Obrazy na stronie
PDF
ePub

Unus etiam infpuit in faciem ejus. Ibi fama eft Phocionem converfum ad Archontas, id unum dixiffe, An nemo bujus hominis compefcet petulantiam? Rogante quodam ex amicis, nunquid filio fuo Phoco mandari velit! Maximè, inquit, jubeo enim eum populi Athenienfis injuriarum in me oblivifci. Quod mandatum qui non admiratur, is mihi nihil egregium fapere videtur, inquit Ælianus. Corn. Nep. in Phoc. Elian. 1. dil, c. 49,

Poftquam in carcerem ventum eft, & cicuta teri coepta, Phocionem Nicocle amico fidiffimo rogante, fibi ut permitteret priori venenum haurire: a quidem, inquit, Nicicle, molefta mihi walde & gravis eft poftulatio tua verum quia nihil tibi unquam denegavi, boc quoquè largiar. Ubi cæteri venenum biberunt. defecit: negavitque carnifex fe aliam cicutam triturum, nifi duodecim drachmæ fibi effent numeratæ. Tum Phocion, accerfito quodam amico, petiit sut carnifici illud pecuniæ daret: quoniam ne gratis quidem: mori Athenis licebat.

[ocr errors]

3. Quum Canius lulas, vir in primis magnus, cum Caio Cæfare Caligula fuiffet altercatus; abeunti crudelis ille imperator dixit: Ne fortè inepta pe tibi blandiaris, adomortem te duci juffi. Tum Canius magno animo: Gratias, inquit, age, oprime princeps. Decem medios ufque ad fupplicium dies fine ullâ follicitudine exegit. Vix credi poteft, quæ interea dixerit, quæ fecerit, quàm in tranquillo fuerit. Ladebat latrunculis, cùm centurio trahens ad fupplicium agmen hominum morte damnatorum, illum quoquiè accerfi juffit. Vocatus, numeravit calculos, & ei quicûm lu debat, l'ide, inquit, ne poft mortem meam isntiaris të wicie Tam centurionem compellans, Teftis, inquit, eris, me uno calculo antecedere. O miram in media tempeftate tranquillitatem! Senee. de Trang. c. 14.

4. Eorum qui mortem fortiter oppetiêrunt, exemplis incitati, mortem tandem vel optare incipian.us, vel certè timere defiftamus. Nam cùm fupremus ille dies non animi extinctionem, fed commutationen cantùm afferat loci: quid optabilius ? Itaque fi quid

T

[ocr errors]

tale acciderit, ut à Deo nobis denunciatum videatur exire è vitâ; læti & agentes gratias, pareamus, emittique nos è cuftodiâ; & levari vinculis arbitremur, ut in æternam, & planè in noftram domum remigremus, Mortem portum nobis & perfugium putemus. Cic. 1 Tafe n. 116, &c.

ไม่ Vir fapiens mortem, morbos, & alia, quæ in vitam humanam incurrunt, ferct, non folùm patienter, fed etiam libenter, ut pareat legi naturæ: quemadinodum bonus miles fert vulnera, & tranfverberatus telis, moriens amat eum, pro quo cadit, imperatorem. Habebit in animo illud vetus præceptum: Deum fequere. Senec. de B at. c. 15.

CAPUT XVIII.

Humatio contemnenda in nobis, non negligenda in noftris.

1. Cùm Socrates jam jam moriturus effet, rogatus à Critene quemadmodum fepeliri vellet, fic refpondit, ut fe oftenderet hac de re nihil laborare. Diogenes. durior, ut Cynicus, projici fe juffit inhumatum. Tum amici: Volucribufe & feris? Minimè verò, inquit: Sed bacillum propé me, quo abigam, ponitote. Qui poteris? illi: non enim fenties. Quid igitur mihi ferarum laniatus cberit nihil fentienti? Cic. 1 Tufc. n. 103. 109.

2. Minabatur Theodoro philofopho tyrannus mortem,& quidem fine fepulturâ. Cui Theodorus: O te ineptum, fi putas intereffe, fupra terram an infra, putrefcam! Magnus animus egreffurus corpore, nihil ai fe judicat pertinere quò illud conferatur, an ignis exurat, an feræ diftrahant, an terra contegat. Senec. de Trang. c. 14. Sene. Epift. c. 92.

Præclarè Anaxagoras: Qui cùm Lampfaci moreretur, quærentibus amicis, velletne Clazomenas in patriam, quid ei accidiffet, referri? Nihil neefje eft, inquit undique enim ad inferos tantundem vie est. Rogantibus quoque civitatis principibus, num quid fieri poft mortem mandaret? juffiffe ferunt, ut pueri quotannis eo, quo è vivis abiiffet, die, ludendi copiam haberent.

Quod

Quod deinde Lampfaci obfervatum. Cic. 1 Tufc. n. 104. Dig. Laërt, in Arax.

3. De humatione unum tenendum eft; contemnendam in nobis, non ncgligendam in noftris: ita tamen mortuorum corpora nihil fentire intelligamus. Quantum autem confuetudini famæque dandum fit, id curent vivi. Cic. 1 Tufc. n. 108.

[blocks in formation]

Tollatur fortuna difcrimen in morte.

1. Maximè è naturâ eft tolli fortan difcrimen in morte: & ut cæterorum fùmptuum, fic etiam fepulchrorum, modus rectè requiritur. Credo minimam olim hujus rei fuiffe cupiditatem: alioquin multa extarent exempla majorum. Nec hoc à fapientiffimis legum fcriptoribus neglectum. Athenis ille mos, jam à Ce.. crope ductus, diu permanfit, corpora humandi terrâ, quam proximi injiciebant. Sequebantur epulæ, quas inibant coronati: & apud quas de mortui laude, cùm quid veri erat, prædicari folitum Nam mentiri nefas habetur. Cum deinde fumptuofa fieri funera & lamentabilia cœpiffent, Solonis lege fublata funt. Cic 2 de Leg. n. 62.

[ocr errors]

2. Cyrus morti proximus filiis mandavit, ut pot quam obiiffet, corpus fuum neque auro neque arge to, neque ullâ alia re pretiosâ conderent, fed terra quamprimùm redderent. Xenoph. Cyrop 1. viii,

Alexander Afiæ fines ultimos victor peragrans, Cyri regis fepulchrum juffit aperiri, in quo erat condituni ejus corpus, cui dare velebat inferias. Auro argen toque repletum effe crediderat: quippe Perfæ ita vulgaverant. Sed præter clypeum ejus putrem, & arcus duos Scythicos, & acinacem, nihil reperit. Cæterùm amiculo fuo loculum, in quo jacebat corpus, velavit, coronamque auream impofuit: mirátus tanti nominis regem, tantis præditum opibus, haud pretiofiùs fepultum effe, quàm fi fuiffet è plebe. 2. Curt. 1. x. c. 1.

3. Babyloniorum regina Nitocris, fupra portam urbis celeberrimam, loco edito & confpicuo, fepulT 2

chrum

chrum fibi extrui juffit, atque his verbis infcribi: Sichi regum, que poft me apud Babyl rios imperium obtinebunt, pecunia inopia fuerit; aperto fefulebre, fumito qua tumbuerit. Ne tamen aperito, nifi indiquerit: nn "enim proderit operuiffe. Hoc fepulchrum intactum. permanfit, donec regnum pervenit ad Darium Hydafpis filium: qui, referato monumento,, non quidem pecunias quas fperaverat invenit: fed cadaver, & bec verba exarata: Nifi turpis lucri ftudio us effes, I te inexplebilis pecuniæ cupiditas teneret, mortuorum jepulchrann violaffes. Herodot. 1. i.

[ocr errors]

4. Refert Diodorus Siculus hunc apud veteres Ægyptios morem f fuiffe, ut mortui regis corpus non ante fepulchro conderctur, quàm cuncta ejus facta expenfa effent. Volenti cuique facultas dabatur defuntum accufandi. Inftituebatur judicium: & fi plura malè feciffe rex coargueretur, carebat fepulchro. Cujus dedecoris timore factum eft ut multi pie juftéque imperaverint. Did Sic. 1. i.

[blocks in formation]

XX.

Viro forti fortiter ferendus eft dolor.

IM

1. Inter omnes hoc conftat, non doctos honinęs folùm, fed etiam indoctos, virorum effe fortium toleranter, dolorem pati. Nec verò quifquam fuit, qui eum non laudandum putaret, qui ita pateretur, Ita que dolorem, aut extimefcere venientem, aut non ferre præfentem, nonne turpe eft ? Cic. 3 Tufc. n. 43.

In dolore cogitandum nobis eft, quid fortitudine, quid magnitudine animi dignum fit: & maximè pro videndum, ne quid abjectè, ne quid timide, ne quid ignave, ne quid ferviliter muliebriterve faciamus. Ingemifcere viro conceffum eft, idque rarò: ejulari, ne mulieri quidem. 2 Tufc. n. 53. 58.

2. Dolorem placidè & fedate feres, fi cogites quàm id honeftum fit. Sumus enim naturâ studiofiffimi ap-, petentiffimique honeftatis, pro quâ nihil eft quod non parati fimus & facere & perpeti. Hinc pericula adeuntur in præliis. Non fentiunt viri fortes in acie vulnera vel fentiunt, fed mori malunt quàm tan

21. 2

tillum

[ocr errors]

tillùm modò ab eo, quod eos decet, dimoveri. Fulgentes gladios hoftium videbant Decii, cùm in aciem. corum irruebant: his levabat omnem vulnerum metum ac dolorem nobilitas mortis & gloria. Num tum› ingenuiffe Epaminondam putas, cum unà cum fanguine vitam effluere fentiret? Minimè fanè patriam a enim fuam Lacedæmoniis imperantem relinquebat. Hæ funt folatia, hæc fomenta fummorum dolorum.j 2 Tufc. ibid.

3. Acerrimus virtuti adverfarius effe videtur dolor is ardentes faces intentat, is fortitudinem animi fe debilitaturum minatur. Huic igitur fuccumbet virtus? Quam turpe, ô Dii boni, futurum effet. Pueri Spartiatæ non ingemifcunt verberibus laniati. Adolefcentium greges Lacedæmone vidimus ipfi, inquit, Cicero, incredibili contentione certantes pugnis, cal cibus, unguibus, morfu denique, ita ut exanimaren tur priùs, quàm fe victos faterentur. In, Indià ii, qui fapientes habentur, nudi ætatem agunt, & Caucafi nives perferunt, cúmque ad flammam fe applicuerint, fine gemitu aduruntur. Mulieres verò, cùm eft cujufque earum vir mortuus, in certamen judiciumque veniunt, quamplurimùm ille dilexerit: plures enim uno marito folent effe nuptæ. 1 Que eft victrix, ea læta, profequentibus fuis, unà cùm viro in rogum imponitur victa molta difcedunt. Quantò magis dolorem non formidabit fapientis & conftantis viri virtus? Cic. 5 Tufc. n. 76. Vide infrà lib. v.

CAPUT XXI.
Dolorem ferri fortiter poffe, multorum exempla

docent.

1. Ut lubentiùs dolori obfiftere poffimus, obverfentur animo fortium virorum exempla. Zeno proponatur Eleates, qui perpeffus eft omnia potiùs, quàm confcios delende Nearchi tyrannidis indicaret. De Anaxarcho Democritio cogitetur, qui cùm Cypri in manus Nicocreontis regis incidiffet, nullum genus fupplicii deprecatus eft Conjectus in mortarium fxeam, ibique ferris malleis contufus, Tunde, inquie

T3

bat,

« PoprzedniaDalej »