5 10 Can. 296. § 1. Etiam missionarii regulares subiiciuntur Vicarii et Praefecti Apostolici iurisdictioni, visitationi et correctioni in iis quae pertinent ad missionum regimen, curam animarum, Sacramentorum administrationem, scholarum1 directionem, oblationes intuitu missionis factas, implementum piarum voluntatum in favorem eiusdem missionis. Can. 298. Si qua dissidia in iis quae ad curam animarum pertinent, sive inter singulos missionarios, sive inter diversas religiones, sive inter missionarios, et alios quoslibet oriri contigerit, ea quamprimum componere curent Vicarii ac Praefecti apostolici, qui huiusmodi quaestiones, ubi opus fuerit, dirimant, integro tamen iure recursus ad Apostolicam Sedem, qui decreti effectum non suspendit. Can. 300. § 1. Ad normam can. 340, Vicarii ac Praefecti Apostolici tenentur obligatione Sedi Apostolicae exhibendi plenam accuratamque relationem de suo quisque pastorali officio, deque omnibus quaecunque ad statum vicariatus vel praefecturae, ad missionarios, ad religiosos, ad populi disciplinam, ad scholarum frequentiam, ad fidelium denique ipsorum curae commissorum salutem quavis ratione pertineant; quae relatio scripta 15 esse debet et subscripta tum ab ipso Vicario aut Praefecto tum ab uno saltem ex consiliariis de quibus in can. 302. 20 § 2. Imo etiam sub cuiusque anni exitum ad Sanctam Sedem mittant elenchum seu numerum conversorum, baptizatorum annuaeque Sacramentorum administrationis una cum aliis notatu dignioribus. Can. 302. Constituant Consilium ex tribus saltem antiquioribus et prudentioribus missionariis, quorum sententiam, saltem per epistolam, audiant in gravioribus et difficilioribus negotiis. Can. 303. Prout siverit opportunitas, missionarios saltem praecipuos tum religiosos tum saeculares proprii territorii congregant semel saltem in anno, ut possint ex singu25 lorum experientia et consilio deducere quae sint ordinanda perfectius. 30 35 Can. 305. Studiosissime curent, onerata graviter eorum conscientia, ut ex christianis indigenis seu incolis suae regionis probati clerici rite instituantur ac sacerdotio initientur. b) Der Bischof und die Teilhaber an der bischöflichen Gewalt (De potestate episcopali deque iis qui de eadem participant). 689. Der Bischof 2. Can. 329. § 1. Episcopi sunt Apostolorum successores atque ex divina institutione peculiaribus ecclesiis praeficiuntur quas cum potestate ordinaria regunt sub auctoritate Romani Pontificis. § 2. Eos libere nominat Romanus Pontifex. §3. Si cui collegio concessum sit ius eligendi Episcopum, servetur praescriptum can. 3213. Can. 330. Antequam quis in Episcopum assumatur, constare debet, secundum modum a Sede Apostolica determinatum, eum esse idoneum. Can. 332. § 1. Cuilibet ad episcopatum promovendo, etiam electo, praesentato vel 40 designato a civili quoque Gubernio, necessaria est canonica provisio seu institutio, qua Episcopus vacantis dioecesis constituitur, quaeque ab uno Romano Pontifice datur. 1 TH GRENTRUP S.V.D., Die Aufsicht über die Missionsschulen nach dem Codex i. c., ZMW XI, 1921, 33 ff. 2 STUTZ 255 ff.; EICHMANN 164 ff. 3 can. 321. Si cui collegio est ius eligendi Abbatem vel Praelatum nullius, ad validam electionem requiritur numerus suffragiorum absolute maior, demptis suffragiis nullis, firmo peculiari iure quod maiorem suffragiorum numerum exigat. Ueber praelati nullius dioeceseos, praelati nullius: HINSCHIUS II 343 ff. 4 Ueber Institutio canonica: HINSCHIUS II 649 f. § 2. Ante canonicam institutionem seu provisionem candidatus, praeter fidei professionem de qua in can. 1406-1408, iusiurandum fidelitatis erga Sanctam Sedem edat secundum formulam ab Apostolica Sede probatam 1. Can. 335. § 1. Ius ipsis et officium est gubernandi dioecesim tum in spiritualibus tum in temporalibus cum potestate legislativa, iudiciaria, coactiva ad normam sacrorum 5 canonum exercenda. Can. 340. § 1. Omnes Episcopi tenentur singulis quinquenniis relationem Summo Pontifici facere super statu dioecesis sibi commissae secundum formulam ab Apostolica Sede datam 2. Can. 341. § 1. Omnes et singuli Episcopi eo anno quo relationem exhibere tenentur, 10 ad Urbem, Beatorum Apostolorum Petri et Pauli sepulcra veneraturi, accedant et Romano Pontifici se sistant 3. § 2. Sed Episcopis qui extra Europam sunt, permittitur, ut alternis quinquennis, id est singulis decenniis, Urbem petant. 690. Diözesansynode'. Can. 356. § 1. In singulis dioecesibus celebranda est decimo saltem quoque anno dioecesana Synodus, in qua de iis tantum agendum quae ad particulares cleri populique dioecesis necessitates vel utilitates referuntur. 15 Can. 682. Laici habent ius recipiendi a clero, ad normam ecclesiasticae disciplinae, spiritualia bona et potissimum adiumenta ad salutem necessaria. 692. Kirchliche Vereine". Can. 684. Fideles laude digni sunt, si sua dent nomina associationibus ab Ecclesia erectis vel saltem commendatis; caveant autem ab associationibus secretis, damnatis, 25 seditiosis, suspectis, aut quae studeant sese a legitima Ecclesiae vigilantia subducere 7. Can. 686. § 1. Nulla in Ecclesia recognoscitur associatio quae a legitima auctoritate ecclesiastica erecta vel saltem approbata non fuerit. § 2. Associationes erigere vel approbare pertinet, praeter Romanum Pontificem, ad loci Ordinarium. Can. 689. § 1. Quaelibet associatio sua statuta habeat, a Sede Apostolica vel ab Ordinario loci examinata et approbata. Can. 690. § 1. Omnes associationes, etiam ab Apostolica Sede erectae, nisi speciale obstet privilegium, iurisdictioni subsint et vigilantiae Ordinarii loci, qui ad normas sacrorum canonum eas invisendi ius habet et munus. § 2. Associationes tamen, quae vi privilegii apostolici a religiosis exemptis in suis ecclesiis institutae sunt, Ordinariis locorum fas non est visitare quod attinet ad ea, quae internam disciplinam seu spiritualem associationis directionem spectant. 1 Pontificale Romanum. S. C. Consist., decr. 31. Dez. 1909, ordo servandus in relatione de statu ecclesiarum, Acta ap. sedis 2, 13 ff. 3 S. C. Consist., decr. 31. Dez. 1909, Acta ap. sedis 2, 13 ff.; JPATER, Bischöfl. Visitatio liminum ss. Apostolorum, Pad 1914, 118 ff. 4 STUTZ 63. 5 STUTZ 84; LEITNER 88 ff.; EICHMANN 248. • STUTZ 201 ff.; LEITNER 105 ff.; EICHMANN 249 ff.; SÄGMÜLLER II 428 ff.; HEIMBUCHER II 489 ff.; STUTZ, KR § 82,4; FRBERINGER-ASTEINFN, Ablässe II, Pad 1922; HAGEMEYER, Vereinsrecht des Codex i. c., Bonn 1922 (D). 7 STUTZ 104. 154. 30 35 5 Can. 693. § 1. Acatholici et damnatae sectae adscripti aut censura notorie irretiti et in genere publici peccatores valide recipi nequeunt. Can. 700. Triplex distinguitur in Ecclesia associationum species: tertii Ordines saeculares, confraternitates, piae uniones. Aus dem dritten Buch: Sachenrecht (De rebus). I. Sakramente (De Sacramentis). 693. Sakramente1. Can. 731. § 1. Cum omnia Sacramenta Novae Legis, a Christo Domino Nostro instituta, sint praecipua sanctificationis et salutis media, summa in iis opportune riteque 10 administrandis ac suscipiendis diligentia et reverentia adhibenda est. § 2. Vetitum est Sacramenta Ecclesiae ministrare haereticis aut schismaticis, etiam bona fide errantibus eaque petentibus, nisi prius, erroribus reiectis, Ecclesiae reconciliati fuerint. Can. 732. § 1. Sacramenta baptismi, confirmationis et ordinis, quae characterem 15 imprimunt, iterari nequeunt. 20 25 § 2. Si vero prudens dubium exsistat num revera vel num valide collata fuerint, sub conditione iterum conferantur 2. a) Taufe, Firmung, Eucharistie, Buße, letzte Oelung, Ordination. Can. 737. § 1. Baptismus, Sacramentorum ianua ac fundamentum, omnibus in ret vel saltem in voto necessarius ad salutem, valide non confertur, nisi per ablutionem aquae verae et naturalis cum praescripta verborum forma. § 2. Cum ministratur servatis omnibus ritibus et caeremoniis quae in ritualibus libris praecipiuntur, appellatur sollemnis; secus, non sollemnis seu privatus. De ministro baptismi. Can. 738. § 1. Minister ordinarius baptismi sollemnis est sacerdos; sed eius collatio reservatur parocho vel alii sacerdoti de eiusdem parochi vel Ordinarii loci licentia, quae in casu necessitatis legitime praesumitur. § 2. Etiam peregrinus a parocho proprio in sua paroecia sollemniter baptizetur, si id facile et sine mora fieri potest; secus peregrinum quilibet parochus in suo territorio potest 30 sollemniter baptizare. Can. 742. § 1. Baptismus non sollemnis, de quo in can. 759 § 1, potest a quovis ministrari, servata debita materia, forma et intentione; quatenus vero fieri potest, adhibeantur duo testes vel saltem unus, quibus baptismi collatio probari possit. § 2. Si tamen adsit sacerdos, diacono praeferatur, diaconus subdiacono, clericus 35 laico et vir feminae, nisi pudoris gratia deceat feminam potius quam virum baptizare vel nisi femina noverit melius formam et modum baptizandi. § 3. Patri aut matri suam prolem baptizare non licet, praeterquam in mortis periculo, quando alius praesto non est, qui baptizet. De subiecto baptismi. Can. 745. § 1. Subiectum capax baptismi est 40 omnis et solus homo viator, nondum baptizatus. 1 LEITNER 4, 1 ff.; EICHMANN 263 ff.; HINSCHIUS IV 23 ff.; THALHOFER-EISENHOFER II 226 ff. 2 STUTZ 91; RSTEHFEN, Wiedertaufe in Theorie u. Praxis d. röm,-kath. K., Mbg 1908. 3 LEITNER 4, 30 ff.; EICHMANN 265 ff. 4 LEITNER 4, 38 ff. § 2. Cum agitur de baptismo: 1o. Parvulorum seu infantium nomine veniunt, ad normam can. 88, §31, qui nondum rationis usum adepti sunt, eisdemque accensentur amentes ab infantia, in quavis aetate constituti; 2o. Adulti autem censentur, qui rationis usu fruuntur; idque satis est ut suo quisque animi motu baptismum petat et ad illum admittatur. Can. 7462. § 1. Nemo in utero matris clausus baptizetur, donec probabilis spes sit ut rite editus baptizari possit. § 2. Si infans caput emiserit et periculum mortis immineat, baptizetur in capite; nec postea, si vivus evaserit, est iterum sub conditione baptizandus. § 3. Si aliud membrum emiserit, in illo, si periculum immineat, baptizetur sub con- 10 ditione; at tunc, si natus vixerit, est rursus sub conditione baptizandus. § 4. Si mater praegnans mortua fuerit, fetus ab iis ad quos spectat extractus, si certo vivat, baptizetur absolute; si dubie, sub conditione. § 5. Fetus, in utero baptizatus, post ortum denuo sub conditione baptizari debet. Can. 750. § 1. Infans infidelium, etiam invitis parentibus, licite baptizatur, cum in 15 eo versatur vitae discrimine, ut prudenter praevideatur moriturus, antequam usum rationis attingat. § 2. Extra mortis periculum, dummodo catholicae eius educationi cautum sit, licite baptizatur: 1o. Si parentes vel tutores, aut saltem unus eorum, consentiat; — 2o. Si parentes, idest pater, mater, avus, avia, vel tutores desint, aut ius in eum amiserint, vel 20 illud exercere nullo pacto queant. Can. 751. Circa baptismum infantium duorum haereticorum aut schismaticorum, aut duorum catholicorum qui in apostasiam vel haeresim vel schisma prolapsi sint, generatim serventur normae in superiore canone constitutae. Can. 752. § 1. Adultus, nisi sciens et volens probeque instructus, ne baptizetur; in- 25 super admonendus ut de peccatis suis doleat. § 2. In mortis autem periculo, si nequeat in praecipuis fidei mysteriis diligentius instrui, satis est, ad baptismum conferendum, ut aliquo modo ostendat se eisdem assentire serioque promittat se christianae religionis mandata servaturum. § 3. Quod si baptismum ne petere quidem queat, sed vel antea vel in praesenti statu 30 manifestaverit aliquo probabili modo intentionem illum suscipiendi, baptizandus est 1 Can 88. § 1. Persona quae vicesimum primum aetatis annum explevit, maior est; infra hunc aetatem, minor. § 2. Minor, si masculus, censetur pubes a decimo quarto, si femina, a duodecimo anno completo. § 3. Impubes, ante plenum septennium, dicitur infans seu puer vel parvulus et censetur non sui compos; expleto autem septennio usum rationis habere praesumitur. Infanti assimilantur quotquot usu rationis sunt habitu destituti. 2 Rituale Romanum tit. II c. 1 Nr. 17, De baptizandis parvulis: Si mater praegnans mortua fuerit, foetus quam primum caute extrahatur, ac si vivus fuerit, baptizetur. Ueber die Ausführung der Taufe im Mutterleib vgl. CVCAPELLMANN-WBERGMANN, Pastoral-Medizin 19, Pad 1923 (mit Imprimatur), 256 ff. Nach Besprechung gewisser Manipulationen in gewissen Fällen:,,Der zu befürchtende Nachteil für die Mutter (sc. Beeinträchtigung des Verlaufs der Geburt) und die Beschleunigung des Todes für das Kind kämen hier nicht in Betracht gegenüber der nötigen Sorge für das ewige Heil des Kindes." Ueber Entscheidungen des S. Officium betr. Abortus und andere operative Eingriffe ebend. 45 ff. TREITNER, Taufe im Mutterleibe mittels der Hohlnadel. Eine neue Methode, auf einfache Weise ein Kind in utero gültig zu taufen. Für Seelsorger, Aerzte u. Hebammen. Theol.prakt. Quartalschrift, Linz 1908, 61. Jahrg.; dagegen FÅHLFELD, Geburtshülfe u. Konfession, Ztschr. f. Hebammenwesen 1, St 1909, 30 ff.; Preuß. JB 146, 1911, 54 ff.; JRIEDER, De valore baptismi infanti in utero matris clauso collati, Th. pr. Q.schrift 52 (1899); THDIRSTEL, Taufe des Foetus durch Einspritzung, DZKR 34, 1903. - LEITNER, KR 4, 39 f.; HINSCHIUS IV 31; über die Geschichte der Streitfrage: Benedikt XIV., De synodo dioecesana lib. VII c. 5. HOENSBROECH, Papsttum II 410 ff.; HEILER, Katholizismus 223. Mirbt, Quellen. 4. Auflage. 35 sub conditione; si deinde convaluerit et dubium de valore baptismi collati permaneat, sub conditione baptismus rursus conferatur. De ritibus et caeremoniis baptismi. Can. 758. Licet baptismus conferri valide possit aut per infusionem, aut per immersionem, aut per aspersionem, 5 primus tamen vel secundus modus, aut mixtus ex utroque, qui magis sit in usu, retineatur, secundum probatos diversarum Ecclesiarum rituales libros. De patrinis. Can. 765. Ut quis sit patrinus, oportet: 1o. Sit baptizatus, rationis usum assecutus et intentionem habeat id munus gerendi; 2o. Ad nullam pertineat haereticam aut schismaticam sectam, nec sententia condemnatoria vel declaratoria sit 10 excommunicatus aut infamis infamia iuris aut exclusus ab actibus legitimis, nec sit clericus depositus vel degradatus; — 3o. Nec sit pater vel mater vel coniux baptizandi. 695. Firmung1. 15 Can. 780. Sacramentum confirmationis conferri debet per manus impositionem cum unc tione chrismatis in fronte et per verba in pontificalibus libris ab Ecclesia probatis praescripta. De ministro confirmationis. Can. 782. § 1. Ordinarius confirmationis minister est solus Episcopus. § 2. Extraordinarius minister est presbyter, cui vel iure communi vel peculiari Sedis Apostolicae indulto ea facultas concessa sit. De subiecto confirmationis. Can. 786. Aquis baptismi non ablutus 20 valide confirmari nequit; praeterea, ut quis licite et fructuose confirmetur, debet esse in statu gratiae constitutus et, si usu rationis polleat, sufficienter instructus. 25 30 35 Can. 787. Quanquam hoc sacramentum non est de necessitate medii ad salutem, nemini tamen licet, oblata occasione, illud neglegere; imo parochi curent ut fideles ad illud opportuno tempore accedant. 696. Eucharistie. Can. 801. In sanctissima Eucharistia sub speciebus panis et vini ipsement Christus Dominus continetur, offertur, sumitur. De sacrosanctae Missae sacrificio. Can. 802. Potestatem offerendi Missae sacrificium habent soli sacerdotes. Can. 814. Sacrosanctum Missae sacrificium offerri debet ex pane et vino, cui modicissima aqua miscenda est. Can. 815. § 1. Panis debet esse mere triticeus et recenter confectus ita ut nullum sit periculum corruptionis. § 2. Vinum debet esse naturale de genimine vitis et non corruptum. Can. 822. § 1. Missa celebranda est super altare consecratum et in ecclesia vel oratorio consecrato aut benedicto ad normam iuris, salvo praescripto can. 1196 (Hauskapellen). Can. 823. § 1. Non licet Missam celebrare in templo haereticorum vel schismaticorum, etsi olim rite consecrato aut benedicto 2. De sanctissimo Eucharistiae sacramento. Can. 845. § 1. 40 Minister ordinarius sacrae communionis est solus sacerdos. Can. 851. § 1. Sacerdos sacram communionem distribuat azymo pane vel fermentato, secundum proprium ritum. Can. 852. Sanctissima Eucharistia sub sola specie panis praebeatur. Can. 853. Quilibet baptizatus qui iure non prohibetur, admitti potest et debet ad 45 sacram communionem. 1 LEITNER 4, 63 ff.; EICHMANN 270 ff. LEITNER 4, 95 f. 3 LEITNER 4, 272 ff. |