri et tradi dicto procuratori et suo principali litteras opportunas etiam per modum publici instrumenti, si oportuerit et peti

TOMO XXII.

18

tum fuerit, sigillo suo appendenti communitas. Actum ut supra. Testes ut ibidem. Factum fuit et traditum unum in forma publica dicto reverendo Inquisitori.

Universis et singulis presentes litteras seu presens instrumentum publicum inspecturis Berengarius Dei gratia Episcopus Gerundensis salutem in Domino Jhesu Christo. Nos quasdam Sanctissimi in Christo Patris Domini Gregorii fœlicis recordationis Papæ XI. patentes pergameneas litteras eiusdem Domini nostri Papæ vera bulla plumbea in cordulis canapis more Romanæ curiæ bullatas, non viciatas, non cancellatas, non abolitas, non abrasas, nec suspectas in aliqua sui parte, sed omni prorsus vicio et suspicione carentes nobis pro parte reverendi et religiosi Fratris Nicholay Eymerici in Sacra Theologia Magistri in regnis et terris ditioni Serenissimi Domini nostri Regis Aragonum subjectis Inquisitoris hereticæ pravitatis die datæ presentis presentatas tenuisse, vidisse et legisse noveritis in hæc verba ; Gregorius Episcopus, etc. Inseritur tota ut supra.=In quorum omnium testimonium presentes litteras in modum publici instrumenti fieri et publicari, nostrique sigilli appocisionc muniri, dictoque reverendo Inquisitori tradi jussimus per notarium publicum infrascriptum. Datum et actum in nostro episcopali palatio Gerundensi die XXIX. mensis julii anno a Nativitate Domini M.CCC.LXXXVIII. ac presentibus et ad hæc vocatis per nos testibus venerabilibus viris Bernardo de Campis, canonico, ac Petro de Carraria et Petro Arnatdi, presbiteris de Capitulo nostræ ecclesiæ Gerundensis.

Ego Ludovicus Carbonelli, clericus et notarius publicus reverendi Domini Episcopi Gerundensis prædictarum litterarum Apostolicarum presentationi ac omnibus aliis supra dictis dum ut premittitur per dictum reverendum Dominum Episcopum et coram eo fierent, una cum prenominatis testibus vocatus et requisitus interfui, eaque de dicti reverendi Domini Episcopi mandato seu jussu in notam recepi, publicavi, et in hanc formam publicam redigens scripsi et clausi una cum appensione sigilli prefati reverendi Domini Episcopi meum signum solitum apponendo. Constatque mihi de raso et emendato in fine antepenultimæ lineæ in dictione octuagessima.

IX.

De celebratione Synodi in eccl. Maioricensi. (Vid. pag. 164.) Ex Consueta ms, med. sæc. XIV. carta fere lacerata.

Feria VI. post Dom. in albis,

Sciendum est quod in ista VI. feria celebratur sancta Sy

nodus, ad quam debent omnes rectores civitatis et diocesis personaliter convenire, nisi fuerint legitime excusati. Et ista die non dicitur nisi unica missa. (Quæ erit aut de festo, quod eo die celebretur; aut de Resurrectione, si non adsit festum; aut de pluvia, si fuerit necessaria.) Finito Evangelio pulsentur squillæ maiores usque ad Pater noster. Postea pulsentur duo cimbala minora. Et dum dicetur ultima oratio missæ, Episcopus induatur pontificalibus, vestimentis. Et primicherius solum diachonus indutus dalmatica, 'veniat ad chorum portans textum argenti, pueris indutis dalmaticis ipsum præcedentibus, et portantibus candelabra argentea cum cereis accensis. Et accedat ad D. Episcopum pro benedictione petenda. Postea veniat ante letrinum, et ibidem dicat Evangelium alta voce: Designavit Dominus. Quo finito Episcopus stans in cathedra sua minori incipiat flexis genibus hymnum Veni creator Spiritus, et dicatur per choros, et dicatur . Quæsumus auctor omnium. Ultimus . sit Gloria tibi Spiritus, Sancte Deus. Hymno finito Episcopus dicat 7. Veni Sancte Spiritus, reple. cum dupp. alla. Et chorus respondeat: Et tui amoris.... Et in continenti per Episcopum fiat sermo clero latinis verbis. Completo sermone, omnes laici exeant ecclesiam; et claudantur portæ eccleriæ. Hoc facto Primicherius stans in medio chori, vocet rectores, nominando quemlibet rectorem per istum modum: Præpositus Minoricensis est hic? Et dictus Præpositus respondeat: assum Domine. Et sic de aliis. Sciendum est tamen quod rectores ad primam vocatio nem dicti Primicherii, si ibi præsentes fuerint, debent respondere. Si vero rector absens fuerit, et vicarius eius, vel alius Presbiterus pro eo ad synodum venerit, vel ibi fuerit, non respondeat ad primam vocationem Primicherii, sed ad secundam, Et hoc ab omnibus ob servetur.