Pertinax labor & difciplina naturam vincunt.

1. In Demofthene, Græcorum oratorum principe, tantum difcendi ftudium tantufque labor fuiffe dicitur, ut tandem fuperaret impedimenta naturæ diligentiâ atque induftriâ. Cùm ita balbus effet, ut rhetorica artis, cui ftudebat, primam literam nonpoffet dicere; perfecit exercitatione, ut nemo putaretur locutus planiùs eo. Deinde perduxit ad gra tum auribus fonum vocem fuam, quæ propter exilitatem acerba erat. Laterum firinitate deftitutus, mutuatus eft à labore eas vires quas corporis ha bitus negaverat. Conjectis in os calculis, fummâ voce verfus multos pronunciabat inambulans, & ardua loca celeri gradu fcandens. Cicer. 1 De orate n. 250. Valer. I. viii. c. 7. Quintil. I. x. c. 3

b xi. c. 3.

Declamitans in maris littore, in quod fe fluctus illidebat, confuefcebat concitatæ multitudinis fremi tus non expavefcere. Cellam quoque ædificâffe fubterraneam dicitur, in quâ duos trefye menfes conti nuos aliquando inclufus, operam dabat geftui & voci, & quidem mediâ parte capitis abrasa, ut in pu blicum fine verecundia prodire non poffet. Sic dius præliatus adverfus naturam, victor abiit, & malig nitatem ejus pertinaciffimo animi robore fuperavit

Bid.

Nihil eft quod non expugnet pertinax opera, & intenta ac diligens cura. Senec Ep. 5.0..

Labor omnia vincit

Improbus. Virgil. 1 Georg. ver. 146...

2. Erat Cleanthi tardum obtufumque ingenium= erat & fumma rerum omnium inopia. At ubi ejus animum fapientiæ amor occupavit, tarditatem ingenii acri ftudio ac diligentiâ vicit, Zenoni interdiu

affiftens

affiftens auditor; inopiam verò, aquam è puteo noctu hauriens, acceptâ ab hortulano mercede. Aiunt eum aliquando in judicium vocatum fuiffe, quòd robusto admodum ac pingui corpore effet, cùm nullam artem, unde viveret, videretur profiteri. At ubi quæAûs fui ac victûs teftes adhibuit, hortulanum, cui aquam hauriebat, & mulierem, apud quam pinfebat; non folùm eft dimiffus, fed etiam ab Areopagitis judicibus donatus decem minis, quas noluit accipere. Diog. Laërt Clean.

3. Accipimus Stilponem Megaricum philofophum hominem fanè acutum fuiffe & temporibus fuis probatum. Scribunt ipfius familiares hunc naturâ & ebriofum & mulierofum fuiffe: neque hoc fcribunt. vituperantes eum, fed potiùs ad laudem. Significant eniin vitiofam naturam ab eo fic edomitam & compreffam fuiffe doctrinâ, ut nemo unquam vinolentum illum viderit, nemo in eo veftigium libidinis deprehenderit. Cic. De fato, n. 10.

Zopyrus, qui profitebatur fe pernofcere hominum mores naturafque ex corpore, oculis, vultu, fronte, magno in conventu dixit Socratem ftupidum effe & bardum; addidit etiam mulierofum: in quo Alci biades, qui aderat, dicitur cachinnum fuftuliffe. Ipfe vero Socrates, Hæc vitia fibi ingenita fu fe naturâ non diffimulavit; fed ratione à fe dejecta, dixit. Et fane vitia ex naturalibus caufis nafci poffunt: fed exítirpari & funditus tolli non poffunt, nifi voluntate, ftudio, difciplinâ. 4 Tufc. n. 80,

Animus hominis quidquid fibi imperat, obtinet. P. Syr.

Cicero Quintum fratrem laudans, quòd eos, quibus præerat in Afiâ provinciâ, contineret in officio, oftendit his verbis quid doctrina poffet efficere: Tibi fuit bec facillimum, cujus natura talis eft, ut etiam fine doctrina videatur moderata effe potuisse; ca autem adhibita doctrina eft, quæ vel vitiofiffimam naturam poffet excolere. 1 Epist. ad Quint,

CAPUT

1. Platonicus philofophus, nomine Taurus, difcipu Los ad philofophiam fummo ftudio capeffendam excitabat multis exemplis, & eâ re quam dicebar Euslidem Socraticum factitâffe. Caverant decreto Athenienfes, ut, fi quis civis Megarenfis deprehenfus effet pedem Athenas intuliffe, id ei capitale foret. Tum Euclides Megarenfis, qui ante id decretumconfueverat Athenas commorari, & audire Socratem, tunicâ longâ muliebri indutus, pallio verficolori tecbus, & caput atque os velatum habens, nocte ex urbe Megaris Athenas commeabat, ut faltem aliquo tempore confiliorum fermonumque Socratis fieret particeps; rurfufque fub lucem- eâdem vette illâ tectus domum redibat, millia paffuum multa emenfus. Sic ille vitæ periculum adire non dubitabat, comparandæ fapientiæ causâ. A. Gellius, l. vi. o. 10,

2. Antifthenes difcipulos hortabatur ad dandam operam fedulam fapientiæ at pauci obtemperabant. Itaque tandem indignatus dimifit à fe omnes, inter quos erat & Diogenes. Cùm verò hie, incenfus, magno audiendi philofophi ftudio, ad eum tamen ventitaret, eique adhæreret pertinaciter; minatus eft Antifthenes, fe percuffurum illi caput baculo, quem folebat manu geltare, & his minis non territum reipfa percuffit aliquando.. Non receffit propterea Diogenes:... fed animo obftinato ad imbuendum pectus philofophiæ præceptis, Percute, inquit, fi ita placet. Ego tibi caput præbebo. Neque verò tam durum invenies fuftem,.. ut me à tuâ fchola abigas. Admifit tandem tam Cupidum doctrine difcipulum Antifthenes, & eum maximè amavit. Ælian, 1 x. t. 16. Diog. Laert. in Antift.

CAPUT

**

CAPUT V.

A

Doctus indotto multùm præftat.

Acceffit ad Ariftippum philofophum paterfamilias, rogavitque ut filium fuum fufciperet erudiendum. Cùm verò ille pro mercede petiffet quingentas drachmas; pater deterritus pretio, quod ignaro avaroque homini nimium videbatur, dixit fe minoris empturum effe mancipium. Tum philofophus: Eme, inquit, & habebis duo.

2. Alias paterfamilias quæfivit ab eodem Ariftippo, quid commodi confecuturus effet filius fuus, fi eum litteris inftitui curaret? Si nullum alium fructum percipiet, refpondit ille, hunc certè quòd in theatro (cujus tum erant fedilia marmorea) non fedebit lapis fuper lapidem. Hoc gemino refponfo innuebat vir prudens, eos, quorum ingenium excultum non fuiffet, fimiles videri poffe aut mancipiorum aut lapidum. Tantumque doctrinae tribuebat, ut interrogatus quodnam discrimen esset inter homines doctrinâ excultos, & indoctos? refponderit: Idem quod inter equos domitos indomitos. Diog. Laërt. in Arift.

Ut ager, quamvis fertilis, fine culturâ fructuofus effe non poteft; fic fine doctrinâ animus. Cultura autem animi philofophia eft, quæ extrahit vitia radicitùs, præparat animos ad fatus accipiendos, eaque. mandat his & ferit, quæ cùm adoleverint, fructus ferent uberrimos. Cicer. 2 Tufc. n. 13.

Salsè ridebat Diogenes Sinopenfis inertiam & incuriam Megarenfium, qui liberos nullis bonis artibus inftruebant, curam verò pecorum diligentem habebant. Dicebat enim: Malle fe Megarenfis alicujus arietem effe, quàm filium. Non abfimili fententiâ, fed aliam ob caufam, dixit de Herode Judæorum rege Auguitus: Melius eft Herodis percum effe quàm filium.. Abftinebat quippe Herodes à porcis; à filiorum cæde non abstinebat.* Ælian, I. xii. c. 56. Macrob. ziSaBur. c. 4.

CAPUT

Vir doctus potiùs non vult ditefcere, quàm non poteft.

1. Cùm Thaleti Milelio paupertatem verterent vitio cives fui, & contenderent ftudium philofophie effe inutile ad rem augendam etiam cupienti; voluit ille objurgatores fuos convincere, oftendereque philofophum facere poffe pecuniam, fi ei ita vifum fuerit: eâque arte eft ufus. Intellexerat, ut aiunt, ex aftrologiâ olearum ubertatem hoc anno fore. Itaque hieme nondum exactâ, paucorum nummorum copiâ inftructus, conduxit parvo pretio omnia præla & trapeta que Mileti & in Chio infulâ erant, cùm nemo contrà licitaretur. Ubi verò conficiendi olei tempus venit, multis undique & fimul ad præla accedentibus, ille ea elocavit tanti quanti voluit, & magnâ inde pecuniâ coactâ, probavit facile effe philofophis ditelcere fi velint: fed eos in alia longè præftantiora ftudium conferre. Cicer. 1 Divin. n. 112. Ariftot. Polit. c. 11.

2. Ego, inquit Vitruvius de fe ipfo, parentum curâ & præceptorum doctrinâ paravi animo poffeffiones & divitias, quarum ea proprietas eft, is fructus, ut nihil defideretur amplius. Nonnulli hic levia judicantes, putant eos tantùm effe fapientes qui pecuniâ funt copiofi. Itaque ad id unum contendentes, audaciâ adhibitâ opes & notitiam confequuntur. Ego autem non ad pecuniam parandam architecturæ aliifque artibus ftudium dedi: fed putavi fequendam potius tenuitatem cum bonâ famâ, quàm abundantiam cum infamiâ. Neque eft mirandum quòd ita ignotus fim pluribus. Cateri architecti rogant & ambiunt, ut architectentur: mihi autem à præceptoribus eft traditum; oportere eum, qui curam alicujus rei fufcipit, rogari, non verò rogare. Vitruv. prafat.

1. vi.

CAPUT