Obrazy na stronie
PDF
ePub

zostawił pamięć zalet niepospolitych w Poznaniu dnia 27 września 1856.

3) ANTONI WAGA ur. 8 maja, 1799 w Grabowie na sta rém Mazowszu, po ukończeniu nauk w szkole warsz. u XX. Pijarów został w r. 1818 nauczycielem zoologii w liceum warsz. W r. 1819 wydał rozprawę o naukach przyrodzonych a w szczególności o historyi naturalnéj. Rozprawa jego o zwierzętach przez poetów i malarzy zmyślonych umieszczona w Pamiętniku warsz. z r. 1819 zwróciła na niego uwagę władzy, która wysłała go do uniw. berlińskiego. Po powrocie do kraju poświęcił się gorliwie swemu przedmiotowi. Prace jego są: Wiadomości z nauk przyrodzonych, Warsz. 1820. Teorya gospodarstwa wewnętrznego, Warsz 1838. Wiele prac Wagi ogłoszonych było w pismach zagranicznych z których najważniejszą jest: Observations sur les Myria podes Myśliwstwo ptasze, dzieło XVI wieku przedrukowane z dodaniem przedmowy objaśnień i przypisów, Warsz. 1842. Oprócz dzieł oryginalnie napisanych przetłumaczył: Historya obyczajów i zmyślności zwierząt Vireja, 2 tomy Warsz. 1845. Zoologią p. Milne Edwards., Warsz. 1850. Waga jest pierwszym entomologiem polskim. W r. 1860 wyszła część pierwsza „Historyi naturalnéj“ zawierająca wstępne wiadomości. Dzieło to wskazujące pomoc do nauczenia się téj umiejętności uważanéj w głównych stanowiskach jej wzrostu.

4) E. P. LESNIEWSKI, były nauczyciel nauk przyrodzonych, tyle ułożył i przetłumaczył z dzieł nauk przyrodzonych gospodarstwa i historyi, że istotnie niezmordowana praca jego w celu rozkrzewienia pożytecznych wiadomości na wielką pochwałę zasługuje. Oto są jego dzieła: Rybactwo krajowe czyli hist. naturalna ryb krajowych; kalendarz rybacki 77 rycin, Warsz. 1837. Poradnik dla gospodyń wiej. skich etc. 7 rycin 3 tomy, Warsz. 1838. Historya naturalna rodu ludzkiego p. Virėj, 2 tomy Warsz. 1847. Tegoż autora o kobiecie pod względem fizyologicznym, moralnym i literackim wyd. 2. 1857. Historya naturalna sy. stematycznie ułożona 3 tomy 1857. Powszechne Ziemio

znawstwo czyli opisanie budowy i składu ziemi etc. W. Hoffmana przekł. z niem. z 4ma chromolitog., rycinami Dr. i wielu drzeworytami. Warsz. 1:53. Nauka gospodarstwa wiejskiego 2 tomy. Warsz. 1855. Nauka chowu pszczół. Warsz. 1843. Reichenbacha Galerya obrazowa zwierząt z rycinami 2 tomy. Warsz. 1839. Wychowaniec XIX wieku czyli przepisy przystojności. Warsz. 1843. Obraz świata pod względem hist. jeogr. i statystyki, z rycinami, drzeworytami i mappami. 2 tomy. Warsz. Wyd. 2 poprawne 1853.

5) NORBERT ALFons Kumelski i Stanisław Batys Górski ułożyli dzieło p. n. Zoologia albo historya naturalna zwierząt w głównych zasadach podług systematu Linneusza trybem Blumenbacha, z wielą dodatków i odmian zastosowanych do dzisiejszego stanu téj nauki. 2 tomy. Wilno 1838. 6) KONSTANTY hr. TYZENHAUS. albo nauki o ptakach. Obejmujące rys postępu téj literatury, Zasady ornitologii taxonomią, glossologią i terminologią. Z przydaniem 5 tablic litogr. części ptaków objaśniających i jednéj tabl. kolor. Wilno 1841. Tegoż ornitologia powszechna czyli opisanie nauk wszystkich części świata. Wilno tom I. 1843 t. 2 1844 tom. 3 1846. Dzieła te są jedyne w naszym języku, z niego korzystają i zagraniczni uczeni.

7) GUSTAW BELKE napisal: Mastologia, czyli historya naturalna zwierząt ssących 3 tomy, Wilno 1847-49. Jerzy Cuvier i jego prace p. Flourens napisane przełożył. Wilno 1851. Tenże wraz z Alexandrem Kremerem przełożyli i dodatkami wzbogacili Historyą nauk przyrodzonych podług ustnego wykładu Jerzego Cuvier ułożoną przez P. Madalen de St. Agy. Z dodatkiem historyi Anatomii w Polsce.i w Litwie przez profess. Adamowicza 5 tomów, Wilno 1854-55. Nadto wydał krótki rys historyi naturalnej Kamieńca podolskiego, który Bibl. Warsz. wydrukowała 1858.

8) STAN. KONSTANTY PIETRUŠKI Z Siemuszowej ułożył dzieło n. p. Historya naturalna zwierząt ssących dzikich galicyjskich, zawierająca dokładne opisanie zwierząt ssących krajowych, tudzież ciekawe spostrzeżenia nad sposobem ży

cia i obyczajami tychże; jako skutek 20letnich badań i doświadczeń, Lwów 1853.

9) W. P. przełożył Omalius d'Halloy: O rasach ludzkich czyli zasady etnografii, Wilno 1852.

10) HIPOLIT WIтOWSKI ułożył: Historyą naturalną dla użytku młodzieży obejmującą zoologię, botanikę, mineralogię i geologię w 3 tomach, Lwów 1850. Zoologia najlepiej opracowana, w ogóle dzieło zgodne z postępem nauki. Swiat i przemiany skorupy ziemskiej po części podług Inkesa wypracował geolog, przejrzał i zalecil K. C. Leonhard, a przełożył na język polski H. Witowski, Lwów 2 części 1958.

11) KAZIMIERZ hr. WODZICKI. Wycieczka ornitologiczna w Tatry i Karpaty galicyjskie na początku czerwca 1850, Leszno 1851. O wpływie jakie wywierają ptaki na gospodarstwo tak polne jak i leśne w ogólności a w szczególności o owadach lasom szkodliwych 2gie wyd., Leszno 1852. O sokolnictwie i ptakach myśliwskich, Warszawa 1858 w 8ce więk. str. 213 nielicz. 6. Dzieło to jest ważne dla starożytności krajowych, jako zawierające wiele szczegółów o życiu domowem przodków naszych odznaczających się zamiłowaniem myśliwstwa.

12) ADAM hr. PLATER. Spis zwierząt ssących, ptaków i ryb krajowych, na oddziały, rzędy, pokrewieństwa, rodzaje i gatunki, Wilno 1852.

13) LUDWIK JENIKE główny redaktor księgi świata, która zawiera bardzo wiele przedmiotów z historyi naturalnej pięknym językiem ogłoszonych. Wydawnictwo to zaczęło się od roku 1850 i corocznie od r. 1851 wychodzi w tomach regularnie.

14) IGNACY WODZIŃSKI W Kijowie przygotował do druku tłumaczenie dzieła Alfreda Maury: Ziemia i człowiek. Jestto jedno z dzieł popularno naukowych francuzkich, najszczęśliwiej pomyślanych rodzaj Kosmosa dla wszystkich. Autor naprzód opowiada o gwiazdach i światach, słońcu i ciałach niebieskich, dalej historyą kuli ziemskiej i jéj formacyi, potém

daje wiadomość o geologii, historyi roślin i zwierząt, aż naeszcie o człowieku. Celem tego pisma było wskazać jak ogólna znajomość warunków egzysteneyi świata koniecznie potrzebną jest do jasnego pojęcia historyi. Wykład jest przystępny i zajmujący.

15) A. BERSTEINA Bibliotekę popularną nauk przyrodzonych przetłumaczył Stanislaw Löwenhard, Warszawa 1859 i 1860.

16) APOLINARY ZAGÓRSKI, Gawędy naukowe obejmu jące wiadomości z nauk przyrodzonych. Wydanie pośmierthe z portretem autora i z życiorysem napisanym przez J. I. Kraszewskiego 2 tomy, Warsz. 1859.

§ 148. O gospodarstwie rólném i polném eoraz więcej wychodzi dzieł opartych na postępie nauk prayrodzonych, odznaczyli się w tym przedmiocie następni:

1) MICHAL OCZAPOWSKI ur. 18 maja 1788 w dobrach Pociejki w wojew. mińskiém; w Słucku uczęszczał do szkół, wyższe zaś nauki pobierał w uniwer. wileńskim, w którym uczone stopnie otrzymał. Poświęcił się z zamiłowania i sklonności gospodarstwu praktycznemu i dla należytego wykształcenia udał się do Möglina jedynej wówczas szkoły rólniczéj w Europie pod sterem sławnego Thaera zostającej, i tam rok cały spędził. Następnie odbył podróż gospodarską w większej części pieszo w Niemczech, Francyi i Anglii. W r. 1820 wezwany na professora nadzwyczajnego do Uniwers. warszaw. w r. 1822 otrzymał katedrę gospodarstwa wiejskiego i leśnictwa w Uniwers. wileńskim; następnie był powołany na Dyrektora instytutu gospodarstwa wiejskiego i leśnictwa w Marymoncie pod Warszawą. Dzieła jego odznaczają się samodzielnym poglądem jak i jasnością stylu, odpowiednią przedmiotowi traktowanemu, a zawsze z uwagą na klimat i miejscowe okoliczności. Najcełniejszem jego dziełem jest: Gospodarstwo wiejskie, obejmujące wszystkie gałęzie przemyslu rolniczego, teoretyczno-praktycznie wyłożone. Warszawa 10 tomów 1835-1845. po śmierci dodano jeszcze tom XI i XII Warsz. 1856. Nauka ekonomii czyli zarządu

gospodarstwo 2 tomy Warsz. 1857. Ogrodnictwo zastosowane do potrzeb ziemianina polskiego. Lwów 1845. Oczapowski był ozdobiony różnemi orderami, oraz znakiem nieskazitelnéj służby za lat 25. Umarł w styczniu 1854 r. 2) JAN NEP. KUROWSKI 1) Wiadomości gospodarskie każdemu rolnikowi niezbędnie potrzebne 2 tomy. Warsz. 1836. 2) Sztuka urządzenia gospodarstw wiejskich eto. 2 tomy. Z rycin. i tabli. Warsz. wydanie 2gie 1844. 3) O różnych surrogatach kartofli pod względem gorzelnictwa w ogólności, a w szczególności o uprawie lubina na różne cele. Warsz. 1855. 4) Dodatek do dzieła sztuka urządzenia gospodarstw etc. w 4ce z 3 tablic. rye. Warsz. 1853. 5) Weterynarya popularna wyd. 3cie z 13 tablic. ryc. Warsz. 1858. Prócz tego wydał: Tygodnik rólniczo-technologiczny i t. p. O oszczędzeniu ziarna siewnego. Niezawodny na praktyce ugruntowany sposób, znacznego oszczędzenia ziarna siewnego a mimo to powiększenia plonów. Rzecz zebrana z wieloletnich doświadczeń znakomitych agronomów (z ryciną). Warsz 1859.

3) JÓZEF DYZMONT wydał: Gospodarstwa rólniczo-praktycznego (krótki rys) podług zwyczajów prowincyi zachodnich; z wyjaśnieniem łatwego przejścia do systematu płodozmiennego za pomocą wiosennego usiewu ugorów, z wykazem czystych zysków wynikających z szczegółowej uprawy i urządzenia lnu przez moczenie Towarnym zwanego, oraz z dodaniem prawideł i wzorów prowadzenia rachunkowośoi gospodarskiej na sposób buchhalteryi kupieckiej. Wilno 1850. 4) DEZYDERY CHLAPOWSKI Wydał popularne dzieło: O rolnictwie, które doczekało się trzech wydań. Poznań r. 1852.

5) IGNACY ŁYSZKOWSKI wydał dzielko pod napisem Gospodarz, część I. rolnictwo; II. chodowanie i choroby koni, bydła i owiec. III. ogrodownictwo: IV. pszczelnictwo. 2 wydanie 1853.

6) TOMASZ BARTMAŃSKI wydał: Ekonomia domowa czyli przepisy tyczące się gospodarstwa wiejskiego i domo

« PoprzedniaDalej »