Obrazy na stronie
PDF
ePub

bytej. W geologicznym opisie Czorsztyna usiłował oznaczyć wiek piaskowca karpatowego; pisał o Babiéj górze w Beskidach, tudzież o skałach należących do formacyi wapienia. W tymże dzienniku Leonharda w r. 1833 znajdujemy jego opisanie Ongulatów naturalnych odkrytych w Wieliczce; Opis podróży odbytéj w Karpatach w r. 1832; Uwagi geognostycznej naturze Lanki; O odkrytych nowych warstwach Inferior Oolita; O syenitach i diorytach cieszyńskich; Geologiczny opis Szczawnicy i Szlachtowy; nakoniec o trzeciej formacyi pod Oleskiem i Podhorcami w Galicyi. Pomiary barometryczne Tatrów 1839-40. O formacyi Jura nad brzegami Wisły 1842. Rzut oka na budowę geologiczną Tatrów i wzniesień od nich równoległych. O powstaniu skał metamorficznych w okolicach Dobrzyna 1842. Krótki opis historyczny, geologiczny i górniczy Wieliczki z 2 tablicami, Berlin 1843. Pieśni ludu Podhalan, czyli górali tatrowych polskich, Warsz. 1845. Nowe lub niedokładne opisanie skamieniałości tatrowych, zeszyt I z 24 tabl. litogr. 4ka wielka r. 1846. Geologia do łatwego pojęcia zastosowana. Kraków 1856.

C. Chemią wykładali:

1) JAN KANTY KRZYŻANOWSKI ur. w Krakowie. Po ukończeniu nauk w uniwersytetach krakowskim i wiedeńskim i otrzymaniu stopnia Dra filozofii, był professorem naprzód w Krakowie, potém w Lublinie; odbywał podróż naukową do Niemiec, Francyi, Włoch, Anglii, następnie był professorem w uniw. warszawskim i inspektorem jeneralnym tegoż uniwersytetu, nakoniec prezesem komitetu edukacyjnego. Wydał oprócz kilku pomniejszych pism treści pedagogicznej: Początki chemii do użytku szkół. Warsz. 1827.

2) IGNACY FONBERG professor uniwersytetu wileńskiego. Słownik wyrazów chemicznych. Wilno 1825. Chemia z zastosowaniem do sztuk i rzemiosł. Tom I obejmujący wiadomości wstępne i naukę o ciałach prostych. Tom II obejmujący naukę o ciałach złożonych 1go rzędu. Tom III obejmujący naukę o ciałach złożonych 2go i 3go rzędu, Wilno 1827-1829.

3) LUDWIK JENIKE główny redaktor Księgi świata, która zawiera bardzo wiele przedmiotów z historyi naturalnéj, z fizyki i chemii, pięknym językiem ogłoszonych. Wydawnictwo to zaczęło się od r. 1850 i corocznie od r. 1851 wychodzi w 2 tomach regularnie. Część artystyczna stalo-i drzewo • rytów równie na zaszczytną zasługuje uwagę.

4) JÓZEF Seweryn ZbzitowieCK ur. 1802 w Kodniu w Lubelskiém. Po ukończeniu wydziału filozoficznego w uniwersytecie warszawskim 1821 r. ze stopniem magistra, rozpoczął w r. 1822 zawód nauczycielski w Lublinie. W roku 1830 napisał rozprawę: O nomenklaturze chemicznej polskiej wykazując konieczną zmianę w języku przez Śniadeckiego urobioném. Najważniejsze jego dzieła: Wykład początkowy chemii, z 8 tabl. figur. 430 str. Warsz. 1850. Wykład początkowy chemii o metalach i ich związkach z r. 1851, obejmujący obraz nauki w dzisiejszém jej rozwinięciu.

5) J. FILIPOWICZ i W. TOMASZEWICZ przełożyli Dr. J. Stockhardt: Wykład chemii, czyli pierwsze zasady téj nauki, wsparte najprostszemi doświadczeniami. Dla kształcenia się w niej bez nauczyciela, szczególniej zaś dla poczynających farmaceutów, wiejskich gospodarzy, rękodzielników. Z 290 w texcie odbitemi drzewor. Wilno 1855.

6) EMIL CZYRNIAŃSKI. Wykład chemii nieorganiczniej zastosowanej do przemysłu, rolnictwa i medycyny z 132 drzeworytami. Warsz. 1858.

7) WŁADYSŁAW GARBINSKI wydał: Chemia rolnicza z przedmową Kajetana Garbińskiego sposobem popularnym wyłożona. Warsz. 1846.

8) WŁADYSŁAW BAZAN wydał: Przewodnik w rozbiorach chemicznych jakościowych ciał nieorganicznych, krótko zebrany. Kraków 1853 str. 69.

9) JAN PANKIEWICZ przełożył z niemieckiego Liebig J. Dra. Chemia organiczna w zastosowaniu do zoofizyologii i patologii, z dodatkiem o budowie i znaczeniu organów żywienia. Warsz. 1844.

10) LUDWIK NATANSON przełożył Dra Liebig Nowe listy o chemii zastosowane do przemysłu, fizyologii i rólnictwa, Warsz. 1854.

11) ANTONI ROSE przetł. J. Liebig: Najnowsze listy • chemiczne. Poznań 1858.

12) JAKÓB NATANSON magister nauk przyrodzonych, wydał oryginalnie: Krytki rys-chemii organicznej ze szczególnym wględem na rólnictwo, technologię i medycynę. Część I i II. Warsz. 1857. 1858.

13) J. B. ROGOJSKI przełożył Stockharda: Prelekeye chemiczno-gospodarskie 2 tom. Warsz. 1859. Tłumacz wywiązał się ze swego zadania w sposób najzaszczytniejszy, nie wahał się pomnożyć swej pracy licznemi uwagami objaśniającemi text dla czytelników.

D. FIZYKA.

1) ANTONI MAGIER ułożył i własnym kosztem wydał: Fizyka dla młodzieży. Warsz. 1825. Dziełko to wielce użyteczne, najpierwsze téj nauki zasady sposobem prostym i łatwym objaśniające. Ofiarował takowe na korzyść Towarzystwa Dobroczynności.

2) ANDRZEJ RADWAŃSKI. Ur. 1801. 20 maja 1860. Nauki ukończył w Uniwers. Warszaw. i Magis. filozofii. poczem mianowany został nauczycielem szkół wojewodzkich warszaw. professorem kursów dodatkowych a ostatecznie professor Gym. Gub. wars. Członek komitetu eksamin. Emeryt. Wydał: Zasady fizyki doświadczalnej (5 zeszytów. 8 Warsz. 1837). Początki fizyki do wykładu po gimnazyach w król. pols. zastosowane Warsz. 1838. O telegrafach elektrycznych Warsz. 1838. Zasady chemii nieorganicznej, przekład z Wöhlera Warsz. 1839. Zasady chemi organicznej, przekład dzieła Marchanda. Warsz. 1840. O języku w rzeczach stworzonych Warsz. 1850. O istotach niewaikich czyli wiadomości z fizyki. Tudzież przy tymże 3 tomowym dziełku „Słownik wyrazów grecko- łacińskich w po

znawaniu Rudy używanych." W r. 1829 i 1830 wydawał pamiętnik technologiczny Piast prócz tego liczne pisma umieszczał w rozmaitych dziennikach.

3) A. E. URBAŃSKI doktor wydał: Fizyka elementarna w 2ch częściach. Lwów 1850. Tenże napisał Naukę gospodarstwa wiejskiego. Lwów 1849.

Wyklad fizyki doświadczalnéj i stosowanej oraz meteorologii. A GANOT profess. matematyki i fizyki. przekład z franc. podług 7go wydania przez studentów cesarsko - królew. warszawskiej medyczno-chirugicznej akademii pod kierunkiem Stanisława Przystańskiego profess, nauk przyrodzonych. Dzieło ozdobione 558 drzeworytami w texcie wykonanemi w instytucie drzeworytniczym Jana Meinheymera w Warszawie nakładem Blaszkowskiego, rozpoczęto w r. 1858 a skończono w 1860. Przekład ten jest starannie dokonany i wydany, wypełnia jednę z najlepszych potrzeb uczącej się młodzieży. Wyborny kurs fizyki Ganota przyjęty za klassyczny zawierający wszystko co dla uczniów jest najkorzystniejszém nie potrzebuje rozbioru i uznania, stał się bowiem książką podręczną wszędzie; uczący się znajdują w niej objaśnienie wszelkich trudności dokładne wizerunki machin i narzędzi przewodnika jasnego, pewnego, dla tych, którzy sami chcą pracować.

E. Zoologia ma swoich zwolenników i miłośników liczny poczet, między innymi znaczne zasługi mają.

1) FELIX PAWEŁ JAROCKI Ur. 14 stycznia 1790 w Pacanowie pod Sandomirzem. Uczył się w Liceum i uniw. krakowskim. W r. 1812 przyjął obowiązki nauczyciela w Liceum s. Anny. W r. 1814 otrzymał stopień doktora filozofii. W tymże roku władza edukacyjna przeznaczyła go na zastępcę professora nauk przyrodzonych w liceum poznańs. W roku 1815 wysłany został kosztem króla polskiego do Uniwersytetów berlińskiego i paryzkiego. W roku 1817 został professorem nauk przyrod. w szkole wojew. kaliskiej. W roku 1819 z polecenia ministra oświecenia St. Potockiego

zakupil gabinet przedmiotów przyrodzonych we wsi Grunwicach w Szląsku za 11,500 talarów dla nowo otwartego uniw. warsz. i takowy sprowadzi. Mianował go minister professorem Zoologii uniwers. z obowiązkiem dyrekcyi rzeczonego gabinetu którym zarządzał aż do zamknięcia jego. Napisał i drukiem ogłosił: Spis ptaków, Warsz. 1819. Zoologia czyli Zwierzętopismo ogólne tomów 8, z których wydrukowano 6 od 1821-1838 r. O zwierzętach jadowitych Warsz. 1822. O ptakach olbrzymich, Warsz 1825, O przeobrażeniu się owadów, Warsz. 1828. O ulach dla pszczół, Warsz. 1827. O szarańczy, Warsz. 1827. O pająkach przędzących, Warsz. 1827. Żubr oder der litwanische Auerochs, Hamburg 1830. Treść Zoologii 1851. Ma przygotowany do druku słownik zoologiczny w pięciu językach 2 tomy. Wymienione dzieła zjednały mu tyle sławy w kraju i za granicą, że go najcelniejsze uczone Towarzystwa badaczów przyrody członkiem swym mianowały. Na zjeździe zaś w Hamburgu 1839 obrany został prezesem w wydziale anatomów europejskich.

2) JAN MOTTY ur. się w Paryżu r. 1790 i tamże nauki odbył. Do Polski, przyjechał w roku 1806 z rodziną Mielżyńskich i już w r. 1812 został nauczycielem publicznym w Gimnazyum poznańs. W szkołach wykładał historyą naturalną i botanikę i uczył języka francuz. przez przeciąg lat 33 bo w roku 1845 dla słabości zdrowia obowiązki swoje złożył. Wyuczył się dobrze po polsku, tak że równie w polskim jak francuzkim języku pisał i mówił. Drukiem ogłosił Wstęp do historyi naturalnej, Pozn. 1823. Précis de l'histoire de la littérature française (Poznań 1825) w końcu Muzeum historyi naturalnej, Poznań 1830. Wydał pierwszy z rękopisu: Książeczka na której się modliła św. Jadwiga, Poznań dwa wydania. Motty uważał się całém sercem za obywatela kraju, który został jego drugą ojczyzną. Zajmowało go zwłaszcza wszystko co miało związek z oświatą narodową. Szanowny professor, dobry ojciec, celowal lagodnością i uprzejmością w obejściu. Licznym przyjaciołom

« PoprzedniaDalej »