ἀπὸ τῆς τοῦ βασιλέως χειρός, καὶ εὐλογῶν αὐτὸν εὐθὺς κατέρχε ται. καθεσθέντων οὖν ἑκατέρων ἐπὶ τῶν θρόνων αὐτῶν γίνεται Ρ 140 ἡ εὐφημία τῶν βασιλέων καὶ τοῦ πατριάρχου. καὶ μετὰ τὴν εὐ φημίαν κλεισθέντος τοῦ διαφράγματος ὁ μὲν βασιλεὺς εἰς τὸ κελλίον αὐτοῦ, ὁ δὲ πατριάρχης απέρχεται ἱππότης εἰς τὴν ἁγίαν 5 Σοφίαν, τοῦ ἵππου αὐτοῦ περισκεπομένου συγίσματι ἐκ πανίου λευκοῦ μέχρι καὶ κεφαλῆς. συναπέρχονται δὲ καὶ οἱ ἄρχοντες μετ' αὐτοῦ τὰ ἑαυτῶν ἐνδεδυμένοι παράσημα. Ἰστέον δὲ ὅτι ὑπόψηφος ἔτι ὧν καὶ ἐρχόμενος προβλήθῆναι ἔξω τῆς τοῦ παλατίου αὐλῆς πεζεύει, μετὰ δὲ τὴν πρόβλησιν 10 ἐντός, σκεπάζουσι δὲ καὶ τὸν ἵππον αὐτοῦ σαγίσματι, καθὼς εἴρηται. Απελθὼν οὖν εἰς τὴν ἁγίαν Σοφίαν μετὰ τὸ προβληθῆναι, Β ὡς δεδήλωται, εὐωχεῖται μετὰ τῶν ἀρχιερέων καὶ τῶν ἀρχόντων τῆς ἐκκλησίας. ἐν δὲ τῷ τῆς αὐτοῦ χειροτονίας καιρῷ ἔρχεται μὲν 15 ὁ βασιλεὺς εἰς τὴν ἁγίαν Σοφίαν, τὴν καθ ̓ ἡμέραν συνήθη φέρων στολήν, χειροτονεῖται δὲ ὁ πατριάρχης ὑπὸ τοῦ Ἡρακλείας, ἐπεὶ τῆς Ἡρακλείας ἐπισκοπὴ ἦν τὸ Βυζάντιον. Δεῖ δὲ γινώσκειν ὅτι οἱ μὲν ἄλλοι ἀρχιερεῖς χειροτονοῦνται σφραγιζόμενοι ἐκ δευτέρου (τὴν μὲν πρώτην σφραγῖδα καλοῦσι 20 μικράν, τὴν δὲ δευτέραν μεγάλην, ἥτις ἐστὶ χειροτονία), ὁ δὲ πα 8 τῆς εὐφημίας Ρ 9 υποβληθῆναι 13 ἐπελθὼν Ρ nedictione statim descendit. sedentibus igitur utrisque in thronis suis, fausta acclamatione tam imperatorem quam patriarcham prosequuntur. post acclamationem clauso septo imperator abit in conclave suum, patriarcha eques se confert ad sanctam Sophiam; et equus illius tectus est operimento ex candido panno usque ad caput; quem comitantur principes, suis quique insignibus spectabiles. Sciendum est patriarcham, dum adhuc tantummodo electus est, ubi accedit ut ab imperatore promoveatur, extra palatium pedibus ambulare, quando ad renuntiationem suam venit, post renuntiationem vero tantum in palatio. tegunt autem et equum eius velamento, ut dictum est. Profectus igitur ad sanctam Sophiam post suam renuntiationem, ut ostensum est, epulum init cum episcopis et proceribus ecclesiae. in ordinatione eius et consecratione venit imperator ad sanctam Sophiam, ferens consuetam sibi in dies singulos stolam. ordinatur vero patriarcha ab episcopo Heracleae, quia Byzantium olim ad episcopatum Heracleae spectabat. Scire oportet alios quidem episcopos duplici crucis signatione sive benedictione accepta eligi, ex quibus primam nominant parvam, alteram magnam, quae est ipsa consecratio; patriarcham vero solum una ordi τριάρχης χειροτονεῖται μόνον, ἐπεὶ ἡ τοῦ βασιλέως πρόβλησις ἀντὶ τῆς μικρᾶς λογίζεται σφραγῖδος. Ομοίως καὶ ἀπαραλλάκτως γίνεται καὶ ἡ τῶν ἑτέρων πα- C τριαρχῶν πρόβλησις, τοῦ τε Αλεξανδρείας, τοῦ ̓Αντιοχείας καὶ 5 τοῦ Ἱεροσολύμων, ἀλλὰ δὴ καὶ τοῦ ἀρχιεπισκόπου πρώτης Ἰουστινιανῆς Αχρίδος καὶ πάσης Βουλγαρίας, ἐπεὶ δευτέρα Ιουστι νιανή ἐστιν ἡ Κύπρος, καὶ τρίτη ἡ Καρχηδών. Οἱ μέντοι γε ἀρχιερεῖς μετὰ τὰς ψήφους αὐτῶν χειροτονούμενοι παρὰ τοῦ πατριάρχου, μεθ ̓ ἡμέρας τινὰς τῆς χειροτονίας 10 αὐτῶν, ποιῶν εὐχὴν ἕκαστος ὑπὲρ τῶν κρατούντων καὶ τοῦ ὑπη κύου, ἀπέρχεται προσκυνῶν τὸν βασιλέα, καὶ ἀναγινώσκει ταύτην τῆς παραστάσεως ἱσταμένης. ου Οἱ δέ γε ἀρχιμανδρῖται καὶ πρωτοσύγκελλοι, ἀλλὰ δὴ καὶ D καθηγούμενοι τῶν ἐντίμων μοναστηρίων, μετὰ τὸ τὴν σφραγίδα 15 παρὰ τοῦ πατριάρχου λαβεῖν ἀπέρχονται καὶ προσκυνοῦσι καὶ οὗ τοι, καὶ λαμβάνουσι τὸ δικανίκιον ἀπὸ τῆς τοῦ βασιλέως χειρός· καὶ οἱ μὲν ἀρχιερεῖς εἰς προσκύνησιν τοῦ βασιλέως, ὡς εἴρηται, ἐρχόμενοι μετὰ τῶν ἐχόντων μανδύων αὐτῶν ποταμοὺς προσκυ νοῦσιν αὐτόν, οἱ δέ γε τῆς ἐκκλησίας ἄρχοντες μετὰ τῶν ἐπιρρι 20 πταρίων καὶ ἱματίων. 10 τοῦ οm Ρ nari et consecrari, quandoquidem imperatoris renuntiatio parvae per crucem signationis vicem supplet. Ad eundem modum sine ulla variatione peragitur aliorum patriarcharum proclamatio et designatio, nimirum Alexandriae Antiochiae et Hierosolymorum; quin et archiepiscopi primae Iustinianae Achridis et totius Bulgariae: nam secunda Iustiniana est Cyprus, tertia Carthago. Episcopi postquam electi et a patriarcha consecrati sunt, conferunt se post aliquot dies ad palatium, vota ibi precesque pro imperatoribus et subiecto populo facturi et imperatorem veneraturi. recitat quivis sacram precationem, circumstante comitatu aulico. At archimandritae et protosyncelli, sed et praefecti venerabilium monasteriorum, postquam a patriarcha electi sunt, abeunt et ipsi ad palatium veneranturque imperatorem, et ab imperatoris manu pedum pastorale accipiunt. episcopi quidem ad honorem imperatori habendum profecti, ut dictum est, venerantur illum palliis suis undulatis induti. ecclesiae vero proceres epirrhiptariis seu capitum tegminibus tunicisque ornati. P 143 Κεφ άλαιον κά. Περὶ πενθίμων βασιλικῶν φορεμάτων. Πατρὸς βασιλέως ἀποθανόντος ἢ μητρὸς ἢ γυναικὸς αὐτοῦ, ἢ μὴν υἱοῦ καὶ ἐκγόνου βασιλέων ὄντων, ὁ κρατῶν λευκὰ φορέ ματα φορεῖ μέχρι καιροῦ ὅσον ἂν βούλοιτο, εἶτα κίτρινα ἄνευ 5 μαργελλίων, ἔπειτα τὰ αὐτὰ πάλιν μετὰ μαργελλίων, καὶ μετὰ Β ταῦτα λαμπροφορεῖ. εἰ δὲ θεῖος ἢ θεία πρὸς πατρός, ἢ ἀδελφὸς αὐτοῦ δεσπότης ὢν εἴτε καὶ μή, ἢ ἀδελφὴ ἢ υἱός, κίτρινα μὲν καὶ τότε, χωρὶς δὲ μαργελλίων, εἶτα μετὰ μαργελλίων. καθ ̓ ὃν δὲ καιρὸν ὁ βασιλεὺς λευχειμονεῖ, ὡς εἴρηται, διὰ τοὺς ἑαυτοῦ 10 γνησίους, πάντες μελανειμονοῦσιν, οὐκ ἄρχοντες μόνον ἀλλὰ καὶ τοῦ λαοῦ. οἱ δὲ τοῦ τεθνεῶτος γνήσιοι, τοῦ βασιλέως κίτρινα φοροῦντος, μέλανα οὗτοι ἐνδύονται ἔμπροσθεν αὐτοῦ ἕως ἡμερῶν τεσσαράκοντα, καὶ μετὰ ταῦτα ξεράνει μέχρις ἂν ἀλλάξει ὁ βαΟ σιλεύς, καὶ τότε λαμπροφοροῦσι καὶ οὗτοι. 15 Ανευ δὲ ὧν εἴρηται, εἰ συμβῇ τινὰ ἕτερον τῶν καθ ̓ αἷμα συγγενῶν αὐτοῦ τελευτῆσαι, οὐδαμῶς φορεῖ κίτρινα ὁ βασιλεύς. ἂν δέ τινος τῶν γνησίων αὐτοῦ ἢ θείου ἢ ἀνεψιοῦ ἢ ἐξαδέλφου γυνὴ τελευτήσῃ ἢ ἀδελφὸς ἢ υἱός, ὁ τὸν τεθνεῶτα ἀποβαλών διαβιβάζει ἐν τῷ ἑαυτοῦ ὁσπιτίῳ τὰς τεταγμένας πενθίμους ἡμέρας, 20 De lugubribus imperatoris gestaminibus. Patre imperatoris mortuo vel uxore, quin et filio et nepote, si imperatores fuerint, imperator, quamdiu placuerit, et pro libito, fert candida vestimenta, deinde citrina sine margellis, postea splendidis vestibus amicitur. si mortem obierit patruus aut amita ex patre, vel frater eius despotae honore decoratus, et quamvis hoc etiam honore careat, vel soror vel filius, citrina fert tunc quoque indumenta, absque margellis, postea cum margellis. quo tempore imperator gestat albas vestes, ut dictum est, propter suos propinquos defunctos, omnes pullas vestes ferunt, non proceres modo sed et populus: propinqui vero eius qui obiit, imperatore citrina gestante, nigris vestimentis etiam coram imperatore usque ad quadragesimum diem utuntur; postmodum caesiis sive subviridibus, donec imperator vestes mutet; et tunc ipsi quoque candidis vestibus amiciuntur. Praeter hos de quibus diximus, si contingat aliquem alium ex sanguine iunctis mori, nunquam et nuspiam fert citrina imperator. si alicuius ex cognatis, puta patrui consobrini vel patruelis, uxor in fata concedat, vel frater vel filius, is ex cuius domo funus prodiit, domi ἤτοι μέχρι καὶ τῶν νενομισμένων ἐννάδων, καὶ μετὰ τοῦτο ἔρχεται νυκτὸς καὶ προσκυνεῖ τὸν βασιλέα μελανειμονῶν, καὶ ἔκτοτε ἐκτὸς P 144 μὲν ἐνδεδυμένος ἐστὶ μέλανα, τὸν δὲ βασιλέα προσκυνῶν φορεῖ περάνεα· οὐδὲ γὰρ ἐνδεδομένον ἐστὶ μελανειμονεῖν ἐν τῷ πα5 λατίῳ. Κεφάλαιον κβ. B Χρὴ καὶ τοῦτο γινώσκειν, ὅτι δεσποίνης νύμφης ἐρχομένης ἔξωθεν ἢ διὰ ξηρᾶς ἢ διὰ θαλάσσης, κατὰ τὴν ἡμέραν καθ ̓ ἣν 10 μέλλει ἀποσωθῆναι εἰς τὴν πόλιν ἐγνωσμένην οὖσαν προσυπαντᾷ ταύτην ὁ βασιλεὺς καὶ ἀνὴρ αὐτῆς ὁ νεόνυμφος μετὰ τοῦ βασιλέως καὶ πατρὸς αὐτοῦ, εἰ περίεστιν· εἰ δ ̓ οὖν, αὐτὸς μόνος. καὶ εἰ C μὲν διὰ ξηρᾶς ἔρχεται, πεζεύειν αὐτὴν εἴθισται περὶ τὴν Πηγήν, εἰ δὲ μετὰ τριηρῶν, πλησίον τοῦ ναοῦ τῶν Βλαχερνῶν ἔξω τῆς 15 πόλεως, ὅπου ἂν τύχοι εἶναι ἐπιτήδειον. προκαταλαμβάνουσαι τοίνυν τὴν καταγωγὴν ἢ ἐνταῦθα ἢ ἐκεῖ αἱ τῶν ἀξιωματικῶν καὶ συγκλητικῶν καὶ τῶν λοιπῶν ἀρχόντων γυναῖκες αἱ κρείττους καὶ εὐγενέστεραι ὑποδέχονται τὴν δέσποιναν καὶ νεόνυμφον ἐρχομένην, D φιλοφρονούμεναι βασιλικῶς αὐτὴν καὶ θεραπεύουσαι, προσυπαν20 τώντων καὶ τῶν βασιλέων, ἢ καὶ ἀμφοτέρων ἢ τοῦ νεονύμφου καὶ μόνου, ἂν μὴ καὶ πατὴρ ᾖ, καθάπερ εἴρηται. εἰ μὲν οὖν μετὰ 14 κατέργων Α 16 αἱ ] καὶ Ρ et diebus luctui destinatis, videlicet usque ad nonum diem, se continet. et Caput 22. De futura sponsa et imperatrice. Oportet et hoc scire. domina sponsa peregre adveniente vel terra vel mari, ubi dies ille quo appulsura et urbem ingressa est innotuit, occurrit ei imperator maritus eius, novus sponsus, cum imperatore patre suo, si sit superstes: sin minus, ipse solus. et quidem, si terra adveniat, consuetudine receptum est ut appellat ad locum quem ad Fontem nominant. sin in triremibus, tunc exscendit prope templum Blachernarum extra civitatem, ubi commodum fuerit. praeoccupato igitur sive hic sive illic diversorio, eorum qui in suprema dignitate sunt, et senatorum et reliquorum principum uxores praestantiores et nobiliores excipiunt dominam et novam sponsam, regie illam et omni humanitatis genere prosequentes atque honorantes, occurrentibus etiam imperatoribus, vel utroque vel novo sponso solo, si pater non superest, prout explicatum est. si ergo in triremi veniat, obvius fit illi circa arcem ad por 108 CODINI CUROPALATAE DE OEF. CP. CAP. XXII. τριήρεως ἔρχεται, προϋπαντᾷ αὐτῇ περὶ τὴν ἀκρόπολιν εἰς τὴν τοῦ Εὐγενίου πύλην ἔφιππος ὢν ὁ βασιλεὺς μετὰ τῶν ἀρχόντων, εἰ δ ̓ ἀπὸ ξηρᾶς, ἔξω τῆς πόλεως, ὥσπερ εἴρηται. μετὰ δὲ τοῦτο οἱ μὲν βασιλεῖς ἢ ὁ βασιλεὺς ἀπέρχεται καταλιμπάνων αὐτὴν ἐκεῖσε, Ρ 145 ἀπὸ δὲ τῶν εἰρημένων ἀρχοντισσῶν ὑποδοῦσιν αὐτὴν τὰ ἐρυθρὰ ἢ5 βασίλισσαι, ἐὰν ὦσιν, ἢ σεβαστοκρατόρισσαι ἢ Καισάρισσαι ἢ αἱ εὐγενέστεραι τῶν λοιπῶν. ὄντων δὲ προητοιμασμένων καὶ φορεμάτων βασιλικῶν, σταλεῖσα βασιλικῶς καὶ προπεμπομένη απέρχε ται εἰς τὸ παλάτιον ἔφιππος, τελουμένων μετὰ τοῦτο καὶ τῶν γαμικῶν τελετῶν ἐν ἡμέρᾳ ῥητῇ. Ἰστέον δὲ καὶ τοῦτο, ὡς οἱ Παρδόβαλλοι, ὁπηνίκα φέρουσι τοὺς πάρδους, ἱππόται εἰσέρχονται εἰς τὸ παλάτιον καὶ ἱππόται ὁμοίως ἐξέρχονται. ὡσαύτως καὶ οἱ τὰ κρυοτήρια φέροντες παροιΒ νοχόοι ἔφιπποι καὶ αὐτοὶ ἐντὸς τοῦ παλατίου εἰσέρχονται. 10 ἕως ὧδε τὰ τῶν ὀφφικιαλίων τῶν βασιλέων Κωνσταντινου- 15 πόλεως ὀνόματα καὶ τῶν ὀφφικίων τῆς μητρὸς ἐκκλησίας. 1 τριήρεως] κατέργων Α 10 ῥητῇ] hactenus B, qui τέλος adiungit 11 παρδοβάγιλοι Α 13 παροινοχόοι P, correctum in margine 15 ἕως 16 ἐκκλησίας om A tam Eugenii equo insidens cum proceribus. sin terra advenerit, occurrit ei extra civitatem, ut dictum est. postea abeunt imperatores vel imperator, ibidem ea relicta. ex praedictis primariis feminis vel reginae et imperatrices, si fuerint, vel sebastocratorissae vel Caesarissae vel aliae reliquis nobiliores calceant eam rubris calceis, paratisque imperatoriis ornamentis et gestaminibus regifice comitata ac deducta proficiscitur equo insidens in palatium. et postea praestituto die nuptiarum solemnitas peragitur. Sciendum et hoc, Pardorum venatores, quando adducunt pardos, equites ingredi in palatium, et equites similiter egredi. sic et illi qui refrigerando potui glaciem adferunt, equites palatium intrant. hucusque officialium imperatorum Cpoleos nomina; et officiorum matris ecclesiae. |