-

Eusebius h. e. V 16 10 (aus einer antimontanistischen Schrift). — HEFELE I 83 f.; RSOHм, Kirchenrecht I, 247 ff.; AHAUCK, RE 19, 1907, 263.

Τῶν γὰρ κατὰ τὴν ̓Ασίαν πιστῶν πολλάκις καὶ πολλαχῇ τῆς ̓Ασίας εἰς 5 τοῦτο συνελθόντων καὶ τοὺς προσφάτους λόγους ἐξετασάντων καὶ βεβήλους ἀποφηνάντων καὶ ἀποδοκιμασάντων τὴν αἵρεσιν, οὕτω δὴ τῆς τε ἐκκλησίας ἐξεώσθη σαν καὶ τῆς κοινωνίας εἴρχθησαν.

10 33.

Dionysius, Bischof von Korinth (c. 170).

HARNACK, LG I 235; KRÜGER, RE 4, 1898, 701 f.; BARDENHEWER, LG I, 439 ff.
1. Dionysius v. Korinth: Gründung der röm. Gemeinde durch Petrus und Paulus.
Brief an die Römer: Eusebius h. e. II 25 8.

Ταῦτα καὶ ὑμεῖς διὰ τῆς τοσαύτης νουθεσίας τὴν ἀπὸ Πέτρου και Παύλου φυτείαν γενηθεῖσαν ̔Ρωμαίων τε καὶ Κορινθίων συνεκεράσατε. καὶ γὰρ ἄμφω καὶ εἰς τὴν ἡμετέραν Κόρινθον φυτεύσαντες ἡμᾶς ὁμοίως ἐδίδαξαν· ὁμοίως δὲ καὶ 15 εἰς τὴν Ιταλίαν ὁμόσε διδάξαντες ἐμαρτύρησαν κατὰ τὸν αὐτὸν καιρόν.

20

34. 2. Dionysius v. Korinth: Wohltätigkeit der römischen Gemeinde. Brief an die Römer: Eusebius h. e. IV 23 9 ff. — LANGEN I 153 ff.; GUHLHORN, G. d. chr. Liebestätigkeit I, St 1892, 195; HARNACK, Mission u. Ausbreitung d. Chrms, 1, L 1923, 207 ff.; ETROELTSCH, Soziallehren d. chr. Kirchen I, Tü 1912.

*Ετι τοῦ Διονυσίου καὶ πρὸς ̔Ρωμαίους ἐπιστολὴ φέρεται, ἐπισκόπῳ τῷ τότε Σωτῆρι προσφωνοῦσα, ἐξ ἧς οὐδὲν οἷον τὸ καὶ παραθέσθαι λέξεις, δι ̓ ὧν τὸ μέ χρι τοῦ καθ ̓ ἡμᾶς διωγμοῦ φυλαχθὲν ̔Ρωμαίων ἔθος ἀποδεχόμενος ταῦτα γράφει. 10. „,ἐξ ἀρχῆς γὰρ ὑμῖν ἔθος ἐστὶν τοῦτο, πάντας μὲν ἀδελφοὺς ποικίλως εὐεργετεῖν, ἐκκλησίαις τε πολλαῖς ταῖς κατὰ πᾶσαν πόλιν ἐφόδια πέμπειν, ὧδε 25 μὲν τὴν τῶν δεομένων πενίαν ἀναψύχοντας, ἐν μετάλλοις δὲ ἀδελφοῖς ὑπάρχουσιν ἐπιχορηγοῦντας, δι' ὧν πέμπετε ἀρχῆθεν ἐφοδίων, πατροπαράδοτον ἔθος ̔Ρωμαίων ̔Ρωμαῖοι διαφυλάττοντες, ὃ οὐ μόνον διατετήρηκεν ὁ μακάριος ὑμῶν ἐπίσκοπος Σωτήρ, ἀλλὰ καὶ ηὔξηκεν, ἐπιχορηγῶν μὲν τὴν διαπεμπομένην δαψίλειαν τὴν

εἰς τοὺς ἁγίους, λόγοις δὲ μακαρίοις τοὺς ἀνιόντας ἀδελφοὺς ὡς τέκνα πατὴρ φιλόστοργος παρακαλῶν.

Bischof Viktor v. Rom (189-199).

5

35. 1. Viktor v. Rom: Streit mit den Kleinasiaten über das Osterfest (192-194). Eusebius h. e. V 23–25. - FRIEDRICH 74 ff.; HARNACK, LG I 260, 503, 595 f.; ESCHÜRER, De controversiis paschalibus, L 1869; ZhTh. 1870, 182 ff.; LANGEN, I 182 ff.; EPREUSCHEN, RE 14, 1904, 725; Η BÖHMER, RE 20, 1908, 600 ff.; ED SCHWARTZ, Chr. u. jüd. Ostertafeln, Abb. Ges. d. Wiss. Gött. 8, 1905 104 ft. ; ZNW 7, 1906; HKocH, Petrus u. Paulus i. 2. Osterstreit, ib. 19, 1919; BARDENHEWER, LG 1, 437 ff. 494 ff.; JTurmel, Hist. du dogme de la Papauté des origines à la fin du 4e siècle, P 1908, 65 ff.; CSCHMIDT, Gespräche Jesu, L 1919, 577 ff.; SOHм II 220. 10 ε. 23. Ζητήσεως δῆτα κατὰ τούσδε οὐ σμικρᾶς ἀνακινηθείσης, ὅτι δὴ τῆς ̓Ασίας ἁπάσης αἱ παροικίαι ὡς ἐκ παραδόσεως ἀρχαιοτέρας σελήνης τὴν τεσσαρεσκαιδεκάτην ᾤοντο δεῖν ἐπὶ τῆς τοῦ πάσχα σωτηρίου ἑορτῆς παραφυλάττειν, ἐν ᾗ θύειν τὸ πρόβατον Ιουδαίοις προηγόρευτο, ὡς δέον ἐκ παντὸς κατὰ ταύτην, ὁποία δ ̓ ἂν ἡμέρᾳ τῆς ἑβδομάδος περιτυγχάνοι, τὰς τῶν ἀσιτιῶν ἐπιλύσεις ποιεῖσθαι, οὐκ 15 ἔθους ὄντος τοῦτον ἐπιτελεῖν τὸν τρόπον ταῖς ἀνὰ τὴν λοιπὴν ἅπασαν οἰκουμένην ἐκκλησίαις, ἐξ ἀποστολικῆς παραδόσεως τὸ καὶ εἰς δεῦρο κρατῆσαν ἔθος φυλατ τούσαις, ὡς μηδ' ἑτέρᾳ προσήκειν παρὰ τὴν τῆς ἀναστάσεως τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἡμέρᾳ τὰς νηστείας ἐπιλύεσθαι, 2. σύνοδοι δὴ καὶ συγκρατήσεις ἐπισκόπων ἐπὶ ταὐτὸν ἐγίνοντο, πάντες τε μιᾷ γνώμῃ δι' ἐπιστολῶν ἐκκλησιαστικὸν δόγμα τοῖς 20 πανταχόσε διετυποῦντο, ὡς ἂν μηδ' ἐν ἄλλῃ ποτὲ τῆς κυριακῆς ἡμέρᾳ τὸ τῆς ἐκ νεκρῶν ἀναστάσεως ἐπιτελοῖτο τοῦ κυρίου μυστήριον, καὶ ὅπως ἐν ταύτῃ μόνῃ τῶν κατὰ τὸ πάσχα νηστειῶν φυλαττοίμεθα τὰς ἐπιλύσεις. 3. φέρεται δ ̓ εἰσέτι νῦν τῶν κατὰ Παλαιστίνην τηνικάδε συγκεκρατημένων γραφὴ . . . καὶ τῶν ἐπὶ ̔Ρώμης δ ̓ ὁμοίως ἄλλη περὶ τοῦ αὐτοῦ ζητήματος, ἐπίσκοπον Βίκτορα δηλοῦσα, 25 τῶν τε κατὰ Πόντον ἐπισκόπων . . καὶ τῶν κατὰ Γαλλίαν δὲ παροικιῶν, ἃς Εἰρηναῖος ἐπεσκόπει, 4. ἔτι τε τῶν κατὰ τὴν Οσροηνὴν καὶ τὰς ἐκεῖσε πόλεις.

c. 24. Τῶν δὲ ἐπὶ τῆς ̓Ασίας ἐπισκόπων, τὸ πάλαι πρότερον αὐτοῖς παραδοθὲν διαφυλάττειν ἔθος χρῆναι διισχυριζομένων, ἡγεῖτο Πολυκράτης· ὃς καὶ αὐτὸς ἐν ᾗ πρὸς Βίκτορα καὶ τὴν ̔Ρωμαίων ἐκκλησίαν διετυπώσατο γραφῇ 30 τὴν εἰς αὐτὸν ἐλθοῦσαν παράδοσιν ἐκτέθειται διὰ τούτων· 2. „ἡμεῖς οὖν ἀρᾳδιούργητον ἄγομεν τὴν ἡμέραν, μήτε προστιθέντες μήτε ἀφαιρούμενοι. καὶ γὰρ κατὰ τὴν ̓Ασίαν μεγάλα στοιχεῖα κεκοίμηται, ἅτινα ἀναστήσεται τῇ ἡμέρᾳ τῆς παρουσίας τοῦ κυρίου, ἐν ᾗ ἔρχεται μετὰ δόξης ἐξ οὐρανῶν, καὶ ἀναζητήσει πάντας τοὺς ἁγίους, Φίλιππον τῶν δώδεκα ἀποστόλων, ὃς κεκοίμηται ἐν ̔Ιεραπόλει, 35 καὶ δύο θυγατέρες αὐτοῦ γεγηρακυῖαι παρθένοι, καὶ ἡ ἑτέρα αὐτοῦ θυγάτηρ ἐν ἁγίῳ πνεύματι πολιτευσαμένη ἐν ̓Εφέσῳ ἀναπαύεται, 3. ἔτι δὲ καὶ ̓Ιωάννης ὁ ἐπὶ τὸ στῆθος τοῦ κυρίου ἀναπεσών, ὃς ἐγενήθη ἱερεὺς τὸ πέταλον πεφορεκὼς καὶ μάρτυς καὶ διδάσκαλος· οὗτος ἐν ̓Εφέσῳ κεκοίμηται· 4. ἔτι δὲ καὶ Πολύκαρ πος ἐν Σμύρνῃ καὶ ἐπίσκοπος καὶ μάρτυς .. 6. οὗτοι πάντες ἐτήρησαν τὴν 40 ἡμέραν τῆς τεσσαρεσκαιδεκάτης τοῦ πάσχα κατὰ τὸ εὐαγγέλιον, μηδὲν παρεκβαίνοντες, ἀλλὰ κατὰ τὸν κανόνα τῆς πίστεως ἀκολουθοῦντες· ἔτι δὲ κἀγὼ ὁ μικρότερος πάντων ὑμῶν Πολυκράτης . . 7. οὐ πτύρομαι ἐπὶ τοῖς καταπλησσομένοις. οἱ γὰρ ἐμοῦ μείζονες εἰρήκασι· πειθαρχεῖν δεῖ θεῷ μᾶλλον ἢ ἀνθρώποις.“ 9. ἐπὶ τούτοις ὁ μὲν τῆς ̔Ρωμαίων προεστώς Βίκτωρ ἀθ45 ρόως τῆς ̓Ασίας πάσης ἅματαῖς ὁμόροις ἐκκλησίαις τὰς παροικίας ἀποτέμνειν, ὡς ἂν ἑτεροδοξούσας, τῆς κοινῆς 1 Asia proconsularis.

ἑνώσεως πειρᾶται, καὶ στηλιτεύει γε διὰ γραμμάτων, ἀκοινωνήτους πάντας ἄρδην τοὺς ἐκεῖσε ἀνακηρύττων ἀδελφούς. 10. ἀλλ ̓ οὐ πᾶσί γε τοῖς ἐπισκόποις ταῦτ ̓ ἠρέσκετο.. 11. ἐν οἷς καὶ Εἰρηναῖος ἐκ προσώπου ὧν ἡγεῖτο κατὰ τὴν Γαλλίαν ἀδελφῶν ἐπιστείλας παρίσταται μὲν τῷ δεῖν ἐν μόνῃ 5 τῇ τῆς κυριακῆς ἡμέρᾳ τὸ τῆς τοῦ κυρίου ἀναστάσεως ἐπιτελεῖσθαι μυστήριον, τῷ γε μὴν Βίκτορι προσηκόντως, ὡς μὴ ἀποκόπτοι ὅλας ἐκκλησίας θεοῦ, ἀρχαίου ἔθους παράδοσιν ἐπιτηρούσας, πλεῖστα ἕτερα παραινεῖ, καὶ αὐτοῖς ῥήμασι τάδε ἐπιλέγων· 12. „,οὐδὲ γὰρ μόνον περὶ τῆς ἡμέρας ἐστὶν ἡ ἀμφισβήτησις, ἀλλὰ καὶ περὶ τοῦ εἴδους αὐτοῦ τῆς νηστείας. οἱ μὲν γὰρ οἴονται μίαν ἡμέραν δεῖν 10 αὐτοὺς νηστεύειν, οἱ δὲ δύο, οἱ δὲ καὶ πλείονας· οἱ δὲ τεσσαράκοντα ὥρας ἡμε ρινάς τε καὶ νυκτερινὰς συμμετροῦσι τὴν ἡμέραν αὐτῶν. 13. καὶ τοιαύτη μὲν ποικιλία τῶν ἐπιτηρούντων οὐ νῦν ἐφ ̓ ἡμῶν γεγονυῖα, ἀλλὰ καὶ πολὺ πρότερον ἐπὶ τῶν πρὸ ἡμῶν.. καὶ οὐδὲν ἔλαττον πάντες οὗτοι εἰρήνευσάν τε καὶ εἰρη νεύομεν πρὸς ἀλλήλους, καὶ ἡ διαφωνία τῆς νηστείας τὴν ὁμόνοιαν τῆς πίστεως 15 συνίστησιν. 14. . . ἐν οἷς καὶ οἱ πρὸ Σωτῆρος πρεσβύτεροι, οἱ προστάντες τῆς ἐκκλη σίας ἧς σὺ νῦν ἀφηγῇ, Ανίκητον λέγομεν καὶ Πίον, Υγινόν τε καὶ Τελεσφόρον καὶ Ξύστον, οὔτε αὐτοὶ ἐτήρησαν οὔτε τοῖς μετ ̓ αὐτῶν ἐπέτρεπον, καὶ οὐδὲν ἔλαττον αὐτοὶ μὴ τηροῦντες εἰρήνευον τοῖς ἀπὸ τῶν παροικιῶν, ἐν αἷς ἐτηρεῖτο, ἐρχομένοις πρὸς αὐτούς· καίτοι μᾶλλον ἐναντίον ἦν τὸ τηρεῖν τοῖς μὴ τηροῦσιν. 15. καὶ οὐδέ 20 ποτε διὰ τὸ εἶδος τοῦτο ἀπεβλήθησαν τινες, ἀλλ' αὐτοὶ μὴ τηροῦντες οἱ πρὸ σοῦ πρεσβύτεροι τοῖς ἀπὸ τῶν παροικιῶν τηροῦσιν ἔπεμπον εὐχαριστίαν, 16. καὶ τοῦ μακαρίου Πολυκάρπου ἐπιδημήσαντος τῇ ̔Ρώμῃ ἐπὶ ̓Ανική του, καὶ περὶ ἄλλων τινῶν μικρὰ σχόντες πρὸς ἀλλήλους εὐθὺς εἰρήνευσαν, περὶ τούτου τοῦ κεφαλαίου μὴ φιλεριστήσαντες εἰς ἑαυτούς. οὔτε γὰρ ὁ ̓Ανίκη 25 τος τὸν Πολύκαρπον πεῖσαι ἐδύνατο μὴ τηρεῖν, ἅτε μετὰ ̓Ιωάννου τοῦ μαθητοῦ τοῦ κυρίου ἡμῶν καὶ τῶν λοιπῶν ἀποστόλων, οἷς συνδιέτριψεν, ἀεὶ τετηρηκότα, οὔτε μὴν ὁ Πολύκαρπος τὸν ̓Ανίκητον ἔπεισεν τηρεῖν, λέγοντα τὴν συνήθειαν τῶν πρὸ αὐτοῦ πρεσβυτέρων ὀφείλειν κατέχειν. 17. καὶ τούτων οὕτως ἐχόντων ἐκοινώνησαν ἑαυτοῖς, καὶ ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ παρεχώρησεν ὁ ̓Ανίκητος τὴν εὐχαριστίαν τῷ Πολυ30 κάρπῳ, κατ' ἐντροπὴν δηλονότι, καὶ μετ' εἰρήνης ἀπ' ἀλλήλων ἀπηλλάγησαν, πάσης τῆς ἐκκλησίας εἰρήνην ἐχόντων καὶ τῶν τηρούντων καὶ τῶν μὴ τηρούντων.

35

40

c. 25. Die palästinensischen Bischöfe unter Narcissus von Jerusalem und Theophilus von Caesarea schreiben an Viktor von Rom: τῆς δ ̓ ἐπιστολῆς ἡμῶν πειρά θητε κατὰ πᾶσαν ἐκκλησίαν ἀντίγραφα διαπέμψασθαι.

36.

2. Der römische Bischof (Viktor) und der Montanismus. Tertullian, Adv. Praxean c. 1: CSEL 47, 227. LANGEN I 179 ff.; NBONWETSCH, G. d. Montanismus, Erl 1881; AHILGENFELD, Ketzer G. d. Urchristms, L 1884, 560 ff.; THZAHN, Forsch. z. G. d. NT Kanons V, Erl 1893, 1 ff.; HARNACK, LG II 1, 374; LAWLOR, Eusebiana 108 ff.; LABRIOLLE Les sources de l'historie du Montanisme, la crise montaniste, P 1913. Iste (Praxeas) primus ex Asia hoc genus perversitatis intulit Romanae humo, (homo) et alias inquietus, insuper de iactatione martyrii inflatus ob solum et simplex et breve carceris taedium, quando et si corpus suum tradidisset exurendum, nihil profecisset, dilectionem Dei non habens, cuius charismata quoque expugnavit. Nam idem tunc episcopum Romanum1, agnoscentem iam prophetias Montani, Priscae, 45 Maximillae, et ex ea agnitione pacem ecclesiis Asiae et Phrygiae inferentem, falsa de ipsis prophetis et ecclesiis eorum adseverando et praecessorum eius auctoritates defendendo co1 Streit, ob Viktor oder Eleutherus.

ëgit et litteras pacis revocare iam emissa s et a proposito recipiendorum charismatum concessare. Ita duo negotia diaboli Praxeas Romae procuravit, prophetiam expulit et haeresim intulit, paracletum fugavit et patrem crucifixit.

Irenaeus, Bischof von Lyon 1.

Ἔλεγχος καὶ ἀνατροπὴ τῆς ψευδωνύμου γνώσεως, lat. Uebers. Adv. haereses c. 185, ed. Stieren, 5 L 1853. HARNACK, LG I 263 ff., II 1, 320 ff.; Zahn RE 9, 1901, 401 ff.; BARDENHEWER LG I, 399 ff.

37.

1. Irenaeus: Einheit des christlichen Glaubens; Ausbreitung des Christentums. AHARNACK, Mission u. Ausbreitung d. Christentums in d. ersten drei Jahrh. 4I, L 1923, 7 u. a.

I 10 1 Mitteilung der Regula fidei. - 2. Τοῦτο τὸ κήρυγμα παρειλη- 10 φυῖα καὶ ταύτην τὴν πίστιν, ὡς προέφαμεν, ἡ ἐκκλησία, καίπερ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ διεσπαρμένη, ἐπιμελῶς φυλάσσει, ὡς ἕνα οἶκον οἰκοῦσα· καὶ ὁμοίως πιστεύει τούτοις, ὡς μίαν ψυχὴν καὶ τὴν αὐτὴν ἔχουσα καρδίαν, καὶ συμφώνως ταῦτα κηρύσσει καὶ διδάσκει καὶ παραδίδωσιν, ὡς ἓν στόμα κεκτημένη. καὶ γὰρ αἱ κατὰ τὸν κόσμον διάλεκτοι ἀνόμοιαι, ἀλλ ̓ ἡ δύναμις τῆς παραδόσεως 15 μία καὶ ἡ αὐτή. Καὶ οὔτε αἱ ἐν Γερμανίαις ἱδρυμέναι ἐκκλησίαι ἄλλως πεπιστεύ κασιν ἢ ἄλλως παραδιδόασιν, οὔτε ἐν ταῖς Ιβηρίαις, οὔτε ἐν Κελτοῖς, οὔτε κατὰ τὰς ἀνατολάς, οὔτε ἐν Αἰγύπτῳ, οὔτε ἐν Λιβύῃ, οὔτε αἱ κατὰ μέσα τοῦ κόσμου ἱδρυμέναι· ἀλλ ̓ ὥσπερ ὁ ἥλιος . . ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ εἷς καὶ ὁ αὐτός, οὕτω καὶ τὸ κήρυγμα τῆς ἀληθείας πανταχῇ φαίνει. III 11 8 κατέσπαρται ἡ ἐκκλησία ἐπὶ 20 πάσης τῆς γῆς.

38. 2. Irenaeus : Kindertaufe.

KATTENBUSCH, RE 19, 1907, 403 ff.; ECHRACHELIS, Prakt. Theologies II, L 1911, 294. II 224. Omnes enim venit per semet ipsum salvare; omnes, inquam, qui per eum renascuntur in Deum, infantes et parvulos et pueros et iuvenes et seniores.

39. 3. Irenaeus: Die Gründung der römischen Gemeinde.

25

ΙΙΙ 12. Ο μὲν δὴ Ματθαῖος ἐν τοῖς Ita Matthaeus in Hebraeis ipsorum ̔Εβραίοις τῇ ἰδίᾳ αὐτῶν διαλέκτῳ καὶ lingua scripturam edidit evangelii, quum γραφὴν ἐξήνεγκεν εὐαγγελίου, τοῦ Πέ- Petrus et Paulus Romae evangelizarent et τρου καί τοῦ Παύλου ἐν ̔Ρώ- fundarent ecclesiam. Post vero horum 30 μῃ εὐαγγελιζομένων καὶ θεμε- excessum Marcus, discipulus et interpres λιούντων τὴν ἐκκλησίαν. Petri, et ipse, quae a Petro annuntiata 3. μετὰ δὲ τὴν τούτων ἔξοδον Μάρκος ὁ erant, per scripta nobis tradidit. Et Lucas μαθητὴς καὶ ἑρμηνευτής Πέτρου καὶ autem, sectator Pauli, quod ab illo praediαὐτὸς τὰ ὑπὸ Πέτρου κηρυσσόμενα cabatur evangelium in libro condidit. Postea 35 ἐγγράφως ἡμῖν παραδέδωκεν. καὶ Λου- et Ioannes discipulus domini, qui et supra κᾶς δέ, ὁ ἀκόλουθος Παύλου, τὸ ὑπ ̓ pectus eius recumbebat, et ipse edidit ἐκείνου κηρυσσόμενον εὐαγγέλιον ἐν evangelium, Ephesi Asiae commorans. βίβλῳ κατέθετο. 4. ἔπειτα Ιωάννης,

ὁ μαθητὴς τοῦ κυρίου, ὁ καὶ ἐπὶ τὸ στῆθος αὐτοῦ ἀναπεσών, καὶ αὐτὸς ἐξέδωκε τὸ εὐαγγέλιον, ἐν ̓Εφέσῳ τῆς Ασίας διατρίβων. (Eusebius h. e. V 8.)

1 gest. nach 190.

Mirbt, Quellen. 4. Auflage.

2

40

40. 4. Irenaeus: Entstehung des Episkopats. Ansehen der römischen Gemeinde. ARITSCHL, Altkath. K.2, Bonn 1857, 312 ff.; RSEEBERG, Begriff d. chr. K., Erl. 1885, 16 ff.; HARNACK, SBA 1889, 939 ff.; 1893, 939 ff.; LANGEN I 170 ff.; DERS., JThZ II, 1894, 320 ff.; FUNK I 12 ff.; JCHAPMAN, Rev. Bénédictine XII, 1895, 49 ff.; JSCHNITZER, Hat Jesus d. 5 Papsttum gestiftet 3, Augsb. 1910, 62 ff.; GESSER, Katholik 1917; DERS., Th. u. Gl. 14, 1922, 344 ff.; HPRECHT, Begründg d. röm. Primats auf d. Vat. Konzil nach Irenaeus u. d. Florentinum 1923 (D. Gött.); FXROIRON, Rech. scienc. rel. 8, 1917, 36 ff.; HKоcн, StKr 1921; FHEILER, Katholizismus, M 1923, 282, 290 f.

III 31. Traditionem itaque apostolorum in toto mundo manifestatam in omni 10 ecclesia adest respicere omnibus, qui vera velint videre, et habemus annumerare eos, q u i ab apostolis instituti sunt episcopi in ecclesiis, et successores eorum usque ad nos, qui nihil tale docuerunt neque cognoverunt, quale ab his deliratur. Etenim si recondita mysteria scissent apostoli, quae seorsim et latenter ab reliquis perfectos docebant, his vel maxime traderent ea quibus etiam ipsas ecclesias com15 mittebant. Valde enim perfectos et irreprehensibiles in omnibus eos volebant esse, quos et successores relinquebant, suum ipsorum locum magisterii tradentes; quibus emendate agentibus fieret magna utilitas, lapsis autem summa calamitas.

2. Sed quoniam valde longum est in hoc tali volumine omnium ecclesiarum enumerare successiones, maximae et antiquissimae et omnibus cog20 nitae, a gloriosissimis duobos apostolis Petro et Paulo Romae fundatae et constitutae ecclesiae, eam quam habet ab apostolis traditionem et annuntiatam hominibus fidem, per successiones episcoporum pervenientem usque ad nos indicantes, confundimus omnes eos, qui quoquo modo, vel per sibiplacentiam vel vanam gloriam vel per caecitatem et malam sententiam prae25 terquam oportet colligunt. Ad hanc enim ecclesiam propter potentiorem principalitatem necesse est omnem convenire ecclesiam, hoc est, eos qui sunt undique fideles, in qua semper ab his, qui sunt undique, conservata est ea quae est ab apostolis

30

traditio.

41. 5. Irenaeus: Liste der römischen Bischöfe.
LANGEN I 167 ff.; BOEHMER ZNW VII, 1906, 333 ff.

III 33. Θεμελιώ σαντες οὖν

oi

Fundantes igitur et instruentes beati καὶ οἰκοδομήσαντες οἱ μακάριοι apostoli ecclesiam Lino episcopatum ἀπόστολοι τὴν ἐκκλησίαν administrandae ecclesiae tradiderunt. Huius 35 Λίνῳ τὴν τῆς ἐπισκοπῆς λειτουργίαν Lini Paulus in his quae sunt ad Timotheum ἐνεχείρισαν· τούτου τοῦ Λίνου Παῦλος epistolis meminit 2. Succedit autem ei Anaἐν ταῖς πρὸς Τιμόθεον ἐπιστολαῖς μέμ- cletus; post eum tertio loco ab apoνηται ". διαδέχεται δὲ αὐτὸν ̓Ανέγκλη- stolis episcopatum sortitur Clemens, qui τος. 2. μετὰ τοῦτον δὲ τρίτῳ τόπῳ et vidit ipsos apostolos et contulit cum eis 40 ἀπὸ τῶν ἀποστόλων τὴν ἐπισκο- etc. . .

πὴν κληροῦται Κλήμης, ὁ καὶ ἑωρακὼς Huic autem Clementi succedit Evaτοὺς μακαρίους ἀποστόλους και συμ-ristus et Evaristo Alexander, ac deinceps βεβληκὼς αὐτοῖς κτλ... 4. τὸν δὲ sextus ab apostolis constitutus Κλήμεντα τοῦτον διαδέχεται Εὐάρεστος est Sixtus, et ab hoc Telesphorus, qui etiam 45 καὶ τὸν Εὐάρεστον ̓Αλέξανδρος· εἶθ' gloriosissime martyrium fecit; ac deinceps

1 cf. V 201 Omnes ii (haeretici) valde posteriores sunt quam episcopi, quibus apostoli tradiderunt ecclesias. 2 II Ti 4 21.