Obrazy na stronie
PDF
ePub

jąc i pięknie wystawiając daleko obszernićj szczegółowe przymioty. 3) Pamiętniki o dawnej Polsce, dostarczają wybór pomników historycznych, wielki wzbudzających interes. W r. 1848 wydano: Pamiętniki czasów moich; dzieło pośmiertne.

5) JÓZEF MIKLASZEWSKI† 1832 wydal: Rys historyi polskiej, Warszawa 1819. Objął cały ciąg dziejów aż do zupełnego rozbioru Polski. W skróceniu swojém jasny i zwięzły, przez szczęśliwy rzeczy dobór, zastosowanie go do potrzeby naukowej, kilka razy przedrukowane, za elementarne uznanem bylo.

§ 112. Pamiętniki, dyaryusze, listy.

1) FRANCISZEK PUŁAWSKI podczaszy podlaski, jest autorem dzieła: Konotacye Sejmów i t. d. w którém znajduje się dość ciekawy zasób materyałów historycznych do czasów saskich, szczególniéj zaś pod względem obyczajowym, opisuje albowiem autor religijne i prywatne uroczystości owych czasów.

2) Bunt Hajdamaków na Ukrainie w r. 1768 opisany przez LIPPOMANNA i dwóch bezimiennych. Wydany z rękopismu przez Ed. hr. Raczyńskiego. Poznań w 12ce 1842.

3) JAN LIPSKI pełnomocnik w Wielkiej Polsce księżnej Sapieżyny wojewodzinéj mściław. matki Nestora, a dziedzicem lub zastawnikiem Podstolic w powiecie wrzesińskim. W wojsku koronném był jenerałem majorem, a przechodząc po urzędach ziemskich w wojew. kaliskiem, został wreszcie kasztelanem santockim w r. 1782. Pisał dla siebie Notatki z lat 1775 — 1778, które ze starego rękopismu zebrane wydał J. I. Kraszewski w Bibliot. warsz. 1855. Notatki te pisane żywo, dowcipnie, dają prawo liczyć się Lipskiemu do ludzi, którzy przysposabiali nam zrzódła historyczne.

4) KARÓL HOJECKI. Był jedną z tych licznych ofiar konfederacyi barskiej które wpadłszy w niewolę, w głąb azyatyckich prowincyi odprowadzonemi zostały. Wydobywszy się ztamtąd r. 1776 i powróciwszy do kraju, przypadki swoje i towarzyszów opisał pod tytułem: Pamięć dziel polskich i niepomyślny sukcess Polaków. Warsz. 1789.

5) SzczĘSNY MORAWSKI znany pisarz i malarz wydal: Materyaly do konfederacyi barskiej r. 1767 i 1768 z niedrukowanych dotąd rękopismów. Lwów 1852 2 tomy. 6) Reszty Pamiętników Macieja Rogowskiego rotmistrza konf. bars. Paryż w 12ce 1847.

7) HENRYK SCHMITT wydał: Materyaly do dziejów bezkrólewia po śmierci Augusta III i pierwszych 10 lat panowania Stanislawa Augusta. Lwów 1857 2 t. w 8ce

8) JAN KILINSKI stanowczą grał rolę w powstaniu miasta Warszawy w r. 1794. Urodził się w 1755 w Trzemesznie, uczył się professyi szewskiej, w końcu osiadł w Warszawie i posiadał dwie kamienice na starém mieście. Przyjęty do magistratu jako radny, wielką posiadał wziętość W roku u mieszczan warszawskich. Umarł roku 1817. 1830 okazały się ale bez oznaczenia miejsca wydania Pamiętniki Jana Kilińskiego. 2gie wydanie okazało się w Warszawie 1831. Wielce one są ciekawe i z treści iz ducha, który w nich panuje. Niepospolita prostota wyobrażeń i stylu wielką jest tego pisma zaletą i zarazem poręką że istotnie od Kilińskiego pochodzi. Wydaje się on w tych pamiętnikach, jako człowiek szczery, religijny, skłonny do śmiałych przedsięwzięć i umiejący takowe wykonać, sprzyjające okoliczności dozwoliły mu téż dostąpić sławy historycznej.

9) JAN HENRYK DĄBROWSKI urodzony w Pierzchowcu w Krakowskiém r. 1755. Po ukończeniu nauk w kraju oddany został do Saxonii i tu w Dreznie wojskowy zawód rozpoczął. Xiąże Adam Czartoryski zachęcił go do powrotu do kraju. Znany z kampanii odbytych pod Kościuszką i Napoleonem. Mieszkał potém kolejno to w Warsz., gdzie wiązały go dostojeństwa, to w Xięst. Poznań. gdzie majętność gruntową posiadał. Tu też w Winogórze, w wiejskiem swojem mieszkaniu 6 czerwca 1818 przeniósł się do wieczności. Dwa po nim pisma mamy. Isze wyszło w języku niemiec. pod tyt.: Beytrag zur Geschichte der polnichen Revolution im Jahre 1794 aus einem polnischen manuscripte. Frankfurt und Leipzig 1796

w 8ce str. 132 po polsku zaś: Wyprawa Jenerała Dąbrowskiego do Wielkopolski r. 1794 wydana przez Ed. hr. Raczyńskiego w Poznaniu r. 1839. 2gie Les légions polonaises d'Italie, dopełnione przez Leonarda Chodzkę. Paris 1832.

10) JÓZEF ZAJĄCZEK ur. 1752 w wojew. Kijowskiém, był w roku 1792 Jeneralmajorem, miał udział w kilku bitwach a między innemi i pod Zielencami później oddalił się z kraju ale w roku 1794 powrócił i natychmiast wziął udział pod Racławicami. Następnie udał się do Francyi i z Bonapartem był w Egipcie, powrócił z Francuzami w r. 1806 jako Jenerał dywizyi. Brał udział w wojnie 1812 roku ranny pod Smoleńskiem, utracił nogę pod Berezyną. W grudniu wzięty jeńcem w Wilnie. W r. 1815 po ogłoszeniu Kr. pol. Jenerał piechoty, mianowany namiestnikiem królewskim i dnia 1go grudnia tegoż roku Senatorem wojewodą. W r. 1818 wywyższony do godności Xięcia. Zakończył życie d. 28 lipca 1826. Napisal i wydał bezimiennie: Histoire de la revolution de Pologne en 1794 par un temoin oculaire à Paris 1797 w 8ce. Jako naoczny świadek i należący do ówczesnych wypadków, pominąwszy niechęć do króla Stan. Augusta ważne i rzetelne podał wiadomości. Dzieło to napisane jest pierwotnie po polsku, dziwna rzecz że dotychczas na widok publiczny nie wyszło, chociaż odpisów jest wielka liczba.

11) JÓZEF WYBICKI ur. d. 29 września 1747 w Bendocinie o 5 mil od Gdańska. Odbywszy edukacyą domową dosyć staranną występował w trybunale. W r. 1767 był pierwszy raz posłem na sejmie i zaniosłszy przeciw niemu manifest, ocknął się w szeregach konfederacyi barskiej. Dopiero po upadku jej wrócił do dworu i został szambelanem. Użyty przez exkanclerza Zamojskiego, pisał projekta praw, wysłany przez komissyą edukacyjną do Wilna, kompromitował zarząd szkół biskupa Massalskiego. Mąż prawy i odważny. Wielką rolę odgrywał za sejmu czteroletniego i Kościuszki toż w latach 1806 i 1807. Za księstwa Warszawskiego został senatorem wojewodą, a do tego w r. 1818 za królestwa pre

zesem sądu najwyższej instancyi. Umarl d. 10 Marca 1822. Pisał wiele w materyach politycznych i historycznych, probował też sił swoich w poezyi, pisywał albowiem tragedye i komedye wierszem, któremi za czasów Stanisława Augusta obudzał zapał narodowy, prócz tego zostawił w rękopiśmie historyą Słowaków. Pamiętniki jego wielce są ciekawe, szkoda tylko, że nie zupełne. Pamiętniki te wydał Edw. hr. Raczyński (w Obrazie Polaków tom 4, 5 i 6) w Poznaniu 1840 w mał. 8ce.

12) STANISLAW KOSмOWSKI pułkownik wydał pamiętnik który w r. 1807 ukazał się bez miejsca druku pod tytułem: Rys historyi panowania Stanisława Augusta. Dziełko to nieznane publiczności, bo żaden spis bibliograficzny o niém nie wspomina. Obecnie wychodzą z druku w Poznaniu nakładem J. K. Żupańskiego w drukarni N. Kamieńskiego i Spólki 1860. 13) FRANCISZEK KARPIŃSKI skreślił wraz z historyą swego życia Pamiętnik obejmujące epokę czasu od 1741 do 1822 wydał z rękopisu J. Moraczewski Poznań 1844? 2gie wyd. Lwów w 12ce 1849.

14) ADAM MOSZCZEŃSKI Szambelan króla Stanis. Augusta pozyskawszy przyjaźń i ufność Szczęsnego Potockiego jenerała artyleryi przyłączył się do niego. Zachował Moszczeński ścisłe stosunki z potomstwem Szczęsnego zrodzonem z Mniszchównej. Na naleganie jednej z jego córek Konstancyi I voto Janowej Potockiej. 2 voto Edwar. Raczyńskiej spisał pamiętnik i takowy Jéj złożył, która go mężowi hr. Edwardowi oddała. Pamiętnik ten pochodzi więc z biblioteki Raczyńskich i kosztem Włodzim. Stanisł. hr. de Broel- Platera wydany został pod napisem: Pamiętnik do historyi polskiej w ostatnich latach panowania Augusta III i pierwszych Stanislawa Poniatowskiego przez Adama Moszczeńskiego, Poznań 1858 w 8ce.

15) JÓZEF KOPEć jenerał polski ur. 1760. Po niepomyślnym wypadku wojny w r. 1792 wcielony został z swoją brygadą do wojska rossyjskiego. W roku 1794 z częścią swoich podkomendnych przedarł się z Owrucza po za Wislę i po

łączył się z Kościuszką. Podzielał wszystkie trudy z tym ostatnim aż do dnia 10 października pod Maciejowicami gdzie ciężko raniony dostał się do niewoli i odwieziony aż do Kamczatki. Uwolniony przez cesarza Pawła I przebywał w Wilnie później na Wołyniu i tu opisał swój żywot. Od cesarza Alexandra I otrzymał patent na jenerala z pensyą wysłużoną. Umarł r. 1827. Praca jego ma tytuł: Dziennik podróży generała Kopcia wydany przez Edw. hr. Raczyńskiego. Poznań 1837.

16) JÓZEF MROZIŃSKI uг. 1784 w Galicyi, wszedł do wojska w stopniu podporucznika jazdy; odbył kampanią 1808 i 1809 w Hiszpanii, a 1812 i 1813 w Rossyi i Niemczech. W r. 1820 pułkownikiem a w r. 1829 jenerał brygady uwolniony w 1831 † 16 stycznia 1839. Pierwszą z prac Mrozińskiego była Oblężenie i obrona Saragossy w latach 1808 i 1809 ze względem szczególniejszym na czynności korpusu polskiego. W Pamiętniku Bentkowskiego T. XIII 1819; z tego przedrukowała Biblioteka Polska Turowskiego w Krakowie 1858 w 8ce.

17) JAN LEON HIPPOLIT KOZIETULSKI ur. 1781 + 3 lutego 1821. Dowódzca 4go pułku hułanów. Podal opis bitwy pod Somo - Siera do Wandy tygodnika polskiego Tom IV Numer 33.

18) ANDRZEJ NIEGOLEWSKI pułkownik i dziedzic Niegolewa, Włościejewek itd. † 18 lutego 1857, skreślił Opis bitwy pod Somo - Siera krwią polską okupionéj, którą Thiers w swojej historyi wydzierał, a do tego nawet niesławę na oręż polski rzucal. Opis ten ma tytuł Somo - Siera przez Andrzeja Niegolewskiego w Poznaniu nakład. Kamieńskiego i Spółki. 1854.

19) Józer hr. ZALUSKI jenerał żyjący podaje do dodatku miesięcznego Czas Wspomnienia o pułku lekkokonnym polskim Gwardyi Napoleona I mianowicie w latach 1810 i 1811 Krak. 1859.

19

« PoprzedniaDalej »