Obrazy na stronie
PDF
ePub

bat, Anaxarihi cu'eum (fic corpus vocabat)tude: Anaxarchum verò, ipfum non tundes. Ad ultimum am¬ putationem lingue tyranno minitante, protinus eam dentibus abfciffam & comminutam imos illius rira tulum confpuiffe dicitur. Cir. 2 Tufc. n. 52. Valer. 1. iii. c. 3. Diog. Laert. in Anax.

J

2. Romam obfidebat rex Porfena, feque urbem propter frumenti inopiam expugnaturum fpem ha bebat, cùm C. Mucius adolefcens nobilis audaci alis quo facinoré patriam effe à periculo liberandam ratus eft. Itaque penetrare in hoftium caftra conftituit. Sed metuens ne, fi confulum injuffu & omnibus ignaris, iret, pro transfugâ haberetur; fenatum adio Transfire Tiberim, inquit, patres, & intrare, fi Fim capra baflium volo, non fiturus prado, neque postulationum hoftilium ultor. Majus, fi Dii juvant, in anina eft facinus. Approbant patres. Abdito intra vettem ferro proficifcitur. Ubi in hoftium caftra venit, in confertiffimâ turbâ prope regium tribunal conftitit. Tum fortè ftipendium militibus dabatur, qui propterea, adibant fcribam cum rege pari ferè or natu fedentem, & multa agentem. Timens Mucius Kilcitari uter eorum, pui fedebant, Porfena effet, ne alia interrogando fe Romanum effe aperiret: re fortunæ permifsa, fcribam pro rege obtruncavit.

[ocr errors]

Inde cùm viam fibi cruento mucrone per trepidam turbam faceret, comprehenfus à regiis fatellitibus, ad tribunal adductus eft. Tum ille nihil metuens: Romanus fum, inquit, cius: C. Mucium, vocant. HoAis hoftem ocdere clui; nec ad mortem ferendam minùs animi eft, quam ad cædam patrandam fuit. Et facere & pati fortia, Romanum eft. Addidit deinde, non fe unum occidendi Porfena gloriam petere: idem periculum, cafdemque i fidias, ei imminere à juventute Romana. Cum rex ira percitus, periculoque conterritus, circamdari ignes juberet, nifi properè & clarè expro. meret eas, quas minabatur, Romanæ juventutis infidias Vide, inquit Mucius, quàm wile corpus iis, qui aguam glorian rectant. Dextramque accenfo ad facrificium. igni injecit. Quam cùm velut fine

ullo.

allo doloris fenfu torreret, attonitus rei miraculo rex ab fede fuâ profiluit, amotumque ab igne javenem dimifit inviolatum fimulque Romam miffi legati ad pacis conditiones offerendas. Livius, l, îî.c. 12.

12

Cùm peteret regem decepta fatellite dextra,
Injecit facris le peritura focis.
Sed tam fæva pius miracula non tulit hoftis,
Et raptum flammis juffit abire virum.
Urere quam potuit coutempto Mucius igne,
Hanc fpectare manum Porfena non potuit.
Major deceptæ fama eft, gloriæ dextræ:
Si non peccaffet, fecerat ille minus.

[ocr errors][ocr errors][ocr errors]

Martial. i. Epig. 22

Vetufto Macedonum more, regi Alexandro facrifiu canti præftò erant nobiliffimi paeri. E quibus unus?. cùm thuribulum tenens ante regem aftitiffet, in ip fius brachium carbo ardens delapfus eft: quo etfi ita adurebatori ut aduftæ carhis odor ad circumstantium nares perveniret ; tamen & dolorem filentio preffit, & brachium immobile tenuit, ne facrificium ullo geBit impediret. Valer. 1. iii. e34

C. Marius, rufticanus vir, fed planè vir, cùm ei varices in crura fecarentur non fine acri doloris mor. fa, vetuit fe alligari. Nos, fupes, fi dehs condoluit,, ferre non poffumus. Cic. 2 Tu chl. n. 35 52.

3. Ex Syria decedens, confecto Mithridatico bello cùm Rhodum veniffet Pompeius, nobiliffimum Stoice difciplina philofophum Pofidonium cupiit audire. Sed cùm diceretur graviter tenc æger effe, quod do loribus podagræ cruciabatur maximis ; voluit faltem vifere, quem audire de rebus philofophicis differentem non licebat. Quem ut vidit, & falutavit, honorificifque verbis eft profecutus; moleftè fe ferre dixit, quòd eum non poffet audire. At ille, Tu verà, inquit, potes; nec committam, ut dolor corporis efficiat, ut fruftrà tantus air ad me venerit. Itaque cubans,, graviter & copiosè difputavit de hoc Stoicorum dogmate: Nibil effe bonum, nifi quod boneftum effet, Cum que quafi faces doloris ei admoverentur, fæpe dixit:

Nihil agis, dolor quamvis fis moleftus, nunquam te effe confitebor malum. Illud enim Stoici negabant malum dici poffe, quod turpe non effet. Ibid. n. 61

Etfi Peripatetici dolorem dicebant malum effe, de eo tamen fortiter ferendo eadem præcipiebant quæ Stoici. Et quidem Arcefilas Peripateticus, cùm arderet podagra doloribus, vifitaffetque hominem Carneades, & triftis exiret: Mane, quæfo, inquit, Carneade nofter nihil illinc buc pervenit. Oftenditque

pedes & pectus. 5 de Fin. n. 64.

4. Confuetudo laborum perpeffionem dolorum efficit faciliorem. Ferre laborem, contemnere vulnus & dolorem, confuetudo docet. Eft enim confuetudinis magna vis. Pernoctant venatores in montibus & in nivibus. Pugiles caftibus contufi, ne ingemifcunt quidem. Gladiatores, perditi homines aut barbari, quas plagas perferunt? Tantum exercitatio & confuétudo valet. Ergone hoc poterit homo viliffimus ? Vir natus ad gloriam & honeftatem animum tam mollem habebit, ut eum non meditatione & ratione corroboret adverfus dolorem? 2 Tufc. n. 35, c.

[ocr errors]

5. Dolorum patientia in omni genere fe æquabilem præbeat. Sæpe multi, qui aut propter gloriæ cupiditatem, aut ut jus fuum & libertatem tuerentur, vulnera exceperunt fortiter & tulerunt, iidem dolorem morbi ferre non poffunt: Neque enim ratione & fapientiâ vulnerum dolorem tulerant, fed gloriæ & proprii commodi ftudio. Nihil autem poteft effe æquabile, quod non à ratione proficifcitur. Itaque barbari ferro decertare acerrimè poffunt; ægrotare viriliter non queunt. Sic Cimbri & Celtiberi in prælio exfultant, lamentantur in morbo. Ibid. n. 66.

CAPUT XXII.

Que dura funt, funt leviora patientia.. 1. Cuivis dolori remedium eft patientia. Miferiarum portus eft patientia. P. Syrus. Nihil tam infeftum tranquillitati animi, quàm nihil pati poffe. Itaque id fummoperè ftudendum, ut damna, quàm minimè fieri poterit, fentiamus etiam

adverfa

adverfa benignè interpretemur: Nunciato naufragio, Zeno cùm omnia fua audiret fubverfa: Jubet, inquit, me fortuna expeditius philofophari. Senec. de Trang, C. 14.

Lacena quædam, cùm filium, quem in prælium miferat, interfectum audiffet; dirco, inquit, genteram, ut pro patriâ non dubitaret occumbere. Cic. 1 Tufc.

[ocr errors]

Anaxagoram quoquè ferunt, auditâ morte filii, id nnum dixiffe Sciebam me genuiffe mortalem, Quotidie præter oculos noftros tranfeunt notorum ignotorumque funera, multi tamen homines, ut rerum aliarum, fic vitæ infatiabiles, indignantur fe fuofque inde exire, quò ad tempus tantum admiffi funt. Quantò ille juftior, qui nunciatam filii mortem non tanquam novum nuncium accepit! Quid eft enim novi hominem mori, cujus tota vita nihil aliud quàm ad mortem iter eft? Itaque id quod neceffe eft, nunquam timeamus; quod incertum eft, femper expectemus. 3 Tufc. n. 30. Senec, ad Polyb. n. 29, 30.

2. Xenophon Socratis difcipulus, eique facundiâ proximus, cùm folemne facrum faceret, è duobus filiis majorem natu nomine Gryllum cognovit cecidiffe in prælio apud Mantineam; nec ideò, inceptum Deorum cultum omittendum putavit, fed tantummodò coronam deponere contentus fuit. Percontatus deinde quonam modo occubuiffet filius; ut audivit fortiffimè pugnantem interiife: coronam capiti repofuit numina, quibus facrificabat, teftatus, majorem fe ex virtute filii voluptatem, quàm ex morte dolorem, fens tire. Alius removiffet hoftiam, abjeciffet altaria, lacrymis thura refperfiffet. Xenophon & corpore & animo immobilis permanfit. Dolori fuccumbere, ipsâ clade, quæ nunciata erat, triftius duxit. Valen. Liv. c, 10

3. Æmilius Paulus, nunc feliciffimi, nunc miferrimi patris clariffimum exemplum, ex quatuor filiis infignis formæ & egregiæ indolis, duos in Corneliam Fabiamque gentem adoptione tranftulit, déos, ei fortuna abftulit: quorum alter, quarto, die antequam pater triumpharet, funere eft elatus: alter in triam

phali curru confpectus, poft diem tertium expiravit, Itaque qui liberis fic abundaverat, ut duos in alienas familias tranfmififfet, ad orbitatem fubitò eft redactos. Quem cafum quo robore animi fuftinuerit, nemini dubium effe poteft. Nam orationi, quam ad populum de rebus à fe geftis habuit, hanc claufulam adjecit: Cùm in tam profpero bellorum fu ceffu timerem, Quirites, ne quid mali contra nos fortuna meliretur: Deas precatus fum, ut fi quid adverfi populo Romano imm neret, id totum in meam domum converteretur. Quapropter bene res habet: ann endo enim votis meis, id egerunt, at vos potiùs meum cafum doleatis, quàm ego veftro ingemijValer. 1. v. c. 10, Livius, 1. xlv. c. 41.

cam.

CAPUT XXII.

Aliorum refpice incommoda, ut mitius ferastua. 1. Cùm ex amicis quemdam graviter mærentem videret Solon, in arcem Athenarum perduxit, hortatufque eft, ut per omnia fubjecta ædificia oculos circumferret. Quod ut factum animadvertit: Cogita nunc tecum, inquit, quàm multi luctus fub his tectis & olim fuerint, bodieque verfentur, infequentibufque feculis fint habitaturi: ac define ea incommoda tarquam propria deflere, quæ funt communia mortalium.

Idem Solon aiebat: Si in unam locum cuncti mala fua contul fent ; futurum, ut quifque propria domum repertare mallet, quam ex communi m feriarum acervo fors tionem fuam accipere. Unde colligebat non oportere nos, quæ fortuitò patimur, ea magis intolerabilia judicare, quàm quæ alii patiuntur. Valer. I. vii. c. 2.

2. Ciceroni mortem Tulliæ filiæ infolabiter lugenti, cùm multa alia, tum hæc. fcripfit Servius Sulpicius. Quæ res mihi non mediocrem confolationem attulit, volo tibi commemorare, fi fortè eadem res tibi minuere dolorem poffit. Ex Afia rediens cùm ab Ægina Megaram versùs navigarem, cœpi regiones circumcirca profpicere. Poft me erat gina, ante Megara, dextrâ Piræus, finiftrâ Corinthus, Quæ oppida quodam tempore florentiffima fuerunt, nunc proftrata & diruta ante oculos jacent. Capi egomet

mecum

« PoprzedniaDalej »