Obrazy na stronie
PDF
ePub

nieuwodząc się stronnością, co do Słowiańszczyzny i reformacyi, która w niektórych okresach przebija w oryginale. Gdy oprócz tego dzieje te w powszechności dobrze są opracowane i na wiek młodociany obliczone, przeto rokujemy z nich wielki pożytek.

§ 138. Pamiętniki.

1) KAJETAN KOŹMIAN skreślił swoje wspomnienia i po sinierci jego wyszły p. n. Pamiętniki Kajetana Koźmiana, obejmujące wspomnienia od r. 1780 do r. 1815 tom. 2. Poznań nakł. Żupańskiego 1858.

2) JULIANA URSYNA NIEMCEWICZA: Pamiętniki czasów moich. Dzieło pośmiertne wydał synowiec Karól Ursin Niemcewicz w Paryżu 1848, w Sce str. 414. Pamiętniki te sięgające panowania Stanisława Augusta dociągnięte są do r. 1829.

3) Pius hr. KICIŃSKI urod. w Sławkowie d. 5 maja 1752 r., umarł d. 23 kwietnia 1828. Pozostawił Pamiętniki swoich czasów, Zbiory notat i inne pisma, stanowiące ogromny zasób materyałów nader ważnych i zajmujących dla dziejów narodowych.

4) Pamiętniki JANA DUKLANA OCHOCKIEGO z pozostałych po nim rękopismów przepisane i wydane przez J. J. Kraszewskiego 4 t. Wilno 1857. Ochocki maluje tylko ostatnie chwile czasów Stanisł. Augusta, ale jego rysunek wiele żywych barw obrazowi przydaje. Doprowadza opowiadanie swoje aż do ostatniej chwili życia swego, to jest do r. 1837. Są i tam ciekawości. Autor nie umiał opowiadać, styl jego jakiś urywany, błędy języka częste. Chociaż pamiętniki te zyskały na stylu, straciły na wiarogodności. W przerobieniu tém wyglądają te pamiętniki więcej na powieść historyczną.

5) EWA Z WENDORFÓW FELIŃSKA urod. na Litwie w Uznolii d. 26 grud. 1793, † d. 20 grudnia 1859 w majętności swojej Wojutynie w powiecie Łuckim. Znana jest autorka w literaturze z powieści jako to: Hersylia 2 tomy, Wilno 1849. Wspomnienia z podróży do Syberyi i pobytu w Berezowic, Wilno 1850. Pan Deputat 2 tomy,

Wilno 1852.

Siostrzenica i ciotka, Wilno 1853. Wspomnienia z podróży do Syberyi, pobytu w Berezowie i w Saratowie 3 tomy, Wilno 1853. Pamiętniki z życia 3 tomy, Wilno 1856. Pamiętniki z życia serya 2ga 2 tomy, Wilno. 1860. Znaczna część Wspomnień z podróży były naprzód w Piśmie wileńskiém Atheneum za rok 1849 tomu 4, 5 i 6 umie

szczone.

6) JÓZEFA DRZEWIECKIEGO Pamiętniki, spisane przez niego samego (1772-1802) tudzież reszty Pamiętnika tegoż (1806–1852) z papierów pozostałych z życiorysem autora, 3 wizerunkami zebrane przez J. J. Kraszewskiego Wilno 1858. Józef Drzewiecki urodził się 1772 we wsi Juskowcach w powiecie Krzemienieckim, z ojca Felicyana, matki Anny z Błędowskich.

Pamiętniki te składają się z dwóch części odrębnych. Pierwszą część stanowią zapiski pamiętnikowe, doprowadzone do r. 1802, część drugą ułożył Kraszewski z pozostałych papierów po szefie od r. 1806 aż do r. 1857, w którym umarł stary legionista. Obie części łączą nazwisko człowieka, którego dzieje czytamy, i występuje z nich znaczenie jego społeczne, lecz różnią się niezmiernie tak co do treści jak i co do ich właściwej wartości. Część Isza jest częścią historyczną żywota Drzewieckiego, w części 2giej widzimy jego ży→ cie domowe, prywatne. Dzieło to polecamy miłośnikom literatury którzy znajdą przykład, wzór i naukę dla siebie.

7) JÓZEF TOMASZEWSKI major wojska pols. towarzysz broni a później sąsiad dopełniał zajmujące Pamiętniki Drzewieckiego, o czém zacny Szef nie lubiący mówić o sobie, jużto skromnie napomknął, jużto wcale przemilczał; jak daleko wykończyli co się z nimi stalo dotychczas nie jest znaném Wiadomość tę udzielono z Kijowa jeszcze w r. 1850.

8) IGNACY PRĄDZYŃSKI jeneral b. wojsk polskich zostawił po sobie Pamiętniki wojenne, które znajdują się w rękach przyjaciela, a które dotychczas dla różnych okoliczności na widok publiczny nie wyszły.

9) ANTONI hr. OSTROWSKI senator wojew. spisał Pamiętniki swego czasu, ale te dotąd nie wydano.

10) HENRYK DEMBIŃSKI niektóre szczegóły ze swoich Pamiętników tak w języku franc. jak i niem. ogłosił. Pamiętniki te jeszcze nie są drukowane.

11) RUFIN PIOTROWSKI Skreślił Pamiętniki z pobytu na Syberyi. Przegląd poznański w r. 1851 kilka z niego wyjątków przytoczył. Jestto obszerne i zajmujące dzieło drukujące się obecnie, aby zwrócić uwagę rodaków na publikacyą, która ich ze smutnemi wprawdzie ale prawdziwėj narodowej wagi rzeczami zapozna.

12) FRANCISZKA KOWALSKIEGO Pamiętnik (Wspomnienie) tomów 2, Kijów 1859. Literatura nasza w Pamiętniki literackie jest najuboższa. Ukrainiec rodem w 1818 r. mając lat 19 skończył gimnazium winnickie, wraz z zasłużonyın historykiem Mikołajem Malinowskim. Są tu ciekawe szczegóły o wielu znakomitszych obywatelach Wołynia, Podola i Ukrainy, ale najwięcej zajmują te które dotyczą naszych pisarzy, jak A. Felińskiego, prałata Osińskiego, Karola Kaczkowskiego, Jana Tarnowskiego, Alex. Chodkiewicza itd W ogóle Pamiętniki Kowalskiego, czytają się z niemałém zajęciem, utrudzają tylko w tych miejscach, gdzie autor wyprowadza długie dyalogi o historyi, o pojęciu starożytnych, które według swego widzimi się przedstawia. Opuszczenie tych rozciągłych a nie wiele uczących gawędzeń, nadałoby więcej życia tym pamiętnikom. Pomimo tego zarzutu zawsze mają nie małą zaletę, bo rzucają światło na owe czasy kraj i ludzi wielu zasłużonych i znakomitych.

13) F. S. DмOCHOWSKI. Wspomnienia od 1806 do 1830 r. Warsz. 1858 w m. 8ce. W nich zbyt oględnie i zbyt treściwie podał zajmujące szczegóły, tak o swym ojcu, jak o sobie i współczesnych literatach.

§ 139. Zbiory Dyplomatów.

KAZIMIERZ hr. RACZYŃSKI Kodex dyplomatyczny wielkiej Polski, zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj

treści dyplomatami tyczącemi się historyi téj prowineyi od r. 1136 do r. 1597 i zebrany z materyałów a wydany przez Edw. Raczyńskiego, Poznań w 4ce 1840.

EDWARD hr. RACZYŃSKI wydał: Kodea dyplomatyczny Litwy, wydany z rękopismów w archiwum tajném w Królewcu zachowanych w 4ce, Wrocław 1845.

Źródła do dziejów Polski tom I przez Michała Grabowskiego i Alex. Przezdzieckiego, tom 2gi przez Mik. Malinowskiego i A. Przezdzieckiego, Wilno 1843.

Kodex dyplomatyczny polski obejmujący przywileje królów polskich, W. książąt litewskich, bulle papieskie, jako téż wszelkie nadania prywatne mogące posłużyć do wyjaśnienia dziejów wewnętrznych krajowych, dotąd nigdzie niedrukowane, od najdawniejszych czasów aż do r. 1506 wydany za staraniem i pracą Leona Rzyszczewskiego. Antoniego Muczkowskiego, którzy w połączeniu z Zyg. Anton. Helclem wydali w latach 1847 do 1852 i 1853, dwa tomy w trzech częściach, Warszawa w 4ce z dołączeniem regestru alfabetycznego osób, miejsc i wyrazów technicznych w tym kodexie przytoczonym, tom IIIci wydał Julian Bartoszewicz członek wielu tow. uczonych, Warsz. 1858. Obok tytuł laciński tak jak i całe dzieło po łacinie.

Codex diplomaticus Silesiae, herausgegeben vom Vereine für Geschichte und Alterthum Schlesiens. Erster Band, Urkunden des Klosters Czarnowonz, Breslau 1857. Towarzystwo historyczne-archeologiczne Szląs. rozpoczęło wydawnictwo dzieła bardzo blisko nas obchodzącego, w którém zgromadzać zamierza najdawniejsze dyplomata až do r. 1500. Tak dla historyka jak dla badacza dawnego prawa dostarczy obfity materyal.

Zbiór dyplomatów rządowych i aktów prywatnych, posługujących do rozjaśnienia dziejów Litwy i złączonych z nią krajów (od r. 1387-1710) wydany przez komissyę archeologiczną wileńską pod redakcyą sekretarza naukowego Maurycego Krupowicza, Wilno 1858.

W dziele tém ogłoszone są materyały historyczne, dy

plomata, listy królów lub osób, co zapisane na kartach dziejów należą do przyszłości. Mamy nadzieję że kom. archeologiczna lada chwila obdarzy nowym zbiorem, za który nowa należeć się będzie wdzięczność, i tak ciągle przybywać będą rzeczy pomieszane prywatne i publiczne, a wszystkie ważne dla nauki.

W r. 1857 utworzone w Frauenbergu w Warmii naukowe towarzystwo, zajmując się głównie zbadaniem dziejów i starożytności biskupstwa warmińskiego ogłosiło w Moguneyi pierwszy szereg prac swoich, które i nas, zwłaszcza, że Warmija od czasu Kazimierza Jagiellończyka aż do końca zeszłego wieku także część dawnej Polski stanowiła, nie mało obchodzą. Zbiór pism tego towarzystwa jest: Zeitschrift für die Geschichte und Altherthumskunde Ermlands redagowany przez Dra Eichhorn kanon. kated. r. 1859. Drugi oddział prac tegoż Towarzystwa wydawany przez C. C. Wölky i J. M. Saage p. n. Monumenta historiae Varmiensis, obejmuje w lszym zeszycie treść (regestra) 121 dokumentów historycznych warmińskich od r. 1231 po rok 1278 oraz 111 dyplomatów od r. 1278 po rok 130 bisk. warm. w całość oddrukowanych, 1859.

Skarbiec dyplomatów papiezkich, cesarskich, królew skich, książęcych uchwał narodowych, postanowień różnych władz i urzędów posługujących do krytycznego wyjaśnienia dziejów Litwy, Rusi litewskiej i ościennych im krajów, zebral i w treści opisal IGNACY DANIŁOWICZ tom I z pozzonnych rękopismów, znajdujących się w bibliotece Muzeum wileńskiego wydał Jan Sidorowicz. Wilno w drukarni A. Kirkora redak. Kuryera wileńsk. 1860.

Nie bez pożytku będzie przerzucić archiwum do historyi biskupstwa wrocławskiego wydawane przez Aug. Kastnera starszego nauczyciela gimnazyum: Archiv für die Geschichte des Bisthums Breslau, Neisse 1858 i odtąd wyszło 2 tomy.

Do historyi Pomorza, téj niegdyś prowincyi polskiej należą materyały: Diplomatische Beiträge zur Geschichte

« PoprzedniaDalej »