Ohryzki. 1859. t. 2gi 1860. Zasady kilku już wydań doczekały się w Anglii, przełożone zostały na język francuzki i niemiecki; wielką jest przysługą piękne tłumaczenie, które obecnie posiadamy.

5) STANISŁAW BUDZIŃSKI przełożył z W. Ellisa: Zasady Ekonomii spolecznej. Warsz. 1858. Fry. hr. Skarbek wydał orygin. Gospodarstwo narodowe stosowane czyli zasady nauki gospodarstwa narodowego, zastosowane do praktyki. Znajomość kraju. Rólnictwo. Warsz. 1860.

w 8ce str. 301.

6) F. S. KUPISZEWSKI przełożył z niemieckiego podług trzeciej powiększonej i poprawnej edycyi Zasady Ekonomii politycznej dla poświęcających się téj nauce i trudniących się stosowaniem jéj do spraw życia społecznego przez Wilhelina Roscher. Warszawa, w drukarni banku polskiego 1860. Między ekonomistami należącymi do szkoły historycznej, pierwszorzędne zajmuje miejsce Wilhelm Roscher obok młodego ekonomisty Kniesa professora w uniwersytecie w Freiburgu Bryzgowskim i Hildebrandta w uniwersytecie w Zürich. Mamy w jego Zasadach jasne poglądy na ekonomie polityczne różnych narodów tak starożytnych, jako téż nowożytnych, zasadzające się na datach historycznych najpewniejszych, obrobione z wielką bystrością i polityka i fiziologa. Godném przeto osądził je téż przełożenia na język francuzki znany ekonomista we Francyi p. Ludwik Wołowski a teraz na język polski F. S. Kupiszewski w Warszawie 1860. Tłumacz nie zraził się takim ogromem dzieła i przystąpił do tłumaczenia ze znajomością i przywiązaniem do przedmiotu, który zawierać będzie oprócz wytłumaczonych już zasad ekonomii politycznej, jeszcze ekonomią rólnictwa, ekonomią przemysłu i handlu, a nakoniec zarządu państwa i gminy. Mamy przeto przetłumaczone dzieło ważne w zakresie ekonomii politycznej, odpowiadające zupełnie teraźniejszemu stanowisku téj nauki, i dopełniające ten dział w literaturze naszéj.

§ 147. Nauki przyrodzone mają swoich zwo

lenników i miłośników liczny poczet, między innymi znaczne zasługi mają:

A. BOTANIKA.

1) JÓZEF STRUMIŁŁO (radzca honorowy i kawaler). Ur. 1774 + 18 lipca 1847. Rzeczywiście on pierwszy na Litwie podniósł i uszlachetnił sztukę ogrodniczą, ucząc łączyć w niej użytek z przyjemnością. Napisane przez niego Ogrody północne (Wilno 1823 doczekało się aż czterech wydań, nie mniej téż ważném jest Pszczelnictwo ogrodowe czyli domowe 1837. Traktat o Georginach i wiele drobniejszych pism w przedmiocie ogrodnictwa. Założył własny ogród w Wilnie, znany do dziś dnia bogactwem roślin, kwiatów i krzewów.

2) A. ANDRZEJOWSKI, Rys botaniczny krain zwiedzanych w podróżach między Bohem i Dniestrem od Zbruczy aż do morza czarnego, odbytych w latach 1814, 1816, 1818, 1822, 1824. 2 części Wilno 1830.

3) A. PODYMOWICZ wydał: Botanika dla plci pięknéj, czyli historya drzew, ziół i kwiatów podług p. Genglis i p. Malo. 2 tomy i 4 ryciny, Wilno 1833.

4) Botaniki zasady i fizyologii roślinnej ułożone podług dzieła A. RICHARDA, Z 7 tabl. rycin, Warsz. 1840.

5) JÓZEF GERALD WYŻYCKI Wydał: Zielnik ekonomiczno-techniczny, czyli opisanie drzew, krzewów i roślin dziko rosnących w kraju i t. d. 2 tomy, Wilno 1845.

6) TYTUS CHALUBIŃSKI Dr. medyc. znakomity lekarz przełożył Adryana de Jussieu: Wykład początków botaniki Warsz. 1849.

7) SZYMON PISULEWSKI Urod. 20 paźdz. 1808 w mieście Osieku pod Radomiem, z ojca Jana i matki Heleny z Zawadzkich. W r. 1853 został starszym nauczycielem w in-stytucie szlacheckim aż do r. 1856, w którym otrzymał posadę pomocnika dyrektora gabinetów. Odznaczał się wielką pracowitością, której dowody zostawił w pracach następnych: Zasady botaniki i fizyologii roślinnej, ułożone podług A.

Richarda 1840. Gromady przyrodzone królestwa roślinnego podług układu Ant. de Jussieu, 1841. Botanika popularna obejmująca opisanie drzew, krzewów, i roślin zielnych tak krajowych jak zagranicznych, szczególnych swemi własnościami i historyą, tudzież mających zastosowanie w przemyśle, sztukach, rzemiosłach, w gospodarstwie domowém, i wiejskiem, 1845. Zoologia krótko zebrana, czyli opisanie najważniejszych z działu zwierząt stworzeń, tak pod względem korzyści jako i szkód które zrządzają, 1852. wyd. 2 poprawne i znacznie pomnożone 1857. Gdy się wielki uczuwać dawał niedostatek podręcznej książki, obejmującej wszystkie gałęzie nauk przyrodzonych, wtedy Pisulewski zniosłszy się z dwoma towarzyszami uniwersyteckiemi Radwańskim i Belzą ułożyli książkę odpowiednią pod nap. Treść nauki przyrodzenia czyli wiadomości do ogól nego oświecenia potrzebne z nauki o zwierzętach czyli zoologii, o roślinach (botaniki), o ciałach kopalnych czyli mineralogii; o istotach nieważkich czyli fizyki; o składzie ciał czyli chemii; o gwiazdach czyli astronomii; w sposobie dla każdego przystępnym, wyłożyli magistrowie uniwersytetu warszawskiego, nauczyciele nauk przyrodzonych w szkołach z 3 tablic. Warsz. 1850. Nadto wydał Tajniki przyrodzenia r. 1856. Flora lekarska, czyli opisanie cech rodzajowych i gatunkowych wszystkich roślin w medycynie używanych. Przełożona z dzieła Dra Edwarda Winklera, .270 tablic. kolorowanych rycin Warsz. 1858.

8) MICHAL SZUBERT ur. 1 maja 1787 w Dąbkach o milę od Warszawy za Wisłą, z ojca Bogumiła i matki Joanny z Rudzickich Szubert. Kształcił się w lyceum warszawskiem od r. 1808 był w tym instytucie na krótki czas kollaboratorem; w r. 1809 wysłany został przez dyrekcyą edukacyjną za granicę dla wykształcenia się w botanice; w Paryżu bawiąc przez 3 lata przeszło, ułożył znaczny zielnik składający się z 7000 roślin, który przez rząd księstwa warszaw. r. 1814 z Paryża sprowadzonym został. Roku 1821 został czynnym członkiem Tow. przyj. Nauk. Professorem nauki

leśnictwa został mianowany już 1813 r. 18go września, pracował w tej szkole aż do wcielenia jej do uniwersytetu. Kiedy założoną została szkoła leśnictwa szczególna, został mianowany professorem jéj r. 1818. Odbywał podróże naukowe w celu zbogacenia ogrodu botanicznego, którego był dozórcą. Od r. 1818 do 1821 był dziekanem wydziału matematyczno-fizycznego, a potém professorem radnym i dyrektorem ogrodu botanicznego, którym zarządzał od 1816, kiedy jeszcze ogród był przy pałacu Kazimirowskim. Jako nauczyciel słynął z pięknego wykładu swojego; jako adininistrator ogrodów botanicznych starego i nowego założonego, wydał kilka katalogów roślin, z których jedna na cześć jego otrzymała od Francuzów nazwę Szubertia. W ostatnich czasach był profess. szkoly farmaceutycznej i honorowym członkiem rady lekarskiej Król. pols. aż do r. 1859. Wydał dzieła: Opisanie drzew i krzewów w Król. polskiem. Kilka rozpraw czytanych na publiczném posiedzeniu Tow. przyj. Nauk, np. o krążeniu soków roślinnych i t. d. 5 maja 1860, pochowany w Płocku.

9) JAKOB WAGA brat Antoniego mag. fil. prof. botan. w gimn. łomżyńskiem, wydał dzieło znakomite we 2 tom. a 3 częściach pod napisem: Flora polska w ograniczeniu do jawnokwiatkowych rodzajów etc. tom I 1847. Tom II 1848 roku.

10) IGNACY RAFAŁ CZERWIAKOWSKI profess. uniw. Jagiellońskiego wydał: 1) Botaniki ogólnéj roślin jawno-plciowych, 2 tom. i atlas w 8ce str. 752. Kraków 1841, nakład autora. 2) Botanikę szczególną: opisanie roślin skryto-płciowych, lekarskich i przemysłowych. Część I, 1849, 2ga 1851. Botaniki szczególniej część trzecia, obejmująca: Dwulistniowe, zdrożne bezpłatkowe i jedno-płatkowe nadjajnikowe aż po rodzinę szóstko-listnych wyłącznie, Kraków 1859. Część czwarta, obejmująca rośliny od rodziny szóstkolistnych włącznie, aż do wieloplatkowych podjajnikowych wyłącznie, Kraków 1859. Dwie ostatnie części zawierają olbrzymie rozgałęzienie roślin dwuliściennych do któ

rych należy większa część ziół, krzewów i drzew naszego klimatu. Tak więc praca ta jest jedną z najzupełniejszych, jakie posiada literatura nasza o botanice.

B. MINERALOGIA I GEOLOGIA.

1) IGNACY JAKOWICKI professor uniw. Wileńsk. wykładał od r. 1825 Mineralogią, a później w akademii medykochirurgicznej. W roku 1835 otrzymał stopień lekarza Weterynaryi 1széj klassy, w roku zaś 1839 lekarza medycyny Iszéj klassy † 28 grudnia 1847 wieku lat 53. Wydał: 1) Wykład oryktognozyi i początków geognozyi podług Wernera w r. 1825, 2gie wyd. 1827. 2) Mineralogia zastosowana do sztuk, rzemiósł, fabryk i rolnictwa, Wilno 1830. 3) Postrzeżenia geognostyczne w kraju od morza Baltyckiego do Czarnego morza, Dzien. wileńsk. 1830. 4) Obserwacye geognostyczne w guberniach zachodnich i południowych pań. ross., Wilno 1831.

2) NORBERT ALFONS KUMELSKI. Krótki wykład Mineralogii podług Wernera, Wilno 12ce 2 tom. 1825, 1826 stron 56 i 256, oraz spisu 72, Mineralogia popularna podlug Brarda stron 88, 1827 i Zasady geognozyi podlug Wernera 1827 str. 52 i 62 oraz Rys systematyczny nauki o skamieniałościach podług Leonharda i Koppe 1826 str. 95.

3) LUDWIK ZEJSZNER ur. 1807 w Warszawie, odbył nauki w liceum warsz. a następnie w uniwersytecie. Później w Berlinie i Getyndze poświęcał się przez półtrzecia roku naukom przyrodzonym i filozofii. Zwiedził Alpy tyrolskie, Węgry, a co rok prawie odbywa podróże do Karpat. Od r. 1829 prof. w uniw. krak., w r. 1857 przy akad. medycz. warsz. Napisał: Systemat minerałów według zasad Berzeliusza. Krak. 1833. W rozprawie: O dolomicie w dolinie Fassa zachwiał teoryą Leopolda Bucha. Obronę swojéj teoryi dolomizacyi umieścił w posz. IV z r. 1831 tegoż dziennika. Tamże w Nrze 11 z r. 1830 znajduje się Opis podróży geologicznej Zejsznera po Karpatach w 1829 od